The Monkees

Մանկիս The Monkees in 1966: Peter Tork, Micky Dolenz, Michael Nesmith, Davy Jones
Ծննդավայր	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա
Երկեր	Last Train to Clarksville?, I'm a Believer? և Daydream Believer?
Մասնագիտություն	փոփ-ռոք խումբ
Գործունեություն	1966–1970 1976 1986–1989 1996–1997 2001–2002 2010–2021
Պարգևներ և մրցանակներ	Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
Կայք	monkees.com
The Monkees Վիքիպահեստում

Դը Մանկիս (անգլ.՝ The Monkees), ռոք, փոփ խումբ՝ ձևավորված 1966 թվականին Լոս Անջելեսում, որոնց շարքում էին ամերիկացի դերասան/երաժիշտներ Միկի Դոլենցը, Մայքլ Նեսմիթը և Փիթեր Թորքը, ինչպես նաև՝ անգլիացի դերասան/երգիչ Դեյվի Ջոնսը։ Խումբը ստեղծվել է 1965 թվականին հեռուստատեսային պրոդյուսերներ Բոբ Ռաֆելսոնի ու Բերթ Շնայդերի կողմից՝ համանուն սիթքոմի սերիաների համար։ Խմբի ստեղծած երաժշտությունը թողարկվել է LP-ով (անգլ.՝ long play, վինիլային ձայնասկավառակ), ինչպես նաև՝ ընդգրկվել է շոուններում, որը եթեր է հեռարձակվել 1966-1968 թվականներին։

Թեև սիթքոմի ստեղծումը գրեթե պարզ գործընթաց էր, սակայն երաժշտությունը լարվածություն ու վիճաբանություն առաջացրեց գրեթե ամենասկզբից։ Երաժշտագետ Դոն Կիրշներին չէին բավարարում դերասան/երաժիշտների երաժշտական ընդունակությունները, ու նա սահմանափակեց նրանց ներգրավվածությունը ձայնագրման գործընթացի ժամանակ, փոխարենն ընտրեց մի շարք պրոֆեսիոնալ երգահաններ ու երաժիշտներ, ովքեր կստեղծեին բազմազան հիթային ալբոմներ ու երգեր։ Այս ամենից հուսահատվելով ու բախվելով հասարակական արձագանքին ձայնագրությանը չմասնակցելու պատճառով՝ խմբի ձայնագրման գործընթացը շուտով սկսեց վերահսկողության տակ անցնել։ Իր երկու ալբոմներով Մանկիսը գլխավորապես ներկայանում էր որպես խումբ, բայց մեկ տարվա ընթացքում խմբի յուրաքանչյուր անդամ զբաղվում էր իր սեփական հետաքրքրություններով՝ Մանկիս անվան տակ։ 1968 թվականի վերջին նրանք միայն անվանապես էին խումբ կոչվում, երբ համերգը չեղարկվել է, իսկ իրենց շարժանկարը՝ «Հեդ»-ը, ձախողվել է։ Շուտով Թորքը հեռացել է խմբից, որի օրինակին հետևել է Նեսմիթը մեկ տարի անց, իսկ 1970 թվականին Մանկիսը պաշտոնապես ցրվել է։

1986 թվականին կրկին առաջացել է հետաքրքրություն հեռուստատեսային շոուի նկատմամբ՝ առաջնորդելով մի շարք պաշտոնական վերամիավորման շրջագայություններ, հատուկ հեռուստատեսության ու չորս նոր լիամետրաժ ձայնագրությունների, որոնք ընդգրկել են հաջորդ 35 տարիները, թեև այս ջանքերը հազվադեպ են միավորել բոլոր չորս անդամներին։ 2012 թվականին Ջոնսի մահը, իսկ 2019 թվականին՝ Թորքինը, ստիպել են Դոլենցին ու Նեսմիթին 2021 թվականին հրաժեշտի շրջագայություն կազմակերպել։ Կարճ ժամանակ անց՝ նույն տարվա վերջին մահացել է Նեսմիթը։

1960-ական թվականներին Մանկիսն ամենահաջողակ խմբերից մեկն է եղել։ Խումբը վաճառել է ավելի քան 75 միլիոն ձայնագրություն ամբողջ աշխարհում՝ դառնալով բոլոր ժամանակների լավագույն միջազգային հիթեր վաճառող խմբերից մեկը, որոնց մեջ էին մտնում «Last Train to Clarksville», «I'm a Believer», «A Little Bit Me, a Little Bit You», «Pleasant Valley Sunday», և «Daydream Believer» ու չորս հայտնի ալբոմ։

Թերթերն ու ամսագրերը ապատեղեկատվություն էին տարածել, որ Մանկիսը վաճառքով գերազանցել էր Բիթլզի ու Ռոլլինգ Սթոնի՝ 1967 թվականի միասին ունեցած վաճառքը, որը ծագել էր Նեսմիթի 1977 թվականի հարցազրույցի ժամանակ։

Մտահղացում

1962 թվականին ոգեշնչող ռեժիսոր Բոբ Ռաֆելսոնը զարգացրել է Մանկիսի սկզբնական գաղափարը, սակայն շարքի վաճառքը ձախողվել է։ Նա փորձեց վաճառել այն Ռեվյուին՝ համաշխարհային կինոնկարների հեռուստատեսային ստորաբաժանմանը։ 1964 թվականի մայիսին աշխատելով Սքրին Գեմսում՝ Ռաֆելսոնը թիմ կազմեց Բերթ Շնայդերի հետ, ում հայրը՝ Աբրահամ Շնայդերը, գլխավորում էր Քոլփիքս ձայնագրությունը ու «Columbia Pictures» Սքրին Գեմսի հեռուստատեսային միավորումները։ Ռաֆելսոնն ու Շնեյդերը միասին ձևավորեցին «Raybert Productions»-ը։

Բիթլզի ֆիլմերը՝ «Ը հարդ դեյս նայթս» ու «Հելփ», ոգեշնչեցին Ռաֆելսոնին ու Շնայդերին կյանքի կոչել Ռաֆելսոնի՝ Մանկիսի գաղափարը։ Որպես «Raybert Productions»՝ նրանք վաճառեցին ցուցադրությունը Սքրին Գեմս հեռուստատեսությանը 1965 թվականի ապրիլի 16-ին։ Ռաֆելսոնի ու Շնայդերի սկզբնական գաղափարը եղել էր ստեղծված Նյու Յորք ֆոլք-ռոք խումբը՝ «The Lovin' Spoonful»-ը, որն այդքան էլ հայտնի չէր այդ ժամանակ։ Այնուամենայնիվ, Ջոն Սեբաստյանն արդեն խմբի հետ կնքել էր ձայնագրության պայմանագիր, որը մերժել էր Սքրին Գեմսին՝ երաժշտությունը ցուցադրությունից վաճառելու իրավունքից։

1964 թվականի սեպտեմբերին Դեյվի Ջոնսը երկարաժամկետ պայմանագիր կնքեց՝ հանդես գալու «Screen Gems»-ի հեռուստատեսային նախագծերում՝ «Columbia Pictures»-ում լիաամետրաժ ֆիլմերի նկարահանման ու Colpix լեյբլի համար երաժշտություն ստեղծելու նպատակով։ Ռաֆելսոնն ու Շնայդերն արդեն մտապահել էին նրան իրենց պրոյեկտի համար, երբ իրենց պլանները, Լովին Սփունֆոլի հետ կապված, տապալվեցին։ Նրա ներգրավվածությունը հանրայնորեն հայտարարվեց 1965 թվականի հուլիսի 14-ին, երբ Հոլիվուդ Ռիփորթերը նշում էր, որ ակնկալվում էր, որ նա վերադառնար Միացյալ Նահանգներ սեպտեմբերին (իր Անգլիայի ուղևորությունից հետո)՝ հեռուստատեսային պիլոտային ծրագրին պատրաստվելու համար Բերթ Շնայդերի ու Բոբ Ռաֆելսոնի համար։

Ջոնսը նախկինում նկարահանվել է՝ որպես Արթֆուլ Դոջեր Բրոդվեյի Օլիվեր թատերական շոում, որի դեբյուտը տեղի ունեցավ 1962 թվականի դեկտեմբերի 17-ին ու նրա ելույթը հետագայում դիտվել է՝ որպես Էդ Սուլիվանի շոու այն նույն գիշերը, երբ Բիթլզը ձեռք է բերել իր դեբյուտը 1964 թվականի փետրվարի 9-ին։ Նա աչքի էր ընկնում Մյուզիքլի լավագույն դերակատարությամբ 1963 թվականի Թոնի մրցանակով։

1965 թվականի սեպտեմբերի 8-ից 10-ը Դեյլի Վրայեթին ու Հոլիվուդ Ռիփորթրը հայտարարություն են արել՝ խմբի մնացած անդամներին հեռուստաշոուում նկարահանելու համար։

Խելահե՜ղ առաջարկ, ուշադրություն․ «Անհրաժեշտ են ֆոլք ու փոփ երաժիշտ-երգիչներ նոր հեռուստասերիալում նկարահանվելու համար։ Հետևյալ դրվագներում չորս խելագար տղայի դերին համապատասխանող երիտասարդներ են հարկավոր՝ 17-21 տարեկան։ Ցանկալի է՝ ոգեշնչված լինեն Բեն Ֆրանկի կերպարով։ Աշխատանքային փորձը խրախուսվում է։ Պետք է հարցազրույցի մասնակցել։»

Հեռուստաշոուի նկարահանման համար քասթինգի 437 մասնակիցներից մնացած երեք ընտրվածներն էին՝ Մայքլ Նեսմիթը, Փիթեր Թորքը ու Միկի Դոլենցը։ 1963 թվականից ի վեր Նեսմիթն աշխատում էր՝ որպես երաժիշտ, ձայնագրում ու թողարկում երաժշտություն տարբեր անուններով՝ ինչպես Մայքլ Բլեսին ու «Մայք-Ջոն-Բիլ» ու ուսումնասիրում էր դրամա քոլեջում։ Եզրափակիչ քառյակում Նեսմիթը միակն էր, ով իրականում տեսել էր Դեյլի Վրայեթիի ու Հոլիվուդ Ռիփորթրի տեղադրած հայտարարությունը։ Թորքը՝ վերջին ընտրվածը, աշխատում էր Գրինվիչ Վիլիջ բեմում՝ որպես երաժիշտ ու բեմահարթակը կիսում էր Փիթ Սիջրի հետ։ Մանկիսի մասին նա լսել էր Սթիֆն Սթիլսից, ում Ռաֆելսոնն ու Շնայդերը մերժել էին՝ որպես երգահաններ։ Դոլենցը դերասան էր (հայրը՝ Ջորջ Դոլենցը՝ հին ու փորձառու դերասան), ով մանուկ հասակում նկարահանվել էր Սրքըս Բոյ հեռուստասերիալում՝ օգտագործելով Միկի Բրեդդոք բեմական անունը, որի պրոդյուսերն էր Սքրին Գեմսը։ Նա նաև կիթառ էր նվագում ու երգում Միսինգ Լինկս կոչվող խմբում, որը թողարկեց մի երգ՝ «Դոնթ դու իթ»։ Մինչ այդ ժամանակ նա հանդես էր գալիս իր անունով․ նա իր գործակալի միջոցով էր իմացել Մանկիսի մասին։

Դեբյուտային ալբոմի երաժշտության զարգացում

Մանկիսի պրոֆեսիոնալ կազմ

Նկարահանման ընթացքում Դոն Կիրշները՝ Սքրին Գեմսի երաժշտագետը կապ հաստատեց Մանկիսի հետ՝ նախագծի երաժշտությունն ապահովելու համար։ Կիրշների Բրիլ Բիլդինգ Էլդոն Մյուզիք ֆիրմայի պորտֆոլիոյում մի շարք երգահաններ էին ներառված, որոնցից շատերը աշխատանքի կարիք ունեին այն բանից հետո, երբ բրիտանական արշավանքը վերակազմավորեց ամերիկյան երաժշտությունը․ մինչդեռ Էլդոնի մի քանի գրողներ իրենց գոյության ընթացքում խրախուսում էին Մանկիսի կատարած երգերին, խմբի երգերի հիմնական մասը բաժին ընկավ Թոմի Բոյսին և Բոբի Հարթին՝ երկու երգահաններ, ովքեր դեռ նոր էին սկսել հաջողության հասնել այն ժամանակ։ Բոյսն ու Հարթը խրախուսում էին նախագծի չորս կիսաձայնագրություններին։ Այս ձայնագրություններից մեկը «Մանկիս»-ն էր, որն նպաստում էր հաղորդումները բարձր մակարդակի հասցնելու գործում։

Երբ Մանկիսը սկսեց հանդես գալ շոուներում, պրոյեկտի երաժշտության զարգացման գործընթացն արագացավ։ Կոլումբիա՝ Սքրին Գեմսն ու RCA Վիկտորը համատեղ ձեռնարկություն սկսեցին՝ Քոլգեմս ձայնագրություն անվանումով՝ հիմնականում Մանկիսի ձայնագրությունները տարածելու նպատակով։ Ռեյբերթը մի թատերափորձի տարածք հիմնեց ու խմբի համար երաժշտական գործիքներ վարձեց ՝ նիստերին նվագելու նպատակով 1966 թվականի ապրիլին, բայց միանգամից ակնհայտ դարձավ, որ նրանք ճիշտ ժամանակին չէին հասցնի հաղորդումների դեբյուտին։ Պրոդյուսերները կոչ էին անում Կիրշներին՝ համալրել Մանկիսի նիստերի պրոդյուսերների շարքը։

Կիրշները կոչ արեց Գարի Լյուիսի և Փլեյբոյս-ի մի քանի հիթերի կոմպոզիտոր Սնուֆ Գարեթին՝ ստեղծելու ելույթի սկզբնական երաժշտական դրվագները։ Գարեթը, 1966 թվականին հանդիպելով Մանկիսի չորս անդամներին, որոշեց, որ Ջոնսը լինելու էր առաջնորդը՝ ընտրություն, որը հայտնիություն չբերեց խմբին։ Այս սառը ընդունելությունը ստիպեց Կիրշներին լքել Գարեթին ու ետ գնել իր պայմանագիրը։ Այնուհետև Կիրշները թույլատրեց Նեսմիթին նիստ հրավիրել, այն պայմանով, որ չնվագեր իր ստեղծած թրեքները։ Նեսմիթը, այնուամենայնիվ, սկսեց Մանկիսի մյուս անդամներին հրավիրել իր նիստերին, մասնավորապես Թորքին, որպես կիթառահար։ Կիրշները նորից խանդավառությամբ դիմեց Բոյսին ու Հարթին՝ որպես հմուտ պրոդյուսերներ, բայց նա հրավիրեց Արևելյան ափին ապրող իր գլխավոր ընկերներից մեկին՝ Ջեք Քելլերին, որպեսզի որոշակի պրոդյուսերական փորձ ցուցաբերի նիստերին։ Բոյսն ու Հարթը միանգամից նկատեցին, որ միասին բեմ բարձրանալիս, այդ չորս դերասանները հիմար կարգավիճակում էին հայտնվում և փորձում էին հրմշտել իրար։ Այս ամենի պատճառով յուրաքանչյուրն առանձին էր բեմ բարձրանում։

Նեսմիթի կարծիքով Դոլենցի ձայնն էր, որ տարբերվող էր դարձնում Մանկիսի ձայնային հնչյունները, ու նույնիսկ լարված ժամանակներում Նեսմիթն ու Թորքը երբեմն իրենց իսկ ստեղծագործությունների վոկալային պարտականությունները հանձնում էին Դոլենցին, ինչպես օրինակ՝ Թորքի «Ֆոր Փիթս Սեյք»-ը, որը դարձավ հեռուստասերիալի 2-րդ եթերաշրջանի եզրափակմիչ երգը։

Մանկիսի հեռուստաշոուի 1-ին եթերաշրջանի սաունդթրեքը, որոշվեց, որ պետք է լինի նրանց դեբյուտը, իսկ երկրորդ ալբոմը նպատակ էր հետապնդում՝ շահելու հանդիսատեսի գոհունակությունը։ 2006 թվականին, Ռինո Դելյուքս Էդիշն-ի իրենց երկրորդ՝ Մոր օֆ դը Մանկիս ալբոմի վերաթողարկման մեջ Մայք Նեսմիթը նշում էր․ «Առաջին ալբոմը ցուցադրվում է, ու ես սարսափով եմ դիտում այն, քանի որ այնպիսի տպավորություն է, ասես մենք Ռոք ընդ Ռոլլ խումբը լինենք։ Ոչ մի հարգանք չկա մնացած երաժիշտների հանդեպ։ Դա ինձ հունից հանում է, իսկ ես ասում եմ՝ «Ի՞նչ եք մտածում մարդիկ», (նրանք ասում են)՝ «Դե դու գիտես, դա զուտ երևակայություն է», ես էլ ասում եմ՝ «Դա երևակայություն չէ։ Դուք Խաբում եք հասարակությանը»։ Նրանք, երբ դիտում են այդ հեռուստաշոուները, գիտեն, որ մենք Ռոք ընդ Ռոլլ խումբը չենք, այլ այդ շոուն ուղղակի Ռոք ընդ Ռոլլ խմբի մասին է, ոչ ոք նույնիսկ չի էլ հավատա, որ մենք այս փոքրիշատե ճանաչված Ռոք ընդ Ռոլլ խումբն ենք, որոնք ձեռք են բերել իրենց սեփական հեռուստաշոուն։ Դուք այնպես եք այս ձայնագրությունը հրապարակում՝ ասես այն նորմալ է»։ Մի քանի ամսվա ընթացքում իրենց դեբյուտային ալբոմի երաժշտագետ Դոն Կիրշները ստիպված հեռացավ, իսկ Մանկիսը իր վրա վերցրեց վերահսկողությունը, որը վայել է իսկական խմբին։

Մանկիսի առաջին երգը՝ «Լասթ Թրեյն թու Քլարքսվիլ» և «Թեյք ը Ջայընթ Սթեփ» թողարկվեց 1966 թվականի օգոստոսին հեռուստատեսային դեբյուտից ընդամենը շաբաթներ առաջ։ 1996 թվականի սեպտեմբերի 12-ին NBC ցանցում հեռուստատեսային առաջին շոուի հեռարձակման հետ մեկտեղ՝ Կոլումբիան ու NBC-ն մեծ հիթ ձեռք բերեցին։ Առաջին լիամետրաժ ալբոմը՝ Մանկիս, թողարկվեց մեկ ամիս անց. այն 13 շաբաթ անցկացրեց 1-ին հորիզոնոականում ու 78 շաբաթ մնաց Բիլբոարդ շարքում։ 20 տարի անց իրենց վերամիավորման ընթացքում այն ևս 24 շաբաթ մնաց Բիլբոարդ շարքում։ Ալբոմում ընդգրկված էր Նեսմիթը առաջնային վոկալով «Պապա Ջինս Բլյուզ»-ում՝ ֆոլք-ռոքի ու քանթրի-ռոքի միքս, որի հեղինակը նույնպես Նեսմիթն էր։

Հեռուստատեսությունից համերգային բեմ

Հանրայնորեն նկարահանված 1967 թվականին

Հեռուստաշոուի նպատակով երաժշտական գործիքներ ընտրելիս երկընտրանք առաջացավ, թե չորսից, որ մեկն էր լինելու հարվածային գործիքների երաժիշտը։ Ե՛վ Նեսմիթը (հմուտ կիթառահար ու բասիստ), և՛ Թորքը (ով նվագում էր մի քանի լարային ու ստեղնաշարային գործիքներ), մակերեսորեն էին ծանոթ այդ գործիքին, բայց երկուսն էլ հակված էին փորձել հարվաժային գործիքներ։ Ջոնսը գիտեր նվագելու, ու հենց սկզբից էլ իր մոտ բավականին լավ էր ստացվում, սակայն պրոդյուսերները զգում էին, որ հարվածային գործիքների հետևում տեսախցիկը կկարճացներ նրա հասակը ու իրականում կթաքցներ նրան տեսադաշտից։ Այսպիսով որոշվեց, որ Դոլենցն (ով միայն գիտեր կիթառ նվագել) է նվագելու հարվածային գործիքները։ Թորքը սովորեցրեց Դոլենցին իր առաջին քայլերը հարվածային գործիքների վրա, թեև նրա համար բավարար էր, որպեսզի պիլոտային ծրագրի նկարահանումների համար կեղծ նվագեր, բայց նա շուտով սովորեցրեց, թե ինչպես նվագել այնպես, ինչպես հարկն է։ Այսպիսով հեռուստաշոուի սերիաներում, գլխավորապես, նկարահանվել են Նեսմիթը՝ կիթառով, Թորքը՝ բասով, Դոլենցը՝ հարվածային գործիքներ, իսկ Ջոնսը՝ որպես խմբի առաջնորդ, երգիչ ու հարվածային գործիքներ նվագող, թեև այս շարքը չէր համապատասխանում անդամների երաժշտական ուժեղ կողմերին։ Թորքն ավելի փորձառու կիթառահար էր, քան Նեսմիթը, մինչդեռ Նեսմիթը սովորել էր բաս նվագել։ Թեպետ Ջոնսն ուներ բարձր գլխային ձայն ու իսկապես Մանկիսի ձայնագրություններում առաջնորդ երգողն էր, մասնավորապես Նեսմիթի կարծիքով, Դոլենցի ձայնը տարբերվող ու հատկանշական է Մանկիսի վոկալների համար։ Այս տեսական շարքն իրականում հանդես էր գալիս խմբի «Վորդս» երգի հոլովակում, որտեղ Ջոնսը հանդես է գալիս թմբուկով, Թորքը՝ որպես առաջնորդ կիթառահար, Նեսմիթը՝ բասով, իսկ Դոլենցը՝ որպես խմբի առաջնորդ։ Համերգային ելույթներում Թորքը ևս ստանձնել է կիթառային պարտականությունները նույնիսկ Նեսմիթի հետ ելույթներում, իսկ Դոլենցը հաճախ կիթառ էր նվագում բեմում։

Ի տարբերություն ժամանակի շատ հեռուստաշոուների՝ Մանկիսի դրվագները գրվում էին տարբեր կառուցվածքներով, որոնք հաճախակի ընդմիջումներ էին պահանջում` կարճամետրաժ նկարահանումներով հարվածային գործիքներն ու տեսախցիկը պատրաստելու նպատակով։ Նկարահանվածներից մի քանիսը համարվում էին նախաերաժշտական հոլովակներ, քանի որ ստեղծվել են ձայնագրությունները վաճառելու համար։ Մանկիս Թեյլ-ի հեղինակ Էրիկ Լեֆքովիցը նշում էր, որ Մանկիսը առաջին ու միակ հոլովակ նկարող խումբն էր։ Չորս դերասանները օրվա 12 ժամն անցկացնում էին նկարահանումների վրա, նրանցից շատերը սպասում էին, որ պրոդյուսերական անձնակազմը զբաղվեր իր աշխատանքով։ Նկատելով, որ իրենց գործիքներն անջատված էին՝ այս չորսը որոշեցին միացնել ու նվագել դրանք։

Ամբողջ օրը նկարահանումների վրա աշխատելուց հետո Մանկիսին (սովորաբար Դոլենցին կամ Ջոնսին) կանչում էին ձայնագրման ստուդիա՝ մաքրելու ձայնային ֆալշերը։ Քանի որ այս առումով խումբն էական նշանակություն ուներ ձայնագրման գործընթացում, սահմանափակումները քիչ էին ձայնագրման ստուդիայում, իսկ արդյունքը չթողարկված ձայնագրությունների ընդլայնված գրացուցակն էր։

Շրջագայություն

1969 թվականի հատուկ հեռուստատեսություն 33 1/3 Ռեվոլյուշնս Փեր Մանկիս

Գոհ լինելով իրենց սկզբնական ջանքերից՝ Կոլումբիան (Կիրշների առարկություններով) պլանավորեց Մանկիսին դուրս ուղարկել՝ կենդանի համերգների նվագելու նպատակով։ Սերիաների վիթխարի հաջողությունն ու դրա շրջադարձային ռեկորդները մեծ ջանքեր ներդրեցին խմբի շրջագայությունները ստեղծելու համար։ Դեմ լինելով պրոդյուսերների ցանկություններին՝ խումբը ճամփա ընկավ ու հանդես եկավ իր դեբյուտային ելույթներով 1966 թվականի դեկտեմբերին Հավայան կղզիներում։

Նրանք միայն նկարահանման ընթացքում էին կարողանում ժամանակ հատկացնել կենդանի ելույթների փորձերին։ Նրանք ամբողջ օրն աշխատում էին հեռուստատեսությունում, ձայնագրվում էին ստուդիայում գիշերը ու շատ քիչ էին քնում։ Հանգստյան օրերը սովորաբար հագեցած էին հատուկ ելույթներով կամ նկարահանման հատուկ հերթականությամբ։ Այս ելույթները երբեմն տեղի էին ունենում հենց սերիաների ընթացքում։ «Թու Մենի Գըրլս (Ֆերն ու Դեյվի)» դրվագը սկսվում է «(Այըմ Նոթ Յոր) Սթեփփին Սթոն»-ի կենդանի ելույթով, որը տեղի է ունեցել տեսարանի նկարահանման ընթացքում։ Մեկ ամբողջական դրվագ նկարվել է՝ բնորոշելով կենդանի երաժշտությունը։ 1-ին եթերաշրջանի վերջին շոուն՝ «Մանկիս օն Թուր» նկարվել է վավերագրական ոճում՝ նկարահանելով համերգ Ֆոենիքսում՝ Արիզոնայում 1967 թվականի հունվարի 21-ին։ Բոբ Ռաֆելսոնը գրում էր ու առաջնորդում դրվագը։ 1-ին եթերաշրջանի թողարկման վերաբերյալ մեկնաբանությունների հետևանքով Նեսմիթն ընդունեց, որ Թորքն ավելի լավ էր կիթառ նվագում, քան բաս։

Թորքի մասին մեկնաբանություններում նա նշում էր, որ Ջոնսը լավ թմբկահար էր, ու եթե կենդանի ելույթները միայն նվագելու ունակությունների վրա հիմնված լինեին, ապա Թորքը պետք է կիթառով հանդես գար, Նեսմիթը՝ բասով, Ջոնսը՝ թմբուկներով, Դոլենցն էլ առաջնորդի դերը կստանձներ։ Մանկիսի չորս անդամներն էլ ներկայացրին բոլոր հարվածային գործիքներն ու վոկալային տվյալները, գլխավորապես, կենդանի նկարահանման համար։ Ամենաուշագրավ բացառությունները եղել են յուրաքանչյուր անդամի մենահամերգի ժամանակ, որտեղ 1966 թվականի դեկտեմբերից 1967 թվականի մայիսի շրջագայության ժամանակ նրանց աջակցում էին Քենդի Սթոր Փրոֆեթները։ Ամառվա՝ Միացյալ Նահանգների ու Միացյալ Թագավորության 1967 թվականի շրջագայության ընթացքում (որտեղից 1967 թվականին կենդանի ձայնագրություններ են արվել) նրանց Սանդոուներս կոչվող մի խումբ էր աջակցում։ 1968 թվականին Մանկիսը շրջագայեց Ավստրալիա ու Ճապոնիա։ Արդյունքները սպասվածից շատ ավելի լավն էին։ Ուր էլ որ խումբը գնար, նրանց ողջունում էին երկրպագուների հիացմունքի տեսարանները, որոնք հիշեցնում էին Բիթլմանիան։ Սա երգիչներին մեծ վստահություն էր ներշնչում՝ սերիաների համար նախատեսված երաժշտության վերահսկողության իրենց պայքարում։

Կիրշներ և More of the Monkees

Մանկիսը 1967 թվականին

Անդրյու Սանդովալը նշել է 2006 թվականի Ռինո Դելյուքս Էդիշն-ի Մոր օֆ դը Մանկիս վերաթողարկման մեջ, որ ալբոմների վաճառքը գերազանցում է Նիելսենի վարկանիշը՝ նկատի ունենալով, որ մարդիկ ավելի շատ երաժշտություն են գնում, քան հեռուստաշոուներ դիտում, ինչը նշանակում էր, որ պրոդյուսերները որոշել էին, որ ավելի շատ ուշադրություն պետք է կենտրոնացվի երաժշտության վրա և որ պետք է ավելի շատ երաժշտություն ստեղծվի ալբոմների համար։ Սանդովալը նաև նշում էր, որ իրենց երկրորդ ալբոմը՝ Մոր օֆ դը Մանկիս-ը, հաջողության էր հասնում իրենց երկրորդ ձայնագրությամբ՝ «Այըմը բլիվըր», իսկ «(Այըմ Նոթ Յորս) Սթեփփին Սթոն»-ը դարձավ իրենց կարիերայի լավագույն վաճառվող ձայնագրությունը՝ մնալով 70 շաբաթ Բիլբոարդ շարքում, որը 18 շաբաթ զբաղեցնում էր 1-ին հորիզոնականը, ու դարձավ 1960-ական թվականների ամենամեծ վաճառք ունեցող ալբոմը։ (Ալբոմը նունպես վերադարձավ իր շարքերը ևս 26 շաբաթով 1986 թվականին)

Այդ ժամանակ երգահաններ Բոյսն ու Հարթը Մանկիսին համարում էին իրենց պրոյեկտի անդամներ, ընդ որում, Թոմի Բոյսը նշել է 2006 թվականի Ռինոյի Մոր օֆ դը Մանկիս ալբոմի վերաթողարկման մեջ, որ նա Մանկիսի անդամներին համարում էր հեռուստաշոուի դերասաններ, մինչդեռ Բոյսն ու Հարթը երգահան ու պրոդյուսեր էին, ովքեր ձայնագրություններ էին անում։ Նրանք ուզում էին, որ Միկին ավելի ռիթմիկ երգեր կատարեր, իսկ Դեյվին՝ քնարական երգեր։ Նա նաև նշել է, որ զգում էր՝ Մայքլի երկրի սովորույթները չէին համապատասխանում Մանկիսի պատկերացմանը, ու թեև նա կարծում էր, որ Փիթերը մեծ երաժիշտ էր, այնուամենայնիվ Փիթերն այլ մտածելակերպ ուներ երգերի վերաբերյալ, որոնք ճիշտ չէին՝ ըստ Մանկիսի պատկերացումների։ Երաժշտագետ Կիրշները, թեև, հասկանալով երաժշտության կարևոր դերը, ցանկանում էր երաժշտությունը տեղափոխել ավելի նոր ուղղությամբ, քան Բոյսն ու Հարթն էին տեղափոխել ու այսպիսով որոշեց տեղափոխել արտադրությունը Նյու Յորք, որտեղ իր առաջին ցուցակում ներառված գրողները/պրոդյուսերներն էին ապրում։ Այնուամենայնիվ, Մանկիսն արդեն բողոքում էր, որ երաժշտություն թողարկող ընկերությունը չէր թույլատրում իրենց՝ օգտագործել իրենց իսկ սեփական գործիքները ձայնագրությունների վրա կամ ավելի շատ օգտվել իրենց սեփական գործիքներից։ Այս բողոքները հասան իրենց գագաթնակետին, երբ Կիրշները ձայնագրությունը Կալիֆոռնիայից Նյու Յորք տեղափոխեց ու խմբին դուրս թողեց երաժշտական գործընթացից, մինչև այն պահը, երբ իրենց կանչեցին՝ ավելացնելու իրենց ձայնային տվյալները ամբողջական ձայնագրություններին։

Խումբն իր սեփական ջանքերով աստիճանաբար ավելի շատ մասնակցության հնարավորություն ձեռք բերեց ձայնագրման գործընթացում, ու դրա հետևանքով Կիրշները հեռացավ։ Դոլենցի սկզբնական արձագանքը՝ հիշատակված 2006 թվականի Ռինո-ի Մոր օֆ դը Մանկիս ալբոմի սկավառակի վերաթողարկման մեջ, հետևյալն էր․ «Ըստ իս՝ սրանք շոուի սաունդթրեք ալբոմներն էին, ու իմ աշխատանքը ոչ թե դա էր, այլ դերասան լինելը, ներս գալն ու լսարանի համար երգելը, եթե իհարկե, ցանկանային։ Ես խնդիր չունեի՝ կապված այդ ամենի հետ։ Այդ ժամանակ Մայքն ու Փիթերը սկսեցին այնքան հուսահատվել, որ ես ու Դեյվին սկսեցինք պաշտպանել իրենց։ Նրանք հուսահատված էին այն պատճառով, որ սովոր չէին նման կերպ երաժշտություն ստեղծել։ Արվեստագետը վերադասն է։ Արվեստագետն է որոշում, թե ինչ երգեր են լինելու, ինչ հերթականությամբ, ով է գրում ու ով է թողարկում դրանք»։ Երբ Ռոլլինգ Սթոն ամսագրում Նեսմիթին հարցրին, թե ինչ էր մտածում տվյալ իրավիճակի վերաբերյալ, նա ասաց․ «Մենք շթոփված էինք՝ հատկապես ես, բայց մեզնից բոլորն էլ ցանկանում էին կատարել մեր իսկ ձայնագրված երգերը։ Յուրաքանչյուրն էլ աչքի էր ընկնում։ Այն գաղափարը, որ ես միակ երաժիշտն էի, ծամծմված բամբասանքներից էր ու չէր դադարում, բայց դա թյուր կարծիք էր։ Մենք նույնպես մեր սեփական ճաշակն ունեինք, ավելի ուրախանում էինք՝ մեր նախընտրած երգերը կատարելով ու ավելի շատ երգեր էինք գրում, քան տրվում էր մեզ։ Պրոդյուսերներն աջակցում էին մեզ, իսկ Դեյվին առաջնորդում էր։ Մեզնից ոչ ոք չէր կարող մարտընչել մեր իսկ սկսած մենամարտում (երաժշտություն արտադրողների հետ)՝ առանց շոուի պրոդյուսերների բացահայտ աջակցության»։

1966 թվականի սեպտեմբերին իրենց դեբյուտային երգի թողարկումից չորս ամիս անց՝ 1967 թվականի հունվարի 16-ին Մանկիսը սկսեց իր առաջին ձայնագրման նիստը՝ որպես լիարժեք գործող, ինքնամփոփ խումբ՝ ձայնագրելով Նեսմիթի ստեղծած թոփ 40 հիթային «Դը Գըրլ Այ Նյու Սամուեր» երգի նախնական տարբերակը «Օլ օֆ Յոր Թոյս» և «Շի իզ Սո Ֆար Աութ, Շի իզ Ին» երգերի հետ։ Այդ նույն ամսում Կիրշները թողարկեց իրենց երգերի երկրորդ ալբոմը՝ Մոր օֆ դը Մանկիս, որը նիստի երաժիշտներն օգտագործում էին՝ առանց խմբի գիտության։ Այս ամենը, մասնավորապես, վշտացրեց Նեսմիթին ու Թորքին, երբ իրենք 1967 թվականի հունվարի շրջագայության ժամանակ գտան այս ալբոմը։ Մանկիսին զայրացնում էր այն հանգամանքը, որ իրենց նախօրոք տեղյակ չէին պահել թողարկման մասին, որ իրենց կարծիքը հաշվի չէր առնվում երաժշտությունների ընտրության հարցում՝ Կիրշների ինքնաշնորհավորանքների գրառումներում ու նաև սիրողական արվեստի պատճառով, որը պարզապես Ջ․ Ս․ Պենիի հագուստի գովազդի համար արված չորս նկարների կոմպոզիցիա էր։ Իսկապես, Մանկիսին նույնիսկ ալբոմի կրկնօրինակ չէր տրվում, նրանք ստիպված էին գնել այն ձայնագրման ստուդիայից։

Կիրշների ու խմբի միջև մրցակցության աստիճանը մի լարված վիճաբանության հանգեցրեց Նեսմիթի, Կիրշների ու Քոլգեմսի փաստաբան Հերբ Մոելիսի միջև, որը տեղի ունեցավ 1967 թվականի հունվարին Բեվեռլի Հիլս հյուրանոցում։ Կիրշները ներկայացնում էր խումբը հոնորարներով ու ոսկե առաջնություններով։ Նեսմիթը պատասխանում էր վերջնագրով՝ փոփոխություն պահանջելով Մանկիսի ընտրած ու ձայնագրած երաժշտության ոճում։ Մոելիսը հիշեցնում էր Նեսմիթին, որ նա պայմանագիր է կնքել։ Առերեսումն ավարտվեց այն կետից, երբ Նեսմիթը բռունցքով հարվածեց պատին ու ասաց, - «Սա է Ձեր դեմքը»։ Այնուամենայնիվ, անդամներից յուրաքանչյուրը, ինչպես նաև Նեսմիթը, ընդունեց 250 հազար դոլար հոնորարը (որը համարժեք է 1,900,000 դոլարին այսօրվա ֆունդերով)։Կիրշները հեռացավ 1967 թվականի փետրվարի սկզբին, երբ խախտեց Քոլգեմսի ու Մանկիսի պայմանավորվածությունը՝ չթողարկել խմբի համատեղ ջանքերով ստեղծված երաժշտությունը, որը կապ չուներ Կիրշների ստեղծած երաժշտության հետ։ Հաղորդվում էր, որ Կիրշներին զայրացնում էր խմբի անսպասելի ապստամբությունը՝ հատկապես այն ժամանակ, երբ զգում էր, որ իրենք զուսպ տաղանդ ունեին, երբ իրենց համեմատում էին իրենց ժամանակի աստղերի հետ՝ ինչպես Ջոն Լենոնի ու Փոլ ՄաքՔարթնիի։

Շուտով Քոլգեմսն ու Մանկիսը համաձայնության եկան՝ չթողարկել խմբի կողմից ուղղակիորեն ստեղծված նյութերը, որոնք ոչ մի առնչություն չունեին Կիրշների ստեղծած նյութերի հետ։ Կիրշները խախտեց այս պայմանավորվածությունը, երբ թողարկեց «Ը Լիթլ Բիթ Մի, Ը Լիթլ Բիթ Յու» երգը, որը ստեղծել ու գրել էր Նեյլ Դայմնդը՝ «Շի Հենգս Աութ» երգի նախնական տարբերակով՝ ձայնագրված Նյու Յորքում Դեյվի Ջոնսի վոկալներով, ով ընդգրկած էր երկրորդ ցուցակում(այս երգը միայն Կանադայում է թողարկվել ու երկու շաբաթ անց հեռացվել է)։ Այս ամենի հետևանքով Կիրշները հեռացվեց պրոյեկտից՝ Մանկիսի պատասխանատվությանը թողնելով իրենց իսկ երաժշտական պարտականությունները։

Սքրին Գեմսն ուներ մեծ քանակությամբ նյութերի թողարկման իրավունք, որը Մանկիսին բազմաթիվ նոր երգերի ընտրության հնարավորություն էր տալիս։ Նյութի բազմազանության շնորհիվ բազմաթիվ երգեր են ձայնագրվել, բայց սրանք մնացին չթողարկված մինչև այն պահը, երբ Ռինո ձայնագրման ստուդիան սկսեց թողարկել դրանք Միսինգ Լինկս ալբոմի միջոցով, որը ստեղծվել է ուշ 1930-ական թվականներին։ Մի խոսակցություն է պտտվում, որ Մանկիսին առաջարկվել է «Շուգըր-Շուգըր»-ը 1967 թվականին՝ միտում ունենալով ձայնագրել այն։ Պրոդյուսեր ու երգահան Ջեֆֆ Բերրին «Շուգըր-Շուգըր»-ի գրող ու կոմպոզիտոր Անդի Քիմի հետ միասին հերքել են սա՝ ասելով, որ երգն անգամ այդ ժամանակ գրված չի եղել։

Անկախություն

«Հեդքորթերս» և «Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն ու Ջոնս»

Մակիսն ուզում էր կատարել իր երգած ու նվագած երգերը՝ այն երգերը, որոնք իրենք էին ձայնագրել և ուզում էր ուղղակի լինել Մանկիս։ Երբ 1967 թվականի փետրվարի վերջին Կիրշները հեռացավ՝ որպես երաժշտագետ, Նեսմիթը աշխատանքի հրավիրեց Թուրթլսի նախկին բասիստ Դուգլաս Ֆարթինգ Հեթլեյդին, ով ավելի հայտնի էր իր բեմական անունով՝ Չիփ Դուգլաս՝ Մանկիսի հաջորդ ալբոմը ստեղծելու համար, որը նպատակ էր հետապնդում՝ լինելու Մանկիսի առաջին ալբոմը, որտեղ իրենք միակ երաժիշտներն էին՝ մեծամասամբ առանց բասի ու փողի։ Դուգլասը պատասխանատու էր և՛ երաժշտությունը ներկայացնելու, (իրականում խումբն առաջնորդելը ու ձայնագրությունների տեխնիկավորումը) և՛ «Հեդքորթերս»-ի մեծ մասում բաս նվագելու համար։ Այս ալբոմը, իրենց մյուս՝ Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն ու Ջոնս ՍՊԸ ալբոմների հետ, հանդիսանում էր հեռուստաշոուի 2-րդ եթերաշրջանի սաունդթրեք։

1967 թվականի մարտին «Դը Գըրլ Այ Նյու Սամուեր», որը ստեղծել է Նեսմիթը ու կատարել են Դոլենցը, Նեսմիթը, Թորքը, բասիստ Ջոն Լոնդոնը, թողարկվել է երկրորդ շարքում՝ որպես Մանկիսի երրորդ երգ՝ «Ը Լիթլ Բիթ Մի, Ը Լիթլ Բիթ Յու», ու այն զբաղեցրեց 39-րդ հորիզոնականը։ Առաջին շարքը զբաղեցրեց 2-րդ հորիզոնականը։

Հեդքորթերսը ոչ մի առանձին երգ չուներ թողարկած Միացյալ Նահանգներում՝ հրապարակված լինելով 1967 թվականի մայիսին, բայց այն դեռևս իրենց երրորդ ալբոմն էր, որը զբաղեցնում էր 1-ին հորիզոնականը շարքում, մինչդեռ իրենց երգերից շատերը հնչում էին հեռուստաշոուի 2-րդ եթերաշրջանի ժամանակ։ Ունենալով ավելի շատ քանթրի ֆոլք-ռոք երաժշտություն, քան փոփ երաժշտություն Կիրշների գլխավորությամբ, Սանդովալը նշում է 2007 թվականի Ռինո Դելյուքս Էդիշն-ի վերաթողարկման մեջ, որ 1967 թվականի մայիսի 24-ին ալբոմը զբաղեցրեց 1-ին հորիզոնականը այդ շաբաթ թողարկված «Սերջնթ Փեփրով»՝ վերջինս առաջարկված էր Բիթլզին, որը հաջորդ 11 շաբաթում զբաղեցրեց Հեդքորթերս շարքի 2-րդ հորիզոնականը՝ այն նույն շաբաթ, որը հակամշակույթով հայտնի դարձավ՝ որպես «Սիրո ամառ»։ «Ռենդի Սքուզ Գիթ»-ը երգերի շարք էր որը Դոլենցը գրել ու ստեղծել էր՝ «Հաջորդական տիտղոս» վերնագրով(ի շնորհիվ իր օրիգինալ վերնագրի վիճելի բնույթի)՝ որպես մի առանձին միջազգային երգ, որտեղ այն զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը Միացյալ Նահանգների ու Նորվեգիայի շարքերում ու աշխարհի մյուս թոփ 10 հորիզոնականներում։ Թորքի «Ֆոր Փիթս Սեյք» ալբոմն օգտագործվել է՝ որպես հեռուստաշոուի եզրափակում։ Նեսմիթը շարունակում էր իր հակվածությունը դեպի քանթրի-ռոք երաժշտություն, երգերից երեքը ներկայացնում էր կիթառով, ինչպես նաև խրախուսում էր իր ստեղծած քանթրիֆայդ-ռոք՝ «Սաննի Գըրլֆրենդ» երգը։ Թորքը ավելացրեց բանջո Նեսմիթի ստեղծած «Յու Թոլդ Մի» ռոքին՝ մի երգ, որի սկիզբը հակասական եզրեր ուներ Բիթլզի «Թաքսմեն» երգի հետ։ Նեսմիթի ստեղծած մյուս հայտնի երգերից են «Յու Ջըսթ Մեյ Բի դի ուան» (իրենց երիտասարդ տարիների երգը, որը ներկայացնում է Մանկիսին, ովքեր նվագում են այն նույն գործիքները, որոնք իրենց տրված էր՝ հեռուստաշոուում նվագելու համար), որն օգտագործվել է հեռուստասերիաների երկու եթերաշրջաններում՝ «Շեյդս օգ Գրեյ» (սկիզբը դաշնամուրով՝ գրված Թորքի կողմից)` «Ֆորգեթ դեթ Գըրլ» ու «Նո Թայմ», որն օգտագործվել է հեռուստաշոուում։ Մանկիսն իր ալբոմում ներառել է խմբի անդամների գրած տասներկու երգերից հինգը, ինչպես նաև՝ «Բենդ Սիքս» ու«Զիլչ»։ Լոս Անջելես Թայմսը Հեդքորթերսի մասին հոդված գրելիս նշում էր «Մանկիսի բարձրորակ ալբոմը» ինչպես նաև նշում էր․ «Մանկիսը գնալով ավելի լավն էր դառնում։ Հեդքորթերսն ավելի հետաքրքիր երգեր ունի, ու ավելի բարձր մակարդակ, քան նախկին ալբոմները։ Երգերից ոչ մեկ հեռացված չէ։ Ոճային առումով բարելավումը գովելի է»։

Այնուամենայնիվ, Հեդքորթերսի ձեռք բերած ամենամեծ հաջողությունը շատ կարճ տևեց։ Թորքի ամենամեծ հետաքրքրությունն էր ձայնագրվել ու ստեղծվել՝ որպես խումբ, ու նա հույս ուներ, որ քառյակը շարունակելու էր աշխատել միասին հետագա ձայնագրումներում, որպես խումբ, համաձայն Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ-ի 2007 թվականի Ռինոյի վերաթողարկման գրառումների։ Դոլենցը վերջին անգամ մատնացույց էր արված Փիսքիսի, Աքուարիուսի, Քեփրիքորնի ու Ջոնս ՍՊԸ-Ի «Քադլի Թոյ»-ում, ով, ի սկզբանե, կիթառ էր նվագում՝ նախքան Մանկիսին հանդիպելը ու ստուդիայի մենակատար թմբկահարն էր։ Շոուի 2-րդ եթերաշրջանի ձայնասկավառակի թողարկման մեկնաբանություններում Թորքն ասում էր, որ Դոլենցը ընդունակ չէր կրկնել իր հաղթանակը։ Կատարելով թմբկահարի դերը մի ալբոմում՝ Դոլենցը կորցրեց իր հետաքրքրությունը թմբկահար լինելու մեջ ու իսկապես, մեծապես հրաժարվեց նվագել նիստի երաժիշտների համար Մանկիսի ձայնագրման գործիքներով՝ ինչպես «Ֆասթ» Էդդի Հոհը (պրոդյուսեր Չիփ Դուգլասը նույնպես Դոլենցի թմբուկ նվագելը նմանացրել էր վատ կվարտետի՝ ստիպված լինելով Դոլենցի «անկայուն» թմբկահարության ցաքուցրիվ կտորները ամբողջացնել վերջնական օգտագործման համար)։ Համաձայն այս կետի՝ քառյակը ընդհանուր հայտարարի չէր գալիս՝ հաշվի առնելով իր երաժշտական հետաքրքրությունները Նեսմիթի ու Ջոնսի հետ միասին, ովքեր նույնպես շարժվում էին տարբեր ուղղություններով․ Նեսմիթը հետևում էր իր բնազդին՝ քանթրի/ֆոլք երգերի հարցում, իսկ Ջոնսը ձգտում էր հասնել ընդարձակ ոճի։ Մյուս երեք ալբոմներում ներկայացված էին երաժշտական ոճի բազմազան միքսեր, ինչպես օրինակ՝ քանթրի ռոք, ֆոլք ռոք, փսիխեդելիկ ռոք, հանգիստ ռոք/R&B, կիթառային ռոք, Բրոդվեյի ու անգլիական երաժշտական դահլիճի զգացմունքայնությունը։

1967 թվականին վայելելով մեծ հռչակ՝ նրանք նույնպես տառապում էին լրատվամիջոցների արձագանքից։ Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ-ի 2007 թվականի Ռինո-ի վերաթողարկման մեջ Նեսմիթը նշում է․ «Մամուլում ու լրատվակայքերում յուրաքանչյուրը մեզ իր թիրախային կետն էր դարձրել՝ իբրև անօրինական ու անարժան երաժշտության կամ որևէ մշակութային արժեքների էպիկենտրոն։ Մեր ինքնուրույնությունը ոտնակոխ էին անում ու ուր էլ որ գնայինք, մեզ այսպիսի վրդովվմունք էր սպասվում։ Մեզ շարունակ ծաղրում ու նվաստացնում էին մամուլում։ Մենք իսկապես հալածանքների էինք ենթարկվում։ Մենք բոլորս էլ գիտեինք՝ ինչ էր կատարվում իրենց ներքին խոհանոցում։ Կիրշները ջրից չոր դուրս եկավ։ Մենք գնացել էինք՝ հարցուփորձ անելու Հեդքորթերս խմբին ու հասկացանք, որ այն միայն մի քիչ էր նորմալ ու մեր լավագույն քայլն այն կլիներ, որ մենք ուղղակի վերադառնայինք մեր առաջին ալբոմի սկզբնական երգերին ու երգի ստեղծման մարտավարությանը՝ բացառությամբ երաժշտության ստեղծման ճանապարհը։ Գրեթե անհնար է նկարագրել մոլեգնության ու ատելության մասնիկը, որը սկիզբ է առել։ Այն պահպանվում է մինչ օրս իմ հասակակիցների մեջ»։ Թորքը համաձայն չէր Հեդքորթերսի վերաբերյալ արված Նեսմիթի հայտարարությանը՝ նշելով․ «Չեմ կարծում, որ «Փիսքիս»-ը այնքան հուզիչ էր լսելու համար, որքան Հեդքորթերսը։ Մասնագիտորեն այն շատ ավելի լավն էր, բայց կարծում եմ, որ դրա պատճառով այն տուժում է»։

Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ-ն, Մանկիսի չորրորդ ալբոմի հետ միասին մտադրված էին՝ ստեղծելու հեռուստաշոուի երաժշտությունը ,միայն մի բացառությամբ, որ իրենք էին վերահսկում երաժշտությունը ու իրենք էին որոշում, թե որ երգերն էին ընտրվելու։ Նրանք ներկայացնում էին իրենց ու նիստի երաժիշտների միքսը ալբոմում։ Նրանք օգտագործում էին իրենց նվագելու, ինչպես նաև նիստի երաժիշտների այս մարտավարությունը (ներառյալ Ռեքին Սթաֆը, Լուի Շելթոնը, Գլեն Քամփբելը, Բըրդսի ու ընկերության անդամները, թմբկահարներ «Ֆասթ» Էդդի Հոհը, Լոուել Ջորջը, Սթեֆն Սթիլսը, Բուդդի Միլսը ու Նեյլ Յանգը) իրենց ձայնագրման կարիերայի ընթացքում ավելի շատ էին վստահում նիստի երաժիշտներին, երբ խումբը ժամանակավորապես օտարացավ Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն, Ջոնս ՍՊԸ-ից ու ձայնագրեց իր երգերից մի քանիսը առանձին։

Կրկին օգտագործելով Չիփ Դուգլասին՝ իրենց պրոդյուսերը լինելու համար, 1967 թվականի նոյեմբերին թողարկված Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ-ն, Մանկիսի չորրորդ ալբոմն էր, որը շարքում առաջին հորիզոնականն էր զբաղեցնում՝ հինգ շաբաթ շարունակ մնալով առաջին հորիզոնականում ու նաև իրենց համար մեկ ալբոմն էր։ Այն ներկայացնում էր «Փլեզնթ Վելի Սանդի» հիթային երգը (3-րդ հորիզոնականում) ու «Վորդս» երգը (11-րդ հորիզոնականում), Նեսմիթը, ով ներառված էր առաջին շարքում, նվագում էր էլեկտրական կիթառ/բեքվոկալ, Թորքը նվագում էր դաշնամուր/բեքվոկալ, Դոլենցը՝ առաջնային վոկալ ու հավանաբար, կիթառ էր նվագում, իսկ Ջոնսը՝ բեքվոկալ, Միկին ու Փիթերը, ովքեր ներառված էին երկրորդ շարքում, միմյանց հաջորդելով, կատարում էին առաջնային վոկալ, Փիթերը երգեհոն էր նվագում, Մայքը կիթառ էր նվագում, հարվածային գործիքներ ու ապահովում էր բեքվոկալ, իսկ Դեյվին ապահովում էր հարվածային գործիքներն ու բեքվոկալը։ Այս ալբոմի մյուս հայտնի նյութերը ներկայացնում են սինթեզատորի նախնական օգտագործումը երկու երաժշտությամբ՝ Նեսմիթի ստեղծած «Դեյլի Նայթլի»-ն «Սթար Քլեքթր»-ի հետ միասին։ Նրա բոլոր երգերը, բացի երկուսից, ներկայացվում են Մանկիսի հեռուստաշոուի 2-րդ եթերաշրջանի ընթացքում։

«Վոթ Ամ Այ Դուին Հենգին Ռաունդ» երգը, որը ձայնագրվել է 1967 թվականի հունիսին ու ներկայացվել Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ-ում, համարվում է՝ որպես շրջադարձ քանթրի և ռոքի միքսում, անկախ այն բանից, որ Նեսմիթի նախորդ փոփ-ռոք երգերը նախատեսված են Մանկիսի համար։ Նեսմիթը նշում էր․ «Միակ բանը, որ ես իսկապես զգում էի, անկեղծ ասած, փոփ ռոքն էր։ Ես ուզում էի Մանկիսին ավելի շատ այդ փուլ տեղափոխել, քանի որ, եթե մենք ավելի մոտենայինք փոփ երաժշտությանը, ավելի շատ կմոտենայինք բլյուզին, քանթրի բլյուզին ու այդպես շարունակ։ Այնտեղ շատ արտասահմանյան երգեր էին ընդգրկված՝ առաջին մաժորից մինչև չորրորդ մինոր, ու նմանատիպ այլ բաներ։ Այսպիսով այն նոր փոփ երգի մի տեսակ էր։ Այն չէր հնչում ժամանակի փոփ երգերի պես, ինչպես Բաք Օուենսն էր»։

Իրենց մյուս երգը՝ «Դեյդրիմ Բլիվըր» (դաշնամուրային նոտաներով՝ գրված Թորքի կողմից), զբաղեցնում էր 1-ին հորիզոնականը ու որի միջոցով Մանկիսը զբաղեցնում էր 1-ին հորիզոնականը երգերի ու ալբոմների հիթ-շքերթում՝ Փիսքիսի հետ զուգահեռաբար։ «Դեյդրիմ Բլիվըր»-ը, որը հանդես էր գալիս «Գոուին Դաուն» թրեքով, որն առանց ալբոմ էր ու ներառված էր երկրորդ շարքում, ներկայացնում էր Նեսմիթին ու Թորքին կիթառով, իսկ Միկիին՝ առաջատար վոկալով։

1986 թվականի վերամիավորման ընթացքում և՛ Հեդքորթերսը, և՛ Փիսքիսը, Աքուարիուսը, Քեփրիքորն ու Ջոնս ՍՊԸ-ն 17 շաբաթ շարունակ մնացին իրենց զբաղեցրած հորիզոնականներում։

Բըրդս, Բիս և Մանկիս

Դեյվի Ջոնսն ու Փիթեր Թորքը 1966 թվականին

Մանկիսը որոշեց, որ այլևս չուներ Չիփ Դուգլասի կարիքը՝ որպես պրոդյուսեր ու սկսած 1967 թվականի նոյեմբերից՝ խումբն ընդլայնեց իր նիստերը։ Թեպետ շնորհիվ ամբողջ խմբի՝ երգերը հիմնականում մենակատար էին։ Եղել են որոշ դեպքեր, երբ Բոյսն ու Հարթը հետ էին դարձել առաջին երկու ալբոմից՝ պրոդյուսերություն անելու համար, սակայն շնորհը տրվեց Մանկիսին։ Դա այն ժամանակ էր, երբ Մայքլ Նեսմիթը ձայնագրեց իր առաջին սոլո ալբոմը՝ «Վիչիտա Թրեյն Ուիսլ Սինգս»՝ Նեսմիթի ստեղծագործությունների մեկնաբանությունների մի մեծ ջազային խմբի հարվածային գործիքներ, որը գործիքավորել է Շորթի Ռոջերսը։ Գովաբանելով Նեսմիթին Լոս Անջելես Թայմսում՝ ջազ-քննադատ Լեոնարդ Ֆիթրը գրել է․ «Խոսքով ու երաժշտության լեզվով Մայք Նեսմիթը ամենապարզ ներկայացուցիչներից մեկն էր փոփ երաժիշտների նոր ու գրագետ սերնդի համար, ովքեր իրենց կարիերան սկսել են պարզունակ ռոքից։ Ալբոմը, ներկայացնելով սիմֆոնիայի, ռոքի, փոփ, արևմտյան երաժշտության, ռիթմի ու ջազի անցած ճանապարհը, հստակ կարող է մատնացույց անել, թե որտեղ է լինելու ժամանակակից փոփ երաժշտությունը վաղ 1970-ական թվականներին»։

Մանկիսի որոշ անդամներ ալբոմը համարում էին «Սպիտակ Ալբոմ» (Սանդովալը նշում է սա ալբոմի 2010 թվականի Ռինո Հենդմեյդ Դելյուքս վերաթողարկման գրառումներում)։ Երգերն արտացոլվում էին՝ խմբի անդամների երաժշտական ճաշակին համապատասխան, որն ունեցել է իր արդյունքը էկլեկտիկ ալբոմում (թեև Փիթերը ոչ մի երգ չուներ ալբոմում)։ Միկին կատարում էր փոփ երգեր (օրինակ՝ «Այըլ Բի Բեք Ըփոն Մայ Ֆիթ») ու կատարում էր կրկնակի վոկալ Մայքի հետ Նեսմիթի/Ալիսոնի ստեղծած «Անթիս Մունիսիփլ Քորթ»-ում։ Դեյվին թախծոտ մեղեդիներ էր կատարում (օրինակ՝ «Դեյդրիմ Բլիվըր» ու «Վի ար Մեյդ ֆոր Իչ Ադըր»), իսկ Նեսմիթը խրախուսում էր մի քանի փորձնական երգերի, ինչպես՝ առաջադեմ «Րայթինգ Րոնգս», արտասովոր հիթային երգ «Տապիոկա Տունդրա»-ն, ու 1920-ական թվականների ցածրորակ մեղեդին՝ «Մագնոլիա Սիմս»։ Այս վերջին երգն իր ունեցած հավելյալ արդյունքներով աչքի է ընկնում՝ հնչողությունը նմանեցնելով մի հին ձայնագրության, որը ստեղծվել է նախքան Բիթլզի «Հոնի Փայ»-ը, սակայն նույն արդյունքն է ունեցել։

Բըրդս, Բիս ու Մանկիս խումբը գրավեց 3-րդ հորիզոնականը Բիլբոարդում՝ հաջողություն ձեռք բերած «Դեյդրիմ Բլիվըր» ու «Վալերի» հիթային երգերով, ինչպես նաև՝ Նեսմիթի ստեղծած թոփ 40՝ «Տապիոկա Տունդրա» հիթով, որից կարճ ժամանակ անց այն թողարկվեց 1968 թվականի ապրիլին։ Դա առաջին թողարկված ալբոմն էր այն բանից հետո, երբ Ազգային ռադիոհաղորդման ընկերությունը հայտարարեց, որ իրենք չէին պատրաստվում վերսկսել Մանկիսի 3-րդ եթերաշրջանը։ Ալբոմի կազմը՝ արվեստի մի տարօրինակ գլուխգործոց, որը նման էր խառնիխուռն խանութի կամ խաղալիքների խանութի ցուցափեղկերի, ընտրված էր Մանկիսի առարկությունների համար։ Դա Մանկիսի վերջին ալբոմն էր, որ թողարկվեց առանձին՝ նվիրված մոնո ու ստերեո միքսերին։ 1986 թվականի վերամիավորման ընթացքում այն 11 շաբաթ մնաց Բիլբոարդում զբաղեցրած իր հորիզոնականում։

Հեռուստատեսությունից այն կողմ

Նկարահանման երկրորդ եթերաշրջանի ընթացքում խումբը սկսեց հոգնել միապաղաղ ու ծեծված սցենարներից։ Նրանք արդեն հաջողություն էին ձեռք բերել՝ դուրս թողնելով ծիծաղի դրվագները, (ամերիկյան սիթքոմների այն ժամանակվա ստանդարտներով) երկրորդ եթերաշրջանի դրվագների մեծ մասը ցուցադրում էին՝ առանց քրքիջի դրվագների ձայնագրման։ Նրանք միտք ունեին այլ ընթացք տալ սերիաների ձևաչափին, որպեսզի ավելի նմանվեին էստրադային շոուին՝ երաժշտական հյուրերի ու կենդանի ելույթների առումով։ Այս ցանկությունը մասամբ իրականացավ երկրորդ եթերաշրջանի որոշ դրվագների ընթացքում՝ այնպիսի աստղերի հետ, ինչպիսիք են՝ Ֆրենկ Զապպան, Թիմ Բուքլին ու Չարլի Սմուլսը (Ուից խմբի կոմպոզիտորը), ովքեր մասնակցում էին շոուում։ Այնուամենայնիվ, Ազգային ռադիոհաղորդման ընկերությունը շահագրգռված չէր հեռացնել ստեղծված ձևաչափը, իսկ խմբի ցանկությունը (բացի Փիթերից) շատ քիչ էր՝ 3-րդ եթերաշրջանը շարունակելու համար։ Ձայնասկավառակի մեկնաբանություններում Թորքն ասում էր, որ յուրաքանչյուրն իրենից այնպիսի բարդ անհատականություն էր ներկայացնում, որ շոուին հրավիրված հայտնի աստղերը մշտապես հրաժարվել են «բոլորին ատելու» իրենց սովորությունից։

Սքրին Գեմսն ու Ազգային ռադիոհաղորդման ընկերությունը, այնուամենայնիվ, առաջ գնացին ստեղծված ձևաչափով՝ հանձնարարելով Մանկիսի սցենարիստներ Ջերալդ Գարդներին ու Դի Կարուսոյին՝ ստեղծել այնպիսի կատակերգություն, որը կներկայացվի առանց կես ժամ տևող երաժշտության․ նախագծի մի դրվագ նկարահանվել է այն ժամանակվա հայտնի գիշերային ակումբի գործողությամբ Փիքլ Բրադրսի կողմից։ Նախագծում ներկայացվում էր Մանկիսի այն նույն էներգիան ու տեմպը, բայց այն երբեք չդարձավ սերիալ։

1968 թվականի հունիսին երաժշտագետ Լեսթեր Սիլլը նախընտրեց թողարկել երկու առանց ալբոմի երգեր՝ «Դ․ Վ․ Վոշբորն» և «Ից նայս թու բի վիդ յու»-ն, որպես Մանկիսի հաջորդող երգ։ Առաջին շարքը, որը կազմել էր Լեյբեր/Սթոլլերը, ընդգրկվեց լավագույն թոփ քսանյակ՝ զբաղեցնելով 19-րդ հորիզոնականը շարքում։

Հեդ

1968 թվականի փետրվարին, երբ Մանկիսը խաղից դուրս մնաց, Ռաֆելսոնը նկարահանեց Մանկիսի քառյակին լիամետրաժ «Հեդ» ֆիլմում։ Գլխավոր պրոդյուսերը Շնայդերն էր, իսկ պրոյեկտը համատեղ գրել ու արտադրել էր Բոբ Ռաֆելսոնը այն ժամանակ համեմատաբար հայտնիություն չվայելող Ջեք Նիքոլսոնի հետ։

Ֆիլմը, որը մտահղացվել ու մոնտաժվել է գիտակցական ոճում, ներկայացնում էր տարօրինակ դրվագներ ֆիլմերի աստղեր Վիկտոր Մաթուրի, Անետտա Ֆունիսելլոյի, երիտասարդ Թերի Գարի, բռնցքամարտիկ Սոննի Լիսթոնի, հայտնի մերկապարուհի Կառոլ Դոդայի, Գրին Բեյ Փաքերսի պաշտպան Ռեյ Նիցկեի ու երաժիշտ Ֆրենկ Զապպայի կողմից։ Այն նկարահանվել է Կոլումբիայի կինոնկարների Սքրին Գեմսում, Կալիֆոռնիայում, Յուտայում, ու Բահամյան կղզիներում 1968 թվականի փետրվարի 19-ից մայիսի 17-ը, իսկ սույն թվականի նոյեմբերի 6-ին հանդես է եկել պրեմիերայով Նյու Յորք քաղաքում(ֆիլմը հետագայում ձեռք բերեց իր դեբյուտը նոյեմբերի 20-ին Հոլիվուդում)։

Ֆիլմը չունեցավ կոմերցիոն հաջողություն մասամբ, քանի որ այն Մանկիսի հեռուստաշոուի հակառակ պատկերն էր՝ դիտավորություն ունենալով ոչնչացնել խմբի այդքան լավ պահպանված հասարակական կերպարը։ «Դիտ Դիեգո հայրենասիրական երգը», (որն ասմունքում էր խումբը ֆիլմի սկզբում) առանց խղճի խայթ զգալու, ծաղրում է Բոյսի ու Հարթի գրած «Մանկիսի երգ»-ը։ Հազվագյուտ տեղի ունեցող գովազդային արշավը (առանց Մանկիսի մասին հիշատակման) խաթարում էր ֆիլմի հաջողության հավանականությունը, ու այն կարճ ժամանակով ցուցադրվեց կիսով չափ լեցուն թատրոններում։ Ձայնասկավառակի մեկնաբանություններում Նեսմիթն ասում էր, որ բոլոր նրանք, ովքեր կապ ունեին Մանկիսի հետ, մինչ այդ պահը «խելքները գցել էին»։ Նրանցից յուրաքանչյուրն օգտագործում էր Մանկիսի հաջողությունը՝ իրենց անհատական նպատակներն իրականացնելու համար՝ ի վնաս Մանկիսի պրոյեկտի։ Նեսմիթը հավելեց, որ «Հեդ»-ը Ռաֆելսոնի ու Նիքոլսոնի՝ Մանկիսին «վերացնելու» միջազգային ներդրումն էր, որպեսզի այլևս չձանձրանային այդ ամենից։ Ռաֆելսոնն ու Շնայդերը, իսկապես, խզեցին կապերը խմբի հետ՝ «Հեդ»-ը կոմերցիոն ֆիլմի ձախողումից առաջացած տհաճ զգացումների պատճառով։ Ես այս քառյակին մի հատուկ ճանապարհով ուղղորդեցի, մինչդեռ, միևնույն ժամանակ կարծում էի, որ նրանք անտաղանդ էին։

1968 թվականի հոկտեմբերին ալբոմից թողարկված «Փրփոիզ սոնգ» երգը փսիխեդելիկ փոփ երգ է՝ գրված Գոֆֆին և Քինգի կողմից, առաջատար վոկալները Միկի Դոլենցն էր ապահովում, բեք վոկալները՝ Դեյվի Ջոնսը, ու այն զբաղեցրեց 62-րդ հորիզոնականը Բիլբոարդ շարքում։

Ֆիլմի սաունդթրեք ալբոմը՝ «Հեդ»-ը, զբաղեցրեց 45-րդ հորիզոնականը Բիլբոարդ շարքում։ Ջեք Նիքոլսոնը մոնտաժեց ֆիլմի սաունդթրեք ալբոմը՝ ֆիլմից դուրս բերելով երկխոսություն ու ձայնային էֆֆեկտներ՝ ֆիլմի երգերի ընթացքում։ Մանկիսի ալբոմի (ներառյալ «Դիտտի Դիեգո»-ն)6 երգերը փսիխեդելիկ փոփից հասնում էին մինչև պարզ ռոք, Բրոդվեյի ռոք, արևելյան ռոք, ֆոլք-ռոք մեղեդի։ Թեև Մանկիսը կատարում էր «Սըրքլ սկայ» կենդանի երգը ֆիլմում, սակայն ստուդիայի երգն ընտրվեց սոունդթրեք ալբոմի համար։ Երգի կենդանի տարբերակը հետագայում թողարկվեց տարբեր բանաքաղումներում, ինչպես նաև՝ Մանկիսի ալբոմի Ռինո-ի բացթողնված հղումների շարքերում։ Սաունդթրեքի ալբոմը նույնպես ներառում է մի երգ՝ ֆիլմի կոմպոզիտոր Քեն Թորնի կողմից։ Ալբոմն ուներ կոմերցիոն անուն, որը հայելանման տեսք էր հաղորդում, այնպես, որ նրա շապիկին նայող մարդը կտեսներ իր սեփական գլխի արտացոլանքը՝ մի երգ, որը դարձավ ալբոմի անուն՝ «Հեդ»։ Փիթր Թորքն ասում էր․ «դա ինչ-որ հատուկ բան էր․․․ Ջեք Նիքոլսոնը համակարգեց ձայնագրումը, ստեղծեց այն սաունդթրեքից։ Նա այն տարբեր էր դարձնում ֆիլմից։ Ֆիլմում կա մի տող, որտեղ Ֆրենկ Զապպան ասում է՝ «այն ճեփ-ճերմակ է»։ Հետո կա ֆիլմի մեկ այլ տող, որը բացակայում է ֆիլմում, սակայն Նիքոլսոնը դրանք համատեղեց սաունդթրեք ալբոմում, երբ Միկին ասում է՝ «ու նույնը կարելի է ասել Սուրբ Ծննդի մասին․․․հետաքրքրաշարժ է․․․լիովին տարբեր ֆիլմից․․․շատ կարևոր ու հրաշալի էր, որ նա մոնտաժեց ձայնագրումն այնպես, որ լիովին տարբերվում էր ֆիլմից․․․դա մի ուրիշ արտիստիկ փորձառություն էր»։

Տարիների ընթացքում «Հեդ»-ը զարգացրեց մի պաշտամունք, որին հաջորդում էր իր նորարարական ոճն ու անարխիական հումորը։ Մանկիսի անդամները, մասնավորապես Նեսմիթը, վկայակոչում է սաունդթրեքի ալբոմը՝ որպես խմբի ձեռքբերումներից մեկը։

1969 թվական։ Թորքի հրաժարական, Ինսթնթ Ռիփլեյ և Փրեզնթ Մանկիս

Խմբի միջև լարվածությունը գնալով մեծանում էր։ Փիթեր Թորքը, մեջբերելով ուժասպառ լինելը, հեռացավ՝ ետ գնելով վերջին չորս տարիների Մանկիսի հետ կնքած իր պայմանագրի տարեկան 150,000 դոլլարը, որը հավասարազոր էր այսօրվա տարեկան 1,060,000 դոլլարին։ Սա տեղի ունեցավ կարճ ժամանակ անց այն բանից հետո, երբ խումբը շրջագայության էր մեկնել Հեռավոր Արևելք 1968 թվականի դեկտեմբերին՝ 1969 թվականի Ազգային ռադիոհաղորդման ընկերությամբ իրենց 33⅓ Ռեվոլյուշնս Փեր Մանկի աշխատանքն ավարտելուց հետո, որը կրկնօրինակում էր «Հեդ» երգից առաջացած գաղափարների մեծ մասը միայն Մանկիսի հետ, ովքեր արտասովոր կերպով երկրորդական դեր էին կատարում։ Հեռուստատեսության վերաբերյալ արված մեկնաբանություններում Դոլենցը նշում էր, որ նկարահանումն ավարտելուց հետո Նեսմիթը մի ոսկե ժամացույց տվեց Թորքին՝ որպես թալիսման՝ փորագրված «Տղաներից աշխատանքի ժամանակ»։ Հեռուստատեսությամբ 33 1/3 Ռեվոլյուշնս Փեր Մանկի երգերի մեծ մասը պաշտոնապես չէին թողարկվում մինչև վերջին 40 տարիները, երբ «Հեդ» և «Ինսթնթ ռիփլեյ» երգերը թողարկվեցին 2010 ու 2011 թվականների Ռինո Հենդմեյդ Դելյուքս շարքերում։

Այն բանից ի վեր, ինչ Մանկիսը որոշեց ստեղծել իր սեփական երգերը՝ շատ քիչ ներգրավելով խմբի մնացած անդամներին, ապագայում սկսեցին պլանավորել կրկնօրինակ ալբոմ (աստիճանաբար վերածված դեպի Փրեզնթ Մանկիս), որով Մանկիսի յուրաքանչյուր անդամ կարող էր առանձին ստեղծել սկավառակի մի կողմը։

1969 թվականի փետրվարին Մանկիսի 7-րդ ալբոմը՝ Ինսթնթ Ռիփլեյ-ը, թողարկվեց «Այ Վոնթ Բի դը Սեյմ Վիդաութ Հըր» երգով ՝ առանց Թորքի կիթառ նվագելու, որը զբաղեցրեց 32-րդ հորիզոնականը շարքում։ Ալբոմի մյուս երգը «Թիըր դրոթ սիթի»-ն էր, որը զբաղեցրեց 56-րդ հորիզոնականը Միացյալ Նահանգների Բիլբոարդ շարքում ու 34-րդ հորիզոնականը ավստրալիական շարքում։ Համաձայն այս ալբոմի 2011 թվականի Ռինո Հենդմեյդ Դելյուքս Էդիշնի վերաթողարկման՝ Դեյվի Ջոնսը պատմում էր Մելոդի Մեյքըրին․ «Երգերի կեսը ձայնագրվել են վերջին 3 տարիներին, բայց նոր երգեր էլ կան»։ Մանկիսն ուզում էր գոհացնել 1966 թվականի իրենց իրական երկրպագուներին՝ առաջարկելով նախկինում չթողարկված հին երգերի նոր ձայնագրումներ, ինչպես նաև ձեռք բերել նոր լսարան՝ այնպիսի մեղեդիներով, որոնք համարվում էին ավելի զարգացած։ Նեսմիթը շարունակում էր իր քանթրի-ռոք ոճը՝ երկու նախորդ ալբոմներում պարզ ռոք ու փորձարարական երգեր կատարելուց հետո։ Նեսմիթը նշում էր 2011 թվականի Ռինո Հենդմեյդ Դելյուքս Էդիշնի վերաթողարկման մեջ․ «Կարծում եմ, որ իմ երակներով այն նույն արյունն էր հոսում, որը Դոն Հենլիի, Գլեն Ֆրեյի, Լինդա Ռոնստաթի ու Նեյլ Յանգի երակներում էր։ Նրանք բոլորն այդ ժամանակներում շփվում էին միմյանց հետ։ Ես միայն զգում էի, որ այսպիսի բան էր տեղի ունենալու։ Այսպիսով, ես մեկնեցի Նեշվիլ՝ տեսնելու համար, թե արդյոք չեմ կարող Նեշվիլյան քանթրի ռոքի մի մասը ներդնել Ռոք ընդ Ռոլի մեջ կամ հակառակը։ Ես պարզեցի, որ Նեշվիլ երկիրը ոչ թե քանթրի-ռոքի հայրենիքն էր, այլ արևմտյան ու հարավարևմտյան երկիր։ Այն ավելի շատ ընդհանուր բաներ ուներ Հարավային Կաիֆոռնիայի հետ։ Ես ձեռք բերեցի շատ դոբրո, մանդոլինա, բանջո և երգի այնպիսի տեսակներ, որոնք կարծր լեռնային երաժշտությանն էին պատկանում․․․Նեշվիլի կատուներն ապշած էին՝ լսելով այս տեսակ երաժշտություն։ Նրան սիրում էին այն մի բանի համար»։

Դոլենցը աջակցում էր Մանկիսի ամենամեծ ու ամենաերկար ստեղծած «Շորթի Բլեքվել» երգին՝ ոգեշնչված իր կատվի այդ նույն անունով։ Դոլենցը կոչում էր այն իր «որևէ կերպ Սերջնթ Փեփրի հետ գործ ունենալու թույլ փորձ»։ Ջոնսն խրախուսում էր էլեկտրական կիթառի ռոքերին՝ «Ես և դու»։ Ե՛վ Ջոնսը, և՛ Դոլենցը շարունակում էին կատարել իրենց դերը՝ երգելով փոփ երգեր։ Լիրիկական առումով, այն կարող է Մանկիսի ամենամելանխոլիկ ալբոմներից մեկի մեղեդին լինել։

Ամբողջ 1969 թվականի ընթացքում տրիոն հանդես էր գալիս՝ որպես հեռուստանախագծերի հյուրեր, ինչպես օրինակ՝ Գլեն Քեմփբել Գուդթայմ Աուըր, Ջոննի Քեշ Շոու, Հոլիվուդ Սքուէյրս ու Լաֆ-ին (Ջոնսը նույնպես երևացել էր Լաֆ-ին հեռուստանախագծում՝ խմբից առանձին)։ Մանկիսը նաև պայմանագրային պարտականություն ուներ՝ երևալու մի քանի կոմերցիոն հեռուստանախագծերում Բագս Բաննիի հետ Քուլ Էիդ միքսով, ինչպես նաև՝ Փոսթ Սիրիըլ Բոքս երգերով։ 1969 թվականի ապրիլին «Սամդեյ մեն» ու «Լիսըն թու դը բենդ» երգերը թողարկվեցին, որոնք հանդես էին գալիս իրենց բացառիկությամբ երկրորդ շարքում, Նեսմիթի ստեղծած քանթրի ռոք երգը զբաղեցնում էր ավելի բարձր տեղ (63-րդ հորիզոնական), քան առաջին շարքի երգը, որը Ջոնսն էր երգում (81-րդ հորիզոնականը)։

Մանկիսը (առանց Թորքի) ելույթ էր ունենում Ջոեյ Բիշոփ Շոուում, որին աջակցում էր Գուդթայմերսը, 1969 թվականին. Ջոնսի ու Դոլենցի նկարները նորից օգտագործեցին 1970 թվականի Մանկիսի ալբոմի արվեստի շապիկի համար՝ Չենգիզ։

Մայքլ Նեսմիթի վերջին ալբոմը իրենց 8-րդ ալբոմն էր Մանկիսի սկզբնական մարմնավորմամբ՝ Մանկիս Փրեզնթ, թողարկված 1969 թվականի հոկտեմբերին, որը զբաղեցնում էր 100-րդ հորիզոնականը Բիլբոարդ շարքում։ Այն ներառում էր Նեսմիթի ստեղծած քանթրի-ռոք երգերը՝ «Լիսըն թու դը բենդ» և «Գուդ քլին ֆան»՝ (թողարկված 1969 թվականի սեպտեմբերին)«Մամմի էնդ դեդդի» ստեղծագործությամբ, («Գուդ քլին ֆան» երգը երկրորդ շարքում) որում նա երգում էր բնիկ ամերիկացիների Ամերիկայի պայմանագրի ու դեղերի չարաշահման մասին ավելի վաղ նկարահանման տեսարաններում, իսկ թողարկված 2011 թվականի Ռինո Հենդմեյդ Դելյուքս էդիշնի Ինսթնթ ռիփլեյ-ում երգում էր Ջոն Ֆիջերալդ Քեննեդիի սպանության ու Վիետնամի պատերազմի մասին։ Ջոնսը համագործակցում էր Բիլլ Չեդվիկի հետ մեղեդիների հետ կապված՝ թողարկելով 1966 թվականի մի շարք ավելի հին տխուր երգեր։

1969 թվականի ամռանը Մանկիսի երեք անդամները սկսեցին շրջագայություն՝ Սեմ ու Գուդթայմրս խմբի աջակցությամբ։ Այս շրջագայության համերգների նկարահանումներն ավելի երկար էին տևում, քան իրենց նախկին շրջագայությունների ելույթները՝ հագեցած բազմաթիվ շոուներով, որոնք 2 ժամ էին տևում։ Թեև շրջագայությունը բախվեց որոշ դրական քննադատական ընդունելության(Բիլբոարդը մասնավորապես գովաբանում էր այն), մյուս քննադատությունները հավանություն չէին տալիս Մանկիսի փոփ երաժշտական միքսին Գուդթայմրսի ար էնդ բի մոտեցմամբ։ Շրջագայության վերջում որոշ ելույթներ չեղարկվեցին տոմսերի վատ վաճառքի պատճառով, ու շրջագայությանը չհաջողվեց վերահաստատել խումբը կոմերցիոն առումով, հետևաբար, ոչ մի երգ չընդգրկեց 1969 թվականի թոփ 40-ի մեջ։ Դոլենզը նշում էր, որ շրջագայությունը «նման էր սատկած ձիուն ոտքով հարվածելուն։ Երևույթը հասել էր գագաթնակետին»։

1970 թվական ապրիլ։ Նեսմիթի հրաժարական և Չենջիզ

1970 թվականի ապրիլի 14-ին Նեսմիթը վերջին անգամ միացավ Դոլենզին ու Ջոնսին՝ որպես Մանկիսի կոմերցիոն Քուլ-Էիդ ֆիլմի սկզբնական մարմնավորման մասնակից ու թույլ տվեց, որ խումբը շարունակեր ձայնագրման երգերը իր սեփական քանթրի-ռոք խմբի հետ՝ Մայքլ Նեսմիթ և Առաջին ազգային խումբ անունով, որը սկսել էր ձայնագրվել 1970 թվականի փետրվարի 10-ին։ Նրա առաջին ալբոմը իր սեփական խմբի հետ կրում էր Մագնեթիք Սաութ անվանումը, ու այն ժամանակ, երբ նա հեռացավ Մանկիսից ապրիլին, նա Առաջին ազգային խմբի հետ ձայնագրում էր երգեր իր երկրորդ ալբոմի համար՝ Լուզ Սալյութ անունով։

Սա թույլ տվեց Դոլենցին ու Ջոնսին ձայնագրել Չենջիզ բաբլգամ փոփ ալբոմը՝ որպես Մանկիսի թողարկած իններորդ ու վերջին ալբոմ իր սկզբնական մարմնավորման ընթացքում։ Մինչ այս ժամանակը Քոլգեմսը հազիվ թե որևէ ջանք ներդներ պրոյեկտի մեջ, իսկ Դոլենցին ու Ջոնսին ուղարկեցին Նյու Յորք Չենջիզի նիստերի համար, որի պրոդյուսերը լինելու էր Ջեֆֆ Բերրին։ Չենջիզի 1994 թվականի վերաթողարկման մեկնաբանություններում Ջոնսն ասում էր, որ զգում էր, որ իրենց խորամանկությամբ խաբել էին՝ Անդի Քիմ ալբոմը Մանկիսի անվան տակ ձայնագրելու համար։ Բացառությամբ երկու երգիչների վոկալային կատարումները, Չենջիզը միակ ալբոմն է, որին չհաջողվեց շահել քննադատության գովասանքը՝ Մանկիսի 40 տարվա ձայնագրությունների համեմատ։ Ալբոմի երգերից էր «Օ՜հ, մայ, մայ»-ը, որն ուղեկցվում է պրոմո ֆիլմի երաժշտությամբ (ստեղծված Դոլենցի կողմից)։ Դոլենցը խրախուսում էր իր սեփական ստեղծագործություններից մեկին՝ «Միդնայթ Թրեյն», որն օգտագործվում էր Մանկիսի հեռուստասերիալի կրկնության մեջ։ «Օ՜հ, մայ մայ» և «Այ լավ յու բեթթըր» երգերը Չենջիզ ալբոմի վերջին երգերն էին ստեղծաված մինչև 1986 թվականը Միացյալ Նահանգներում՝ Մանկիս անվան տակ։ Ի սկզբանե թողարկված 1970 թվականի հունիսին՝ Չենջիզն առաջին անգամ հայտնվեց Բիլբոարդի թոփ 200-յակում Մանկիսի 1986 թվականի վերամիավորման ընթացքում, որտեղ մնաց 4 շաբաթ։

1970 թվականի սեպտեմբերի 22-ը նշված էր Մանկիսի վերջին ձայնագրման նիստը իր սկզբնական մարմնավորման մեջ, երբ Ջոնսն ու Դոլենցը ձայնագրեցին «Դու իթ ին դը նեյմ ըֆ լավ» և «Լեդի Ջեյն» երգերը։ Մինչև 1971 թվականի փետրվարի 19-ը այն չվերածվեց միքսի, թողարկվեց սույն թվականին՝ որպես մի երգ («Դու Իթ Ին դը Նեյմ օֆ Լավ» և «Լեդի Ջեյն»), իսկ Մանկիսի մնացած այդ երկու անդամները զրկվեցին իրենց անունն օգտագործելու իրավունքից մի քանի երկրներում, ինչպես նաև՝ Միացյալ Նահանգներում։ Երգը ոչ թե վերագրվում էր Մանկիսին Միացյալ Նահանգներում, այլ տառասխալներով գրված էր․ «Միկի Դոլենց ու Դեյվի Ջոնս», թեև Ճապոնիայում այն ստեղծվել էր Մանկիսի անունով։

1971 թվականի Ջոնսը թողարկեց սոլո ալբոմը՝ Դեյվի Ջոնս վերնագրով՝ ներկայացնելով երգը՝ որպես «Ռեյնի Ջեյն»/«Վելքըմ թու մայ լավ»։ Ե՛վ Ջոնսը, և՛ Դոլենցը թողարկեցին բազմաթիվ երգեր՝ որպես մենակատար արտիստներ Մանկիսի սկզբնական բաժանմանը հաջորդող տարիներին։ Դուետը շարունակեց իր շրջագայությունները ամբողջ 1970-ական թվականներին։

Վերամիավորումներ և Վերածնունդներ

Դոլենց, Ջոնս, Բոյս և Հարթ

Մե՛րթ Մանկիս օն Սաթրդի հեռուստասերիալների կրկնությունների, մե՛րթ ընդհանուր ունեցած հետաքրքրությունների պատճառով Մանկիսի ամենամեծ հիթերը նկարահանվեցին 1976 թվականին։ Լիամետրաժ ֆոնոգրաֆ ձայնագրիչը, արտադրված Արիստա Ռեքորդսի կողմից, ով մինչ օրս ուներ Մանկիսի պրոֆեսիոնալ ժապավենները նրանց ընդհանուր սեփականատիրոջ շնորհիվ, նույնպես ստեղծել էր Սքրին Գեմսը․ վերջինս իրականում նախնական լիամետրաժ ֆոնոգրաֆ ձայնագրիչի(1972 թվականի) հավաքածուի ամբողջացումն էր՝ Ռեֆոկուս անունով, ստեղծված Արիստայի նախկին դրոշմով՝ Բելլ Ռեքորդս, որը նույնպես ստեղծվել էր Սքրին Գեմսի կողմից։ Դոլենցն ու Ջոնսը օգտվեցին այս առավելությունից՝ միանալով Մանկիսի նախկին երգահաններ Թոմմի Բոյսին ու Բոբբի Հարթին՝ շրջագայելու Միացյալ Նահանգներում։ 1975-1977 թվականներին, որպես «Մանկիսի գոլդեն հիթային» շոու (տղաներ, ովքեր գրում էին ու երգում դրանք), նրանք հաջողությամբ ելույթ էին ունենում ավելի փոքրիկ վայրերում, ինչպես օրինակ՝ պետական տոնավաճառներ, զվարճանքի պուրակներ, ինչպես նաև՝ կանգ էին առնում Ճապոնիայում, Թաիլանդում, Հոնգ Կոնգում ու Սինգապուրում։ Նրանք նաև թողարկեցին նոր մատերիալով ալբոմ՝ որպես Դոլենց, Ջոնս, Բոյս ու Հարթ։ Նեսմիթը չէր հետաքրքրվում վերամիավորմամբ։ Հետագայում Թորքը պնդում էր, որ իրեն հարցուփորձ չէին արել, թեև Քրիսմս երգը (վստահված Միկի Դոլենցին, Դեյվի Ջոնսին ու Փիթեր Թորքին՝ օրինական պատճառներով) ստեղծել է Չիփ Դուգլասը ու թողարկել իր սեփական ապրանքանիշը 1976 թվականին։ Երգը ներկայացնում էր Դուգլասի ու Հովարդ Կայլանի «Քրիսմս իզ մայ թայմ ըֆ յըր» (սկզբնապես ձայնագրված 1960-ական թվականների Քրիսմս Սփիրիթ խմբի կողմից) Իրվին Բեռլինի «Ուայթ Քրիսմս» երգով երկրորդ շարքում (Դուգլասը թողարկեց երգի ռեմիքս տարբերակը հավելյալ դուբլ գործիքներով 1986 թվականին)։ Սա Մանկիսի առաջին երգն էր 1971 թվականից ի վեր (չնայած ոչ պաշտոնական)։ Թորքը նույնպես միացավ Դոլենցին, Ջոնսին, Բոյսին ու Հարթին Դիսնեյլենդի բեմում Անախեյում՝ Կալիֆոռնիայում 1976 թվականի հուլիսի 4-ին ու նույնպես միացավ Դոլենցին ու Ջոնսին Սթարվուդի բեմում Հոլիվուդում 1977 թվականին։

Մյուս կիսավերամիավորումները տեղի ունեցան 1970-1986 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում։ Թորքը օգնեց ստեղծել Դոլենցի «Իզի օն յու»/ «Օհ, սամուան» երգը 1971 թվականին։ Թորքը նաև ձայնագրեց մի քանի չթողարկված երգեր Նեսմիթի Քանթրիսայդ ապրանքանիշով 1970-ական թվականների ընթացքում ու Դոլենցը (մինչ այդ ժամանակ հաջողակ հեռուստառեժիսոր Միացյալ Թագավորությունում) նկարեց Նեսմիթի Թելեվիժն Փարթս հեռուստասերիաները, թեև նրա նկարած դրվագը բացարձակապես ընդգրկված չէր այն ժամանակ, երբ սերիաների վեց դրվագները նկարվեցին Ազգային ռադիոհաղորդման ընկերության կողմից 1985 թվականի ամռան ընթացքում։

MTV-ն և Նիքելոդեոնը վերսկսում են Մանկիմանիա

1960-ական թվականների վերջին իր բարգավաճման ժամանակաշրջանում ենթարկվելով քննադատության, որպես ստեղծված խումբ, որը տաղանդ չուներ, Մանկիսը 2 տասնամյակ հետո քննադատական և առևտրային վերածնունդ ապրեց։ Մանկիսի հեռուստաշոուի մարաթոնը («Փլեզնթ վելլի սանդի») նկարվել է 1986 թվականի փետրվարի 23-ին այն ժամանակվա 5 տարի հեռարձակվող MTV երաժշտական հոլովակների ալիքով։ Փետրվարին ու մարտին Թորքն ու Ջոնսը միասին էին նվագում Ավստրալիայում։ Այնուհետև մայիսին Դոլենցը, Ջոնսն ու Թորքը հայտարարեցին «Շրջագայության 20-րդ տոնակատարությունը»՝ ստեղծված Դեյվիդ Ֆիշոֆի կողմից, իսկ հունիսին նրանք սկսեցին նվագել Հյուսիսային Ամերիկայում։ Նրանց սկզբնական ալբոմը, որը սկսվեց նորից վաճառվել՝ որպես Նիքելոդեոն, սկսեց նկարել իրենց հին ամենօրյա սերիաները։ MTV ալիքը նույնպես օգնեց վերականգնել Մանկիմանիայի ավելի սեղմ տարբերակը ու շրջագայության օրերը գնալով ավելի մեծ վայրերում էին տեղի ունենում ու դառնում էին 1986 ու 1987 թվականների ամենամեծ կենդանի ելույթներից մեկը։ Մի նոր մեծ հիթերի հավաքածու ստեղծվեց՝ հասնելով առավելագույն մակարդակի։

Այս առումով Նեսմիթն ավելի մեծ պատասխանատվություն էր կրում վերամիավորման համար, սակայն ստիպված էր դուրս գալ պրոյեկտներից իր Փեսիֆիք Արթս վիդեոարտադրության հանդեպ ունեցած նախնական պարտավորվածության պատճառով։ Այնուամենայնիվ, նա հանդես եկավ խմբի հետ 1986 թվականին Քրիսմս միքս երաժշտական հոլովակում MTV ալիքով ու ելույթ ունեցավ բեմում Դոլենցի, Ջոնսի ու Թորքի հետ 1986 թվականի սեպտեմբերի 7-ին Լոս Անջելեսի հունական թատրոնում։ 1988 թվականի սեպտեմբերին այդ երեքը միավորվեցին՝ նորից Ավստրալիայում, Եվրոպայում նվագելու համար, այնուհետևՀյուսիսային Ամերիկայում հանդես եկան մի շարք շրջագայություններով, որոնք ավարտվեցին 1989 թվականի սեպտեմբերին։ Նեսմիթը նորից վերադարձավ Լոս Անջելեսի համաշխարհային ամֆիթատրոն՝ 1989 թվականի հուլիսի 10-ի շոուին ու մասնակցեց նվիրաբերման արարողությանը Հոլիվուդ Ուոք օֆ Ֆեյմում, երբ Մանկիսն այնտեղ արժանացավ հեռուստատեսային աստղ կոչմանն1989 թվականին։

1986 թվականի Մանկիսի շրջադարձային վերածնունդը նպաստեց Մանկիսի առաջին պաշտոնական երգը տեղափոխել 1971 թվականից ի վեր՝ «Դեթ վոզ դեն, դիս իզ նաու»՝ 20-րդ հորիզոնականը Բիլբոարդ ամսագրում։ Հաջողությունն այնուամենայնիվ, առանց վիճաբանության չէր կարող լինել։ Ջոնսը հակված էր երգել այն երգը, որը ձայնագրվել էր երկու այլ նոր երգերի հետ, որն ընդգրկված էր բանաքաղման ալբմում՝ Դեն էնդ նաու․․․Դը բեսթ օֆ դը Մանկիս։ Երգերի ու ալբոմների մի քանի կրկնօրինակներ վերագրվում են Մանկիսի նոր երգերին, իսկ մյուսները՝ որպես «Միկի Դոլենց ու Փիթեր Թորք»։ Հաղորդվում է, որ այս ձայնագրությունները Ջոնսի ու մյուսների միջև որոշակի անձնական գեղարվեստական գրականության աղբյուր էին 1986 թվականի շրջագայության ընթացքում։ Հատկանշական է, որ Ջոնսը լքեց բեմը, երբ նոր երգեր էին կատարում։

Նյու Մանկիս

1987 թվականին Նյու Մանկիս անվանվող նոր հեռուստասերիաներ եթեր հեռարձակեցին։ Այն ոչ մի նմանություն չուներ քառյակի նախորդ սերիաներին կամ խմբին առհասարակ, բացի նրանց շուրջը կենտրոնացած լինելուց։ Տասներեք դրվագ նկարելուց հետո Նյու Մանկիսը հեռացավ եթերից (Բոբ Ռաֆելսոնն ու Բերթ Շնայդերը ներգրավված էին սերիաների արտադրության մեջ, թեև այն հիմնականում արտադրել էր «Սթրեյբերթ արտադրությունը»,որը գլխավորել էր Սթիվ Բլոները՝ Ռաֆելսոնի ու Շնայդերի գործընկերը՝ Բրիտանական գովազդային գործակալության արտադրությունում)։

1990-ական թվականներ, վերամիավորումներ

1990-ական թվականներին Մանկիսը շարունակում էր նոր նյութ ձայնագրել։ Խումբը նույնպես վերաթողարկեց ամբողջ օրիգինալ նվագարկվող ֆոնոգրաֆ ձայնագրիչը սկավառակի վրա, որոնցից յուրաքանչյուրը ներառում էին նախկինում թողարկված երգերի կամ իրար հաջորդող ձայնագրությունների 3-6 ձայնագրված երգերի շահութաբաժին։ Առաջին խմբագրությունները ի հայտ եկան հավաքագրվող առևտրայի քարտերով։

Դոլենցը, Ջոնսն ու Թորքը հանդես եկան 1995 թվականին Բոյ Միթս Վորլդի դրվագում, բայց այլ կերպարում էլ էին հանդես գալիս․ Թորքը երկու դրվագում հանդես էր գալիս՝ որպես Տոպանգա Լոուրենսի հայրը՝ Ջեդեդիահը։ Եռյակը նաև միասին էր հանդես գալիս՝ յուրաքանչյուրն իր կերպարում, 1995 թվականի Բրեդի Բանչ Մուվի ֆիլմում։

Նրանց 11-րդ ալբոմը՝ Ջըսթասը, թողարկվել է 1996 թվականին։ Դա առաջին ալբոմն էր 1996 թվականից ի վեր, որը բոլոր չորս իրական անդամներն էին արտադրել ու ներկայացրել։ Մանկիսն արտադրել է Ջըսթասը, իսկ անդամներից մեկը գրել է բոլոր երգերը ու այն ձայնագրվել է՝ օգտագործելով միայն Մանկիսի չորս անդամներին բոլոր գործիքների ու վոկալների համար, որը ալբոմի անվանման ու նրա արտաբերման ոգեշնչումն էր (Ջըսթաս = ուղղակի մենք)։

Դոլենցի, Ջոնսի ու Թորքի տրիոն կրկին վերամիավորվեց ամերիկյան ամֆիթատրոնների շրջագայության 30-րդ տարելիցի կապակցությամբ 1996 թվականին, մինչդեռ Նեսմիթը միացավ նրանց Լոս Անջելեսի բեմում՝ խրախուսելու Ջըսթասի նոր երգերին։ Առաջին անգամ 1986 թվականի համառոտ վերամիավորումից ի վեր, Նեսմիթը վերադարձավ համերգային բեմ Միացյալ Թագավորության շրջագայության համար 1997 թվականին, որի հաջողությունը պայմանավորված էր երկու վաճառված համերգներով Վեմբլի Պարկի Վեմբլի Արենայում՝ Լոնդոնում։ Սա շատ հարմար վայր էր, երբ 1967 թվականի հունիսի 30-ից հուլիսի 2-ը Մանկիսը դարձավ առաջին խումբը, որ իր սեփական ալբոմին այնպիսի անվանում տվեց, ինչպես Արենան էր այդ ժամանակ անվանվում։

Քառյակը նույնպես հանդես եկավ Ամերիկայի գովազդային գործակալության հատուկ հեռուստատեսությունում Հեյ,հեյ, իթս դը Մանկիս անունով, որը գրել է ու ստեղծել Նեսմիթը ու խաբեություն է արել հիմնական սերիաներում, որի միջոցով իրենք հայտնիություն ձեռք բերեցին։ Հետևելով Միացյալ Թագավորության շրջագայությանը՝ Նեսմիթը հակված էր շարունակել հետագա ելույթները Մանկիսի հետ՝ իր վատթարացող երաժշտությամբ առնչվելով ծանր քննադատության բրիտանական երաժշտության մամուլի կողմից։ Ձայնասկավառակի մեկնաբանություններում Թորքը նշում էր․ «1966 թվականին Նեսմիթը սովորել էր հայտնի Լասթ Թրեյն թու Քլարքսվիլ երգի հաջողված տարբերակը կիթառով, բայց 1996 թվականին Մայքն այլևս ի վիճակի չէր նվագել այն» ու այդ պատճառով Թորքը նախաձեռնեց առաջնորդ կիթառահար լինելու դերը։

Նեսմիթի շրջագայությունից հեռանալը կատաղի էր։ Լոս Անջելես Թայմս ամսագրում Ջոնսը մեջբերում էր՝ բողոքելով․ «Նեսմիթը ստեղծել է նոր ալբոմ մեզ հետ։ Նա շրջագայել է Մեծ Բրիտանիա մեզ հետ։ Հետո շատ պատահական նա անհետանում է։ Հետագայում, լսում եմ այնպիսի ասեկոսեներ, որ նա սցենար է գրում մեր հաջորդ ֆիլմի համար։ Օ, իսկապե՞ս։ Դա սարսափելի նորություն է ինձ համար։ Նա միշտ եղել է այս անտարբեր, անհասանելի մարդը։ Բարդ խճանկարի չորրորդ մասը, որը երբեք չի հավաքվի»։

2000-ական թվականներ, վերամիավորումներ

Թորքը, Ջոնսն ու Դոլենցը շրջագայում էին Միացյալ Նահանգներում 1997 թվականին, որից հետո խումբը լրացրեց մեկ այլ բացթողում մինչև 2001 թվականը, երբ նրանք մեկ անգամ ևս միավորվեցին՝ շրջագայելու Միացյալ Նահանգներում։ Այնուամենայնիվ, այս շրջագայությունը ուղեկցվում էր հասարակական քննադատություններով։ Դոլենցն ու Ջոնսը հայտարարել էին, որ «հալածում էին» Թորքին նրա շարունակ բողոքների ու սպառնալիքների համար, որ կհեռանար։ Թորքին մեջբերում էին՝ նշելով այն փաստը, որ նա ցանկանում էր շրջագայել իր սեփական «Շու Սյուեդ Բյլուզ» խմբի հետ։ Թորքը հաղորդել է Վեն Նյուզին, որ իրեն անհանգստացնում էր շրջագայության անձնակազմի մնացած անդամների ալկոհոլի չարաշահումը։

Միկի Դոլենցը ու Դեյվի Ջոնսը հալածում էին ինձ հենց նախքան մեր շրջագայության 35-րդ տոնակատարության վերջին երկու շոուները։ Այս ամենը և՛ ինձ ուրախացնում է, և՛ տխրեցնում։ Ես միշտ սիրել եմ աշխատել բեմում, սակայն անկարող էի ինձ վրա վերցնել կուլիսների խնդիրները։ Ես նրանց 30 օր շարունակ նրանց զգուշացնում էի, որ հեռանալու էի, այսպիսով իմ քայլն այն եղավ, որ հրաժարվեցի առաջինը, այնուհետև նրանք մոռացան ինձ։ Փառք Աստծո, ես այլևս Մանկիսի կարիքը չունեմ։ Ես ազատվել եմ հարբեցողությունից ու մի քանի տարի խմիչք չեմ օգտագործել։ Ես դեմ չեմ այն բանին, որ մարդիկ խմում են․ միայն այն ժամանակ, երբ դառնում են թույլ ու անկասելի։ Ես շարունակում էի շրջագայության տոնակատարությունը այն պայմանով, որ ստիպված չլինեի դադարել խմելը ու ծանր պահվածքս բեմից դուրս։ Երբ ոչինչ դեպի լավը չէր գնում, ես զգուշացրի տղաներին, որ 30 օրից հեռանալու էի՝ ընդմիշտ։

Հետագայում Թորքը պնդում էր՝ 2011 թվականին, որ խմիչքը միայն չնչին դեր էր խաղում իր կյանքում, այնուհետև՝ ասաց․ «Ես ինձ վրա եմ վերցնում 2001 թվականի շրջագայության կուլիսների խնդիրների ողջ պատասխանատվությունը։ Մենք շատ լավ էինք շփվում միմյանց հետ մինչև այն պահը, երբ աղետային վիճակ սկսվեց մոտս։ Ես սկսեցի սաստիկ հանդիմանել մյուս տղաներին՝ տեղը տեղին, ու դա լուրջ սխալ էր իմ կողմից։ Իմ ուժերից վեր էր ինքս ինձ կառավարելը՝ ինչպես, որ հույս ունեմ՝ դարձել եմ այդ ամենից հետո։ Եթե անկեղծ՝ ես իսկապես ինձ անշնորհքի պես եմ պահել։ Ես ներողություն խնդրեցի իրենցից»։

Ջոնսն ու Դոլենցը շարունակում էին իրենց շրջագայությունները Միացյալ Թագավորությունում 2002 թվականին, սակայն Թորքը մասնակցելու մտադրություն ուներ։ Ջոնսն ու Դոլենցը մեկ անգամ ևս շրջագայեցին Միացյալ Նահանգներ՝ որպես դուետ 2002 թվականին, իսկ հետո իրենց չհաջողվեց կենտրոնանալ իրենց սեփական պրոյեկտների վրա։ Մանկիսի տարբեր անդամների տարբեր պատճառաբանությունների հետևանքով խումբը նախընտրեց չնշել իրենց շրջագայությունների 40-րդ տարելիցը 2006 թվականին։

2010-2011 թվականներ, վերամիավորումներ

2010 թվականի հոկտեմբերին Ջոնսը նշեց, որ հավանական էր, որ վերամիավորումը նշեր խմբի 45-րդ տարելիցը։ Մանկիսի կենսագիր Անդրյու Սանդովալը ընդգծել էր Հոլիվուդ Ռիփորթերում, որ 3 տարի անցկացրել է՝ համոզելով նրանց՝ մի կողմ թողնել իրենց վերջին ելույթների տարբերությունները(որի մեջ էր մտնում մի կողմ թողնել սոլո պրոյեկտները, որպեսզի ամբողջությամբ նվիրվեն Մանկիսին)։

Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս՝ շրջագայության 45-րդ տարելիցը լրանում էր 2011 թվականի մայիսի 11-ին՝ Անգլիայի Լիվերպուլ քաղաքում՝ նախքան Հյուսիսային Ամերիկա տեղափոխվելը հունիսին ու հուլիսին ամբողջական 43 ելույթների համար։ Սանդովալը նշում էր․ «Երաժշտական բիզնեսի նրանց շփոթված զգացողությունները ու երկար ու խճճված հարաբերությունները ծանր էին, սակայն, երբ նրանք բեմ բարձրացան, ակնհայտ դարձավ հին կախարդանքը։ Հաջորդ 3 ամիսներին, նրանք իրենց երկրպագուներին երաժշտություն ու հիշողություններ նվիրեցին խմբի ամենամեծ բեմի շոուում տասնամյակների ընթացքում։ Նրանց սերիաների ու ֆիլմերի դրվագների պատկերները առկայծում էինն իրենց ետևի վիթխարի էկրանին․ անգամ Ռոլլինգ Սթոնը, որի սեփականատերը՝ Ջան Վենները, խոստացավ դուրս հանել նրանց Ռոք ընդ Ռոլլ Հոլ օֆ Ֆեյմից, ընկրկեց»։ Նեսմիթը չէր մասնակցում այն շրջագայությանը, որը կազմում էր մոտավորապես 4 միլիոն։

2011 թվականի օգոստոսի 8-ին խումբը չեղարկեց վերջին 10 րոպե տևողությամբ շոուն ի սկզբանե հայտարարված «խմբի ներքին խնդիրներ ու ընդհարումներ»-ի պատճառով, թեև Թորքը հետագայում հաստատեց, որ «բիզնեսի հետ կապված որոշ գործեր կային, որոնք անհնար էր համակարգել՝ ինչպես հարկն է։ Մենք տեխնիկական խնդիր ունեինք, այս տարօրինակ տեղախախտումն էլ մի կողմից»։ Ջոնսը լուսաբանում էր, որ «շրջագայության 45-րդ տարելիցը ընդամենը, ենթադրվում էր, որ մինչև հուլիս էր տևելու։ Ու դա հիանալի էր՝ մեր կյանքի լավագույն ժամանակահատվածը, որովհետև մենք բոլորս էլ միևնույն փուլում ենք գտնվում այժմ։ Մենք սառում քարանում էինք բեմում ու բեմից դուրս։ Բայց հետո ավելի շատ ելույթներ ավելացան։ Ավելին․ հետագայում, մեր իմացած հաջորդ բանն այն էր, որ խոսում էին Ճապոնիայի, Ավստրալիայի, Բրազիլիայի մասին, իսկ մենք այսպես էինք՝ «Մի րոպե․ այս ամենն ինչ-որ բանի է վերածվում՝ ավելին, քան ուղղակի շրջագայություն»։ Մենք մի գիշերվա մեջ 40 երգ էինք կատարում, ինչպես նաև այլ նյութի վրա էինք աշխատում։ Այս շոուներից մի քանիսն էլ 2 ժամ էին տևում։ Այնուհետև՝ հաջորդում էր ճամփորդություն՝ հաջորդ վայրը գնալը, սակայն ժամանակ չկար ուշքի գալու համար։ Լսարանները հսկայական էին։ Բայց, եկեք ընդունենք, մենք երեխա չենք»։

Ջոնսի մահ և վերամիավորում Նեսմիթի հետ

Շրջագայության 45-րդ տարելիցը վերջինն էր Ջոնսի հետ, ով 2012 թվականի փետրվարի 29-ին մահացավ սրտի կաթվածից՝ 66 տարեկանում։ Այնուհետև, շուտով, ասեկոսեներ սկսեցին պտտվել, որ Նեսմիթը վերամիավորվել էր Դոլենցի ու Թորքի հետ Ջոնսի մահվից հետո։ Սա հաստատվեց 2012 թվականի օգոստոսի 8-ին, երբ տրիոն հայտարարեց Միացյալ Նահանգների մի շարք շոուներ նոյեմբերին ու դեկտեմբերին՝ սկսելով իր ելույթը Կալիֆոռնիայի Էսկոնդիդո քաղաքում ու եզրափակելով Նյու Յորք Սիթիում։ Կարճ շրջագայությունը նշանավորեց առաջին անգամը, երբ Նեսմիթը ելույթ էր ունենում Մանկիսի հետ 1997 թվականից ի վեր, ինչպես նաև՝ առաջին անգամը առանց Ջոնսի։ Ջոնսի հիշատակը հարգում էին շոուների, ձայնագրությունների ու տեսահոլովակների մեջ։ Մի քանի վայրկյանի անց խումբը խաղաղվեց ու Ջոնսի «Այ վոննա բի ֆրի» երգի ձայնագրությունը հնչում էր, մինչդեռ նրա կադրերը էկրանավորվում էին խմբի ետևում։ Ջոնսի «Դեյդրիմ բլիվըր» հիմնական երգի վերաբերյալ Դոլենցն ասում էր, որ խումբը քննարկել էր, թե ով պետք է կատարեր երգը, ու թեման եզրափակել էր նրանով, որ երկրպագուները պիտի կատարեին՝ ասելով․ «Այն այլևս մեզ չի պատկանում, այն Ձերն է»։

2012 թվականի աշնանը շրջագայությունը շատ լավ ստացվեց և՛ երկրպագուների, և՛ քննադատության տեսանկյունից, որի արդյունքում խումբը պլանավորեց 2013 թվականի ամսի 24-ի ամառային շրջագայություն։ «Ը Միդսամմըրս Նայթ Վիդ դը Մանկիս» կրկնօրինակված ֆիլմում համերգները նույնպես ներկայացնում էին Նեսմիթին, Դոլենցին ու Թորքին։

- «Վերջին շրջագայության արձագանքը հրաշալի էր, - պատմում էր Դոլենցը Ռոլլինգ Սթոն ամսագրին, - բավականին ակնհայտ էր, որ մեկ այլ ֆիլմի պահանջ կար»։

2014 թվականին հաջորդեց երրորդ շրջագայությունը Նեսմիթի հետ։

2014 թվականին Մանկիսը մտավ Փոփ Մյուզիք Հոլլ օֆ Ֆեյմ սույն թվականի Մանկիսի համագումարում։ Համագումարում խումբը հայտարարեց 2014 թվականի շրջագայությունը Նահանգների արևելյան և միջինարևմտյան հատվածներում։

Գուդ Թայմս և 50-րդ տարելից։ 2015-2017 թվականներ

Դոլենցն ու Թորքը շրջագայեցին, որպես Մանկիս 2015 թվականին, առանց Նեսմիթի մասնակցության։ Նեսմիթը նշում էր, որ զբաղված էր այս նախաձեռնություններով, թեև Դոլենցն ասում էր․ «Ինքը միշտ էլ հրավիրել է»։ 2016 թվականի փետրվարին Դոլենցը հայտարարեց, որ Մանկիսը թողարկելու էր նոր ալբոմ՝ Գուդ Թայմս վերնագրով՝ որպես իրենց 50-րդ տարելիցի տոնակատարություն։ Գուդ Թայմսը, որն արտադրել է Ադամ Շլեսինգըր օֆ Ֆաունթինս օֆ Վեյնը, բնորոշում է բոլոր երեք անդամների աջակցությունը, ինչպես նաև՝ Ջոնսի հետմահու աջակցությունը իր ձայնագրած վոկալներով 60-ական թվականներին։ Ալբոմը թողարկվել է 2016 թվականի մայիսին զգալի հաջողությամբ՝ զբաղեցնելով 14-րդ հորիզոնականը Բիլլբոարդ 200-ում ու ընդհանուր առմամբ արժանացել է դրական գնահատականի։

Ալբոմի թողարկմամբ խումբը, որը ներկայացնում էր Դոլենցին ու Թորքին, սկսեց իր շրջագայության 50-րդ տարելիցը։ Շրջագայության մեծ մասում Նեսմիթը չէր մասնակցում՝ կրկին այդ նախաձեռնությունների մեջ ներգրավված լինելով։ Նա, այնուամենայնիվ, մի քանի անգամ հանդես եկավ 2016 թվականի ամռան ընթացքում, Սկայպով միանում էր՝ կատարելու համար «Պապա Ջենս Բլյուզ» երգը մի համերգին ու անձամբ՝ ևս չորս երգ կատարում էր մյուս համերգին։ Սեպտեմբերին նա Թորքին ներգրավեց երկու օրվա շրջագայության, մինչդեռ Թորքը մասնակցում էր՝ ընտանիքին օգնելու համար։ Թորքի շրջագայության վերադառնալուց հետո Նեսմիթը ելույթ ունեցավ խմբի հետ Պենտագես թատրոնի համերգում Հոլիվուդում սեպտեմբերի 16-ին, որը, ինչպես նա էր նշում, շատ հնարավոր էր իր վերջին համերգային ելույթը լիներ Մանկիսի հետ։ Դոլենցն ու Թորքը հայտարարեցին տարվա վերջին շրջագայության օրերը, ներառյալ՝ Ավստրալիայի ու Նոր Զելանդիայի համերգները։

Շրջագայության 50-րդ տարելիցի ավարտից հետո Դոլենցը, Թորքն ու Նեսմիթը անցկացրին 2017 թվականը՝ ունենալով իրենց մասնակցությունը մենակատար համերգներին։

2018-2021 թվականներ։ Թորքի մահ, Մայք և Միկի Շոու, հրաժեշտի շրջագայություն և Նեսմիթի մահ

2018 թվականին Նեսմիթը շրջագայում էր Առաջին ազգային խմբի հետ երգի վերականգնված տարբերակով ու նշում էր, որ բանակցություններ էր վարում աջակիցների հետ՝ նորից Դոլենցի հետ շրջագայելու համար՝ ամռանը։ Փետրվարի 20-ին շրջագայությունը հայտարարվեց՝ որպես «Մանկիս Փրեզնթ, Մայք ընդ Միկի Շոու» իրենց առաջին շրջագայության ժամանակ՝ որպես դուետ։ Թորքը մտադրություն ուներ մասնակեցելու այն պատճառով, որ ուզում էր կենտրոնանալ իր նոր սոլո ալբոմի վրա։ Թեև դուետը նվագում էր Մանկիս երաժշտությունը ու առաջ էր տանում շրջագայությունը Մանկիսի անունով, Նեսմիթը նշում էր․ «Ես և Միկին բացարձակ չենք ձևանում Մանկիս»։

2018 թվականի հունիսի շրջագայությունը կարճ տևեց, չորս շոու չեղարկվեց Նեսմիթի առողջական խնդիրների պատճառով։ Նա ու Դոլենցը 2019 թվականի մարտը հայտարարեցին՝ որպես որոշված օր բացթողնված շոուների համար։ Նեսմիթը պարզաբանել է, որ ենթարկվել է սրտի քառակի վիրահատության 2018 թվականի հուլիսի 26-ին հրապարակված Ռոլլինգ Սթոն հարցազրույցում։ Մեկ ամիս շարունակ նա հիվանդանոցում էր ու առողջության խնդիրը չէր վերանում վաղ շրջագայությունից ի վեր։ Նեսմիթը վերսկսեց կենդանի շրջագայություն իր Առաջին ազգային խումբի՝ Ռեդուքսի հետ շոուներում 2018 թվականի սեպտեմբերին։ 2018 թվականի նոյեմբերին Նեսմիթն ու Դոլենցը հայտարարեցին ութ հավելյալ շոուները, որոնք գումարվել են Մայքի ու Միկի Շոուի շրջագայությանը։ 2019 թվականի հունիսին Նեմսիթն ու Ջոնսը շրջագայում էին Ավստրալիայում ու Նոր Զելանդիայում Մայքի ու Միկիի շրջագայության ժամանակ։

Մանկիսը թողարկեց Քրիսմս ալբոմը՝ Քրիսմըս Փարթի 2018 թվականի հոկտեմբերի 12-ին։ Ադամ Շլեսինգըրի արտադրած ալբոմը ներկայացնում է մի քանի տոների ստանդարտները ու նոր երգահանների ներդրում Անդրի Փարթրիջից, Սքոթ ՄաքՔոգեյից, Փիթեր Բուքից, Ռիվերս Քուոմոից ու հեղինակ Միշել Շաբոնից։ Բացի Մանկիսի երեք անդամների վերջերս ձայնագրած նյութը, երկու երգեր ներկայացնում են Դեյվի Ջոնսի վոկալները։ Ալբոմի կազմը ապահովել են կատակերգական գրքի հեղինակներ Մայքն ու Լաուրա Ալլրեդը։

2019 թվականի փետրվարի 21-ին Թորքը մահացավ քաղցկեղից։ Թորքի մահից հետո, Դոլենցն ու Նեսմիթը պարզաբանեցին, որ Թորքն իրենց տեղեկացրել էր, որ ի վիճակի չէր միանալ իրենց շրջագայությանը, որը ստիպեց Դոլենցին ու Նեսմիթին պահանջել, որ Մայքի ու Միկի Շոուի 2018 թվականի օրերը առանձին դուետ լինեին, բայց ոչ Մանկիսի օրեր առանց Թորքի։ Այնուամենայնիվ, Թորքի մահից հետո, հետագա բոլոր շոուների օրերը վերագրվեցին Մանկիսին։

Հետևելով Մայքի ու Միկի Շոուի հաջողությանը՝ Դոլենցն ու Նեսմիթը հայտարարեցին հաջորդող շրջագայությունը՝ Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս, որի սկիզբը լինելու էր վաղ 2020 թվականը։ Շրջագայությունը հետաձգվեց, այնուամենայնիվ, Քովիդ-19 համավարակի պատճառով։ 2021 թվականի մայիսի 4-ին հայտարարվեց, որից վերափոխված օրերը կհայտարարվեն՝ որպես հրաժեշտի շրջագայություն։ «Մանկիսի հրաժեշտի շրջագայություն»-ը տևեց շուրջ 40 օր Միացյալ Նահանգներում Սեպտեմբեր-Նոյեմբեր ամիսներին։ Քովիդ-19 համավարակի շարունակվող սահմանափակումների պատճառով նրանք ի վիճակի չեղան ելույթ ունենալ Կանադայում, Միացյալ Թագավորությունում կամ Ավստրալիայում։ Մանկիսի հրաժեշտի շրջագայության վերջին օրն ու վերջին շոուն տեղի ունեցավ 2021 թվականի նոյեմբերի 14-ին Լոս Անջելեսի Հունական թատրոնում։

Հարցազրույցներում Դոլենցը չէր բացառում հավանականությունը, որ դուետն ապագայում մեկ անգամ կհանդիպի շրջագայության եզրափակումն անելուց հետո։ Այնուամենայնիվ, նա ընդգծում էր, որ դուետի երկու անդամների 80 ամյակը մոտ էր 2022-2023 թվականներին, շրջագայության ֆիզիկական պահանջները նշան էին այն բանի, որ 2021 թվականից հետո Մանկիսը չէր կազմակերպում որևէ շրջագայություն։ Դուետը պլանավորել էր ևս մեկ ավանդական համերգային ելույթ (որը հետաձգվել էր կորոնավիրուսի սահմանափակումների հետևանքով), ինչպես նաև՝ ելույթ ունենալ նավարկությամբ Մայք Լով ու Բրյուս Ջոնսթոն օֆ դը Բիչ Բոյս անվանումներով, բայց կարելի է ենթադրել, որ այս ելույթներից երկուսը չեղարկվել են ու կչեղարկվեն եզրափակիչ համերգի լույսի ներքո Լոս Անջելեսում, որին հաջորդեց Նեսմիթի մահը։

2021 թվականի մայիսին Դոլենցը թողարկեց սոլո ալբոմ՝ Դոլենց սինգս Նեսմիթ՝ բնորոշելով այն երգերը, որոնք գրել է ու ստեղծել է Քրիստիան Նեսմիթը։

Նեսմիթը մահացավ սրտի կաթվածից 2021 թվականի դեկտեմբերի 10-ին՝ 2021 թվականի շրջագայության եզրափակիչ օրից ավելի քիչ, քան մեկ ամիս անց։ Նեսմիթի հեռանալը թողնում է Դոլենցին՝ որպես խմբի միակ կենդանի անդամը։ Սոցցանցերում հրապարակվել են այլ երաժիշտների, երկրպագուների և Դոլենցի հարգանքի տուրքը Նեսմիթին։

2022 թվական։ Միկի Դոլենցը կազմակերպում է Մանկիսի շրջագայություն

2022 թվականի սկզբին Դոլենցը հայտարարեց, որ պատրաստվում էր նախաձեռնել «համերգի օրերի հատուկ շարք 2022 թվականի ապրիլին։Նա հարգանքի էր արժանացնում իր խմբի անդամների՝ հանգուցյալ Դեյվի Ջոնսի,Մայք Նեսմիթի և Փիթեր Թորքի ներդրումները երգի մեջ լեգենդար երաժիշտների անձնական մուլտիմեդիա կադրերում»։ Մանկիսի ու իրենց շրջագայության մենեջեր Անդրյու Սանդովալը նշում էր․ «Մենք շատ էինք քչփորում Մանկիսի երգերի գիրքը, ինչպես նաև Միկիի ֆիլմերի ու լուսանկարների անձնական արխիվը՝ ստեղծելու հիշողությունների հետ կապված մի բացառիկ երեկո»։ «Այն Միկիին ու խմբին հնարավորություն կընձեռի կիսելու այն երաժշտությունը, որը նա ստեղծել էր Դեյվի, Փիթերի և Մայքլի հետ ու վերհիշել իրենց անցած ճանապարհը 5 տասնամյակ շարունակ՝ որպես եղբայրներ։ Մենք նաև խոսում էինք այն մասին, թե ինչպես էր Միկին երգում որոշ երգեր, որոնք երբեք նախկինում չէր կատարել բեմում, ինչպես նաև այն, որ նա հեռացրեց Մանկիսի հին ալբոմների թրեքները, որոնցով հանդես չեն եկել տարիներ շարունակ։ Դեռ անորոշ է՝ արդյոք մենք այս ձևաչափով որևէ բան կներկայացնենք այս շոուից դուրս, բայց մենք, իսկապես, անհամբերությամբ ենք սպասում, թե երբ ենք նորից համախմբվելու, որպեսզի նշենք Մանկիսը՝ երգերով»։ Պաշտոնական շրջագայության օրը որոշված է 2022 թվականի ապրիլի 5-ին՝ նախաճամպրուկային ելույթներով՝ «Դը Բիչ Բոյս Գուդ Վայբրեշնս Քրուիզ»։

Վիճաբանություններ

Ստուդիայի ձայնագրումների վիճաբանություն

Վաղ 1967 թվականին վիճաբանություն ծագեց Մանկիսի ստուդիայի վոկալների վերաբերյալ։ Դոլենցը պատմում էր լրագրողին, որ Ռեքին Քրուն ապահովում էր ձայնագրված երգեր Մանկիսի առաջին երկու ալբոմների համար ու որ իր պաշտոնը՝ որպես թմբկահար պարզունակ էր, քանի որ Մանկիսի ցանկացած անդամ պետք է թմբուկ նվագել իմանար ու ինքը միայն կիթառ նվագել գիտեր։ 1967 թվականի հունվարի 28-ին Սաթրդի Իվնինգ Փոսթ հոդվածում Նեսմիթը մի խնդիր մեջբերեց՝ երաժշտության ստեղծման գործընթացի դեմ խոսելով․ «Գիտե՞ք, թե ինչպիսի թուլամորթություն է նստել մինչև ուշ ժամ ու ստիպված կրկնօրինակել ուրիշի ձայնագրությունները», - հարցնում էր նա, - «Պատմեք ամբողջ աշխարհին, որ մենք չունենք մեր սեփական ձայնագրված երաժշտությունը»։Լրագրողներն իրենք էին անդունդ առաջացրել Մանկիսի ու պրոդյուսեր Դոն Կիրշների միջև, որի հետևանքով նա հեռացավ պրոյեկտից, իսկ խումբը սկսեց կրեատիվորեն հանձն առնել իր երրորդ ալբոմը։

Սակայն Մանկիսի 1967 թվականի շրջագայությունը Միացյալ Թագավորությունում սառը ընդունելության արժանացավ։ Միացյալ Թագավորության ու միջազգային երաժշտական որոշ թերթեր իրենց առաջին էջերում պնդում էին, որ խմբի անդամները, միշտ չէ, որ իրենց սեփական գործիքներով էին նվագում կամ ստուդիայի բեք վոկալներով երգում։ Նրանք ծիծաղելիորեն կրկնօրինակում էին «Փրե-Ֆաբ Ֆուր»-ը և «Սանդի Միրրոր»-ը՝ կոչելով դրանք՝ «խայտառակություն փոփ աշխարհի հանդեպ»։ Ջիմի Հենդրիքսը իրենց շրջագայության կազմակերպիչն էր այդ տարի ու հաղորդում էր Մելոդի Մեյքըր ամսագրին․ «Ի Սեր Աստծո, ես ատում եմ նրանց, ամանլվացուք․․․Մարդուն չես կարող ստիպել, որ ինչ-որ բան անի, բայց մի՞թե մարդիկ սիրում են Մանկիսին»։ Բանավեճի բախումն ապացուցեց հեռուստասերիալների մարտահրավերը։ Հարցազրույցի մի հատվածում, որը եզրափակում էր 31-րդ դրվագի՝ «Մանկիս ըթ դը Մուվիզ» առաջին գովազդը 1967 թվականի ապրիլի 17-ին, Բոբ Ռաֆելսոնը հարցուփորձ էր անում խմբի հասցեին հնչող մեղադրանքների մասին, որ իրենք չէին նվագում իրենց գործիքներով համերգին։ Նեսմիթը պատասխանում էր՝ «Ես այստեղ 15 հազար հոգու առաջ եմ քայլում, պարո՛ն։ Եթե ես իմ սեփական գործիքներով չնվագեմ, դա ինձ մեծապես կվշտացնի», սակայն «Դեվիլ ընդ Փիթր Թորկ» դրվագը այնպիսի այլաբանություն է, ինչպես Կիրշներանման մի ձեռնարկատեր Թորքին դաջել է իր հոգում՝ որպես հաջողակ երաժիշտ։

1967 թվականի նոյեմբերին Մանկիսի զգացմունքային ալիքը հասավ իր գագաթնակետին, երբ նրանք թողարկեցին իրենց չորրոդ ալբոմը՝ Փիքսիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ։ Այս ալբոմի 1995 թվականի վերաթողարկման գրառումներում Նեսմիթը մեջբերում էր․ «Մամուլը մեծամասշտաբ պատերազմ սկսեց մեր դեմ՝ խոսելով այն մասին, թե ինչպես Մանկիսի չորս անդամները, ովքեր չունեն ոչ մի վստահություն, ոչ մի արժանիք, որ իրենք ռոք խումբ են, ինչքան էլ որ փորձեին մոլորեցնել մեզ։ Նախ առաջին՝ այս ամենը սխալմունք էր, երկրորդ՝ ինչպես մամուլն էր հաղորդում իրական տագնապով, որ Մանկիսը իրական ռոք խումբ չէր, սուտ էր։ Դա լրատվամիջոցների թյուրիմացություններից մեկն էր, որը սակայն մեծ ազդեցություն ունեցավ»։ 1969 թվականին Ջոնսը նշել էր Թայգըր Բիթ ամսագրում․ «Ես այնքան եմ բարկանում, երբ երաժիշտներն ասում են՝ «Օ՜հ, Ձեր երաժիշտությունն այնքան վատն է», բայց այն վատը չէ երեխաների համար։ Նրանք, ովքեր խոսում են «Իրենց սեփականն անելու մասին» խմբեր են, որոնք գնում ու նվագում են այնպիսի ակումբներում, որտեղ շատ-շատ 50 հոգի հավաքվի, մինչդեռ մենք նվագում ենք 10 հազար երեխաների առջև։ Դուք գիտեք, որ ինձ համար ցավալի է գիտակցել, որ որևէ մեկը կարող է կարծել մենք խարդախ ենք, քանի որ ամենևին էլ այդպես չէ։ Մենք միայն անում ենք այն, ինչը կարծում ենք՝ մերն է»։

2011 թվականի հոկտեմբերի 11-ին Ռոլլինգ Սթոնը հաղորդում էր, որ, ըստ Թորքի, Մանկիսը չէր ստանում այն հարգանքը, որին արժանի էր։ «Մանկիսի երգերի գիրքը լավագույն երգերի գրքերից մեկն է փոփ պատմության մեջ», - ասում էր նա, - «Անշուշտ, թոփ հնգյակում՝ իր լայնությամբ և խորությամբ։ Պարզվում է, որ մենք չենք նվագում մեր սեփական գործիքներով՝ սկսած հենց այն պահից, երբ վաղ Բիթլմանիայի իդեալիզմը ռոքում հասավ իր գագաթնակետին։ Այսպիսով, մենք դարձանք բացարձակ դավաճաններ»։

Ստուդիայի ձայնագրումների հակասության ժամանակացույց

• 1962 թվական։ Ջոնսը կատարում է Մայքլի դերը Փիթեր Փեն բեմական շոուում, որտեղ իրեն սովորեցնում են երգել իր ձայնի տոնայնությամբ։ Հետագայում նա կատարում է Արթֆուլ Դոջերի դերը Օլիվերի Բրոդվեյ երաժշտական արտադրության մեջ։ Նեսմիթը ստանում է իր առաջին կիթառը 1962 թվականի Սուրբ Ծննդի ժամանակ։ Նա ստեղծում է մի հնար, որով կարողանում է վերականգնել իր վնասված ձեռքերի ուժը։ Թորքը մասնակցում է ժողովրդական անսամբլներին։ Մանկիսը զարգացնում է իր սկզբնական գաղափարը։
• 1963 թվական։ Թորքը տեղափոխվում է Նյու Յորքի Գրինվիչ Վիլիջ՝ նվագելու տարբեր ժողովրդական երգչախմբերում երաժշտական «հյուսկեն» տներում, որտեղ յուրաքանչյուր ելույթից հետո գումար է հավաքվում։ Ելույթ ունենալով երաժշտական Օլիվերում՝ Ջոնսը ստեղծում է իր երգերի ցուցադրության ժապավենների առաջին ստուդիայի ձայնագրությունները։ Նա նաև աչքի է ընկնում Թոնի մրցանակով։ Նեսմիթը ելույթ է ունենում՝ որպես մենակատար, ժողովրդական երգչախմբերով ու թողարկում է իր առաջին ձայնագրությունը։
• 1964 թվական։ Դոլենցը նվագում է կիթառ ու երգում է իր առաջին խմբում՝ Միսինգ Լինկս։ 10-12 տարեկան հասակում Դոլենցը սկսում է իսպանական կիթառ նվագել։ Ջոնսը ստորագրում է ձայնագրման պայմանագիր Քոլփիքս ձայնագրման ստուդիայի հետ։ Նա հանդես է գալիս Էդ Սուլլիվան Շոուում այն նույն գիշերը, ինչ Բիթլզը։ Սա գրավում է Բոբ Ռաֆելսոնի ու Բոյս Հարթի ուշադրությունը։ Նեսմիթն արժանանում է Տարվա տաղանդ մրցույթի անվանակոչմանը՝ ելույթ ունենալով Ջոն Լոնդոնի հետ։ Թորքը շրջագայում է ժողովրդական երգչախմբի հետ։
• 1965 թվական։ Թողարկվում են Ջոնսի առաջին երգերն ու ալբոմը։ Նա հանդես է գալիս Դիք Քլարքս Վեր դի Էքշն իզ-ում։ Նեսմիթն ավելի շատ երգեր է թողարկում ու նվագում ժողովրդական երգչախմբի հետ։ Նա ձայնագրվում է Քոլփիքսի համար։ Ռեքորդս Վորլդսը Նեսմիթի երգերից մեկին նվիրում է չորս աստղանի պարբերական։ Նա հանդես է գալիս մի շարք հեռուստասերիաներում երաժշտություն կատարող։ Թորքը դեռևս ելույթ է ունենում Գրինվիչ Վիլիջ ակումբներում։ Դոլենցը երգում է բեմում։ Տարվա վերջին Մանկիսի չորս անդամները հեռուստաշոուում են նկարվում։ Ռաֆելսոն․ «Հաճախ են ասում, որ Մանկիսը հորինված է, բայց այդ արտահայտությունն ինձ մի փոքր նյարդայնացնում է։ Մանկիսն ավելի շատ ճապոնական կազմակերպված ամուսնության է նման։ Ամերիկայում և այլուր բաժանման տոկոսադրույքը շատ բարձր է, բայց Ճապոնիայում այդպիսի բաները նորմալ են»։
• 1966 թվական ապրիլ։ Մանկիսը սկսում է փորձեր կատարել՝ որպես խումբ հեռուստաշոուների ու ձայնագրություններում երաժշտություն արտադրելու համար։ Նեսմիթը, Դոլենցն ու Թորքը բոլորը փորձված կիթառահարներ էին, իսկ Նեսմիթն ու Թորքը փոքրինչ ծանոթ էին թմբուկին, սակայն ոչ ոք իսկապես հմուտ չէր թմբուկ նվագելու գործում։ Ջոնսը ընդունակ թմբկահար ու հարվածային գործիքներ նվագող էր, սակայն նրա փորձառությունը իրեն Բրոդվեյից ավելի հայտնի էր դարձնում՝ որպես երգիչ։ Պրոդյուսեր Վորդ Սիլվեսթերը պատմում է, որ ընդունել էր խմբին՝ առանց նույնիսկ հեռուստաշոուում նկարվելու։
• 1966 թվական մայիս։ Հեռուստաշոուի նկարահանումը սկսվում է՝ պահանջելով օրը 12 ժամ Մանկիսի նկարահանման համար։ Սկզբում հասարակությունը տեղեկանում է, որ Մանկիսը «հորինված է», ինչպես կարելի է տեսնել այս Վաշինգտոն Փոստ հաղորդման մեջ․ «Սերիալում նկարահանվում է Մանկիսի սարսափելի քառյակը՝ գրավիչ երիտասարդների կատարյալ հորինված երգչախումբ, ովքեր դուրս են գալիս՝ որպես Բիթլզի, Դեդ Էնդ Քիդսի ու Մարքս Բրադրսի միավորում։ Քննադատությունը ճչում է՝ խարդախություն։ Վիրավորված արվեստը պահանջում էր, որ նրանք հեռանային։ Բայց երեխաները պաշտում էին Մանկիսին՝ ի տարբերություն մյուս Ռոք ընդ Ռոլլ խմբերի, տղաների, ովքեր երբեք նախկինում ելույթ չէին ունենում միասին։ Իսկապես, նրանք երբեք նույնիսկ չէին էլ հանդիպում․․․նրանք աշխատում էին ստեղծել իրենց սեփական ոճը»։
• 1966 թվական հունիս։ Թեև պրոդյուսերներն ուզում են, որ Մանկիսը ստեղծի իր սեփական երաժշտությունը, նրանք բացարձակ հաջողության չէին հասնում այս առումով ու դեռևս իրենց «լավատեսական, երիտասարդ, ուրախ, փոխանցվող, կյանքով լեցուն ձայնի» պակաս կար։ Դոլենցը նշում էր․ «Վստահ եմ, որ Ռաֆելսոնն ու Շնայդերն արտահայտվում էին ամենայն ազնվությամբ․ «Լավ, մի անհանգստացեք, այն ժամանակ, երբ մենք գնանք, դուք կձայնագրեք ձեր սեփական մեղեդիները, ու դա հիանալի կլինի»։ Բայց այդ ամենը բարձրաձայնվել էր պահի ազդեցության տակ։ Սրան խառնվում են Ազգային գովազդային գործակալությունը, Ամերիկայի ռադիոընկերություն ու Սքրին Գեմսը։ Միլիոնավոր դոլարներ էին ծախսվում․․․ մարդիկ էլ չէին երևում։ Մայքի ոճը շատ տարբերվող էր, քանթրի-արևելյան ոճի, Փիթրի ոճն ավելի շատ ֆոլք-ռոք էր, որոնցից ոչ մեկն այդ ժամանակ չէր կարող համարվել գերիշխող փոփ։ Բրոդվեյի բոլոր մեղեդիները ներկայացնում էր Դեյվին․․․փակագծերը փակում եմ առաջնորդների երգերով, իսկ փոփ-ռոքն ավելի շատ իմ ոճն էր»։ Այնուամենայնիվ, նրանք, ի սկզբանե, օգտվում էին Նեսմիթի հեղինակության ու ստեղծագործության հավաքածուներից։
• 1966 թվական հունիս։ Տեղի են ունենում Մանկիսի ձայնագրման առաջին փորձերը։ Այս փորձերը ներկայացնում են Ռեքին Քրուի անդամներին՝ ստուդիայի երաժիշտների մի խումբ Լոս Անջելեսում, ովքեր նվագում էին Մանկիսի մի քանի ալբոմի երաժշտություններ՝ հիմնականում Նեսմիթի արտադրած երաժշտությունները։ Այս փորձերը, այնուամենայնիվ, հաջողությամբ չպսակվեցին, ու հետագայի շատ փորձեր 1966 թվականին ներկայացնում էին Քենդի Սթոր Փրոֆեթսին՝ մի ստուդիայի խումբ, որն առաջնորդում էր Բոյս Հարթը։
• 1966 թվական հունիսի 25։ Նեսմիթը արտադրում է Մանկիսի իր առաջին երաժշտությունը ձայնագրման ստուդիայում՝ իր երկու ստեղծած երգերը՝ «Օլ դը Քինգս հորսիս», «Դը Քինգ օգ Գըրլ Այ Քուդ Լավ» և «Այ Դոնթ Թհինկ Յու Նոու Մի»՝ որպես Ռեյբերթի արտադրանքի միջոց՝ իրականացնելու իրենց խոստումը՝ թույլատրել նրան արտադրել ու ձայնագրել իր սեփական երաժշտությունը։ Նրան չի թույլատրվում գործիքներով նվագել։
• 1966 թվական հուլիս։ Տարբեր պրոդյուսերներ՝ սկսած Բոյս Հարթից, Ջեք Քելլերից մինչև Նեսմիթ, շարունակում են փորձերի ձայնագրում։ Նեսմիթը ներգրավում է Մանկիսի բոլոր չորս անդամներին՝ երգելու իր ստեղծած երգերը։ 1966 թվականի հուլիսի 18-ին Նեսմիթը նաև ներառում է Թորքին՝ նվագելու կիթառ այն երգերում, որ ինքն է առաջին անգամ արտադրել։ Փորձերն այս ընթացքով են շարունակվում՝ վարձած պրոդյուսերներ Բոյս Հարթի, Ջեք Քելլերի ու Մանկիների խմբի անդամ Նեսմիթի հետ, ովքեր ստուդիայում արտադրում/ձայնագրում էին երգեր 1966 թվականի նոյեմբեր ամսվա մեջ։
• 1966 թվական օգոստոս։ Թողարկվում է Մանկիսի առաջին երգը։
• 1966 թվական սեպտեմբեր։ Մանկիսի հեռուստաշոուի պրեմիերաները։
• 1966 թվական հոկտեմբեր։ Թողարկվում է Մանկիների դեբյուտային ալբոմը։ Խմբի անդամ Նեսմիթին, մասնավորապես, հունից հանում է այն հանգամանքը, երբ տեսնում է ալբոմի շապիկը, քանի որ նա կարծում է, որ այն այնպիսի տպավորություն է ստեղծում՝ ասես նրանք նվագել են բոլոր գործիքներով։
• 1966 թվական Հոկտեմբերի 2։ Մանկիսը տալիս է իր առաջին հասարակական հարցազրույցը, որը երևում է Նյու Յորք Թայմս ամսագրում, որում Ջոնսին հարցնում են, թե արդյոք Մանկիսի նկատմամբ մեծ ճնշումը կարող է արդարացի լինել իրական ռոք խմբերի համար, որին նա պատասխանում է, - «Դրանք խախտումներ են, բայց չես կարող խաբել մարդկանց, իսկապես չես կարող»։
• 1966 թվական հոկտեմբերի 24։ Նյուզվիքը հարցազրույց է անցկացնում Մանկիսից։ Նրանց հարցնում են, թե ինչպես է երաժշտությունն առաջացել։ Դեյվի Ջոնսը պատմում է իրենց․ «Սա Ռոք ընդ Ռոլլ խումբը չէ․ սա պայմանագիր է»։
• 1966 թվական դեկտեմբեր։ Մանկիսը ելույթ է ունենում կենդանի համերգով 1966 թվականի դեկտեմբերի 3-ին։ Միևնույն ժամանակ TV Վիքը հարցազրույց է անցկացնում Ռաֆելսոնից այն մասին, թե ինչու էր Մանկիսի հասարակական մուտքը դեպի հարցազրույց սահմանափակվում՝ հետաքրքրվելով, թե արդյոք այդ ամենը կարող էր կապված լինել այն շփոթեցնող հարցերի հետ, որոնք հաշվի էին առնում իրենց երաժշտական քաջությունը՝ ի պատասխան, որի Ռաֆելսոնը հավաստիացնում է, որ իրենք փորձում են ստեղծել հնարավորինս իրենց սեփական ոճը՝ նվագելիս ու երգելիս։ Նա նաև նշում է, որ հարցազրույցները, գրեթե, անհամատեղելի են այն պատճառով, որ օրը 12 ժամ անցկացնում են հեռուստաշոու նկարահանելու համար, 4 ժամ անցկանցում են՝ ձայնագրվելու, համերգների շրջագայության փորձերի համար ու մի քանի հանգստյան օր էլ անցկացնում են՝ շրջագայությունների իրենց անձնական տեքն ապահովելու համար։ Այս ժամանակի ընթացքում Մանկիսին առհասարակ արգելվում է հեռուստատեսային ելույթներ ունենալ շոուներում, եթե իրենց սեփականը չէ, ինչպես Ռեյբերթն է վախենում խմբի գերծանրաբեռնվածության համար։
• 1966 թվական դեկտեմբերի 27։ Մանկիսը կրկին հարցազրույց է տալիս իրենց երաժշտության մասին Լուք ամսագրում։ Թորքը պատասխանում է. «Մենք մեծ ներուժ ունենք, բայց ժամանակ չկա փորձ անելու»։ Դոլենցն ասում է․ «Մենք հայտարարություններ ենք տալիս։ Մենք վաճառում ենք Մանկիսը։ Այդպես էլ պետք է լինի»։ Նեսմիթն ասում է․ «Նրանք ինչ-որ լավ բանի ճամփաբաժանում են ու փորձում են ինչ-որ մի բան վաճառել։ Մեզնից սպասելիքներ ունեն, որ պիտի Բիթլզը լինենք, բայց ախր մենք Բիթլզը չենք, մենք մենք ենք, մենք զվարճալի ենք»։
• 1966 թվական դեկտեմբերի 28։ Վիքլի Վրայեթին հաղորդում է, որ Մանկիսը վաճառում է ավելի արագ, քան Բիթլզն էր վաճառում իր մեկնարկի ժամանակ։
• 1967 թվական հունվար։ Մանկիսի երկրորդ ալբոմը թողարկվում է իր շրջագայության լինելու ժամանակ՝ առանց Մանկիսի գիտության։ Այս ամենը վշտացնում է Նեսմիթին ու Թորքին, երբ տեղեկացան, որ պատրաստվում են ստեղծել իրենց սեփական ալբոմը։ Դոլենցն ու Ջոնսը, ի սկզբանե, անտարբեր են նրանց հանդեպ՝ գալով թատերական աշխարհից, քանի որ դա պարզապես հեռուստաշոուի սաուդնթրեք էր ու իրենք իրենց աշխատանքն էին կատարում՝ երգելով այն, ինչ իրենց ասում էին։ Բայց երբ նրանք տեսան, թե որքան զայրացած էին Նեսմիթն ու Թորքը, իրենք նույնպես միացան նրանց։
• 1967 թվական հունվարի 16։ Մանկիսը իր առաջին թողարկված երգից 4 ամիս անց կազմակերպեց իր առաջին ձայնագրման փորձը՝ որպես իր ստեղծած, լիովին աշխատող խումբ։
• 1967 թվական հունվարի 28։ Խմբի անդամ Նեսմիթը խոսում է Սաթրդի Իվնինգ Փոսթում՝ բացահայտ նշելով․ «Երաժշտությունը ոչ մի կապ չունի մեզ հետ։ Այդ ամենը միանգամայն անազնիվ էր։ Չեք պատկերացնի, թե ինչպիսի թուլամորթություն է նստել միչև ուշ գիշեր ու ստիպված կրկնօրինակել ինչ-որ ուրիշ մեկի ձայնագրությունները։ Դա իսկապես այն է, ինչ մենք անում էինք։ Անկախ Մանկիսի կարծիքից՝ երաժշտությունը ձայնագրվեց։ Դա էր Կիրշների ուզածը։ Մեր ձայնագրությունները մեր ուժը չեն։ Ինձ համար միևնույնն է՝ մենք երբևէ կվաճառենք այլ ձայնագրություն, թե ոչ։ Գուցե մենք հորինված էինք։ Պատմեք համայն աշխարհին, որ մենք շինծու ենք, որովհետև մենք այդպիսին ենք։ Ասացեք նրանց, որ Մանկիսը ամեն գիշեր արհեստական էր դառնում, որ միլիոնավոր դոլարներ են ներդրվել այս ամենում։ Պատմեք համայն աշխարհին, որ մենք չենք ձայնագրում մեր սեփական երաժշտությունը։ Բայց նրանք մեզ են տեսնում հեռուստատեսությամբ։ Այդ շոուում իսկապես մենք որոշակի դեր ենք խաղում։ Նրանք տեսնում են մի բան, որն իրենից որոշակի արժեք է ներկայացնում»։ Տասնամյակներ անց Նեսմիթն անդրադարձավ այս հարցին․ «Մամուլը որոշեց, որ պատրաստվում էին մեզ ազատել այն մտքից, որ մենք որոշակիորեն ապօրինի էինք ու կեղծ։ Այդ մենք էինք, որ փորձում էինք խաբել հասարակությանը, մինչդեռ իրականում ես էի, որ փորձում էի պահպանել ազնվություն։ Այսպիսվ, մամուլը մեծամասշտաբ պատերազմ սկսեց մեր դեմ՝ տեղեկացնելով մեզ, որ Մանկիսը բաղկացած է չորս տղաներից, ովքեր ոչ վստահություն, ոչ էլ արժանիք չունեն՝ ռոք խումբ լինելու համար, ինչքան էլ որ փորձեին մեզ մոլորության մեջ գցել։ Նախ առաջին՝ այդ ամենը սխալմունք էր։ Երկրորդ՝ այն, որ մամուլը իրական տագնապով էր տեղեկացնում, որ Մանկիսը իրական ռոք խումբ չէր, սուտ էր։ Դա լրատվամիջոցների ամենահիմար պահերից մեկն էր, սակայն որը մեծ ազդեցություն ունեցավ»։
• 1967 թվական փետրվարի 4։ Թեև Մանկիսը շարունակում էր նվագել ու ձայնագրել իր սեփական երաժշտությունը իրենց սպասվող ալբոմի համար, Ջոնսը ձայնագրում է մի քանի երգեր վարձած պրոդյուսեր Ջեֆ Բարիի հետ։
• 1967 թվական փետրվար։ Կիրշներն աշխատում է Մանկիսի մեջքի ետևում՝ առանց խմբի գիտակցության մեկ այլ երգ թողարկելու համար։
• 1967 թվական փետրվարի 25։ Նյու Մյուզիքլ Իքսփրես հարցազրույցում Ջոնսն ասում է․ «Ես միայն կարող եմ ինքս իմ մասին խոսել։ Ես դերասան եմ ու երբեք չեմ ձևացրել, որ ուրիշ ինչ-որ մեկն եմ։ Հասարակությունն ինձ դարձրել է Ռոք ընդ Ռոլլ երգիչ։ Ոչ ոք չի փորձում որևէ մեկին հիմարացնել։ Մարդիկ փորձում էին ճնշել մեզ՝ ասելով, որ մենք կրկնօրինակում էինք Բիթլզին։ Այսպիսով, տրամաբանական է, գուցե Մանկիսը կիսով չափ Հարդ Դեյս Նայթսն է։ Բայց այժմ մենք կարդում ենք նրանց մասին, ովքեր աշխատում են հեռուստասերիաներում՝ պտտվելով խմբի շուրջը։ Հիմա ո՞վ է ում կրկնօրինակում»։
• 1967 թվական փետրվարի 27։ Կիրշները հեռացվում է՝ որպես Մանկիսի երաժշտագետ՝ հիմնականում Մանկիսի երրորդ հեռացված երգի պատճառով։ Լեսթեր Սիլն իր վրա է վերցնում նախաձեռնությունը։ Մանկիսը շարունակում է ձայնագրել իր սեփական երգերը՝ նվագելով գործիքներ, պատրաստվելով իր հաջորդ ալբոմին։ Միևնույն ժամանակ Նեսմիթի ստեղծած «Դը Գըրլ Այ Նյու Սամուեր»-ը թողարկվում է՝ որպես Մանկիսի երրորդ երգի մի մաս, որը բնորոշում է Մանկիսին՝ նվագելով որպես ինքնամփոփ խումբ, որը դառնում է թոփ 40 հիթ։
• 1967 թվական մայիս։ Թողարկվում է Մանկիսի առաջին ստեղծած ալբոմը՝ Հեդքորթերսը։

Հեդքորթերսից հետո Մանկիսը սկսեց օգտագործել այլ երաժիշտների հետ իրենց նվագելու միքսը՝ ներառյալ Ռեքին Քրուի ու Քենդի Սթոր Փրոֆեթսի անդամները այլ երաժիշտների հետ, ինչպես օրինակ՝ Սթիֆն Սթիլսը, Նեյլ Յանգը ու Հարրի Նիլսոնը, բայց նրանք դեռևս գրում էին, երգում, ստեղծում ու նվագում իրենց մնացած ալբոմներում՝ բացառությամբ 1970 թվականի իրենց սկզբնական մարմնավորման՝ Չենջիզի իրենց վերջնական առաջարկը, որը ձայնագրվեց այն բանից հետո, երբ Նեսմիթն ու Թորքը հեռացան խմբից ու բնութագրեցին Դոլենցին ու Ջոնսին, ովքեր երգում էին բեք վոկալներով այն երաժշտությունները, որը Ջոնսին վկայակոչում էր 1994 թվականի վերաթողարկման այդ ալբոմի գրառումներում՝ որպես «մերժված Անդի Քիմ ալբոմ»։ Միևնույն գրառումներում Ջոնսը նշում էր, որ իրեն չէր ուրախացնում այդ ձայնագրությունը ու պնդում էր, որ դա իրական ալբոմ չէր։ Վերջնական ալբոմը բնորոշում էր Դոլենցի մի ստեղծագործություն։

Թորքը մեկնաբանություններ էր թողնում որոշակի բանավեճերում, երբ գրում էին Ջոնսի մահվան մասին․ «Բայց ես դեմ առ դեմ հանդիպեցի մի ճարպիկ, կիրթ, երիտասարդ երաժշտի՝ չափից ավելի փորձառու, քան ես էի շոուբիզնեսում ու ես սարսափում էի։ Անգլերենը բարձր մակարդակի էր իմ աշխարհում, ու նրա փորձառությունը կրճատում էր իմ զվարճալի կյանքը՝ որպես հիպի, պրոֆեսիոնալ ֆոլք երգիչ Գրինվիչ Վիլիջ սրճարանների շրջանում։ Եթե որևէ բան լիներ, ենթադրվում է, որ ես կընտրվեի Մանկիս հեռուստաշոուի նկարահանման համար մասամբ՝ որպես Դեյվիդի կեղծարարության կոպիտ արված պատճեն։ Ոչ թե հեռուստասերիալները, այլ Մանկիսը՝ այժմյա խումբը, բազմաթիվ քննադատությունների զոհ էր դարձել շինծու լինելու համար, որի միջոցով մեր քննադատությունը նշան էր այն բանի, որ մենք միասին չէին մեծացել՝ վճարելով մեր պարտքերը, հինգս քնելով մի սենյակում՝ փորձելով դարձնել այն այնպիսին, ինչպիսին Բիթլզն ու Ռոլլինգ Սթոնն էր։ Ավելին, ըստ քննադատությունների, Մանկիսի առաջին ալբոմը, եթե հիշում եք ալբոմները, գրեթե ամբողջովին ձայնագրված էին ստուդիայի պրոֆեսիոնալ երաժիշտների կողմից, սակայն մեզնից որևէ մեկը հազիվ թե որևէ ներդրում ունենար առաջնային վոկալով։ Ես խորապես զգում էի այս քննադատությունն այնպես, ինչպես որ զգում էի բարոյական ազգային երգչի աշխարհից՝ հիմնականում պատվելով մերժվածների ստանդարտները։ Մենք, իսկապես, կենդանի ելույթներ էինք ունենում՝ որպես խումբ շրջագայություններում»։

Հանդիպում Բիթլզի հետ

Ըստ Մանկիսի հասցեին արված քննադատության՝ իրենք պարզապես «Փրե-Լաբ Ֆոր»-ն էին, որը նախատեսված էր Բիթլզի հեռուստատեսության համար։ Այնուամենայնիվ, Բիթլզը այդ ամենը հանգիստ էր տանում ու նույնիսկ խնջույք էր կազմակերպում Մանկիսի համար, երբ այցելում էին Անգլիա։ Բիթլզը ձայնագրում էր Սերջնթ Փեփրս Լոնլի Քլաբ Բենդը Մանկիսի այցելության ժամանակ ու այնպիսի խնջույք, որը ոգեշնչում էր Մանկիսի Ռենդի Սքոուս Գիթ մեղեդին՝ գրված Դոլենցի կողմից, որը կարդացվում էր հետևյալ կերպ՝ «EMI-ի չորս արքաները վսեմ նստած էին գետնին»։

Ջորջ Հարրիսոնը գովաբանում էր իրենց ստեղծած երաժշտական փորձերը՝ ասելով․ «Ակնհայտ է, թե ինչ է տեղի ունենում, այնտեղ տաղանդ կա։ Նրանք նկարում են հեռուստաշոու, բավականին դժվար է, ու ես իրենց աշխարհում չէի լինի։ Երբ նրանք այդ ամենը տեսակավորեին, կդառնային լավագույնը»։ Մանկիսի անդամ Փիթեր Թորքը վերջին երաժիշտն էր Հարրիսոնի Վոնդերվոլ Մյուզիք ալբոմում, ով նվագում էր Փոլ ՄաքՔարթնիի հինգ լարային բանջոն։

Նեսմիթը մասնակցում էր Բիթլզի «Ը Դեյ ին դը Լայֆ»-ի ձայնագրման փորձերին Էբբի Ռոուդ Ստուդիայում․ նրան կարելի է տեսնել Բիթլզի տանը՝ ֆիլմերում՝ ներառյալ մի տեսարան, որտեղ նա խոսում է Ջոն Լենոնի հետ։ Զրույցի ընթացքում, նա, ըստ տեղեկությունների, հարցրել է Լենոնին․ «Կարծում ես մենք էժանագին կերպով փորձում ենք կրկնօրինակել Բիթլզի՞ն՝ ձեր ֆիլմերն ու ձայնագրությունները», որին Լենոնը վստահաբար պատասխանեց՝ «Կարծում եմ՝ դուք լավագույն տաղանդավոր կատակերգուներից եք Մարքս Բրադրսից հետո։ Ես երբեք ձեր նախագծերից ոչ մեկ բաց թողած չկամ»։ Այս հանդիպման մասին Նեսմիթը գրել է ֆեյսբուքում։

Երբ Բիթլզը ձայնագրում էր Սերջնթ Փեփրսը, ես ու Ֆիլիսը մի քանի օր անցկացրինք Ջոնի ու իր կնոջ՝ Սինտիա Լենոնի հետ, իրենց տանը ու մի օր ստուդիայում՝ «տղաների» հետ։ Ահա, թե որտեղից էր իմ ու Ջոնի նկարները հայտնվում՝ «Դեյ ին դը Լայֆ»-ի նիստերից։ Այն պահին, երբ ես ունեցա բոլոր միջոցները՝ պահոց և փող, ես սլացա Լոնդոն ու փորձեցի փնտրել Ջոնին։ 60-ական թվականների ընթացքում ինձ թվում էր, թե Լոնդոնը աշխարհի կենտրոնն էր, Բիթլզը՝ Լոնդոնի կենտրոնը, իսկ Սերջնթ Փեփրը՝ Բիթլզի։ Դա մի արտասովոր ժամանակ էր, մտածում էի ես ու ցանկանում էր հնարավորինս մոտ գտնվել նրա սրտին։ Բայց այդ կենտրոնը մրրիկի պես փոթորկոտ ու աղմկոտ չէր։ Այն հետաքրքիր էր՝ միաժամանակ լինելով հանգիստ ու չափազանց խաղաղ։ Օդը լցված էր հավատով արվեստի հանդեպ։ Անդորր ու իսկապես հրաշալի։ Հետո ես հասկացա այս ամենի պատճառը։ Այդ ժամանակի ընթացքում մեր ավելի երկար, ավելի մտածելու տեղիք տվող խոսակցություններից մեկում ես հասկացա, որ Ջոնը տեղյակ չէր, թե ովքեր էին Բիթլզը։ Իհարկե, չէր էլ կարող տեղյակ լինել։ Նա այս հարցում անտեղյակ էր։ Նա երբեք չէր տեսել կամ փորձ արել նրանց հետ։ Հռչակի այս տարօրինակ հակադրության մեջ Բիթլզի անդամներից ոչ ոք երբևէ չէր տեսնում իրենց այնպես, ինչպես մենք։ Իհարկե, ոչ այնպես, ինչպես ես։ Ես սիրում էի նրանց ավելի շատ, քան արտահայտում էի ապրումներս։ Տարիների հետ, երբ ես հանդիպում էի ավելի ու ավելի յուրահատուկ մարդկանց՝ նստած իրենց իսկ մրրկի կենտրոնում, ես տեսնում էի, որ նրանք բոլորն էլ կիսում էին այս նույն նրբազգացությունը։ Նրանցից ոչ ոք, իրականում, չէր կարող իմանալ իր իսկ կատարած աշխատանքի ուժը։

Դոլենցը նույնպես ստուդիայում էր Սերջնթ Փեփրի փորձերի ժամանակ, որի մասին նա նշել է Նյու Յորքում WCBC-FM ռադիոյով հեռարձակման ժամանակ (ի դեպ, նա հարցազրույց է վերցրել Ռինգո Սթարից իր նախագծի շրջանակներում)։ 1967 թվականի փետրվարի 21-ին նա մասնակցում էր Բիթլզի «Ֆիքսինգ ը Հոլ»-ի կրկնաձայների ու միքսերի փորձերին EMI-ի Էբբի Ռոուդ ստուդիա 2-ում :

1970-ական թվականների ընթացքում Լենոնի տխրահռչակ «լոսթ վիքենդ»-ի ժամանակ Լենոնը, Ռինգո Սթարը, Միկի Դոլենցը, Հարի Նիլսոնն ու Քեյթ Մունը հաճախ միասնական էին ու հավաքականորեն հայտնի էին մամուլում՝ որպես «Հոլիվուդյան Վամպիրներ»։

Փոլ ՄաքՔարթնիին կարելի է տեսնել 2002 թվականին Վերադառնալ Միացյալ Նահանգներ համերգային ֆիլմում, ով երգում էր «Հեյ, հեյ, Վիար դը Մանկիս» երգի տողերը Մանկիսի հեռուստաշոուից՝ ետնաբեմում լինելու ժամանակ։

Մանկիսի «Քադլի Թոյ» և «Դեդիս Սոնգ» երգերի հեղինակը երգահան Հարի Նիլսոնն էր։ «Քադլի Թոյ»-ը ձայնագրվել է 1967 թվականի հոկտեմբերին՝ Նիլսոնի սեփական դեբյուտից մի քանի ամիս առաջ։ Մամուլի համագումարում, որտեղ հայտարարվում էին Էփլի ձևաչափերը, Բիթլզն անվանում էր Նիլսոնին և՛ որպես իրենց սիրելի ամերիկյան արտիստ, և՛ որպես իրենց սիրելի ամերիկյան խումբ։ Դերեք Թեյլորը՝ Բիթլզի մամուլի պաշտոնյան, ներկայացրել էր նրանց Նիլսոնի երաժշտությանը։

1995 թվականին Ռինգո Սթարը միացավ Ջոնսին, Թորքին ու Դոլենցին՝ նկարահանվելու Պիցցա Հատ կոմերցիոն ֆիլմում։

Ջուլիան Լենոնը մի երկրպագու էր, ով ասում էր հետևյալ խոսքը Ջոնսի մահվան ժամանակ․ «Դու որոշ չափով հանրօգուտ գործ արեցիր»։

Ռոք ընդ Ռոլ Հոլ օֆ Ֆեյմ

2007 թվականի հունիսին Թորքը բողոքել էր Նյու Յորք Փոսթին, որ Ջան Վենները Մանկիսի դեմ էր դուրս եկել Ռոք ընդ Ռոլլ Հոլ օֆ Ֆեյմից Քլիվլենդում՝ Օհիոյում․ նշում էր Թորքը։

Վեններին չի հետաքրքրում, թե ինչ կանոններ կան ու նա գործում է այնպես, ինչպես իրեն ձեռք է տալիս։ Դա պաշտոնի չարաշահում է։ Ես չգիտեմ՝ արդյո՞ք Մանկիսը պատկանում է Հոլ օֆ Ֆեյմին, բայց պարզից էլ պարզ է, որ մենք այնտեղ չկանք անձնական քմահաճույքների պատճառով։ Ջանը, թվում է՝ ավելի ծանր է այն տանում, քան ցանկացած ուրիշ մեկը, իսկ այժմ 40 տարի անց, յուրաքանչյուրն էլ հարցնում է՝ «Մի՞թե դա այդքան մեծ գործ է։ Ամեն մեկն էլ կանի դա» (խոսքը գնում է ստուդիայի արտիստի կամ բեք խմբերի մասին)։ Այժմ դա ոչ ոքի հետաքրքիր չէ, բացի իրենից։ Նա զգում է իր բարոյական դատողությունը 1967 թվականին, իսկ 1968 թվականին ենթադրվում է, որ ծառայելու է 2007 թվականին։

Ֆեյսբուքի իր փոստում Նեսմիթը նշում էր, որ չգիտի, թե արդյոք Մանկիսը պատկանում է Հոլ օֆ Ֆեյմին, քանի որ նա կարող է միայն տեսնել Մանկիսի թողած ազդեցությունը ներսից ու հետագայում նշել էր․ «Ըստ իս, Հոլ օֆ Ֆեյմը մասնավոր ձեռնարկություն է։ Թվում է, թե այն գործում է՝ որպես բիզնես, իսկ նորակոչիկներն այնտեղ են ձեռնարկության սեփականատերերի միջոցով։ Նորակոչիկները, երևում է, ընտրվել են սեփականատերերի բարեհաճությամբ։ Սա ինձ հարմար է թվում։ Դա ամեն դեպքում նրանց գործն է։ Ինձ թվում է, որ Հոլ օֆ Ֆեյմը իրականացնում է հասարակական մանդատ, ոչ էլ պետք է հարկադրանքով համապատասխանեցնել մանդատին»։

1992 թվականին Դեյվի Ջոնսը նշել էր Փիփլ ամսագրում․ «Ես այնքան հարուստ չեմ, որքան որոշ խրախճասերներ, բայց ես աշխատում եմ քրտնաջան ու կարծում եմ՝ լավագույնը դեռ առջևում է։ Ես գիտեմ, որ երբեք էլ չեմ դառնա Ռոք ընդ Ռոլ Հոլ օֆ Ֆեյմ, բայց գուցե ինչ-որ ուրիշ բան կա ինձ համար շոուբիզնեսում։ Ես օժտված եմ մի մեծ տաղանդով, այնուամենայնիվ, քիչ թե շատ, այն ինձ բազմաթիվ հնարավորություններ է ընձեռել։ Ես փորձել եմ կիրառել այն իմ ուժերի ներածին չափով։ Շատ մարդիկ գլորում են իրենց օրերը՝ չունենալով այնպիսի մեկին, ով կգրկի իրենց ու կբռնի իրենց ձեռքը։ Ես անընդհատ գիտակցում եմ դա»։

2015 թվականին Միկի Դոլենցը նշում էր․ «Ինչ վերաբերում է Ռոք ընդ Ռոլ Հոլ օֆ Ֆեյմին, ես երբեք հետամուտ չեմ եղել մրցանակներ կամ դրա նման որևէ այլ բան ունենալ։ Դա երբեք ինձ համար այդքան կարևորություն չի ունեցել։ Ես շատ հպարտ եմ, որ արժանացել եմ Մանկիս խմբի Էմմի մրցանակին՝ երևալով հեռուստատեսությունում դեռ մանկուց։ Ինձ համար մեծ պարծանք էր այն, որ մենք արժանացանք լավագույն հեռուստաշոուի Էմմի մրցանակին 1966-1967 թվականներին։ Բայց ես երբեք հետամուտ չեմ եղել այդ տեսակ բանի։ Ես երբեք պրոյեկտ չեմ ստեղծել ու մտածում էի՝ «Ի՞նչ քայլեր եմ ես անում այստեղ՝ մրցանակի արժանանալու համար»։ Հատկապես, ինչ վերաբերում է Ռոք ընդ Ռոլ Հոլ օֆ Ֆեյմին, ինձ շատ էին շողոքորթում, որ երկրպագուներն ու մարդիկ առաջնակարգ տեղ են տվել Մանկիսին։ Ինչպիսի մեծ պատիվ։ Եթե որևէ բան գիտեք կազմակերպության մասին ու ես բարեգործություն եմ արել հիմնադրամի համար, ապա նշեմ, որ Հոլ օֆ Ֆեյմը մասնավոր ակումբ է»։

Տարբեր ամսագրեր ու նորությունների կայքեր, ինչպես օրինակ՝ Թայմսը, Ազգային Հանրային Ռադիոն, Քրստիան Սայենս Մոնիթորը, Գոլդմայնը, Յահու Մյուզիքը, Ազգային Գովազդային Գործակալությունը վիճարկել են, որ Մանկիսը պատկանում է Ռոք ընդ Ռոլ Հոլ օֆ Ֆեյմին։

Ի սկզբանե չթողարկված ձայնագրություններ

1987 թվականի սկզբին Ռինոյի ձայնագրման ստուդիան սկսում էր հասանելի դարձնել Մանկիսի նախկինում չթողարկված ձայնագրությունները մի շարք ալբոմներում՝ կոչված Միսինգ Լինկս։ Ունենալով բազմաթիվ պրոֆեսիոնալ երգահաններ, երաժիշտներ, պրոդյուսերներ ու կազմակերպիչներ՝ իրենց ձեռքում մեծ բյուջեով ալբոմ ստեղծելու ժամանակ 1960-ական թվականների ընթացքում, խումբն ի վիճակի էր ձայնագրել այնքան շատ երգեր, որքան Բիթլզը ժամանակի կեսում։

Այս սկզբնական շարքերի երեք հատորը ներառում էր 59 երգ։ Սրանց մեջ է մտնում խմբի առաջին ձայնագրությունները՝ որպես ինքնամփոփ խումբ՝ որի մեջ էին մտնում «Օլ ըֆ Յոր Թոյս» երգը, Նեսմիթի Նեշվիլի ձայնագրման փորձերը ու երգերի միմյանց հաջորդող տարբերակները, որոնք միայն բնութագրվում էին հեռուստասերիաներում։ Լիսըն թու դը Բենդ հավաքածուն նույնպես պարունակում էր նախկինում չթողարկված ձայնագրությունները, ինչպես 1994-1995 թվականների ձայնասկավառակային ալբոմի վերաթողարկման շարքերը։ Ռինո Հենդմեյդ Դեյլուքս Էդիշն վերաթողարկման շարքերում նույնպես ներառված էին իրար հաջորդող միքսեր, չթողարկված երգեր ու 33⅓ Ռեվոլյուշնս փեր Մանկիս սաունդթրեքը։

Անդամներ

• Միկի Դոլենց – առաջատար և բեք վոկալներ, ռիթմիկ կիթառ, թմբուկներ, հարվածային գործիքներ (1966-1971 թվականներ, 1976 թվական, 1986-1989 թվականներ, 1996-1997 թվականներ,2001-2002 թվականներ, 2011-2021 թվականներ)
• Դեյվի Ջոնս – առաջատար և բեք վոկալներ, հարվածային գործիքներ, թմբուկներ, ռիթմիկ կիթառ, բաս (1966-1971 թվականներ, 1976 թվական, 1986-1989 թվականներ, 1996-1997 թվականներ, 2001-2002 թվականներ, 2011-2012 թվականներ, 2012 թվական՝ մահ)
• Մայքլ Նեսմիթ – առաջատար կիթառ, էլեկտրոնային գործիքներ, ռիթմիկ կիթառ, բեք և առաջատար վոկալներ (1966-1970 թվականներ, 1986 թվական, 1989 թվական, 1996-1997 թվականներ, 2012-2014 թվականներ, 2016 թվական, 2018-2021 թվականներ, 2021 թվական՝ մահ)
• Փիթեր Թորք – բաս, ռիթմիկ կիթառ, էլեկտրոնային գործիքներ, առաջատար կիթառ, բանջո, բեք և հազվադեպ առաջատար վոկալներ (1996-1968 թվականներ, 1976 թվական, 1986-1989 թվականներ, 1996-1997 թվականներ, 2001 թվական, 2011- 2018 թվականներ, 2019 թվական՝ մահ)

Ժամանակացույց

Ազդեցություն ու ժառանգություն

Մանկիս խումբը, որն ընտրվել է երիտասարդական շուկան գրավելու համար՝ որպես ամերիկյան հեռուստատեսության պատասխան Բիթլզին՝ իրենց ստեղծած կերպարներով ու մեծ ուշադրությամբ ստեղծված երգերով, համարվում են ստուդիայի և ընկերությունների կողմից ստեղծված ժամանակակից տարածման սկզբնական նախադրյալ։ Բայց այս քննադատական համբավը փոքրիշատե մեղմացավ՝ գիտակցելով, որ Մանկիսը ո՛չ առաջին ստեղծված խումբն էր, ո՛չ էլ արտասովոր էր այս առումով։ Մանկիսը նույնպես հաճախակի էր աջակցում իրենց ալբոմներում երգ գրելու ջանքերին ու տեսնում էր իրենց երաժշտական հմտությունների բարելավվումը։ Նրանք դարձան միանգամայն ինքնուրույն խումբ՝ նվագելով իրենց սեփական գործիքները ու գրելով իրենց սեփական երգերի մեծ մասը։

Մանկիսը ու 1960-ական թվականների երաժշտության պատմաբան Անդրյու Սանդովալը գրում էին Հոլիվուդ Ռիփորթերում, որ Մանկիսը «առաջատար էր երաժշտական հոլովակի ձևաչափում (ու խմբի անդամ Մայք Նեսմիթը երազում էր հասնել Էմ հեռուստատեսության նախատիպին) ու ճանապարհ հարթել յուրաքանչյուր խմբի տղայի համար, ովքեր հաջորդում էին իրենց Նյու Քիդս օն դը Բլոքից, Էն Սինքից մինչև Ջոնաս Բրադըրս, մինչդեռ Դեյվին բեմեր էր ստեղծում ապագային պատանիների կուռքերի՝ Դեյվիդ Քասսիդի ու Ջասթին Բիբերի համար։ Քանի որ փոփ աստղերը հեռանում են, դժվարությամբ կհաջողվի գտնել մի հաջողակ արտիստ, ով մի էջ անգամ չէր թերթի Մանկիսի երաժշտության գրքից՝ նույնիսկ սերունդներ հետո։ Մանկիս խմբի գումարը նաև հնարավորություն տվեց Ռաֆելսոնին ու Շնայդերին ֆինանսավորել Իզի Ռայդեր ու Ֆայֆ Իզի Փիսիս-ի համար, որոնք աստղ դարձրին Ջոն Նիքոլսոնին։ Իրականում, Մանկիսի սերիալը հեղափոխության սկիզբն էր, որը բարձրացավ Նյու Հոլիվուդ կինոէկրաններին՝ ազդեցություն, որը հազվադեպ է ընդունվում, բայց ոչ պակաս ազդեցիկ»։

Չիկագո Տրիբունան հարցազրույց վերցրեց Դեյվի Ջոնսից, ով ասում էր․ «Ձեզ հայտնի է այն, որ մենք շատ երաժիշտների ենք հանդիպել։ Մատներիս վրա չեմ կարող հաշվել այն մարդկանց, ովքեր եկել ու ասել են՝ «Ես չէի լինի երաժիշտ, եթե դա Մանկիսի համար չլիներ»։ Դա ինձ անելանելի դրության մեջ է գցում նույնիսկ հիմա»։ Ջոնն ավելացրել է․ «Ես մի տղայի հանդիպեցի Գուն Ն Ռոզիզից, ու նա համակված էր այդ հանդիպումով, ու այնքան արժանի էր գովասանքի»։

Մանկիսը գտավ անճշմարտանման երկրպագուներ փանք-ռոք երաժիշտների մեջ 1970-ական թվականների կեսերին։ Այս փանք կատարողներից շատերը առաջ են գնացել հեռուստասերիաների կրկնություններով ու սիրված՝ իրենց կարիերայի հակաարդյունաբերության, հակահաստատման թրենդով։ Սեքս Պիստոլսը ու Մինոր Թրիթը ձայնագրել են «(Այըմ Նոթ Յորս) Սթեփին Սթոն» երգի տարբերակները ու այն հաճախ Թոյ Լովն էր կատարում կենդանի նվագակցությամբ։ Ճապոնական նոր ալիք փոփ խումբ Պլաստիկսը ձայնագրել է «Լասթ Թրեյն թու Քլարքսվիլ» երգի սինթեզատոր ու թմբուկային տարբերակը իրենց 1979 թվականի Վելքըմ Բեք ալբոմի համար։

Գլեն Ա․ Բեյքր՝ Մանկիմանիայի հեղինակ․ Մանկիսի իրական պատմությունը նկարագրում էր Մանկիսին՝ որպես «ռոքի առաջին մեծ խայտառակություն» 1986 թվականին։

Մանկիսի ճակատագիրն էր՝ համարվել հավերժ ռոքի առաջին մեծ խայտառակություն՝ ինչպես մի ապօրինի երեխա օրինավոր ընտանիքում ։ Այն թյուրըմբռնման ու չարախոսության զոհ էր դարձել՝ ինչպես մի ոչ ազնվացեղ շուն շների շոուի ժամանակ կամ ինչպես մի փորձադաշտ դարձած երեխա Վատիկանում։ Փրեֆաբ քառյակի վերելքը համընկնում էր ռոքի հուսալքված ցանկությանը՝ ծածկվելու հարգալիցության, վստահության ու անբասիրության հանդերձանքով։ Փաստն անուշադրության մատնվեց այն բանի վերաբերյալ, որ փորձի մասնակիցներին դժվարությամբ աշխատեցնում էին Բիչ Բոյսը, Բիթլզը, Մամաս ընդ Պապասը, Բիրդսը ու դարաշրջանի այլ մեծեր։ Եթե կար մի բան, որ անհնար էր արհամարհանքի արժանացնել,ինչպես ռոքն էր անտեսում իր սեռահասուն անցյալը, դա մի խումբ միջին տարիքի հոլիվուդյան բիզնեսմեններն էին, ովքեր գումարել էին շահութաբեր ռոք խմբի հայեցակարգ ու տարածել այն աշխարհի վրա։ Կարևորն այն էր, որ Մանկիսը ձեռք բերեց հաջողություն, որն իրենց տրված էր արծաթե ափսեում։ Վրդովմունքն այդքան էլ արդարացի չէր, բայց նուրբ քողարկված խանդը դրդում էր հանդիմանորեն հեռացնել այն, ինչ պետք է հետադարձ հայացքով դիտվեր՝ որպես հետաքրքրաշարժ, երևակայական ու լիարժեք հիշարժան պահ փոփ մշակույթի մեջ։

Միջնորդ մամուլի թղթակից Փոլ Լևինսոնը նշում էր․ «Մանկիսը առաջին օրինակն էր ստեղծված մի միջավայրում՝ այս դեպքում մի ռոք խումբ հեռուստատեսությունում, որը հեռացավ էկրաններից, որպեսզի մեծ ազդեցություն թողնի իրական աշխարհում»։

2012 թվականի փետրվարի 29-ի Ջոնսի մահվան վերաբերյալ մեկնաբանություններ թողնելիս՝ Թայմ ամսագրի աջակից Ջեյմս Պոնիևոզիկը գովաբանում էր հեռուստաշոուն՝ ասելով,

Անգամ եթե շոուն մտադրված լիներ՝ համարելու ժամանցի ու հիթային երգի արտադրություն, մենք չպետք է վաճառեինք Մանկիս շորթ-ը։ Հեռուստաշոուն շատ ավելի լավն էր, քան ակնկալվում էր։ Կենցաղային կատակերգությունների ու կատաղի կատակերգությունների ժամանակաշրջանում այն, ոճականորեն ցանկալի շոու էր՝ առանձնահատուկ տեսողական ոճով, հումորի անհեթեթ զգացումով ու անսովոր պատմության կառուցվածքով։ Ինչ էլ որ Ջոնսը ու Մանկիսը որոշեին անել, նրանք դարձան ստեղծագործող արտիստներ իրենց սեփական իրավունքով ու Ջոնսի կենդանի փոփ ներկայությունը մի մեծ պատճառ էր հանդիսանում, որ նրանք կարող էին արտադրել աշխատանք, որը կոմերցիոն էր, օգտակար ու այնուամենայնիվ, շատ տարօրինակ։ Մանկիսի և՛ ոճը, և՛ նյութը, նմանակում էր Բիգ Թայմ Ռաշ ամերիկյան խումբը, ովքեր ելույթ էին ունենում իրենց սեփական հեռուստասերիաներում, որոնք սերիաների ստեղծող Սքոթ Ֆելոուսի թույլատրմամբ, ով մեծապես ոգեշնչված էր Մանկիսի թողած ազդեցությամբ։ Ի նմանություն Մանկիսի՝ Բիգ Թայմ Ռաշը բնորոշում էր «հեռուստատեսության համար ստեղծված» տղաների խմբի, որը հանդես էր գալիս թշվառ, զվարճալի ու փոքրիշատե աղմկալի կատակերգության սերիաներում։ Շոուն, որն այժմ կրկնվում է, դեռևս մեծ ճանաչում ունի Թին Նիքում՝ ոճավորված ու պատկերված Մանկիսի օրինակով, կրում է նմանատիպ մուլտֆիլմային հնչյունային էֆֆեկտներ։ Մանկիսի նման՝ Բիգ Թայմ Ռաշը նույնպես դիտվել է՝ որպես քննադատական ու կոմերցիոն հաջողություն Ամերիկայում ու ամբողջ աշխարհում՝ ալբոմի, երգերի ու բարձր հեռուստատեսային վարկանիշի միջոցով ամբողջ աշխարհում։

Հանրաճանաչ մշակույթում

Քրիթերիոն Քլեքշնը, որը նպատակ էր հետապնդում թողարկել «կարևոր դասական ու ժամանակակից ֆիլմերի շարունակվող սերիաներ, որոնք նվիրվել են ամբողջ աշխարհից ամենամեծ ֆիլմերը ծաղկաքաղ անելուն ու հրատարակել դրանք խմբագրություններում, որոնք առաջարկում են ամենամեծ տեխնիկական հատկանիշները ու մրցանակաբաշխության օրիգինալ լրացումները», ճանաչել է Մանկիսի Հեդ ֆիլմը՝ որպես իրենց չափանիշների համապատասխանություն, երբ իրենք ամբողջապես վերականգնում էին ու թողարկում այն ձայնասկավառակից ու բլու-ռեյից 2010 թվականին։ Նրանք նշում էին, որ Հեդը «ճանապարհ էր՝ ճանապարհ դեպի առաջ իր ժամանակից» ու «մեծապես վիճելի հոգեբանական ֆիլմ՝ ստեղծված 1960-ական թվականներին Հոլիվուդում»։ Հեդը խուսափում էր իր թողարկման կոմերցիոն հաջողությունից, բայց այդ ժամանակից ի վեր համարվել է՝ որպես իր դարաշրջանի ամենամեծ պաշտամունքի առարկաներից մեկը։

Մանկիսի Հեյ, Հեյ, Վիար Դը Մանկիս գրքում Ռաֆելսոնը գրում էր, որ Հեդը տարբեր հետազոտում էր տեխնիկաներ ֆիլմում, որոնք օգտագործվում էին նախկինում։ Միկիի առաջին նկարահանումը ջրի տակ կատարյալ օրինակ էր։ Այժմ դու կարող ես տեսնել այն MTV հեռուստատեսությամբ ողջ ժամանակ, բայց այն հորինվել է այն ֆիլմի համար, որում ես ձեռք բերեցի երկու երկար մազերով երեխաներ Լոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի Համալսարանից, որոնց ստեղծած արդյունքները լաբարատորիա ընդունված տղաների ասելով, չէր կարող տեղի ունենալ։ Մենք հորինեցինք կրկնակի կատարված փորձեր։ Նախկինում լիակատար հակադրություն էր կիրառվում ֆիլմերում։ Երբ այն ցուցադրվեց Ֆրանսիայում, Կինոմատեկի ղեկավարը չափազանց բարձր գնահատեց ֆիլմը՝ որպես կինոյի գլուխգործոց, ու այդ պահից սկսած, այս ֆիլմը սկսեց ձեռք բերել մի գաղտնի համբավ»։ 2010 թվականին Նիք Վերնիեր խումբը ստեղծեց թվային «Մանկիսի վերամիավորում»-ը՝ թողարկելով Միսթեր Բոբը (որը բնորոշում էր Մանկիսին)՝ մի նոր երգ, որը ստեղծվել էր Ռինո Էնթրթեյնմենթի թույլտվությամբ՝ ներառելով վոկալային նմուշներ «Զիլչ» խմբի ձայնագրությունից։ Պայմանագրի համագումարը, որը նաև հայտնի է՝ որպես Լասթ Թրեյն կամ Լասթ Թրեյն թու Քլարքսվիլ, այսպես է անվանվել իր ստեղծող Ջեֆ Մեքսթրոթի կողմից՝ Մանկիսի երգի պատվին։

Հանրաճանաչ ձեռքբերումներ

• 1964 թվականի հուլիսին Ջիմի Հենդրիքսին տրվել է իրենց առաջին Միացյալ Նահանգների համերգային շրջագայության ցուցադրությունը՝ որպես բացում։ Ջիմի Հենդրիքսի ծանր փսիխեդելիկ կիթառը ու օվերտոնը դուր չէին գալիս լսարանի դեռահաս աղջիկներին, որն աստիճանաբար հանգեցրեց նրա շրջագայությունից վաղաժամ հեռանալուն։
• Խումբը ոգեշնչել է Ջին Ռոդենբերիին՝ ներկայացնելու Չեկովի կերպարը իր Սթար Թրեքի հեռուստասերիաներում՝ ի պատասխան Դեյվի Ջոնսի ամբողջությամբ Ջոնսի նմանվող սանրվածքով ու արտաքինով։
• Ընդգրկվել է Ամերիկայի Փոփ Մյուզիք Հոլ օֆ Ֆեյմում 2014 թվականին։
• Պարգևատրվել է հանրաճանաչ ձեռքբերման մրցանակով Մյուզիք Բիզնես Ասոցացիայի կողմից՝ նշելու խմբի 50-րդ տարելիցը 2016 թվականի մայիսի 16-ին։
• Ընդգրկված Վոքալ Գրուփ Հոլ օֆ Ֆեյմում 2007 թվականին։

Սկավառակագրություն

• Մանկիս (1966 թվական)
• Մոր օֆ դը Մանկիս (1967 թվական)
• Հեդքորթերս (1967 թվական)
• Փիսքիս, Աքուարիուս, Քեփրիքորն և Ջոնս ՍՊԸ (1967 թվական)
• Բըրդս, Բիս և Մանկիս (1968 թվական)
• Հեդ (1968 թվական)
• Ինսթնթ Ռիփլեյ (1969 թվական)
• Մանկիս Փրեզնթ (1969 թվական)
• Չենջիզ (1970 թվական)
• Փուլ իթ (1987 թվական)
• Ջըսթաս (1996 թվական)
• Գութ Թայմս (2016 թվական)
• Քրիսմս Փարթի (2018 թվական)

Շրջագայություններ

• Հյուսիսամերիկյան շրջագայություն (1966-1967 թվականներ)
• Բրիտանական շրջագայություն (1967 թվական)
• Խաղաղօվկիանոսյան շրջագայություն (1968 թվական)
• Համաշխարհային շրջագայության 20-րդ տարելից (1969 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Նեսմիթ)
• Հիըր Վի Քամ Ըգեյն շրջագայություն (1987-1988 թվականներ) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)՝ 1987 թվականի շոուների մեծ մասում բացումը սկսվում էր «Վեյրդ Օլ» Յանկովիչի դերով
• Մանկիսի կենդանի ելույթ (1989 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)
• Մանկիսի ամառային շրջագայություն (1989 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)
• Մանկիս․ շրջագայության 30-րդ տարելիցը (1996 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)
• Ջըսթաս շրջագայություն (1997 թվական)
• Հյուսիսամերիկյան շրջագայություն (1997 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)
• Միացյալ Նահանգների շրջագայություն (2001 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք․ Թորքը ճանապարհի կեսից հեռացավ շրջագայությունից)
• Մանկիմանիայի վերադարձի շրջագայություն (2001-2002 թվականներ) (Դոլենց, Ջոնս)
• Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս․ շրջագայության 45-րդ տարելից (2011 թվական) (Դոլենց, Ջոնս, Թորք)
• Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս․ (2012 թվական աշուն) (Դոլենց, Նեսմիթ, Թորք)
• Ը Միդսամմըրս Նայթ վիդ դը Մանկիս (2013 թվական ամառ) (Դոլենց, Նեսմիթ, Թորք)
• Մանկիսի կենդանի համերգ (2014 թվական գարուն) (Դոլենց, Նեսմիթ, Թորք)
• Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս (2015 թվական) (Դոլենց, Թորք)
• 50-րդ տարելից՝ շրջագայություն (2016 թվական) (Դոլենց, Թորք, ում տեսքն ապահովում է Նեսմիթը)
• Մայք և Միկի Շոու (2019 թվական) (Դոլենց, Նեսմիթ) (2019 թվական՝ օրերը հաշվարկված՝ ըստ Մանկիսի)
• Ըն Իվնինգ վիդ դը Մանկիս (2020 թվական՝ հետաձգված)
• Մանկիսի հրաժեշտի շրջագայություն (2021 թվական աշուն)

Մանկիսի հետ չառնչվող շրջագայություններ

• Դը Գրեյթ Գոլդըն Հիթս օֆ դը Մանկիս (1975-1977 թվականներ) (Դոլենց, Ջոնս, Բոյս և Հարթ)
• Սաունդ օֆ դը Մանկիս (1986, 1987 թվականներ) (Ջոնս, Թորք)
• Միկի և Դեյվի՝ նորից միասին (1994-1995 թվականներ) (Դոլենց, Ջոնս)
• Մանկիս Փրեզնթ, Մայք և Միկի Շոու (2018-2019 թվականներ) (Դոլենց, Նեսմիթ) (վաղ ամսաթվերը հայտարարված՝ որպես Դոլենցի ու Նեսմիթի դուետ, բայց ոչ Մանկիս)

Կոմիկական գրքեր

Մանկիս կոմիկական գրքերի շարքը հրատարակվել է Միացյալ Նահանգներում Դել Կոմիքսի կողմից, որը 17 անգամ լույս է տեսել 1967-1969 թվականներին։ Միացյալ Թագավորությունում Դեյլի Միրորի «Քրեյզի Քարթուն Բուք»-ը ներկայացնում էր չորս կոմիկական պատմվածքներ, ինչպես նաև՝ Մանկիսի չորս լուսանկար, բոլորը սև ու սպիտակով։ Այն հրատարկվել է 1967 թվականին։

Կենսագրական

2000 թվականին VH1-ը արտադրում էր Դեյդրիմ Բլիվըրս, Մանկիս Սթորի հեռուստատեսային կենսագրականները։ 2002 թվականին ֆիլմը թողարկվեց ձայնասկավառակում ու այնտեղ ներկայացվում էին և՛ մեկնաբանությունները, և՛ հարցազրույցները Դոլենցի, Ջոնսի ու Թորքի հետ։ Հեռարձակվող տարբերակը, իսկապես, տարբերվում էր ձայնասկավառակի թողարկումից, քանի որ հեռուստատեսային տարբերակում կար ընդլայնված տեսարան, որտեղ Մանկիսի բոլոր չորս անդամները հանդիպում էին Բիթլզին, սակայն Քլիվլենդի համերգային կարճ հատվածում։ Այն նաև հասանելի էր VHS-ով։

Երաժշտական

Բեմական մյուզիքլի բացումը տեղի ունեցավ Միացյալ Թագավորությունում Մանչեսթրի օպերայի թատրոնում 2012 թվականի մարտի 30-ին ուրբաթ օրը ու նվիրված էր Դեյվի Ջոնսին (Ջոնսի ընտանիքը մասնակցում էր ապրիլի 3-ի պաշտոնական բացմանը)։ Արտադրությունը Ջուկբոքս մյուզիքլն է, որտեղ նկարահանվել են Սթեֆն Կիրվանը, Բեն Էվանսը, Թոմ Փարսոնսը և Օլիվեր Սավիլը՝ որպես Մանկիսի դերերը կատարող դերասաններ (ինչ վերաբերում է Դոլենցին, Ջոնսին, Նեսմիթին, Թորքին), ովքեր աշխատանքի են ընդունվել անբարեխիղճ գործարարի կողմից՝ շարունակելով համաշխարհային շրջագայությունը՝ ձևանալով իրական խումբ։ Շոուն ներառում է Մանկիսի 18 երգեր՝ ներառյալ մյուս 60-ական թվականների արտիստների համարներ։ Այն նկարահանվել է Մանչեսթրում՝ որպես «Մանչեսթր Գեթս իթ Ֆըրսթ» նախագծի շրջանակներում մինչև 2012 թվականի ապրիլի 14-ը, նախքան Միացյալ Թագավորության շրջագայությունը։ Հետևելով իր Մանչեսթրի նկարահանմանը՝ շոուն հանդես եկավ Գլազգոու Քինգս թատրոնում ու Սանդրլենդ Էմփայր թատրոնում։

Մրցանակներ

Գրեմմի մրցանակաբաշխություն

Գրեմմի մրցանակաբաշխությունը պարգև է Միացյալ Նահանգների ձայնագրման արվեստի և գիտության ազգային ակադեմիայի կողմից՝ ճանաչելու երաժշտական արդյունաբերության ակնառու ձեռքբերումը։ Այն կիսում է երաժշտական արդյունաբերության ճանաչումը՝ որպես այլ արվեստի ներկայացում․ Էմմի մրցանակաբաշխություն (հեռուստատեսություն), Թոնի մրցանակաբաշխություն (բեմի ելույթ) և Օսկար մրցանակաբաշխություն (շարժանկարներ)։

Տարի	Կատեգորիա	Աչքի ընկնող աշխատանք	Արդյունք
1967	Լավագույն Համաժամանակյա (R&R) Ձայնագրում	"Լասթ Թրեյն թու Քլարքսվիլ"	Առաջադրված
	Լավագույն Համաժամանակյա (R&R) Խմբային, Ձայնային կամ Գործիքային ելույթ		Առաջադրված
1968	Վոկալային Խմբի Լավագույն Ելույթ	"Այըմ ը Բլվըր"	Առաջադրված
	Լավագույն Համաժամանակյա Խմբային Ելույթ (Ձայնային կամ Գործիքային)		Առաջադրված

Տես նաև

• Մանկիսի դրվագների ցուցակ
• Մանկիմոբայլ

Արտաքին հղումներ

• Mike Nesmith Interview - Rocker Magazine 2013
• Peter Tork Interview NAMM Oral History Library (2009)
• FBI Records: The Vault - The Monkees at vault.fbi.gov