Մանչեստրի ռմբակոծություն

Հրշեջները պայքարում են կրակի դեմ Մանչեստրի կենտրոնում

Մանչեստրի ռմբակոծություն կամ Մանչեստրյան բլից (անգլ.՝ Manchester Blitz), Հյուսիս-արևմտյան Անգլիայի Մանչեստր քաղաքի և հարակից տարածքների զանգվածային ռմբակոծությունների շարք, որն իրակացարել է Լյուֆտվաֆեն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։

Համարվում է Բրիտանիայի համար կռվի դրվագներից՝ հաղթված Թագավորական ВВС և հակաօդային պաշտպանության ուժերի կողմից։

Նախապատմություն

1940 թվականի մայիս-հունիս ամիսներին տեղի ունեցած ռազմական գործողություններում Ֆրանսիայի պարտությունից հետո Ադոլֆ Հիտլերը որոշեց ներխուժել Բրիտանական կղզիներ, որպեսզի Անգլիային ստիպի կապուտիլացվի։ Սակայն դրա համար անհրաժեշտ էր գրավել Լա-Մանշի վրա օդային տարածքը․ հակառակ դեպքում Մեծ Բրիտանիայի ռազմաօդային ուժերը և Կրիգսմարինեից բավականին ուժեղ Թագավորական ռազմա-ծովային նավատորմը կարող էին ձախողել դեսանտային գործողությունը։

1940 թվականի օգոստոսին սկսվեց անգլիական ռազմական օդանավակայանի և Բրիտանիայի ռազմական արդյունաբերական կենտրոնների ռմբակոծությունը։ Դրանց թվում հայտնվեց նաև Մանչեստրը։

Ռմբակոծության ընթացքը

Օդային հարձակումների գլխավոր թիրախը Սթետֆորդում Թրաֆֆորդ Պարկ արտադրական գոտին էր, որտեղ տեղակայված էին Avro Manchester ռմբարկուներ ու Hawker Hurricane и Supermarine Spitfire կործանիչների համար Rolls-Royce Merlin շարժիչներ արտադրող գործարանները։ Սակայն 1940 թվականի սեպտեմբերին, ըստ Հիտլերի հրամանի, Լյուֆթվաֆեն ակցենտը դրել էր քաղաքացիական օբյեկների ռմբակոծության վրա, ինչը կկոտրեր անգլիացիների բարոյական ոգին։ Արդյունքում ավելացավ խաղաղ բնակչության շրջանում զոհերի քանակը։

Սուրբծննդյան բլից

Մանչեստրն ամենածանր օդային հարձակման ենթարկվեց 1940 թվականի դեկտեմբերի լույս 22-ի և 23-իգիշերը և լույս 23-ի և 24-ի գիշերը։ Այդ ժամանակը եղել է Սուրբ ծննդյան նախօրեին, այդտեղից էլ ստացել է Սուրբծննդյան բլից անվանումը (անգլ.՝ Christmas Blitz)։ Սուրբծննդյան բլիցի ժամանակ սպանվել է 684 և վիրավորվել 2364 մարդ։ Տրաֆորդ Պարկում ոչնչացվել է Metropolitan Vickers գործարանների կողմից արտադրված 13 Avro Manchester ինքնաթիռներ։ Լրջորեն վնասվել էին Մանչեստրյան եկեղեցին, Ազատ առևտրի դահլիճը, թագավորական բորսան, քանդվել էին հազարավոր կառույցներ։ Ընդամենը երկու գիշերվա ընթացքում գերմանական ավիացիան Մանչեստրի վրա արձակել է 468 տոննա ֆուգասային և 1925 հրկիզող ռումբ։

Ըստ ականատեսի հիշողությունների․

տագնապի ազդանշանները հնչում էին դեկտեմբերի 23-ի մթնշաղում․․․ Ես Սուրբ Հովհաննեսի հիվանդանոցում ողորմության քույր էի և միանգամից վազեցի առաջին բժշկական կետը Սեյմուր-պարկով։ Իմ շուրջբոլորըբ ռումբեր էին թափվում։ Պայթյունների ձայները, մեր հրետանու հրաձգությունը, ընկնող ռումբերի ոռնոցը իմ ճանապարհը դարձրին սարսափով լի։ Մանչեստրը կրակի պատով շրջապատված մոլեգնող դժոխք էր։ Հիվանդանոցում սպանվել էին 14 ողորմության քույր, և քայլելու ունակ հիվանդներին հորդորում էին հասնել տուն։ Ռմբակոծությունը չէր պատրաստվում հանգստանալ, ես մի թաքստոցից մյուսն էի գնում, մինչև հասա Սեյմուր-պարկի դպրոց, որտեղ և առաջին բժշկական կետն էր։ Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)   The sirens sounded at dusk on 23rd... As I was a volunteer nurse in the St John Ambulance I ran to the First Aid post through Seymour Park, incendiaries falling all around me. The noise of exploding bombs, chains of shells from our guns exploding in the sky, the terrifying screams of bombs falling made my dash to a shelter a journey of complete horror. Manchester was a raging inferno, encircled by a wall of fire, the sky for miles illuminated. 14 nurses were killed in one hospital and patients who could walk at all were advised to try and find their way home. There was no let up from the bombardment, I dodged from one shelter to another in the park and eventually arrived at Seymour Park School, Eyres Road, which was the local First Aid Post.

Հաջորդող ռմբակոխություններ

Մանչեստերի ռմբակոծությունները շարունակվել են նաև հետագայում, բայց դրանց ինտենսիվությունը նվազել էր։ Շարունակվում էին ոչնչացվել ինչպես ռազմական, այնպես էլ խաղաղ կառույցներ։ 1941 թվականի մայսին գերմանացիները ռմբակոծեցին հենց նոր բացված ավիացիոն շարժիչների վրա մասնագիտացված Ֆորդ գործարանը։ Մինչ այդ՝ մարտի 11-ին, արդյունաբերական շրջանի օդային հարձակման ընթացքում մասամբ ոչնչացվել էր «Մանչեստեր Յունայթեդ» ֆուտբոլային ակումբին պատկանող «Օլդ Թրաֆորդ» ստադիոնը։

1941 թվականի մարտի 11-ին երեքժամյա ռմբակոծությունից հետո ամենաշատ զոհերը Վիկտորիա-սթրիթում և Ռաթլենդ-սթիրթում էին, որտեղ 6 մարդ զոհվել էի ֆուգասով, ինչը քանդել էր մի քանի շենք։ Դեռ ողջ մնացած չորս մարդու դուրս էին հանում Էրսքին-սթրիթում փլավծքներից։ Թերթերի վաճառող մի տղա կորցրել էր իր երկու ծնողներին, երբ իրենց տունը ամբողջությամբ քանդել էր ռումբը։ Նրա մահճակալը, ասես ինքնանետիչ, տղային դուրս էր նետել տնից, և նրան հաջողվել էր ողջ մնալ այդ չարաբաստիկ գիշերը․․․ Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)   On 11th March 1941 during a three-hours’ raid, the most serious incidents were in Victoria street and Rutland street, Hulme where six people were killed by HE bombs that destroyed several houses. Four people were rescued alive from debris in Erskine street. One of our paper boys lost both his parents when the family home was totally destroyed by a bomb. His bed was catapulted over the rubble into the street with him in it and he was very lucky to survive this terrifying ordeal...

1944 թվականի դեկտեմբերին, կրկին Սուրբ ծննդյան նախօրեին, Մանչեստերը Ֆաու-1 հռթիռների ռմբակոծության ենթարկվեց։ Հռթիռների մեծամասնությունը նշանակետերի կողքով անցավ՝ չհասցնելով մեծ վնասներ, սակայն մի հռթիռ պայթեց Օլդեմում՝ սպանելով 32 մարդ։

Պատկերասրահ

• 
  Ոստիկանական պարիսպը և ռումբի պայթյունից առաջացած ձագարը Scala կինոթատրոնի առաջ (1940 թվականի հոկտեմբերի 2)
• 
  Մանչեստերում այրվող կառույց (1940 թվականի դեկտեմբերի 23)
• 
  Հրշեջները պայքարում են Սուրբծննդյան բլիցի հետևանքների դեմ (1940 թվականի դեկտեմբերի 23)

Հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանչեստրի ռմբակոծություն» հոդվածին։

• «In pictures: The Manchester Blitz» (անգլերեն). BBC. 2009 թ․ սեպտեմբերի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 5-ին.
• «Manchester Blitz film» (անգլերեն). Manchester Evening News. 2010 թ․ դեկտեմբերի 10.