Jump to content

Զաքարի Թեյլոր

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Զաքարի Թեյլոր
 
Կուսակցություն՝ Վիգերի կուսակցություն
Կրթություն՝ Վիրջինիայի ռազմական ինստիտուտ
Մասնագիտություն՝ պետական գործիչ
Դավանանք Եպիսկոպոսյան եկեղեցի
Ծննդյան օր նոյեմբերի 24, 1784(1784-11-24)[1][2][3][…]
Ծննդավայր Barboursville, Օրինջ քաունթի, Վիրջինիա, ԱՄՆ
Վախճանի օր հուլիսի 9, 1850(1850-07-09)[1][2][3][…] (65 տարեկան)
Վախճանի վայր Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն, ԱՄՆ[4][5]
Թաղված Zachary Taylor National Cemetery
Դինաստիա Lee family?
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ
Հայր Richard Taylor?[6]
Մայր Sarah Dabney Strother?[2][6]
Ամուսին Մարգարետ Թեյլոր[6]
Զավակներ Սարա Նոքս Թեյլոր[6], Մերի Էլիզաբեթ Բլիս, Ռիչարդ Թեյլոր[6], Էնն Մաքոլ Թեյլոր, Օկտավիա Թեյլոր[2] և Մարգարեթ Սմիթ Թեյլոր[2]
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Զաքարի Թեյլոր (նոյեմբերի 24, 1784(1784-11-24)[1][2][3][…], Barboursville, Օրինջ քաունթի, Վիրջինիա, ԱՄՆ - հուլիսի 9, 1850(1850-07-09)[1][2][3][…], Սպիտակ տուն, Վաշինգտոն, ԱՄՆ[4][5]), Միացյալ Նահանգների 12-րդ նախագահը, որը ծառայում էր 1849-ի մարտից մինչև իր մահը՝ 1850-ի հուլիսը։ Նախկինում Թեյլորը Միացյալ Նահանգների բանակում կադրային սպա էր, հասել էր գեներալ-մայորի աստիճանի և դարձել էր ազգային հերոս Մեքսիկա-Ամերիկյան պատերազմում տարած հաղթանակների արդյունքում։ Արդյունքում նա հաղթեց Սպիտակ տան ընտրություններում չնայած իր անորոշ քաղաքական համոզմունքներին։ Նախագահի պաշտոնում նրա գլխավոր առաջնահերթությունը Միության պահպանումն էր, բայց նա վաղաժամ մահացավ՝ իր պաշտոնը զբաղեցնելով 16 ամիս։ Մինչ այդ նրան չհաջողվեց առաջընթաց գրանցել ստրկատիրության կարգավիճակի հարցում, ինչը լարվածությունների պատճառ էր Կոնգրեսում։

Թեյլորը ծնվել է ագարակատերերի նշանավոր ընտանիքում, ով իր պատանեկության տարիներին Վիրջինիաից տեղափոխվեց արևմուտք՝ դեպի Լուիսվիլ, Կենտուկի։ Նա 1808-ին նշանակվեց ԱՄՆ բանակի սպա և հայտնի դարձավ որպես կապիտան 1812-ի պատերազմում։ Նա նոր պաշտոններ էր ստանում՝ ռազմական ամրոցներ հիմնելով Միսիսիպի գետի երկայնքով և արդեն 1832-ին ներգրավվեց Սև հովտի պատերազմում որպես գնդապետ։ Սեմինոլի երկրորդ պատերազմում նրա հաջողությունները գրավեցին ազգային ուշադրությունը, և նա վաստակեց< <Հին կոպիտ և պատրաստ>> մականունը։ 1845 թ.-ին՝ Տեխասի անեքսիայի ժամանակ, նախագահ Ջեյմս Նոքս Փոլկը ուղարկեց Թեյլորին Ռիո Գրանդե, քանի որ կանխատեսում էր Մեքսիկայի հետ բախումը Տեխաս-Մեքսիկա վիճելի սահմանի շուրջ։ Մեքսիկա-ամերիկյան պատերազմը սկսվեց 1846-ի ապրիլին, և Թեյլորը Պալո Ալտոյի և Ռեսակա դե լա Պալմայի մարտերում հաղթեց գեներալ Մարիանո Արիստայի հրամանատարությամբ կռվող մեքսիկական զորքերին և զորքերը դուրս հանեց Տեխասից։ Այնուհետև Թեյլորը իր զորքերը առաջնորդեց դեպի Մեքսիկա, որտեղ նրանք հաղթեցին Մոնտեռեյի ճակատամարտում Պեդրո դե Ամպուդիայի հրամանատարությամբ մեքսիկական զորքերին։ Անտեսելով հրամանները ՝ Թեյլորը իր զորքերը առաջնորդեց դեպի հարավ և, չնայած սակավաթիվ ուժերի, ջախջախիչ հարված հասցրեց մեքսիկական ուժերին Անտոնիո Լոպես դե Սանտա Աննայի գլխավորությամբ Բուենա Վիստայի ճակատամարտում։ Թեյլորի զորքերը անցան գեներալ-մայոր Ուինֆիլդ Սքոթի հրամանատարությանը, բայց Թեյլորը պահպանեց իր ժողովրդականությունը։

Ուիգ կուսակցությունը համոզեց Թեյլորին առաջնորդել կուսակցությունը 1848 թվականի նախագահական ընտրություններում ՝ չնայած իր անհասկանալի քաղաքական սկզբունքներին և քաղաքականության հանդեպ հետաքրքրության պակասին։ 1848-ին Ուիգի Ազգային կոնվենցիայում Թեյլորը հաղթեց Սքոթին և նախկին սենատոր Հենրի Քլերենսին և առաջադրվեց։ Նա հաղթեց ընդհանուր ընտրություններում Նյու Յորքի քաղաքական գործիչ Միլարդ Ֆիլմորի հետ միասին ՝ պարտության մատնելով Դեմոկրատական կուսակցության թեկնածուներ Լյուիս Քասին և Ուիլյամ Օրլանդո Բուտլերին, ինչպես նաև <<երրորդ կողմերին>>, որոնց ղեկավարում էին նախկին նախագահ Մարտին վան Բուրենը և Չարլզ Ֆրենսիս Ադամսը։ Թեյլորը դարձավ առաջին նախագահը, որն ընտրվեց նախագահի պաշտոնում առանց նախկինում քաղաքական պաշտոն զբաղեցնելու։

Որպես նախագահ ՝ Թեյլորը շարունակում էր հեռավորություն պահել Կոնգրեսից և իր կաբինետից ՝ չնայած նրան, որ կուսակցական լարվածությունը սպառնում էր բաժանել Միությունը։ Մեքսիկական նստաշրջանում ստրկության կարգավիճակի վերաբերյալ բանավեճը գերիշխում էր քաղաքական օրակարգում և հանգեցրել էր հարավային ուժերի կողմից բաժանման սպառնալիքների։ Չնայած ինքը՝ Թեյլորը, հարավային ուժերին էր պատկանում և նաև ստրկատեր էր, նա չդիմեց ստրկության ընդարձակման քաղաքականության։ Ստրկության խնդրից խուսափելու համար նա Նյու Մեքսիկոյում և Կալիֆոռնիայում բնակվողներին կոչ արեց շրջանցել տարածքային փուլը և սահմանադրության նախագծեր մշակել պետականության համար ՝ հիմք դնելով 1850 թվականի փոխզիջման համար։ Թեյլորը հանկարծամահ եղավ ստամոքսի հիվանդությունից 1850 թվականի հուլիսի 9-ին։ Նրա վարչակազմը քիչ հաջողություններ գրանցեց Քլեյտոն-Բուլվերտի պայմանագրի վավերացումից զատ։ Ֆիլմորը ծառայեց Թեյլորի ժամկետի մնացած մասը։ Պատմաբաններն ու գիտնականները Թեյլորին դասել են ԱՄՆ նախագահների ստորին քառյակում ՝ մասամբ նրա պաշտոնավարման կարճ ժամկետի պատճառով (16 ամիս)։ Նա նկարագրվել է որպես <<առավել մոռացված նախագահ, քան թե ձախողված>>[7]:

Վաղ տարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեյլորի մանկության տունը, Լուիսվիլ, Կենտուկի

Զաքարի Թեյլորը ծնվել է 1784 թ.-ի նոյեմբերի 24-ին Վիրջինիա նահանգի Օրինջ շրջանում գտնվող ագարակում, անգլիական ծագում ունեցող նշանավոր ագարակատերերի ընտանիքում[8]։ Նրա ծննդավայրը գուցե եղել է Հեիր Ֆորեսթ Ֆարմ կոչվող ագարակը, որը պատկանում էր Թեյլորի մայրական պապին՝ Ուիլյամ Ստրոթերին։ Սակայն այս տեղեկությունը հաստատված չէ։ Թեյլորն ունեցել է երկու ավագ և երկու կրտսեր եղբայր, ինչպես նաև երեք կրտսեր քույր։ Եվս մեկ եղբայրը մահացել է մանկահասակ տարիքում։ Նրա մայրը Սառա Դաբնի (Ստրոթեր) Թեյլորն էր։ Նրա հայրը ՝ Ռիչարդ Թեյլորը, ծառայել էր որպես փոխգնդապետ Ամերիկյան հեղափոխության ընթացքում[9]։

Թեյլորը հայր-պիլիգրիմ Ուիլյամ Բրեվստերի սերնդից էր, ով Պլիմուտյան գաղութի առաջնորդն էր, Մեյֆլաուեր նավով ներգաղթյալներից և <<Մեյֆլաուեր կոմպակտ>> փաստաթուղթը ստորագրողներից մեկը։ Նա պատկանում էր նաև Իսահակ Ալլերտոն կրտսերի սերնդին, ով գաղութային առևտրական և գնդապետ էր։ Այս գծով Թեյլորի երկրորդ զարմիկը Ջեյմս Մեդիսոնն էր ՝ ԱՄՆ չորրորդ նախագահը[10]։ Բացի այդ, նա եղել է հայտնի Լիի Վիրգինյան ընտանիքի անդամ և կոնֆեդերացիայի գեներալ Ռոբերտ Ի.Լիի երրորդ եղբայրը[11]։

Թեյլորի կյանքի վաղ տարիներին նրա ընտանիքը թողել է Վիրջինիայի ունեցվածքը և տեղափոխվել ապագա Լուիսվիլ, Կենտուկի, որտեղ բնակություն է հաստատել Օհայո գետի մոտ։ Թեյլորը մեծացել է փոքրիկ փայտե խրճիթում, և միայն ավելի ուշ՝ բարեկեցության աճին զուգընթաց, նրա ընտանիքը տեղափոխվել է աղյուսե տուն։ Լուիսվիլի արագ աճը խթան հանդիսացավ Թեյլորի հոր համար, ով 19-րդ դարի սկզբին Կենտուկիում ձեռք էր բերել 10,000 ակր (40 կմ 2), ինչպես նաև 26 ստրուկ ՝ իր ունեցվածքի առավել զարգացած մասը մշակելու համար։ Թեյլորի կրթությունը կրում էր անկանոն բնոււյթ, քանի որ Կենտուկիի կրթական համակարգը նոր էր ձևավորվում այդ տարիներին[12]։ Մայրը նրան սովորեցրել է գրել և կարդալ[13]։ Հետագայում նա հաճախել է Էլիշա Այերի դպրոց։ Վերջինս ուսուցիչ էր ՝ծագումով Քոնեկտիկուտից։[14] Նա նաև հաճախում էր Միդլթաուն, Կենտուկիի ակադեմիա, որը վարում էր Քին Օ'Հարան՝ իռլանդացի գիտնական, ով հանդիսանում էր Թեոդոր Օ'Հարայի հայրը[15]։ Այերը խոսում էր Թեյլորի մասին որպես համբերատար և արագ սովորող, բայց ավելի թույլ քերականության և արտասանության հարցում՝ սկզբնական շրջանում[16]։ Բացի այդ նշում էր նաև Թեյլորի վատ ձեռագրի մասին։ Ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ բարելավվեց բացառությամբ նրա ձեռագրի, որը միշտ էլ դժվար էր ընթերցել[16]։

Ամուսնություն և ընտանիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1810 թվականի հունիսին Թեյլորը ամուսնացավ Մարգարիտ Մաքքալ Սմիթի հետ, ում հետ նա հանդիպել էր նախորդ աշնանը Լուիսվիլում։ «Փեգի» Սմիթը ծագումով Մերիլենդ նահանգի ագարակատերերի հայտնի ընտանիքից էր։ Նա մայոր Վալտեր Սմիթի դուստրն էր, ով ծառայել էր Հեղափոխական պատերազմում[17]։ Զույգը վեց երեխա ուներ.

  • Աննա Մաքքալ Թեյլորը (1811–1875)- 1829 թվականին[18] ամուսնացել է Ռոբերտ Սի Վուդի հետ, ով Ֆորտ Սնինգինգում ԱՄՆ բանակի վիրաբույժ էր[19]։
  • Սառա Նոքսի «Նոքսի» Թեյլորը (1814–1835թվականներ)[18]- ամուսնացել է Ջեֆերսոն Դևիսի հետ 1835 թ.-ին։ Վերջինս ենթասպա էր, ում հետ նա հանդիպել էր իր հոր միջոցով Սև հովտի պատերազմի ավարտին։ Սակայն Սառան մահացավ մալարիայից ամուսնությունից երեք ամիս անց՝ 21 տարեկան հասակում, Լուիզիանա նահանգի Սուրբ Ֆրանցիսվիլ քաղաքում[20]։
  • Օկտավիա Փեննել Թեյլորը (1816–1820 թվականներ[18]– մահացել է վաղ մանկության տարիներին[21]։
  • Մարգարեթ Սմիթ Թեյլորը[18] (1819–1820 թվականներ) - մանկության տարիներին մահացել է Օկտավիայի հետ միասին, երբ Թեյլորի ընտանիքը տառապում էր <<երկկողմանի տապով>>[21]:
  • Մերի Էլիզաբեթ «Բեթի» Թեյլորը (1824–1909 թվականներ)[18]-ամուսնացել է Ուիլյամ Ուոլաս Սմիթ Բլիսի հետ 1848 թվականին։ Վերջինիս մահից հետո(Ուիլյամը մահացավ 1853 թ.-ին)[22] ամուսնացել է Ֆիլիպ Պենդլթոն Դանդրիջի հետ 1858 թվականին։
  • Ռիչարդ Սքոթի «Դիկ» Թեյլորը (1826–1879 թվականներ)[18]- դարձել է Դաշնային բանակի գեներալ;[23] ամուսնացել է Լուիզա Մարի Միրթ Բրինգերի հետ 1851 թվականին։
  • Մարգարետ Սմիթ Թեյլոր
    Մարգարետ Սմիթ Թեյլոր
  • Սառա Թեյլոր
    Սառա Թեյլոր
  • Ռիչարդ Սքոթ Թեյլոր
    Ռիչարդ Սքոթ Թեյլոր

Ռազմական կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբնական կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1808-ի մայիսի 3-ին Թեյլորը միացավ ԱՄՆ բանակին ՝ որպես Կենտուկյան յոթերորդ հետևակային գնդի առաջին լեյտենանտ[24]։ Նա Կոնգրեսի կողմից հանձնարարված նոր սպաների թվում էր ՝ ի պատասխան Չեզապեյք-Լեոպարդի գործի, որի ժամանակ ամերիկյան ֆրեգատ էր ուղեկցվում բրիտանական ռազմանավերի անձնակազմի կողմից ՝ հրահրելով պատերազմի[25]։ Թեյլորը 1809-ի մեծ մասն անցկացրեց Նոր Օռլեանի քանդված ճամբարներում և մոտակայքում գտնվող Terre aux Boeufs- ում ՝ Օռլեանի տարածքում[25]։ Ջեյմս Ուիլկինսոնի հրամանատարությամբ Terre aux Boeufs- ի զինծառայողները մեծապես տառապեցին հիվանդություններից և պաշարների պակասից։ Թեյլորին տրվեց երկար արձակուրդ, և նա վերադարձավ Լուիսվիլ ՝ վերականգնվելու[26]։

Թեյլորը ստացավ կապիտանի կոչում 1810-ի նոյեմբերին։ Նրա պարտականությունները բանակում այդ պահին սահմանափակ էին, և նա զբաղվում էր իր անձնական ֆինանսներով։ Հաջորդող մի քանի տարիների ընթացքում նա ձեռք բերեց Լուիսվիլի բանկի շահավետ բաժնետոմսեր։ Նա նաև գնեց մի ագարակ Լուիսվիլում, ինչպես նաև Կիպրոսի պուրակի ագարակը Ջեֆերսոնի շրջանում՝ Միսիսիպիում։ Նա գնել էր նաև ստրուկներ, որոնք թվով 200-ից ավելի էին[27][28]։ 1811 թվականի հուլիսին նրան կանչեցին Ինդիանա, որտեղ հրամանատարի փախուստից հետո Թեյլորը ստանձնեց վերահսկողությունը Ֆորտ Նոքսի վրա։ Մի քանի շաբաթվա ընթացքում նա կարողացավ վերականգնել կարգուկանոնը կայազորում, որի համար գովասանքի խոսքեր ստացավ գավառապետ Ուիլյամ Հենրի Հարիսոնի կողմից։ Թեյլորը ժամանակավորապես կանչվեց Վաշինգտոն ՝ Ուիլկինսոնի գործով ռազմական դատարանում վկայություն տալու համար, ուստի 1811 թվականի մարտ ամսին նա չմասնակցեց Տիփեկանոյի մարտին՝ Շոունիի ղեկավար Թեքումսեի ուժերի դեմ[29]։

1812 թվականի պատերազմը

1812 թվականի պատերազմի ժամանակ, որի ընթացքում ԱՄՆ ուժերը կռվում էին Բրիտանիայի կայսրության և նրա հնդկական դաշնակիցների միջև, Թեյլորը հաջողությամբ պաշտպանեց Ֆորտ Հարիսոնը (Ինդիանա երկրամաս) հնդկական գրոհից, որի հրամանատարությունը ստանձնել էր Թեկումեն։1812 թվականի սեպտեմբերյան մարտը առաջին ցամաքային հաղթանակն էր ամերիկյան ուժերի համար, որի համար Թեյլորը լայն գովասանքի արժանացավ, ինչպես նաև ստացավ մայորի ժամանակավոր կոչում։ Էյզենհաուերի խոսքով ՝ սա առաջին արտոնագրային մրցանակն էր, որը երբևէ շնորհվել է Միացյալ Նահանգների պատմության մեջ[30]։ Ավելի ուշ Թեյլորը՝որպես օգնական, միացավ գեներալ Սամուել Հոփկինսի երկու արշավախմբերին. առաջինը ՝ Իլինոյս նահանգի տարածքում, իսկ երկրորդը ՝ Տիփեկանոյի ճակատամարտի վայրում, որտեղ նրանք ստիպված եղան նահանջել Վայրի կատվի կռվի ճակատամարտում[31]։ Բռնությունների ավարտից հետո Թեյլորը իր մեծ ընտանիքը տեղափոխեց Ֆորտ Նոքս։

1814 թվականի գարնանը նրան կանչեցին ծառայելու գեներալ Բենջամին Հովարդի ջոկատում, բայց Հովարդը հիվանդացավ և Թեյլորը ստանձնեց 430 անձից բաղկացած արշավախմբի ղեկավարությունը։ Նրանք սկսեցին Սենթ Լուիսից Միսիսիպի գետի ափով դեպի վեր։ Կրեդիտ կղզու ճակատամարտում Թեյլորը հաղթեց հնդկական ուժերին, բայց նահանջեց այն բանից հետո, երբ հնդիկներին միացան բրիտանական դաշնակիցները[32]։ Հոկտեմբերին նա վերահսկում էր Ֆորտ Ջոնսոնի շինարարությունը ներկայիս Վարշավայի մոտ, Իլինոյս նահանգում, որը ԱՄՆ բանակի վերջին հենակետն էր Միսիսիպի գետի վերին հովտում։ Մի քանի շաբաթ անց Հովարդի մահից հետո Թեյլորին հրամայվեց թողնել ամրոցը և նահանջել Սենթ Լուիս։ 1815 թվականին՝ պատերազմի ավարտից հետո, նրա կոչումը իջեցվեց մինչև մայորի աստիճան, որից հետո Թեյլորը լքեց բանակը։ Նա կրկին վերադարձավ մեկ տարի անց մայորի կոչումով[33]։

Ֆորտ Հովարդի հրամանատարությունը

Երկու տարի շարունակ Թեյլորը Ֆորտ Հովարդի (Գրին Բեյ, Միչիգան) հրամանատարն էր։ Այնուհետև նա վերադարձավ Լուիսվիլ իր ընտանիքի մոտ։ 1819 թվականի ապրիլին նրան առաջադրեցին փոխգնդապետի պաշտոնում, և նա հանդիպեց նախագահ Ջեյմս Մոնրոյի և գեներալ Էնդրյու Ջեքսոնի հետ[34]։ 1821 թվականի վերջին Թեյլորը 7-րդ հետևակը տեղափոխեց Լուիզիանա նահանգի Նաչիտոչե քաղաք՝ Կարմիր գետի ափին։ Գեներալ Էդմունդ Պ. Գեյնսի հրամանով նրանք նպատակադրեցին գտնել ավելի հարմարավետ նոր դիրք։ Հաջորդ տարվա մարտին Թեյլորը հիմնեց Ֆորտ Ջեսուպը Նեչիտոկեից հարավ-արևմուտք գտնվող Shield's Spring- ում։

Այդ նոյեմբերին (1822 թվականին)[35] նրան տեղափոխեցին Լուիզիանա նահանգի Միսիսիպի գետի ափին գտնվող Բաթոն Ռուժ, որտեղ նա մնաց մինչև 1824 թվականի փետրվար[36]։ Հաջորդ մի քանի տարին նա անցկացրեց զորակոչի հարցերով զբաղվելով։ 1826 թվականի վերջին նրան կանչեցին Վաշինգտոն Բանակի կոմիտեում աշխատելու համար ՝ ռազմական կազմակերպությունը համախմբելու և բարելավելու համար։ Միևնույն ժամանակ Թեյլորը ձեռք բերեց Լուիզիանայի իր առաջին ագարակը և որոշեց ընտանիքի հետ տեղափոխվել Բաթոն Ռուժ՝ իրենց նոր տուն[36]։

Սև Բազե պատերազմը

1828 թվականի մայիսին Թեյլորը վերադարձավ գործի ՝ մեկ տարի հրամանատարելով Միչիգանի տարածքում (այժմ ՝ Մինեսոտա) գտնվող Ֆորտ Սնելլինգը մեկ տարով, այնուհետև մոտ մեկ տարի՝ Ֆորտ Քրոուֆորդը։ Որոշ ժամանակ արձակուրդի մեջ գտնվելուց հետո, որի ընթացքում Թեյլորը զբաղվում էր իր հողատարածքներն ընդլայնելով, նա զորակոչվեց բանակ որպես 1-ին հետևակային գնդի գնդապետ 1832 թվականի ապրիլին, երբ Արևմուտքում սկսվում էր Սև Բազե պատերազմը[37]։ 1832 թվականի օգոստոսին պատերազմի ավարտը ազդարարեց այդ տարածքում ամերիկյան զորքերի ընդլայնմանն ուղղված հնդկական ուժերի դիմադադրության ավարտը։

Այդ ընթացքում Թեյլորը դեմ էր արտահայտվել իր 17-ամյա դստեր ՝ Սառա Նոքս Թեյլորի սիրահարվածությանը ԱՄՆ-ի կոնֆեդերատիվ Նահանգների ապագա նախագահ, լեյտենանտ Ջեֆերսոն Դևիսի հետ։ Նա հարգում էր Դևիսին, սակայն չէր ցանկանում, որ իր դուստրը ապրի ռազմական սպայի կնոջ կյանքով, քանի որ գիտեր, որ դա ծանր կյանք է ընտանիքի համար։ Դևիսը և Սառա Թեյլորը ամուսնացել են 1835 թվականի հունիսին (երբ նա 21 տարեկան էր), սակայն նա մահացել է մալարիայից երեք ամիս անց ՝ վարակվելով Դևիսի քրոջից ՝ Սենտ Ֆրանցիսկվիլում ՝ Լուիզիանա նահանգ, կատարած այցի ժամանակ[38]։

Սեմինոլի երկրորդ պատերազմը

1837 թվականին սկսվել էր Սեմինոլի երկրորդ պատերազմը, երբ Թեյլորն ուղևորվեց դեպի Ֆլորիդա։ Նա կառուցեց Ֆորտ Գարդիներն ու Ֆորտ Բասինգերը, որոնք պետք է ծառայեին որպես մատակարարման պահեստներ և կապի կենտրոններ ՝ ի աջակցություն գեներալ-մայոր Թոմաս Ս. Ջեսուպի արշավախմբի, որը պետք է մեծ ուժերով ներթափանցեր Սեմինոլի տարածք և Սեմինոլներին ու նրանց դաշնակիցներին ստիպեր պայքարել կամ հանձնվել։ Նա Սեմինոլի հնդկացիների հետ մարտնչեց Օկեոբոբի լճի մարտում, որը XIX դարի ամենամեծ ԱՄՆ – հնդկական մարտերից մեկն էր. արդյունքում նա առաջադրվեց մինչև ջոկատի գեներալ։ 1838-ի մայիսին ՝ Ջոկատի գեներալ Թոմաս Ջեսուպը հեռացավ և Թեյլորին հանձնեց Ֆլորիդայի բոլոր ամերիկյան զորքերի հրամանատարությունը, որը նա զբաղեցնում էր երկու տարի։ Նրա զինվորական հեղինակությունը մեծանում էր, և շուտով նա հայտնի դարձավ որպես "Հին կոպիտ և պատրաստ" Թեյլոր[39]։ Սակայն նա նաև քննադատվեց հետախույզների միջոցով սեմինոլցիներին հետևելու համար[27]։

Այն բանից հետո, երբ ցուցաբերվեց այդ երկար սպասված օգնությունը, Թեյլորը գրեթե մի ամբողջ տարի անց է կացրել հարմարավետ և հաճելի այցելություններ երկրում իր ընտանիքի հետ և իրականացրել մի շարք հանդիպումներ ռազմական առաջնորդների հետ։ Որոշ ժամանակ անց Թեյլորը սկսեց հետաքրքրվել քաղաքականությամբ և համագործակցեց նախագահ Ուիլյամ Հենրի Հարիսոնի հետ։ Նա նշանակվեց բանակի Արևմտյան դիվիզիայի երկրորդ բաժնի հրամանատար 1841 թվականիի մայիսին։ Այս ընդարձակ տարածքը տարածվում էր Միսիսիպի գետից դեպի Արևմուտք, 37-րդ զուգահեռից դեպի հյուսիս։ Տեղակայված լինելով Արկանզասում ՝ Թեյլորը վայելեց մի քանի հանդարտ տարիներ ՝ կարողանալով նույնքան ժամանակ հատկացնել իր հողային գործերին, որքան ռազմական հարցերին[40]։

Մեքսիկական-Ամերիկական պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Mexican–American War

Տեխասի Հանրապետության անեքսիայի սպասումով, որը անկախություն էր հաստատել 1836 թվականին, Թեյլորը 1844 թվականի ապրիլին ուղարկվեց Լուիզիանա՝ Ջեսապ Ֆորտ, և հրաման ստացավ պաշտպանել այդ տարածքը Մեքսիկայի հարձակման փորձերից[41]։ Բանակում ավելի շատ ավագ գեներալներ կային, որոնք կարող էին ստանձնել այս կարևոր հրամանատարությունը, ինչպիսիք էին Ունիֆիլդ Սքոթը և Էդմունդ Պ. Գեյնսը, բայց երկուսն էլ Վիգերի կուսակցության հայտնի անդամներ էին, և Թեյլորի ապաքաղաքական հեղինակությունը, ինչպես նաև Էնդրյու Ջեքսոնի հետ բարեկամական հարաբերությունները նրան դարձրեցին ժողովրդավարական նախագահ Ջեյմս Փոլկի ընտրությունը[42]։ Փոլկը նրան հրահանգեց տեղակայվել վիճարկվող տարածք Տեխասում ՝ «Մեքսիկայի մերձակայքում գտնվող Ռիո Գրանդեում կամ նրա մերձակայքում»։ Թեյլորը ընտրեց մի տեղ Կորպուս Քրիստիում, որտեղ և իր բանակը ճամբարեց մինչև հաջորդ գարուն ՝ մեքսիկացիների հարձակման ակնկալիքով[43]։

Երբ Մեքսիկայի հետ բանակցության փորձերը ձախողվեցին Թեյլորի մարդիկ 1846 թվականի մարտին առաջ շարժվեցին դեպի Ռիո Գրանդե։ Պատերազմն արդեն անխուսափելի էր թվում։ Բռնությունները բռնկվեցին մի քանի շաբաթ անց, երբ կապիտան Սեթ Բ. Թորնթոնի մարդկանցից ոմանք հարձակման ենթարկվեցին մեքսիկական զորքերի կողմից ՝ գետի հյուսիսային երկայնքով[44]։ Փոլկը, տեղեկանալով վերջինիս մասին, մայիսին Կոնգրեսին հայտնեց, որ պատերազմ է սկսվել Մեքսիկայի և ԱՄՆ-ի միջև[45]։ Նույն ամսին Թեյլորը ստանձնեց ամերիկյան զորքերի հրամանատարությունը Պալո Ալտոյի ճակատամարտում և Ռեզակա դե լա Պալմայի մոտակա ճակատամարտում։ Չնայած սակավաթիվ լինելուն ՝ նրա զորքը ջախջախեց մեքսիկական «Հյուսիսային բանակին» (գեներալ Մարիանո Արիստայի հրամանատարությամբ) և ստիպեց նահանջել Ռիո Գրանդե[46]։ Հետագայում գեներալ Արիստայի հետ գերիների փոխանակումից առաջ Թեյլորը գովաբանվեց վիրավոր մեքսիկացի զինվորներին ցուցաբերած իր մարդկային վերաբերմունքի համար։ Նշվում էր, որ մեքսիկացի զինվորներին ցուցաբերվել էր նույնպիսի խնամք, ինչ ամերիկացի վիրավորներին[47]։

Այս հաղթանակները նրան դարձրեցին հանրաճանաչ հերոս, և 1846 թվականի մայիսին Թեյլորը ստացավ կոչումի բարձրացում մինչև գլխավոր գեներալ և Կոնգրեսի պաշտոնական գովասանքը[48]։ Հունիսին Թեյլորը ստացավ գեներալ-մայորի աստիճան[49]։ Ազգային մամուլը նրան համեմատեց Ջորջ Վաշինգտոնի և Էնդրյու Ջեքսոնի հետ՝ այն երկու գեներալների, ովքեր հասել էին նախագահության։ Թեյլորը, սակայն, հերքում էր որևէ պաշտոնում ընտրվելու իր հետաքրքրությունը։ «Նման գաղափար երբեք չի եղել իմ գլխում, - գրել էր նա մի նամակում, - և հավանական չէ, որ դա հայտնվի որևէ խելամիտ մարդու գլխում[50]։

Սեպտեմբերին Ռիո Գրանդեն հատելուց հետ Թեյլորը Մոնտերեյի ճակատամարտում ծանր կորուստներ պատճառեց մեքսիկացիներին և երեք օրում գրավեց քաղաքը ՝ չնայած վերջինիս անառիկ համբավին։ Թեյլորը քննադատվեց Մեքսիկայի հետ «լիբերալ» զինադադար ստորագրելու համար՝ լայնածավալ զիջումներ պահանջելու փոխարեն[51]։ Փոլկը հույս ուներ, որ Հյուսիսային Մեքսիկայի գրավումը մեքսիկացիներին կստիպի վաճառել Ալթա Կալիֆոռնիան և Նոր Մեքսիկան, բայց մեքսիկացիները չէին ցանկանում հրաժարվել նման մեծ տարածքներից։ Փոլկը Ուինֆիլդ Սքոթի հրամանատարությամբ բանակ ուղարկեց մեքսիկական կարևորագույն նավահանգիստ Վերակրուսը պաշարելու համար, իսկ Թեյլորին հրամայեցին մնալ Մոնտեռեյի մոտակայքում։ Թեյլորի փորձառու զինվորներից շատերը անցել էին Սքոթի հրամանատարության տակ ՝ թողնելով Թեյլորին սակավաթիվ ուժով։ Մեքսիկացի գեներալ Անտոնիո Լոպես դե Սանտա Աննան տեղեկացել էր դրա մասին և նա շտապեց հյուսիս ՝ նպատակ ունենալով ոչնչացնել Թեյլորի զորքը նախքան Սքոթի բանակին դիմակայելը[52]։

Իմանալով Սանտա Աննայի մոտենալու մասին և հրաժարվելով նահանջել, չնայած Մեքսիկական բանակի թվային գերազանցությանը՝ Թեյլորը ուժեղ պաշտպանական դիրք գրավեց Սալտիլյո քաղաքի մերձակայքում[53]։ Սանտա Աննան 1847 թվականի փետրվարին Բուենա Վիստի ճակատամարտում 20 000-անոց զորքով հարձակվեց Թեյլորի զորքի վրա՝ սպանելով և վիրավորելով մոտ 700 ամերիկացի զինվորի, միաժամանակ կորցնելով, սակայն, ավելի քան 1500 մեքսիկացի զինվորների։ Մեքսիկական զորքերը նահանջեցին ՝ ամերիկացիներին ապահովելով <<հեռուն գնացող>> հաղթանակ[54]։

1847 թվականի հուլիսի 4-ին Բուենա Վիստում տարած իր հաղթանակի համար Թեյլորը ընտրվեց Նյու Յորքի Ցինցինատիի ընկերության պատվավոր անդամ, որի Վիրջինիայի բաժանմունքը նրա հորը ներառել էր որպես կանոնադրության անդամ։ Թեյլորը նաև դարձել է Մեքսիկական պատերազմի ռազմական ընկերության՝ 1847 թվականի Ացտեկների ակումբի անդամ[55]։ Թեյլորը Կոնգրեսի երեք ոսկե մեդալ է ստացել ամերիկա-մեքսիկական պատերազմում իր ծառայության համար և շարունակում է մնալ այդ մեդալը երեք անգամ ստացած միակ մարդը[55]։

Թեյլորը Մոնտեռեյում մնաց մինչև 1847-ի նոյեմբերի վերջ, երբ նա նավարկեց դեպի տուն։ Հաջորդ տարին նա անցկացրեց բանակի ողջ արևմտյան դիվիզիայի հրամանատարությունը ստանձնելով։ Այնուամենայնիվ նրա ակտիվ ռազմական կարիերան մոտենում էր ավարտին։ Դեկտեմբերին նա հերոսի ընդունելության արժանացավ Նոր Օռլեանում և Բաթոն Ռուժում, ինչը հիմք դրեց 1848 թվականի նախագահական ընտրություններին[56]։

Ուլիս Ս. Գրանտը ծառայել էր Թեյլորի հրամանատարության ներքո այս պատերազմում և հետևյալ կերպ էր նկարագրել նրա առաջնորդության ոճը՝

<<Ավելի լավ բանակ, հավանաբար, երբեք չի դիմակայել թշնամուն, քան այն բանակը, որը գեներալ Թեյլորը ղեկավարում էր Մեքսիկական պատերազմի առաջին երկու մարտերում>>[57]։

Գեներալ Թեյլորը այն սպաներից չէր, ովքեր խիստ անհանգստացնում էին վարչակազմին իրենց պահանջներով։ Նա հակված էր անել հնարավոր ամեն ինչ իրեն հատկացված միջոցներով։ Եթե նա մտածեր, որ իրեն հանձնարարվե է անհնարինը իրեն հատկացված միջոցներով կատարելու համար, նա, հավանաբար, իշխանություններին կհայտներ իր կարծիքի մասին և նրանց կթույլատրեր ինքնուրույն որոշել, թե ինչ պետք է անել։ Եթե որոշումը նրա դեմ լիներ, նա ավելի հեռուն կգնար ու կաներ հնարավոր ամեն ինչ ՝ չցուցադրելով հանրության առաջ իր դժգոհությունը։ Ոչ մի զինվոր չէր կարող վտանգի կամ պատասխանատվության հանդիպել ավելի հանգիստ, քան ինքը։ Այդ որակները շատ ավելի քիչ հանդիպող են, քան հանճարը կամ ֆիզիկական քաջությունը։ Գեներալ Թեյլորը երբեք վիթխարի շքերթներ չի կազմակերպել ՝ ոչ համազգեստով, ոչ շքախմբերով։ Իր հագուստով նա, թերևս, շատ պարզ էր, հազվադեպ էր հագնում մի բան, որը ցույց էր տալիս իր կոչումը կամ նույնիսկ այն փաստը, որ նա սպա էր, բայց նա հայտնի էր իր բանակի յուրաքանչյուր զինվորին և վայելում էր համընդհանուր հարգանք:

Գեներալ Զաքարի Թեյլորը վարում է իր ձին Պալո Ալտոյի ճակատամարտում,Մայիս 8, 1846 թվական:
Թեյլորի/Ֆիլմորի 1848 թվականի նախընտրական պաստառը

1848 թվականի ընտրությունները

Հիմնական հոդված՝ 1848 United States presidential election

Լինելով կադրային սպա ՝ Թեյլորը երբեք հրապարակավ չի բացահայտել իր քաղաքական համոզմունքները մինչև 1848 թվականը և չի քվեարկել մինչև այդ պահը[58]։ Նա իրեն անկախ էր համարում, հավատում էր երկրի ուժեղ և հուսալի բանկային համակարգին և կարծում էր, որ նախագահ Էնդրյու Ջեքսոնը ՝ դեմոկրատը, չպետք է թույլ տար 1836 թվականին Միացյալ Նահանգների երկրորդ բանկի փլուզումը։ Նա հավատում էր, որ պետք չէր ընդլայնել ստրկությունը ԱՄՆ արևմտյան շրջաններում, քանի որ ոչ բամբակը, ոչ էլ շաքարը (երկուսն էլ արտադրվում էին մեծ քանակությամբ ստրկության հետևանքով) չէին կարող հեշտությամբ աճել այնտեղ ագարակային տնտեսության պայմաններում։ Նա նաև համոզված ազգայնական էր[58]։ Պատերազմի հետևանքով բազմաթիվ զոհեր տեսած լինելով՝ նա կարծում էր, որ սեցեսիան ազգային խնդիրների լուծման լավ միջոց չէ[58]։

Բուենա Վիստայում ամերիկացիների հաղթանակից շատ առաջ ձևավորվել էին քաղաքական ակումբներ, որոնք աջակցում էին Թեյլորին նախագահի պաշտոնում։ Նրան աջակցում էին լայն քաղաքական շրջանակներ, այդ թվում ՝ վիգերը և դեմոկրատները, հյուսիսայնականներն ու հարավայնակնները, ազգային առաջնորդների դաշնակիցներն ու հակառակորդները, ինչպիսիք էին Հենրի Քլեյը և Ջեյմս Փոլքը։ 1846 թվականի վերջին Թեյլորի դիմադրությունը նախագահական ընտրություններին սկսեց թուլանալ, և պարզ դարձավ, որ նրա սկզբունքներն ավելի շատ հիշեցնում են վիգերի օրթոդոքսալությունը[59]։ Թեյլորի աջակիցները գնալով ավելանում էին, իսկ նա շարունակում էր հեռու մնալ երկու կուսակցություններից էլ՝ հստակ հասկացնելով, սակայն, որ 1844 թվականին կքվեարկեր Վիգերի կուսակցության անդամ Հենրի Քլեյի օգտին, եթե մասնակցեր քվեարկությանը։ 1847 թվականի սեպտեմբերին հրապարակված նամակում Թեյլորը շարադրել էր իր դիրքորոշումը մի շարք հարցերի շուրջ։ Նա հավանություն չէր տվել մեկ այլ ազգային բանկի առաջարկությանը, նախընտրել էր ցածր սակագներ և կարծում էր, որ նախագահը չպետք է որևէ դեր խաղա օրենքների ընդունման գործում։ Թեյլորը, իրոք, կարծում էր, որ նախագահը կարող է վետո դնել օրենքների վրա, բայց միայն եթե դրանք ակնհայտորեն հակասահմանադրական են:[60] Շատ հարավայնականներ հավատացած էին, որ Թեյլորը աջակցելու է ստրկությանը և դրա ընդլայնմանը Մեքսիկայից զավթած նոր տարածքներում, և ոմանք վրդովված էին, երբ Թեյլորը հայտարարեց, որ եթե նա ընտրվի նախագահ, ապա վետո չի դնի Wilmot-ի պայմանի վրա, որն առաջարկվել էր նման ընդլայնման դեմ[58]։ Այդ դիրքորոշումը չէր բավարարում նաև Հյուսիսային Ամերիկայի հակաստրկատիրական շարժման ակտիվիստներին, քանի որ վերջիններս ցանկանում էին[58], որ Թեյլորը վճռականորեն հանդես գա այդ պայմաններին աջակցելու օգտին, ոչ թե պարզապես հրաժարվի դրանց վրա վետո դնելու գաղափարից։ Աբոլիցիոնիստների մեծ մասն էլ չէր աջակցում Թեյլորին նրա ստրկատեր լինելու պատճառով[58]։

1848 թվականի փետրվարին Թեյլորը կրկին հայտարարեց, որ կողմերից ոչ մեկի թեկնածությունը չի ընդունի նախագահի պաշտոնում։ Սենատոր Ջոն Ջ.Քենթենդենը Կենտուկիից և մյուս կողմնակիցները, ի վերջո, համոզեցին Թեյլորին, իրեն հռչակելու համար։ [60] Չնայած նրան, որ Քլեյը պահպանել էր ուժեղ աջակցություն Վիգերի շրջանում, Վիգերի առաջնորդները՝ Վիլյամ Հ. Սյուարդը և Աբրահամ Լինքոլնը ձգտում էին աջակցել պատերազմի հերոսին, որը կարող էր կրկնել կուսակցության մյուս հաջող թեկնածու Ուիլյամ Հենրի Հարիսոնի հաջողությունը:[61] 1848 թ. Վիգերի ազգային համագումարում Թեյլորը հաղթեց Սոսեին և Ուինֆիլդ Սքոթին ՝ նախագահի պաշտոնի համար վիգերի առաջադրումը ստանալու համար։ Որպես փոխնախագահի թեկնածու ՝ կոնվենցիան ընտրեց Միլարդ Ֆիլմորին, որը Նյու Յորքի Վիգերի հայտնի անդամ էր, որը գլխավորում էր Ներկայացուցիչների պալատի ուղիների և միջոցների կոմիտեն և 1844 թվականի ընտրություններում եղել էր փոխնախագահի պաշտոնի թեկնածուի համար Քլեյի մրցակիցը։ Ֆիլմորի ընտրությունը հիմնականում հյուսիսային վիգերի հետ հաշտվելու փորձ էր, որոնք զայրացած էին ստրկատեր հարավայնականի նշանակմամբ[62]։ Թեյլորը շարունակում էր նվազագույնի հասցնել իր դերը նախընտրական արշավում ՝ նախընտրելով ուղղակիորեն չհանդիպել ընտրողների հետ և չվերաշարադրել իր քաղաքական հայացքները։ Նրա նախընտրական արշավը հմտորեն ուղղորդում էր Քրեթենդենին, իսկ Մասաչուսեթսի սենատոր Դենիել Ուեբսթերը աջակցում էր վերջինիս[63]։

Դեմոկրատները նույնիսկ ավելի քիչ էին համախմբված, քան Վիգերը, քանի որ նախկին դեմոկրատ նախագահ Մարտին Վան Բյուրենը դուրս էր եկել կուսակցությունից և ղեկավարում էր հակաստրկատիրական Ազատ հողի կուսակցությունը։ Վան Բյուրենը ստացել էր բազմաթիվ դեմոկրատների և վիգերի աջակցությունը, որոնք դեմ էին ստրկության ընդլայնմանը։ Սակայն նա ավելի շատ ձայներ էր ստացել դեմոկրատական կուսակցության թեկնածու Լյուիս Կասից Նյու Յորքի կարևորագույն նահանգում։ Թեյլորը հաղթեց Վան Բյուրենին ՝ հավաքելով 290 ձայներից 163-ը։ [64]Ժողովրդական քվեարկության ժամանակ նա հավաքեց 47,3 տոկոս, այն դեպքում, երբ Կասը հավաքեց 42,5 տոկոս, իսկ Վան Բյուրենը ՝ 10,1 տոկոս։ Թեյլորը լինելու էր նախագահի պաշտոնում ընտրված վերջին Վիգը և վերջին մարդը, որը ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնում ընտրվել է ոչ դեմոկրատական կուսակցությունից և ոչ էլ Հանրապետական կուսակցությունից, ինչպես նաև վերջին հարավայնականը, որը հաղթել է նախագահական ընտրություններում նախքան 1912 թվականին Վուդրո Վիլսոնի ընտրվելը։

Թեյլորը անտեսեց Վիգերի ծրագրերը։ Պատմաբան Մայքլ Ֆ. Հոլթը գրել է՝

1848 թվականի ընտրությունների քվեարկության արդյունքները
<<Թեյլորը անտարբեր էր այն ծրագրերի հանդեպ, որոնք Վիգերը կենսականորեն կարեւոր էին համարում ։ Հրապարակային ելույթներում նա հմտորեն երկիմաստ էր խոսում ՝ հրաժարվելով պատասխանել բանկային գործի, սակագների եւ ներքին բարելավումների վերաբերյալ իր տեսակետների մասին հարցերին։ Ոչ հրապարակային խոսքում, սակայն, նա ավելի անկեղծ էր։ <<Ազգային բանկի գաղափարը մեռած է եւ չի վերածնվի իմ ժամանակ։ Ապագայում սակագինը կբարձրացվի միայն եկամուտների համար>>։ Այլ կերպ ասած՝ Վիգերի՝ 1842-ի սակագինը վերականգնելու հույսերը ապարդյուն էին, և Թեյլորը խաչ քաշեց վիգերի տնտեսական ողջ ծրագրի վրա[65]։

Նախագահական տարիներ (1849-1850 թվականներ)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշանակում և երդմնակալություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լինելով ընտրված նախագահ ՝ Թեյլորը Վաշինգտոնից հեռու էր մնում ՝ մինչև 1849 թվականի հունվարի վերջը չլքելով Արևմտյան դիվիզիայի հրամանատարությունը։ Նա ամիսներ է անցկացրել ընտրություններից հետո ՝ ձևակերպելով իր կաբինետի ընտրությունը։ Նա հավասարակշռված և հանգիստ որոշումներ էր կայացնում[66]։

Չնայած նրան, որ նա ոչ մի դեմոկրատ չի նշանակել, Թեյլորը ցանկանում էր, որ իր կաբինետը արտացոլի ազգի բազմազան շահերը, և, հետևաբար, աշխարհագրորեն բաշխեց տեղերը։ Նա նաև խուսափել է կարկառուն վիգերից ՝ շրջանցելով այնպիսի ակնհայտ ընտրություններ, ինչպիսին Քլեյն էր։ Նա Քրեթենդենին էր տեսնում որպես իր վարչակազմի անկյունաքար, որին առաջարկել Էր պետքարտուղարի կարևորագույն տեղը, սակայն Քրեթենդենը ցանկացավ ծառայել Կենտուկիի նահանգապետի պաշտոնում, որում նա նոր էր ընտրվել։ Նրա փոխարեն Թեյլորը կանգ առավ դելավերցի սենատոր Ջոն Մ.Քլեյթոնի վրա, որը Քրեթենդենի մտերիմ ընկերն էր[66]։

Քլեյթոնի օգնությամբ Թեյլորը ընտրեց իր կաբինետի մնացած վեց անդամներին։ Նոր կոնգրեսի առաջին քայլերից մեկն էր լինելու ներքին գործերի նախարարության ստեղծումը, ուստի Թեյլորը նշանակեց այդ դեպարտամենտի առաջին քարտուղարին։ Թոմաս Յուինգը, որն ավելի վաղ սենատոր էր Օհայոյի նահանգից և զբաղեցրել էր ֆինանսների նախարարի պաշտոնը Հենրի Հարիսոնի օրոք, ընդունեց ներքին գործերի նախարարի պաշտոնը։ Գլխավոր փոստմեյստերի պաշտոնում, որը նույնպես ծառայում էր որպես հովանավորչության կենտրոն, Թեյլորը Վերմոնտից ընտրեց կոնգրեսական Ջեյքոբ Կոլամերին։ Այն բանից հետո, երբ Գորաս Բիննին հրաժարվեց ֆինանսների նախարար նշանակվելուց, Թեյլորը ընտրեց մեկ այլ հայտնի Ֆիլադելֆիացու ՝ ի դեմս Ուիլյամ Մ.Մերեդիտի։ Ջորջ Քրոուֆորդը ՝ Ջորջիայի նախկին նահանգապետը, ընդունեց ռազմական նախարարի պաշտոնը, իսկ Վիրջինիայի կոնգրեսական Ուիլյամ Բ.Պրեստոնը դարձավ ռազմածովային նավատորմի նախարար։ Մերիլենդի նահանգից սենատոր Ռևերի Ջոնսոնը նշանակվեց գլխավոր դատախազի պաշտոնում, և Ջոնսոնը դարձավ Թեյլորի կաբինետի ամենաազդեցիկ անդամներից մեկը։ Փոխնախագահ Ֆիլմորը կողմնակից չէր Թեյլորին, և Ֆիլմորին այդքան էլ չէին ներգրավում գործերի մեջ Թեյլորի նախագահության ընթացքում[66]։

Թեյլորը սկսեց իր ճանապարհը դեպի Վաշինգտոն հունվարի վերջին։ Ճանապարհորդությունն ուղեկցվեց զավեշտալի տեսարաններով, վատ եղանակով, ուշացումներով, վնասվածքներով, հիվանդություններով և ընտանքի ընկերոջ կողմից առևանգմանբ։ Թեյլորը վերջապես ժամանեց երկրի մայրաքաղաք փետրվարի 24-ին և շուտով հանդիպեց հեռացող նախագահ Փոլկի հետ[67]։ Գործող դեմոկրատը Թեյլորի մասին բարձր կարծիք չուներ ՝ մասնավորապես նրան համարելով <<քաղաքական տեղեկատվություն չունեցող>> և <<նախագահի պաշտոնի համար բացարձակ ոչ պիտանի>>[68]։ Թեյլորը հաջորդ շաբաթն անցկացրեց ՝ հանդիպելով քաղաքական էլիտայի ներկայացուցիչների հետ, որոնցից մի քանիսի վրա նրա արտաքինն ու վարքը տպավորություն չթողեցին։ Իր երդմնակալությունից երկու շաբաթ առաջ նա հանդիպեց Քլեյթոնի հետ և շտապ ձևավորեց իր աշխատակազմը[69]։

Թեյլորի նախագահական ժամկետը սկսվեց կիրակի ՝ մարտի 4-ին, սակայն նրա երդմնակալության արարողությունը տեղի ունեցավ միայն հաջորդ օրը ՝ կրոնական նկատառումներից ելնելով[70]։ Նրա երդմնակալության ելույթը քննարկում էր ազգի առջև ծառացած բազմաթիվ խնդիրներ, ինչպես նաև ներկայացնում էր Կոնգրեսին ակնածանքի կառավարման ոճը և սեկցիոն փոխզիջումները գործադիր իշխանության հաստատակամ գործողությունների փոխարեն[70]։ Իր ելույթում նա նաև ընդգծեց նախագահ Վաշինգտոնի նախադեպին հետևելու կարևորությունը դաշինքների խճճումից խուսափելու համար։ Իր երդմնակալությունից հետո Թեյլորը ժամանակ գտավ բազմաթիվ աշխատանք փնտրողների և այլ հասարակ քաղաքացիների հետ հանդիպելու համար, որոնք պահանջում էին նրա ուշադրությունը։ Նա նաև ներկա գտնվեց բազմաթիվ թաղման արարողությունների, այդ թվում ՝ նախկին նախագահ Փոլկի և Դոլլի Մեդիսոնի հուղարկավորություններին[71]։ Էյզենհաուերի խոսքով ՝ Թեյլորը <<առաջին տիկին>> արտահայտությունը մշակել է Մեդիսոնի համար գրված հետմահու խոսքի մեջ։ 1849 թվականի ամռանը Թեյլորը ճանապարհորդեց ԱՄՆ-ի հյուսիս-արևելքում ' ծանոթանալու տարածաշրջանի հետ, որը նա գրեթե չէր տեսել։ Ուղևորության մեծ մասը նա անցկացրեց տառապելով ստամոքս-աղիքային հիվանդություններից և սեպտեմբերին վերադարձավ Վաշինգտոն[72]։

Բաժանման ճգնաժամ

Երբ Թեյլորը ստանձնեց պաշտոնը, Կոնգրեսը հանդիպեց մի շարք հարցերի, որոնք վերաբերում էին Մեքսիկայի Ցեսիային, որը բերել ԱՄՆ-ը ձեռք էր բերել Մեքսիկայի պատերազմից հետո և որը բաժանված էր ռազմական շրջանների։ Պարզ չէր, թե որ շրջանները կմիավորվեն ԱՄՆ-ին, իսկ որոնք կդառնան Դաշնային տարածքներ, մինչդեռ նրանց ստրկատիրական կարգավիճակի հարցը սպառնում էր դաժանորեն բաժանել Կոնգրեսը։ Բացի այդ, հարավում շատերը զայրացած էին այն օգնությունից, որը հյուսիսցիները ցուցաբերում էին փախած ստրուկներին։ Լինելով Հարավային ստրկատեր՝ Թեյլորը հավատում էր, որ Մեքսիկայի Ցեսիայում ստրկությունը տնտեսապես աննպատակահարմար է, և այդ պատճառով նա դեմ էր այդ տարածքներում ստրկության ընդլայնմանը[73]։ Նրա գլխավոր նպատակը քաղաքական խաղաղությունն էր, օրենսդրական փոխզիջման միջոցով Միության պահպանումը։ Երբ հարավի անջատման վտանգը մեծանում էր, նա ավելի ու ավելի էր մերձենում հակաստրկատիրական գաղափարների տեր հյուսիսայնականների հետ, ինչպիսիք էին սենատոր Ուիլյամ Սյուարդը Նյու Յորքից[74]։ Թ եյլորը նույնիսկ առաջարկեց ստորագրել Դաշնային տարածքներում ստրկությունն արգելելու Ուիլմոտի պայմանը, եթե այդ օրինագիծը հայտնվի սեղանին[75]։

Թեյլորի կարծիքով լավագույն ելքը կլիներ Կալիֆոռնիան ճանաչել որպես նահանգ, այլ ոչ թե Դաշնային տարածք, քանի որ դա թույլ կտար ստրկության հարցը թողնել Կոնգրեսի իրավասությունից դուրս։ Պետականության ստեղծման ժամանակը հօգուտ Թեյլորի էր, քանի որ Ոսկե տենդը հենց իր երդմնակալության ժամանակ էր, իսկ Կալիֆոռնիայի բնակչությունը սրընթաց աճում էր[76]։ Վարչակազմը ուղարկեց պատգամավոր Թոմաս Բաթլեր Քինգին Կալիֆոռնիա։ Քինգը հայտնեց, որ այստեղ արդեն քննարկվում էր սահմանադրական կոնվենցիա ստրկությունը արգելելու վերաբերյալ[77]։

Նոր Մեքսիկայի և Տեխասի միջև սահմանի հարցը դեռևս լուծված չէր Թեյլորի երդմնակալության ժամանակ։ Տարածքը, որը վերջերս գրավվել էր Մեքսիկայից, գտնվում էր դաշնային իրավասության տակ, սակայն տեխասցիները պահանջում էին Սանտա Ֆե-ից հյուսիս գտնվող հողամասը և վճռական էին այն ներառել իրենց սահմանների մեջ, չնայած այնտեղ զգալի բնակչություն չունեին։ Թեյլորը ի սկզբանե ցանկանում էր այն պահպանել որպես դաշնային տարածք, սակայն, ի վերջո, աջակցեց պետականությանը, որպեսզի Կոնգրեսում ստրկատիրության մասին քննարկումները հանդարտվեն։ Տեխասի կառավարությունը ՝ նոր նշանակված նահանգապետ Փիթեր Բելի գլխավորությամբ փորձեց ռազմական գործողություններ ծավալել դաշնային կառավարությունից տարածքը պաշտպանելու համար, սակայն հաջողության չհասավ[78]։

Ժամանակակից Յուտայի մորմոնները հիմնել էին Դեզերեթ նահանգը։ Դա հսկայական տարածք էր, որը Կոնգրեսի կողմից ճանաչվելու հավանականություն գրեթե չուներ։ Թեյլորի վարչակազմը դիտարկում էր Կալիֆոռնիայի և Յուտայի տարածքների միավորման հնարավորությունը, սակայն դրա փոխարեն որոշեց կազմակերպել Յուտայի տարածքը։ Կրոնական ազատության վերաբերյալ մորմոնական բնակչության մտահոգությունները մեղմելու համար Թեյլորը խոստացավ, որ նրանք հարաբերական անկախություն կունենան Կոնգրեսից՝ չնայած դաշնային տարածք լինելուն[79]։

1849 թվականի դեկտեմբերին Թեյլորը Կոնգրեսին ուղարկեց միության գործերի վերաբերյալ իր միակ զեկույցը։ Նա ներկայացրեց միջազգային իրադարձությունները և առաջարկեց սակագնային քաղաքականության և գործադիր կազմակերպության մի քանի ճշգրտումներ, սակայն այդ հարցերը ստվերում մնացին Կոնգրեսի առջև ծառացած սեկցիոն ճգնաժամի պատճառով։ Նա հայտնել Էր նահանգի կարգավիճակ ստանալու համար Կալիֆոռնիայի և Նոր Մեքսիկայի հայտարարությունների մասին և Կոնգրեսին խորհուրդ էր տվել գրավոր հավանություն տալ դրանց և <<ձեռնպահ մնալ սեկցիոն բնույթի այդ հետաքրքիր թեմաների ներդրումից>>:Քաղաքական զեկույցը պրոզաիկ և անվախ էր, բայց վերջանում էր անջատողականների կտրուկ քննադատությամբ[80]։ Դա ոչ մի ազդեցություն չունեցավ Հարավային օրենսդիրների վրա, որոնք երկու ազատ Նահանգների ընդունումը դիտարկում էին որպես էքզիստենցիալ սպառնալիք, և Կոնգրեսը հայտնվեց փակուղիում[81]։

Թեյլորի դագերոտիպը Սպիտակ տանը Մթյու Բրեդիի կողմից, 1849 թվական
Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները (Տեխասի սահմանը կարգավորված չէ, Կալիֆոռնիան ընդունվել է 1850 թվականին) և մնացած տարածքներև Թեյլորի նախագահության ժամանակ

Արտաքին գործեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հավելյալ տեղեկություն՝ History of U.S. foreign policy, 1829–1861
Նախագահ Զաքարի Թեյլորը ձախ կողմում նստած կանգնած է իր գրասենյակի առջև:Ռևերի Ջոնսոն, Գլխավոր դատախազ; Վիլյամ Մ. Մերեդիթ, ֆինանսների նախարար; Վիլյամ Բ. Պրեստոն, նավատորմի նախարար; Ջորջ Վ. Քրոուֆորդ, ռազմական նախարար; Ջեյքոբ Կոլամեր, գլխավոր փոստարար; Թոմաս Յուինգ, ներքին գործերի նախարար; և Ջոն Մ.Քլեյթոն, պետական քարտուղար: Ֆրենսիս Դ ' Ավինյոնի վիմագրությունը, որը հրապարակվել է Մեթյու Բրեյդիի կողմից 1849 թվականին:

Թեյլորը և պետքարտուղար Ջոն Քլեյթոնը դիվանագիտական փորձ չունեին և պաշտոնը ստանձնեցին արտաքին միջազգային քաղաքականության համեմատաբար հանգիստ ժամանակահատվածում։ Նրանց ընդհանուր ազգայնականությունը Թեյլորին թույլ էր տվել արտաքին քաղաքական հարցերը փոխանցել Քլեյթոնին նվազագույն վերահսկողությամբ, թեև ոչ մի որոշիչ արտաքին քաղաքականություն չի հաստատվել նրանց կառավարման ներքո[82]։ Լինելով ավտոկրատական եվրոպական կարգի հակառակորդներ ՝ նրանք ի լուր աշխարհի աջակցում էին գերմանացի և հունգարացի լիբերալներին 1848 թվականի հեղափոխություններում, թեև քիչ բանով կարող էին օգնել նրանց[83]։ Ֆրանսիայի նախարար Գիյոմ Թել Պուսենի կողմից հնչեցված վիրավորանքը գրեթե հանգեցրել էր դիվանագիտական հարաբերությունների խզմանը, քանի դեռ Պուսենին չփոխարինեցին, իսկ Պորտուգալիայի հետ վնասի փոխհատուցման մասին վեճը ավարտվեց Թեյլորի վարչակազմի կողմից կտրուկ խոսքեր հնչեցնելով։ Թեյլորի վարչակազմը երկու նավ ուղարկեց Միացյալ Թագավորություն բրիտանացի Ջոն Ֆրանկլինի և նրա հետազոտողների խմբի փնտրտուքներին օժանդակելու համար, որոնք մոլորվել էին Արկտիկայում[84]։ Մինչդեռ վիգերի նախորդ վարչակազմերը կարևորում էին Խաղաղօվկիանոսյան առևտուրը որպես տնտեսական հրամայական, Թեյլորի վարչակազմը լուրջ նախաձեռնություն չէր ցուցաբերում Հեռավոր Արևելքում[85]։

1849 թվականի և 1850 թվականի ընթացքում նրանք պայքարում էին Վենեսուելայի արմատական Նարսիսո Լոպեսի դեմ, որը բազմիցս գլխավորել էր ֆլիբուստերյան արշավանքները՝ փորձելով գրավել Կուբայի կղզին։ Կուբայի բռնակցումը հարավում շատերի հիացմունքի առարկա էր[86]։ Վերջիններս Կուբան տեսնում էին որպես պոտենցիալ նոր ստրկատիրական պետություն, և Լոպեսը մի քանի Հարավային կողմնակիցներ ուներ:Լոպեսը շռայլ առաջարկներ էր անում ամերիկյան ռազմական առաջնորդներին աջակցել նրան, բայց Թեյլորը և Քլեյթոնը այդ ձեռնարկությունը համարում էին անօրինական։ Նրանք հայտարարեցին շրջափակման մասին, իսկ ավելի ուշ արտոնեցին ձերբակալել Լոպեսին և նրա ընկերներին, որոնք, սակայն, ի վերջո, արդարացվեցին։ Նրանք նաև դիմակայեցին Իսպանիային՝ ծովահենության մեղադրանքով մի քանի ամերիկացիների ձերբակալության հարցով[87]։ Իսպանացիները, ի վերջո, ազատեցին նրանց, որպեսզի լավ հարաբերություններ պահպանեն ԱՄՆ-ի հետ[88]։

Կարելի է պնդել, որ արտաքին քաղաքականության մեջ Թեյլորի վարչակազմի գլխավոր ձեռքբերումը 1850 թվականի Քլեյթոն-Բուլվերյան պայմանագիրն էր, որը վերաբերում էր Կենտրոնական Ամերիկայի միջոցով նախատեսվող միջօվկիանոսյան ջրանցքի կառուցմանը։ Չնայած ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան բարեկամական հարաբերությունների մեջ էին, և նման ջրանցքի կառուցումը մոտ ապագայի հարց չէր, փոքր հավանականությունն անգամ երկու երկրներին դժվարին կացության մեջ էր դնում[89]։ Մի քանի տարվա ընթացքում Բրիտանիան ռազմավարական կետեր գրավեց ժամանակակից Նիկարագուայի արևելյան ափին։ Բանակցություններ էին ընթանում Մեծ Բրիտանիայի հետ, որի արդյունքը եղավ Քլեյթոն–Բուլվերյան նշանավոր պայմանագիրը։ Երկու երկրները համաձայնեցին չհավակնել Նիկարագուայում կառուցվելիք որևէ ջրանցքի վերահսկողությանը։ Պայմանագիրը նպաստեց անգլո-ամերիկյան միության զարգացմանը՝ միաժամանակ հանդիսանալով Թեյլորի վերջին քայլը նախագահի պաշտոնում[90]։

Փոխզիջման փորձեր և վերջին օրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քլեյը կենտրոնական դեր էր խաղում Կոնգրեսում ստրկատրությանն առնչվող քննարկումների ընթացքում։ Չնայած նրա հայացքները մասամբ համընկնում էին Թեյլորի դիրքորոշումների հետ, նախագահը միշտ հեռու էր մնում Քլեյից[91]։ Պատմաբանները տարակարծիք են նրա դրդապատճառների վերաբերյալ։ Դենիել Ուեբսթերի աջակցությամբ Քլեյը մշակել է իր հայտնի առաջարկը ՝ <<1850 թվականի փոխզիջումը>>։ Այս առաջարկը թույլ էր տալիս Կալիֆոռնիային ստրկության հարցում անկախ որոշում կայացնել, իսկ մյուս տարածքները դաշնային իրավասության տակ էին մնում[92]։ Ստրկատիրությունը պահպանվելու էր Կոլումբիայի շրջանում, սակայն ստրուկների առևտուրը արգելվում էր։ Միաժամանակ խիստ օրենք էր ընդունվելու փախած ստրուկների մասին ՝ շրջանցելով Հյուսիսային օրենսդրությունը, որը հարավցիներին սահմանափակում էր փախած ստրուկների վերադարձի հարցում[93]։ Լարվածությունն աճեց այն բանից հետո, երբ Կոնգրեսը բանակցություններ էր վարում անջատման շուրջ, ինչը հանգեցրեց նրան, որ Թեյլորը սպառնաց զորքերը առաջնորդել դեպի Նոր Մեքսիկա ՝ Տեխասի հետ սահմանը պաշտպանելու համար։ Թեյլորը նաև ասել է, որ եթե որևէ մեկը "իր վրա է վերցրելՄիության դեմ խռովություն, նա պետք է լույս աշխարհ գար... ավելի քիչ դժկամությամբ, քան նա կախել է դասալիքներին ու լրտեսներին Մեքսիկայում[93]։"Օմնիբուսի օրենքը կարևոր քայլ էր առաջ, բայց ի վերջո չկարողացավ անցնել երկու կողմից ծայրահեղականների պատճառով[94]։

Իր նախագահության ընթացքում Թեյլորը մեծ փոխզիջման չհասավ։ Փոխարենը նրա վերջին օրերը մթագնվեցին Գալֆինի գործով։ Թեյլորի աշխատակազմոմ ներգրավվելուց առաջ զինվորական նախարար Քրոուֆորդը փաստաբան էր աշխատում։ Նա ներգրավված էր եղել տասնհինգամյա գործի մեջ ՝ հանդիսանալով գաղութային վաճառականի ժառանգների ներկայացուցիչ, ում ծառայությունները Բրիտանական թագին չեն փոխհատուցվել ամերիկյան հեղափոխության ժամանակ։ Մեծ Բրիտանիան պարտական էր Ջորջ Գելֆինին, և այդ պարտքը պետք է իր վրա վերցներ դաշնային կառավարությունը, բայց Գելֆինի ժառանգներին վճարվեց միայն հիմնական պարտքի գումարը երկար տարիների դատական գործընթացներից հետո և նրանք չկարողացան հասնել Փոլկի վարչակազմի կողմից տոկոսների վճարմանը։ Ֆինանսների նախարար Մերեդիթի աջակցությամբ գլխավոր դատախազ Ջոնսոնը վերջապես ստորագրեց <<1850թ․-ի ապրիլի վճարումը>>։ Վճարումը ներառում էր Քրոուֆորդին գրեթե 100 000 ԱՄՆ դոլար իրավաբանական փոխհատուցում․ կառավարության երկու անդամներ, փաստորեն, առաջարկել են պետական գանձարանի հսկայական կտոր մյուսին։ Պալատի անցկացված հետաքննությունը Քրոուֆորդից հանեց բոլոր իրավական մեղադրանքները, սակայն, այնուամենայնիվ, դժգոհություն հայտնեց այն կապակցությամբ, որ Քրոուֆորդը ընդունել էր վճարումը։ Թեյլորը, որն արդեն ուրվագծել էր իր կաբինետի վերակազմավորման սխեման, այժմ կանգնեց ծավալվող սկանդալի առաջ, որը կարող էր ավելի բարդացնել իրավիճակը[94]։

Մահը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1850 թվականի փորագրություն, որը պատկերում է Զաքարի Թեյլորի մահը և հուղարկավորությունը

1850 թվականի հուլիսի 4-ին Թեյլորը, ըստ հաղորդումների, մեծ քանակությամբ հում մրգեր և սառը կաթ էր սպառում Վաշինգտոնի Մոնումենտում դրամահավաքի ժամանակ, որն այն ժամանակ կառուցվում էր:Մի քանի օրվա ընթացքում նա ծանր հիվանդացել է անհայտ մարսողական հիվանդությամբ։ Եվ հենց այդ ժամանակ նրա բժիշկը ախտորոշեց որպես խոլերային հիվանդություն (աղիքային հիվանդություն, տարբերել ասիատիկ խոլերայից)[95]։ Դա Թեյլորի մահվան ժամանակ լայնորեն տարածված համաճարակ էր[96]։ Թեյլորի հիվանդության ինքնությունը և աղբյուրը պատմական շահարկումների առարկա դարձան, թեև հայտնի է, որ նրա կաբինետի մի քանի անդամներ ևս հիվանդացել են նման հիվանդությամբ[97]։

Թեյլորը խոսքերն են՝

<<Ես չեմ զարմանա, եթե այս ամենն ավարտվի իմ մահով։ Ես չէի սպասում, որ բախվեմ այն ամենի հետ, ինչ ինձ էր սպասվում նախագահ դառնալուց ի վեր։ Աստված վկա, ես փորձում էի կատարել այն, ինչ համարում էի ազնիվ պարտք։ Բայց ես սխալվեցի։ Իմ դրդապատճառները սխալ են մեկնաբանվել, և իմ զգացմունքները խորապես վիրավորված են>>[98]։

Չնայած բուժմանը Թեյլորը մահացավ 1850թ․-ի հուլիսի 9-ին ժամը 10:35-ին 65 տարեկան հասակում[99]։ Նրա մահից հետո փոխնախագահ Ֆիլմորը ստանձնեց նախագահի պաշտոնը մինչև 1853 թվականի մարտի 4-ը։ Պաշտոնը ստանձնելուց կարճ ժամանակ անց Ֆիլմորը ստորագրեց <<1850թ. փոխզիջման>> մասին օրենքը, որը լուծեց Թեյլորի վարչակազմի առջև ծառացած բազմաթիվ խնդիրներ[100]։

Թեյլորը 1850թ. հուլիսի 13-ից մինչև 1850թ. հոկտեմբերի 25-ը հողարկավորված էր Վաշինգտոնի Կոնգրեսի գերեզմանատան հասարակական դամբարանում (դամբարանը կառուցվել էր 1835թ. հայտնի մարդկանց դիերը պահելու նպատակով մինչև նրանց համար գերեզմանատեղ պատրաստելը)։ Թեյլորի մարմինը տեղափոխվեց նրա ընտանեկան հողամաս, ուր Թեյլորների հին ագարակում թաղված էին նաև Թեյլորի ծնողները։

[փա՞ստ]

Դատավորների նշանակումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դատավորների նշանակումները[101]
Դատարան Անուն Ժամանակահատված
Լուիզիանայի Շրջանային դատարան Հենրի Բոյս 1849–1861[lower-alpha 1]
Իլոնոիսի շրջանային դատարան Թոմաս Դրոմոնդ 1850–1855
Ալաբամայի շրջանային դատարան
M.D. Ala.
S.D. Ala. 		Ջոն Գայլ 1849–1859
Արկանսասի շրջանային դատարան Դենիել Ռինգո 1849–1851[lower-alpha 2]

Պատմական հեղինակությունը և հուշարձանները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեյլորի դամբարանը Լուիսվիլում գտնվող Զաքարի Թեյլորի ընտանեկան գերեզմանատանը, Կենտուկի

Իր պաշտոնավարման կարճ ժամկետի պատճառով Թեյլորը, ինչպես ենթադրվում է, ուժեղ ազդեցություն չի ունեցել ոչ նախագահի, ոչ էլ Միացյալ Նահանգների վրա[102]։ Որոշ պատմաբաններ կարծում են, որ Թեյլորը չափազանց անփորձ է եղել քաղաքականության մեջ, մինչդեռ պաշտոնյաները քաղաքական գործիչների հետ սերտ կապեր են ունեցել[102]։ Չնայած իր թերություններին, Clayton-Boulevard պայմանագիրը ազդեց Մեծ Բրիտանիայի հետ հարաբերություններիվրա Կենտրոնական Ամերիկայում, " ճանաչվելով այն հանգամանքը, որ կարևոր քայլ է նվազեցնել հավատարմությունը ընդունելով այն որպես քաղաքականություն.[102]"Մինչ Միացյալ Նահանգների նախագահների պատմական վարկանիշները սովորաբար Թեյլորին դասում էին վերին օղակի ղեկավարների ստորին քառորդինմ, հարցումների մեծ մասը, որպես կանոն, գնահատում են որպես վիգերի կուսակցության չորս նախագահներից առավել արդյունավետ գործողներից մեկին։

Թեյլորը վերջին նախագահն էր, ով ստրուկներ ուներ իր պաշտոնում[lower-alpha 3]։ Նա չորս նախագահներից երրորդն էր, վերջինը Ֆիլմորն էր, նրա իրավահաջորդը։ Թեյլորը նաև երկրորդ նախագահն էր, ով մահացավ իր պաշտոնում, որին նախորդեց Ուիլյամ Հենրի Հարիսոնը, ով մահացավ ինը տարի առաջ նախագահի պաշտոնը զբաղեցնելով։

1883 թվականին Կենտուկիի համագործակցությունը 50 ֆունտանոց հուշարձան է կանգնեցրել, որը կանգնեցվել է Թեյլորի արձանի բնական մեծությամբ ՝ նրա գերեզմանի կողքին։ 1920 թվականին Թեյլորի ընտանիքը փորձել է Թեյլորների գերեզմանոցը վերածել ընտանեկան գերեզմանոցի։ Կենտուկիի համագործակցությունը այս նախագծի համար նվիրաբերեց երկու հարևան հողակտորներ՝ Թեյլորների ընտանեկան գերեզմանոցի կես ակրը դարձնելով 16 ակր (65 000 մ2)։ 1926 թվականի մայիսի 5-ին Նախագահ Թեյլորի և նրա կնոջ (մահացած 1852 թվականին ) աճյունները տեղափոխվեցին Թեյլորի նորակառույց դամբարան, որը կառուցվել է գրանիտ հիմքերով և մարմարի ինտերիերով կրաքարից։ Գերեզմանոցի տարածքը նշված էր որպես Զաքարի Թեյլորի ընտանեկան գերեզմանոց։

ԱՄՆ փոստային գերատեսչությունը Զաքարի Թեյլորի պատվին փոստային նամականիշների առաջին թողարկումը թողարկել է 1875 թվականի հունիսի 21-ին ՝ նրա մահից 25 տարի անց։ 1938 թվականին Թեյլորը կրկին հայտնվեցԱՄՆ-ի փոստային նամականիշի վրա, Այս անգամ ՝ 1938 թվականի 12-ցենտանոց նախագահական համարում։ Թեյլորի վերջին հայտնվելը (մինչ օրս՝ 2010 թվականից ի վեր) ԱՄՆ փոստային նամականիշի վրա տեղի է ունեցել 1986 թվականին, երբ նա այդ պտվին էր արժանացել ստացել AMERIPEX-ի նախագահական թողարկման ժամանակ։ Վաշինգտոնից, Ջեֆերսոնից, Ջեքսոնից և Լինքոլնից հետո, Զաքարի Թեյլորը ԱՄՆ-ի հինգերորդ նախագահն էր, որը հայտնվել է ԱՄՆ-ի փոստային կայքում։

Նրա անունն են կրում մի քանի կազմակերպությունների և վայրերի ամբողջ Միացյալ Նահանգներում, այդ թվում։

Սպանությունների տեսությունները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փորագրված դիմանկար

Նրա մահից անմիջապես հետո սկսեցին լուրեր տարածվել, որ Թեյլորը թունավորվել է հարավացիների ստրկության կողմնակիցների կողմից, և նման տեսությունները պահպանվել են նաև 21-րդ դարում:.[109][110] 1978 թվականին Համիլթոն Սմիթն իր սպանության տեսությունը հիմնեց թմրանյութերի ընդունման ժամկետների, խոլերայի հաստատված բռնկումների և այլ նյութերի բացակայության վրա[111]։ 1980-ականների վերջին Ֆլորիդայի համալսարանի նախկին պրոֆեսոր Կլարա Ռայզինգը համոզեց Թեյլորի մերձավոր ազգականին համաձայնել արտաշիրմմանը ՝ ստուգելու նրա մնացորդները[112]։ Աճյունները արտաշիրմվել և տեղափոխվել են Կենտուկիի նահանգի գլխավոր դատաբժշկական փորձաքննության գրասենյակ 1991 թվականի հունիսի 17-ին։ Մազերի, եղունգների և այլ հյուսվածքների նմուշները հեռացվել են և իրականացվել են ռենտգեն հետազոտություններ։ Աճյունները վերադարձվել են գերեզմանատուն և վերաթաղվել դամբարանում համապատասխան արարողակարգով[113]։

Նեյտրոնաակտիվ անալիզը, որն անցկացվել է ազգային լաբորատորիայում, թունավորման ոչ մի նշան չի հայտնաբերել, քանի որ մկնդեղի մակարդակը չափազանց ցածր է եղել[113][114]։ Վերլուծությունը ցույց է տվել, որ Թեյլորը վարակվել է "Խոլերայով կամ սուր գաստրոէնտերիտով", քանի որ Վաշինգտոնում բացվել են կոյուղու կոլեկտորներ, և նրա սնունդը կամ խմիչքը կարող էին վարակվել։ Վերականգնման ցանկացած ներուժ ճնշվել է նրա բժիշկների կողմից, ովքեր բուժում էին նրան" իպեկակ, կալոմել, օփիում և խինին "40 հատիկ մեկ դեղաչափով (մոտավորապես 2,6 գրամ), ինչպես նաև"արյունահոսել և ծածկել այն գայլերի միջոցով" մեթոդով[115]:"Քաղաքագետ Մայքլ Պարենտին կասկածի տակ է դնում Թեյլորի մահվան ավանդական բացատրությունը։ Հիմնվելով դատաբժշկական պաթոլոգոանատոմների հարցազրույցների և զեկույցների վրա, Նա պնդում է, որ մկնդեղի թունավորման ստուգման համար օգտագործվող ընթացակարգը արմատապես սխալ էր[116][117]։ 2010-ի վերանայումը եզրակացնում է. " չկա վերջնական ապացույց, որ Թեյլորը սպանվել է, և չի թվում, որ կա վերջնական ապացույցներ, որ նա չի սպանվել:"[118]

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Wikipedia books

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Recess appointment; Պաշտոնապես նշանակվել է 21 Դեկտեմբեր, 1849թվականին, հաստատվել Ամերիկյան Սենատի կողմիվ 2 Օգոստոս, 1850 թվականին, և ստացվել հանձնաժողով 2 Օգոստոս, 1850 թվականին.
  2. ↑ Recess appointment; formally nominated on December 21, 1849, confirmed by the United States Senate on June 10, 1850, and received commission on June 10, 1850.
  3. ↑ This numbering includes John Tyler, who served as vice president under the Whig William Henry Harrison but was expelled from his party shortly after becoming president.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Lundy D. R. The Peerage
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Woolley J. T. The American Presidency Project — 1999.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://web.archive.org/web/20210420181204/https://www.loc.gov/collections/zachary-taylor-papers/articles-and-essays/timeline/1848-to-1850/
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Kindred Britain
  7. ↑ Tolson, Jay (2007 թ․ փետրվարի 16). «Worst Presidents: Zachary Taylor (1849–1850)». U.S. News & World Report.
  8. ↑ Geoffrey Henry (1991 թ․ մարտ). «National Register of Historic Places Inventory/Nomination: Hare Forest Farm» (PDF). Virginia Department of Historic Resources.
  9. ↑ Bauer, pp. 1–2; Hamilton, vol. 1, pp. 21–24, 261–262.
  10. ↑ Hamilton, vol. 1, pp. 22, 259.
  11. ↑ https://famouskin.com/famous-kin-chart.php?name=4640 robert e lee&kin=7872 zachary taylor&via=4758 richard lee
  12. ↑ Bauer, K. Jack (1985). Zachary Taylor: Soldier, Planter, Statesman of the Old Southwest. Baton Rouge, Louisiana: Louisiana State University Press. էջ 4. ISBN 978-0-8071-1237-3.
  13. ↑ Nowlan, Robert A. (2016). The American Presidents From Polk to Hayes. Denver, Colorado: Outskirts Press. էջ 79. ISBN 978-1-4787-6572-1.
  14. ↑ Zachary Taylor: Soldier, Planter, Statesman of the Old Southwest
  15. ↑ Johnston, J. Stoddard (1913). «Sketch of Theodore O'Hara». The Register of the Kentucky Historical Society. Frankfort, Kentucky: State Journal Company. էջ 67.
  16. ↑ 16,0 16,1 Bauer, pp. 2–4; Hamilton, vol. 1, pp. 25–29.
  17. ↑ Bauer, pp. 8–9; Hamilton, vol. 1, p. 37.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 «Zachary Taylor: Facts at a Glance». American President: A Reference Resource. Miller Center (University of Virginia). 2016 թ․ սեպտեմբերի 26.
  19. ↑ Bauer, pp. 48–49.
  20. ↑ Bauer, pp. 69–70.
  21. ↑ 21,0 21,1 Bauer, p. 38.
  22. ↑ Bauer, p. 243.
  23. ↑ Eisenhower, pp. 138–139.
  24. ↑ https://www.loc.gov/collections/zachary-taylor-papers/articles-and-essays/timeline/1784-to-1815/
  25. ↑ 25,0 25,1 Bauer, p. 5; Hamilton, vol. 1, p. 33.
  26. ↑ Eisenhower, pp. 4–6.
  27. ↑ 27,0 27,1 ANTI-SLAVERY REPORTER VOL III, NO XXXVI, December 1, 1848, p 194-5
  28. ↑ Stanley Nelson, Taylor's Cypress Grove Plantation, The Ouachita Citizen, August 6, 2014
  29. ↑ Eisenhower, pp. 7–8.
  30. ↑ Eisenhower, pp. 10–11.
  31. ↑ Bauer, pp. 13–19; Hamilton, vol. 1, pp. 39–46.
  32. ↑ Eisenhower, pp. 13–15.
  33. ↑ Bauer, pp. 20–30; Hamilton, vol. 1, pp. 47–59.
  34. ↑ Eisenhower, pp. 17–19.
  35. ↑ Baton Rouge Barracks at NorthAmericanForts.com, accessed 01 June 2018.
  36. ↑ 36,0 36,1 Bauer, pp. 40–47; Hamilton, vol. 1, pp. 70–77.
  37. ↑ Bauer, pp. 47–59; Hamilton, vol. 1, pp. 77–82.
  38. ↑ Bauer, pp. 59–74; Hamilton, vol. 1, pp. 83–109.
  39. ↑ Bauer, pp. 75–95; Hamilton, vol. 1, pp. 122–141.
  40. ↑ Bauer, pp. 96–110; Hamilton, vol. 1, pp. 142–155.
  41. ↑ Bauer, p. 111; Hamilton, vol. 1, pp. 156–158.
  42. ↑ Eisenhower, pp. 30–31.
  43. ↑ Bauer, pp. 116–123; Hamilton, vol. 1, pp. 158–165.
  44. ↑ Bauer, pp. 123–129, 145–149; Hamilton, vol. 1, pp. 170–177.
  45. ↑ Bauer, p. 166; Hamilton, vol. 1, p. 195.
  46. ↑ Bauer, pp. 152–162; Hamilton, vol. 1, pp. 181–190.
  47. ↑ Montgomery, 1847, pp. 176–177
  48. ↑ Fry, pp. 186-187
  49. ↑ Fry, p. 188
  50. ↑ Hamilton, vol. 1, pp. 198–199.
  51. ↑ Bauer, pp. 166–185; Hamilton, vol. 1, pp. 207–216.
  52. ↑ Eisenhower, pp. 62–66.
  53. ↑ Eisenhower, pp. 66–68.
  54. ↑ Bauer, pp. 186–207; Hamilton, vol. 1, pp. 217–242.
  55. ↑ 55,0 55,1 Breithaupt, Jr., Richard Hoag (1998). Aztec Club of 1847 Military Society of the Mexican War. Universal City, CA: Walika Publishing Company. էջ 3. ISBN 1886085056.
  56. ↑ Hamilton, vol. 1, pp. 248–255.
  57. ↑ Smith (2001) p. 83
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 58,4 58,5 «Zachary Taylor: Campaigns and Elections». Miller Center of Public Affairs. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 8-ին.
  59. ↑ Hamilton, vol. 2, pp. 38–44.
  60. ↑ 60,0 60,1 Smith, էջեր 40–42
  61. ↑ Smith, էջեր 20–21
  62. ↑ Bauer, pp. 236–238; Hamilton, vol. 2, pp. 94–97.
  63. ↑ Bauer, pp. 239–244.
  64. ↑ Smith, էջեր 21–23
  65. ↑ Holt, p. 272.
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 Bauer, pp. 248–251.
  67. ↑ Bauer, pp. 251–253.
  68. ↑ Bauer, pp. 247–248.
  69. ↑ Bauer, pp. 253–255, 260–262.
  70. ↑ 70,0 70,1 Bauer, pp. 256–258.
  71. ↑ Eisenhower, pp. 96–97.
  72. ↑ Bauer, pp. 268–270.
  73. ↑ Eisenhower, pp. 101–102.
  74. ↑ Bauer, pp. 289–290.
  75. ↑ Bauer, pp. 295–298.
  76. ↑ Bauer, pp. 290–291.
  77. ↑ Bauer, pp. 291–292.
  78. ↑ Bauer, pp. 292–294.
  79. ↑ Bauer, p. 294.
  80. ↑ Bauer, p. 298–299.
  81. ↑ Bauer, p. 299–300.
  82. ↑ Bauer, 273–274, 288.
  83. ↑ Bauer, pp. 274–275.
  84. ↑ Bauer, pp. 275–278.
  85. ↑ Bauer, pp. 287–288.
  86. ↑ Eisenhower, pp. 113–114.
  87. ↑ Bauer, 278–280.
  88. ↑ Bauer, 280–281.
  89. ↑ Bauer, p. 281.
  90. ↑ Bauer, pp. 281–287.
  91. ↑ Bauer, pp. 301, 307–308.
  92. ↑ Bauer, p. 301.
  93. ↑ 93,0 93,1 «Zachary Taylor». whitehouse.gov. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 21-ին.
  94. ↑ 94,0 94,1 Bauer, pp. 301–312.
  95. ↑ (1) Smith, p. 156.
    (2) Bauer, p. 314
    (3) Perry, John (2010). Lee: A Life of Virtue. Nashville, Tennessee: Thomas Nelson. էջեր 93–94. ISBN 978-1595550286. OCLC 456177249. At Google Books.
  96. ↑ Bauer, pp. 314–316.
  97. ↑ Eisenhower, p. 133.
  98. ↑ The American nation: its executive ... – Google Books. Williams Publishing Co. 1888. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 12-ին.
  99. ↑ Bauer, p. 316.
  100. ↑ Eisenhower, pp. 139–140.
  101. ↑ «Biographical Directory of Federal Judges». History of the Federal Judiciary. Federal Judicial Center.
  102. ↑ 102,0 102,1 102,2 «Zachary Taylor: Impact and Legacy». Miller Center of Public Affairs. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 12-ին.
  103. ↑ The Zachary Taylor Parkway: Louisiana's road to the future, accessed April 15, 2012.
  104. ↑ «Zachary Taylor Hall». selu.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 21-ին.
  105. ↑ Wikimedia Commons photo of Zach Taylor Hall, accessed April 15, 2012.
  106. ↑ Krakow, Kenneth K. (1975). Georgia Place-Names: Their History and Origins (PDF). Macon, GA: Winship Press. էջ 222. ISBN 0-915430-00-2.
  107. ↑ «Taylor County». www.iowacounties.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ ապրիլի 25-ին.
  108. ↑ The Register of the Kentucky State Historical Society, Volume 1. Kentucky State Historical Society. 1903. էջ 37.
  109. ↑ Willard and Marion (2010). Killing the President. էջ 188.
  110. ↑ "The Strange Death of Zachary Taylor", by Tony Seybert, The Daily Kos
  111. ↑ Hamilton Smith, "The Interpretation of the Arsenic Content of Human Hair," Journal of the Forensic Science Society, vol. 4, summarized in Sten Forshufvud and Ben Weider, Assassination at St. Helena (Vancouver, Canada: Mitchell Press, 1978).
  112. ↑ McLeod, Michael (1993 թ․ հուլիսի 25). «Clara Rising, Ex-uf Prof Who Got Zachary Taylor Exhumed». Orlando Sentinel. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 1-ին.
  113. ↑ 113,0 113,1 Marriott, Michel (2011 թ․ հունիսի 27). «Verdict In: 12th President Was Not Assassinated». The New York Times. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  114. ↑ «President Zachary Taylor and the Laboratory: Presidential Visit from the Grave». Oak Ridge National Laboratory. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  115. ↑ Sampas, Jim (1991 թ․ հուլիսի 4). «Scandal and the Heat Did Zachary Taylor In». The New York Times. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  116. ↑ Parenti, Michael (1998). «The strange death of president Zachary Taylor: A case study in the manufacture of mainstream history». New Political Science. 20 (2): 141–158. doi:10.1080/07393149808429819.
  117. ↑ Parenti, Michael (1999). History as Mystery. էջեր 209–239. ISBN 9780872863576.
  118. ↑ Willard and Marion (2010). Killing the President. էջ 189.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Col begin Քաղաքական պատմություններ|style="width:50%; "| Ընդհանուր կենսագրություններ

Political history

Genealogy

Further reading

|}

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանը
Վիքիդարանը
Վիքիդարանը ունի բնօրինակ գործեր, որոնց հեղինակն է՝
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Զաքարի Թեյլոր հոդվածին
 Զաքարի Թեյլոր
էջը Վիքիպահեստում
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զաքարի Թեյլոր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զաքարի_Թեյլոր&oldid=10140202» էջից