Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոտովսկ (այլ կիրառումներ)
Հնչեշտ (մոլդ.՝ Hîncești, նախկինում՝ Կոտովսկ (1940-1990)), քաղաք Մոլդովայում, Քիշնևից 36 կմ հեռավորության վրա, Կոգիլնիկ գետի ափին։ Բնակչությունը 16, 8 հզ։
1790-ից Հնչեշտում եղել է հայկական գաղութ (մինչև 1930-ական թթ.)։ 1787-91-ի ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ Թուրքիայից, Բուլղարիայից ու Ռումինիայից բազմաթիվ հայեր գաղթել են (1790-ին) Մոլդովա և հաստատվել Հնչեշտում, Լահովիշտեա, Ստելնիչ և այլ գյուղաղական կալվածքներում, որոնք 1816-ին գնել էր Մանուկ Բեյ Միրզայանը։ Ծրագրելով Հնչեշտում կառուցել Ալեքսանդրապոլ քաղաքը, Մանուկ Բեյն աջակցել է գաղթականներին, խրախուսել գյուղատնտեսությունը, առևտուրն ու արհեստները, կառուցել զանազան շենքեր, հայերի և մոլդովացիների համար առանձին եկեղեցիներ (1816, փայտաշեն) ևն։ 1817-ին, Մանուկ Բեյի մահից հետո, գործը դանդաղել է, սակայն արդեն XIX դարի կեսին Հնչեշը դարձել է քաղաք և Բեսարաբիայի հայկական նշանակալի կենտրոն։ Հրավիրվել են հայ գործիչներ, որոնք խթանել են մշակութային կյանքը. բացվել է հայկական տարրական դպրոց (Մսեր Մսերյանի տանը), գրվել են գրական, պատմական երկեր, հավաքվել հայկական ձեռագրեր ևն։ Հայկական համայնքի գործերը վարել է հայկական թաղական խորհուրդը։ Աճել է հայ բնակչության թիվը։ Մանուկ Բեյի գործունեությունը շարունակել է որդին՝ Հովհաննես-Մուրադ Մանուկ Բեյ Միրզայանը (1816-93)։ Նրա կառույցներից ուշագրավ են որսորդական պալատը, Միրզայանների եռահարկ պալատը (1861, այժմ՝ շինարարական տեխնիկում), Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին (1870-72, չի պահպանվել), որը, ըստ 1982-ի պեղումների, կառուցված է եղել նախկին փայտե միանավ եկեղեցու հիմքի վրա (ճարտարապետ իտալացի Ալեքսանդր Բեռնարդացի), հայկական միջնադարյան ճարտարապետության ոճով։ Ներքնահարկում գտնվել է Միրզայանների ընտանեկան դամբարանը։ Ենթադրվում է, որ եկեղեցու որմնանկարները կատարել է Հովհաննես Այվազովսկին իր աշակերտների հետ, իսկ դաստիարակի նկարը՝ Ս.Դ. Աբամելիքը։ Եկեղեցուց ոչ հեռու, դեպի հյուսիս-արևելքում դեռ 1960-ական թթ. վերջին կային հայկական գերեզմանոցի հետքեր՝ երկու սև մարմարե գերեզմանաքարեր (XIX-XX դդ.)։ XIX դարի վերջից Հնչեշտի հայերի թիվը նվազել է (այդ ժամանակ վերելք է ապրել Քիշնևի հայկական գաղութը)։ 1867-ին Հ-ում կար մոտ 430 հայ (4300 բնակչից), 1880-ին՝ 206, 1925-ին՝ 150, 1932-ին՝ 50։ Տարբեր ժամանակներում Հնչեշտում գործել են Բեսարաբիայի հայոց հոգևոր թեմի առաջնորդներ Գ. Զաքարյանը, Ներսես Աշտարակեցին, Գ. Այվազովսկին, մշակույթի գործիչներ Մ. Բժշկյանը, Հ. Ալամդարյանը և ուրիշներ։ Հնչեշտի հայկական գաղութի դիվանը, որը երկար ժամանակ եղել է Միրզայանների պալատում, այժմ պահվում է Բուխարեստ քաղաքի պատմության թանգարանում, իսկ Մանուկ Բեյի անձնական գրադարանի մի մասը 1902-ին ուղարկվել է Էջմիածին, մյուսը գնել է Բուխարեստի առևտրի և արդյունաբերության ակադեմիան։
| |
|---|
| | Բառարաններ և հանրագիտարաններ | |
|---|
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 640)։ 
|
.jpg)
Մոլդովա
