Շինոն դղյակ

Շինոն դղյակ
Երկիր`	Ֆրանսիա
Հիմնող`	Տիբո I դե Բլուա

Շինոն դղյակ (ֆր.՝ Château de Chinon), դղյակ Ֆրանսիայի Շինոն քաղաքում։ Լուարայի արքայական դղյակներից է, գտնվում է Վյենա գետի մոտ։ Կառուցվել է հռոմեական նախկին ամրությունների տեղում^[2]։ Բաղկացած է երեք մասերից, որոնք կառուցվել են պատմական տարբեր շրջանների պահանջներին համապատասխան։

Պատմություն

Դղյակի հիմնական շենքը, որ ուղղակի կապ ունի պատմության հետ, կառուցվել է 954 թվականին լեռնային տեղանքում Բլուայի իշխան Տիբո I-ի կողմից։ 1044 թվականին քարե ամրությունը, որ փոխարինել էր նախկին փայտե շինությանը, անցել է նրա հակառակորդին` Անժույի հերցոգ Ժոֆրեյ Մարտելին։

Հերցոգը միավորում է պաշտպանական երկու շինությունների պատերը, ավարտին է հասցնում աշտարակներն ու Սուրբ Մելանյայի մատուռը։ Դղյակի արևելյան մասը կառուցել է Հենրի II Պլանտագենետը` Անգլիայի թագավորը և Անժույի դուքսերի հետնորդը^[3]։ Դղյակը վերանվանվում է սուրբ Գեորգի ամրոց` ի պատիվ Անգլիայի հովանավոր սրբի։ Արևելյան ամրոցի, մատուռի և ջրաղացի աշտարակի կառուցման աշխատանքները Հենրի II-ի և նրա հետնորդների կողմից շարունակվել է մինչև 1205 թվականը։ Այդ թվականին ամրոցը երկարատև պաշարումից հետո անցել է Ֆրանսիայի թագավոր Ֆիլիպ II Օգոստոսին։ Շուտով ամրոցի գրավումից հետո սկսվում են նոր աշտարակների, ամրոցային պատերի ու ջրանցքների կառուցման աշխատանքները։ Ամրոցի կառուցումը շարունակվում է մինչև 15-րդ դարը, երբ կառուցվում է արքայական հարկաբաժինը` մեծ հանդիսասրահով։

Ամրոցում եղել է բանտ, որում 1308 թվականին բանտարկվել են տաճարականներ։

Գահի ժառանգորդ արքայազն Կառլը, որ Փարիզից արտաքսվել էր բուրգունդցիների կողմից, Շինոնում հիմնում է իր նստավայրը^[4]։ 1429 թվականին, երբ արքայական գահի նկատմամբ իր հավակնությունն է հաստատում անգլիացի թագավոր Հենրի V-ը, Կառլը Շինոնում հանդիպում է Ժաննա դ'Արկի հետ։ Ժանննան, մարդկային բազմության մեջ ճանաչելով ապագա արքայազնին, մոտեցել է նրան և ասել. «Բարի՛ արքայազն, իմ անունը Ժաննա է։ Երկնային արքան ինձ ուղարկել է Ձեզ մոտ` հայտնելու, որ Դուք թագավոր կօծվեք Ռեյմսի տաճարում և կլինեք Երկնային թագավորի ներկայացուցիչը Ֆրանսիայում»։ Ոգևորվելով Ժաննայի խոսքերից` Կառլը որոշում է կրկին ապստամբել իր հակառակորդների դեմ` արդյունքում թագ ստանալով և թագադրվելով Կառլ VII անունով։ Շինոնը դառնում է թագավորական նստավայր։ Շուտով այստեղ են հաստատվում թագուհի Մարիա Անժույցին և արքայի սիրուհի Անյես Սորելը, որոնց հարկաբաժինները միացված էին ստորերկյա միջանցքներով։

Կառլ VII-ը Շինոնում հիմնում է ֆեոդալիզմի հնացած ինստիտուտից զերծ պետություն։ Հենց նրա կառավարման օրոք դղյակն ապրում է իր փառավոր շրջանը^[5]։

Դղյակի պատմությունը կապված է Լյուդովիկոս XII-ի անվան հետ. այստեղ է նա ընդունել Հռոմի պապի ներկայացուցչին` Չեզարե Բորջիային, ով նրան է հանձնել Ժաննա դե Վալուայի հետ ամուսնության չեղարկման փաստաթուղթը։ Այդպիսով, Լյուդովիկոս XII-ը Կառլ VIII-ի այրու` Աննա Բրետոնցու հետ ամուսնանալու իրավունք է ստանում` Բրետանը միացնելով իր տերությանը։

17-րդ դարում Շինոնն անցնում է կարդինալ Ռիշելյեին, ով այն ժառանգություն է թողնում իր հետնորդներին։ Սակայն հերցոգ Ռիշելյեն առանց այն էլ անմխիթար վիճակում գտնվող դղյակը նոր փորձությունների է ենթարկում։ Նա քանդում է հանդիսասրահը և մի քանի այլ շինություններ, որոնք չէին համապատասխանում նոր ժամանակների ոգուն։ Դրա հետևանքով դղյակն ամայանում է, քանդվում են հատակն ու առաստաղը։ 1854 թվականին դղյակի քանդվելու վտանգ է առաջանում։ Սկսվում է նրա աստիճանական վերականգնումը։ Յուրօրինակ նախագծով վերկանգնվում է հատակը, իսկ սենյակները կահավորվում են հին կահույքի կրկնօրինակներով։

Ճարտարապետություն

Դղյակում են գտնվել արքայական հարկաբաժինը և մատուռը։ Ֆորտ Կուդրեն (fort du Coudray) կառուցվել է ժայռի եզրին և դղյակից առանձնացվել ամրոցային ցամաքած խրամով։ Ֆորտ Սեն ժորժը (fort Saint-Georges) դղյակը պաշտպանել է ավելի վտանգավոր կողմից` հարթավայրից։ Այս ամրությունից քիչ բան է պահպանվել. այստեղ հնագիտական պեղումներ են իրականացվում։