Սոցիալական լրագրություն
Սոցիալական լրագրություն, մեդիա մոդել, որը պրոֆեսիոնալ լրագրության, հեղինակի և ընթերցողի ստեղծած բովանդակության խառնուրդն է[1]։
Այս ձևաչափի հիմքում ընկած են նորությունների ստեղծմանն ու տարածմանը համայնքի ակտիվ մասնակցությունը, լսարանի ներգրավումը, սոցիալական թեմաներով նորությունների հավաքումն ու ստուգումը, տվյալների վերլուծությունը, ինչպես նաև հարաբերությունների կառուցումը[2]։ Այն մեծապես հիմնված է սովորական մարդկանց կողմից ստեղծված բովանդակության վրա, իսկ պրոֆեսիոնալ լրագրողներին հաճախ հանձնարարվում է համապատասխանեցնել, խմբագրել և ստուգել այդ փաստերը[3]։
Սոցիալական լրագրության իրագործման բաց հարթակներից են Twitter-ը (ներկայումս՝ X) և Wordpress.com-ը, որտեղ կարող են բովանդակություն ստեղծել և ստուգել նաև պրոֆեսիոնալ լրագրողները։ Կան սոցիալական լրագրության տարբեր հարթակներ, որտեղ և՛ պրոֆեսիոնալ լրագրողները, և՛ սովորական քաղաքացիները համագործակցում են նորությունների ստեղծման գործում։ Դրանցից են CNN-ի այժմ չգործող «iReport» հարթակը, «Forbes.com»-ը, «infoStraight.com»-ը, «Medium»-ը, «BuzzFeed»-ը, «Soapbox and Gawker»-ը։ Այս մոդելը, որոշ դեպքերում ամսական հավաքելով տասնյակ միլիոնավոր լսարան, դիտարկվում է որպես պրոֆեսիոնալ լրագրության զարգացման ուղիներից մեկը՝ չնայած ավանդական լրագրության լսարանի զգալի կրճատմանը[1]։
Այս լրատվամիջոցների խմբագիրները մշակում էին կանոններ և պահանջներ սոցիալական լրագրողների կամ հոդվածների հեղինակների համար։ Դրա պատճառն այն էր, որ հրապարակված հոդվածի համապատասխանի կոնկրետ լրատվամիջոցի ոճին, և որ բովանդակությունը լինի պատշաճ որակի[3]։
Թվային հարթակները որպես հրատարակիչներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Sulia»-ի գործադիր տնօրեն Ջոնաթան Գլիքը «Re/code»-ում գրել էր, որ «հրատարակիչներից դեպի թվային հարթակներ» մոդելը (որը նա անվանում է «փլաթիշեր»), «վերելք է ապրում»։ Նա օրինակ է բերում «Medium»-ը (որը ստեղծել են Twitter-ի համահիմնադիրներ Էվան Ուիլյամսը և Բիզ Սթոունը), «Wox Median»-ը, «Sulia»-ն, «Skift»-ը, «First Look Media»-ն (ստեղծվել է eBay-ի հիմնադիր Պիեռ Օմիդյարի կողմից) և «BuzzFeed»-ը[4]։ 2014 թվականի մարտի 12-ին, ներկայումս «News Corp»-ի ստորաբաժանում հանդիսացող «Storyful» ընկերության գործադիր տնօրեն Մարկ Լիթլն առաջ քաշեց «10 սկզբունք, որոնք ընկած են սոցիալական լրագրության հիմքում»։ Դրանց թվում են UGC-ն (օգտատերերի կողմից ստեղծված բովանդակություն), որը «առաջնորդվում է իրավական և էթիկական նույն կանոններով, ինչ մնացածը» և «սոցիալական լրագրության արժեքը վստահելիությունն է, ոչ թե հեղինակությունը։ Մենք ամեն ինչի մասնագետ չենք» սկզբունքները[5][6]։
Նոր կանոնները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2014 թվականի ապրիլի 1-ին «GigaOM»-ում հրապարակված «Սոցիալական լրագրությունը և բաց հարթակները որպես նոր ձևաչափ. այժմ մենք պետք է դրանք գործի դնենք» վերնագրով սյունակում Մեթյու Ինգրեմը հարց բարձրացրեց. «Ինչպե՞ս կարող են մեդիա ընկերությունները օգտվել այս երևույթից` չշեղվելով իրենց ուղուց» և շարունակեց ուսումնասիրել այս մոդելի առաջին կիրառողներից մեկի`«FastCompany.com»-ի նախկին նախագահ Էդ Սուսմանի առաջարկած սոցիալական լրագրության կանոնները[7]։ Ինգրեմն ամփոփեց այդ առաջարկները` հեղինակները պետք է հստակ կատեգորիաների բաժանվեն (աշխատակիցներ, հրավիրյալ հեղինակներ, ընթերցողներ), ուղեցույցներ մշակվեն, ինչպես օրինակ` շահերի բախման կանոնակարգերը, որոնց հետ հեղինակները պետք է համաձայնվեն բովանդակություն հրապարակելուց առաջ, համատեղ խմբագրման՝ վիքի գործիքներ առաջարկել, որոնք թույլ կտան հեղինակներին բարելավել բովանդակությունը, բովանդակություն ստեղծողների և ալգորիթմների միջոցով խթանել բարձրորակ բովանդակությունը մոդերացիայի կամ ալգորիթմների միջոցով հեռացնել թույլ կամ խնդրահարույց բովանդակությունը[7]։
«USA Today»-ում մեդիա քննադատ Մայքլ Վոլֆը խիստ քննադատության է ենթարկել սոցիալական լրագրությունը՝ համեմատելով այն «Forbes-ի դատարկ մոդելի» հետ։ Այս մոդելը թույլ է տալիս օգտատերերին գրել քո ապրանքանիշի անվան տակ ինչ ուզում են՝ առանց փոխհատուցում ստանալու, ինչը կարող է ի վերջո արժեզրկել քո հեղինակությունը[8]։
2014 թվականի մարտի 20-ին «The New York Observer»-ի իր հոդվածում Սուսմանը պնդում էր, որ սոցիալական լրագրությունը չի արժեզրկում ապրանքանիշների հեղինակությունը, և որ «Forbes.com»-ի` 1000 բլոգերներով լայն լսարան գրավելու հաջողությունն ապացուցեց, որ մոդելը կարող է հաջողված լինել ավանդական մեդիա ընկերությունների համար[1]։ Երբ բացահայտվեց, որ «Forbes.com»-ի որոշ օգտատերեր իրենց սյունակներն օգտագործում էին խարդախ ներդրումային սխեմայի մեջ, որը հայտնի էր «pump and dump» անվամբ (նրանք խթանում էին, որ որոշ բաժնետոմսեր արհեստականորեն ուռճացնեն իրենց արժեքը, իսկ հետո դրանք վաճառում էին՝ շահույթ ստանալու նպատակով), 2014 թվականի մարտի 29-ին Սուսմանը «Pando Daily»-ում հրապարակում է «Սոցիալական լրագրության նոր կանոնները. առաջարկ» հոդվածը[9]։
Ծանթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Why Michael Wolff Is Wrong». Observer (ամերիկյան անգլերեն). 2014 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 7-ին.
- ↑ J-School, Newmark. «M.A. in Engagement Journalism». Newmark J-School (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 7-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «What Is Social Journalism? Explained». becomeawritertoday.com (բրիտանական անգլերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 27. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 14-ին.
- ↑ Jonathan, Glick. «Rise of the Platishers». Re/Code. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 7-ին.
- ↑ Little, Mark. «10 Principles that Power Social Journalism». Storyful. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 12-ին.
- ↑ Chozik, Amy (2014 թ․ մարտի 7). «The Guardian's Alan Rusbridger: 'It's Essential to Be Paranoid'».
- ↑ 7,0 7,1 Ingram, Mathew. «Social Journalism and Open Platforms Are the New Normal - Now We Have to Make Them Work». Giga Om. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 1-ին.
- ↑ Wolff, Michael. «New cash, new questions for Business Insider». USA TODAY (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 7-ին.
- ↑ «Pando: Democratizing career progression». www.pando.com. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 7-ին.