Մոլեկուլային օրբիտալների տեսություն
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Մոլեկուլային օրբիտալների (ՄՕ) տեսությունը ներկայումս հիմք է հանդիսանում քվանտաքիմիական հաշվարկների համար։ Այս տեսության շրջանակներում մոլեկուլը դիտարկվում է ոչ թե առանձին ատոմների միավորվածություն, այլ որպես միասնական համակարգ։ Այստեղ էլեկտրոնները վերագրվում են ոչ թե ատոմների միջև առաջացող կապերին, այլ դիտարկվում են որպես միջուկի ազդեցության ներքո ողջ մոլեկուլով շարժվող մասնիկներ։ Ընդունվում է, որ տվյալ մոլեկուլների բոլոր ատոմները բաշխվում են համապատասխան մոլեկուլային օրբիտալներով, որոնք հնարավոր է նկարագրել Ψ ալիքային ֆունկցիաներով։ Յուրաքանչյուր ՄՕ-ի Ψj ալիքային ֆունկցիան կարելի է ներկայացնել, որպես φi ատոմային օրբիտալների ալիքային ֆունկցիաների գծային կոմբինացիա.
Ψj=Σcijφi
Այս եղանակը անվանում են ատոմային օրբիտալների գծային կոմբինացիայի մոտավորություն։ Այն հաճախ է օգտագործվում քվանտաքիմիական հաշվարկների համար։ ՄՕ այսպիսի պատկերացման ընտրությունը հասկանալի է. մոլեկուլի յուրաքանչյուր միջուկի շրջակայքում էլեկտրոնի վարքը պետք է նման լինի նրա վարքին ատոմում և պետք է նկարագրվի տվյալ ատոմին համապատասխան ԱՕ։ Իսկ միջմիջուկային տարածքում ՄՕ նկարագրվում է ԱՕ-ի վերադրմամբ։ Այսպիսով ՄՕ ալիքային ֆունկցիաների որոշման խնդիրը բերվում է cij գործակիցների որոշմանը։ Գործակիցների թվային արժեքները կարելի է գտնել տեղադրելով այս հավասարումը Շրեդինգերի հավասարման մեջ և կիրառելով վարիացիոն սկզբունքը։ Այսպիսով մոլեկուլում, ինչպես և ատոմում, գոյություն ունեն Ψ ալիքային ֆունկցիայով նկարագրվող դիսկրետ էներգետիկ մակարդակներ։ Ատոմային s-, p-. d-, f- օրբիտալների նմանությամբ ՄՕ նշանակվում են σ-, π-, δ-, γ- տառերով։ Մոլեկուլի էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիան որոշվում է ՄՕ միասնությամբ, երբ հայտնի են նրանց տիպերը և նրանցում գտնվող էլեկտրոնների քանակը։ Գոյությունունեն 3 տեսակի մոլեկուլային օրբիտալներ՝ կապող, չկապող և քանդող։ Եթե տվյալ օրբիտալը պատկանում է այն օրբիտալներին, որոնցում գտնվող էլեկտրոնը մեծ հավանականությամբ կգտնվի միջուկների միջև, ապա այս օրբիտալը կլինի կապող օրբիտալ և հակված կլինի իրար մոտ պահելու միջուկները։ Եթե էլեկտրոնները գտնվում են այնպիսի ՄՕ, որ իրենց միջմիջուկային տարածությունում գտնվելու հավանականությունը շատ փոքր է, ապա այս օրբիտալները հանդիսանում են քանդող օրբիտալներ և թուլացնում են մոլեկուլի կապը։ Չկապող ՄՕ գտնվում են միջուկին մոտ, դրանք խոր օրբիտալներն են, և մեծ մասամբ պատկանում են միայն մեկ միջուկի։ Այսպիսով էլեկտրոնները անցկացնում են հավասարաչափ ժամանակահատվածներ միջմիջուկային տարածություններից ներս և դուրս և ոչ ուժեղացնում, ոչ էլ թուլացնում են կապը։ Չկապող էլեկտրոնային օրբիտալները քիմիական կապի առաջացման մեջ ներդրում չունեն։ Մոլեկուլը կայուն է միայն այն դեպքում, երբ կապող ՄՕ-ում գտնվող էլեկտրոնների քանակը գերազանցում է քանդող ՄՕ-ում գտնվող էլեկտրոնների քանակին։