Բուքեր Վաշինգտոն

Բուքեր Վաշինգտոն; անգլ.՝ Booker Taliaferro Washington
Ծնվել է	ապրիլի 5, 1856[…]
Ծննդավայր	Hale's Ford, Franklin County, Վիրջինիա, ԱՄՆ
Մահացել է	նոյեմբերի 14, 1915[…] (59 տարեկան)
Մահվան վայր	Տակսիգի, Ալաբամա, ԱՄՆ
Գերեզման	Tuskegee University Campus Cemetery
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ազգություն	աֆրոամերիկացի
Կրթություն	Hampton University?
Մասնագիտություն	դաստիարակ, գրող, ինքնակենսագիր, մանկավարժ, գործարար, քաղաքական գործիչ, իրավապաշտպան և ուսուցիչ
Աշխատավայր	Թասքիգիի համալսարան
Ամուսին	Fannie Smith Washington?, Olivia A. Davidson? և Margaret Murray Washington?
Ծնողներ	մայր՝ Nataly Anette?
Զբաղեցրած պաշտոններ	իրավապահ և ընկերության նախագահ
Կուսակցություն	ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն
Անդամություն	National Negro Business League? և Alabama State Teachers Association?
Երեխաներ	Booker T. Washington, Jr.?, Portia Washington Pittman? և Ernest Davidson Washington?
	Ստորագրություն;
	Booker T. Washington Վիքիպահեստում

Բուքեր Տալիաֆերո Վաշինգտոն (անգլ.՝ Booker Taliaferro Washington, ապրիլի 5, 1856(1856-04-05)^[1]^[2]^[3]^[…], Hale's Ford, Franklin County, Վիրջինիա, ԱՄՆ - նոյեմբերի 14, 1915(1915-11-14)^[1]^[2]^[4]^[…], Տակսիգի, Ալաբամա, ԱՄՆ), ամերիկացի մանկավարժ և աֆրոամերիկացիների կրթության ջատագով, բանախոս, քաղաքական գործիչ և գրող^[7]:

Կենսագրություն

Բուքեր Վաշինգտոնը ծնվել է 1856 թվականի ապրիլի 5-ին Վիրջինիա նահանգի պլանտացիաներում: Սևամորթ ստրուկի և իրեն անծանոթ սպիտակամորթ տղամարդու որդի է։ Նրա մայրն աշխատել է որպես խոհարար՝ պլանտացիայի սեփականատիրոջ տանը։ Մանկության տարիներին, ինչպես մյուս ստրուկները, նա ազգանուն չի ունեցել և 1861-1865 թվականների ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի ավարտից հետո, որը ազատություն բերեց սևամորթ ստրուկներին, Բուքերն ընտրել է ԱՄՆ առաջին նախագահ Ջորջ Վաշինգտոնի ազգանունը:

Այն բանից հետո, երբ Աբրահամ Լինքոլնը ստորագրեց Էմանսիպացիայի հռչակագիրը՝ վերջ տալով սևամորթների շահագործմանը և նրանց ազատություն շնորհելով նախկին տերերից, Բուքերի մայրը լքել է պլանտացիան: Տեղափոխվել է Մոլդեն քաղաք, որը գտնվում է Արևմտյան Վիրջինիա նահանգի մայրաքաղաք Չարլսթոնի մոտակայքում: Այնտեղ Բուքերն ինքն իրեն սովորել է կարդալ, իսկ հետո ավարտել է կիրակնօրյա դպրոցը, որը բաց էր աֆրոամերիկացի երեխաների համար:

Ընտանիքն ինչ-որ կերպ պահելու և մորը օգնելու համար նա դպրոցից առաջ առավոտյան աշխատում էր կես դրույքով՝ ածուխ տեղափոխելով խարույկի մեջ։ Նա աշխատում էր աղի գործարանում և ածխի հանքերում, բայց շարունակում էր կրթություն ստանալ։

1872 թվականին, տասնյոթ տարեկանում, ընդունվում է Վիրջինիայի Հեմփթոնի ընդհանուր գյուղատնտեսական ինստիտուտ սևամորթ ուսանողների համար, որտեղ նրանց ուսուցանում էին ավագ կիրակնօրյա դպրոցի ծրագրերով։ Այնտեղ սովորել է երեք տարի։ Ավարտելուց հետո դարձել է ուսուցիչ հարավի սևամորթների դպրոցներում և նույնիսկ կարճ ժամանակ աշխատել է որպես Համփթոնի ինստիտուտի ռեկտոր գեներալ Սամուել Արմսթրոնգի քարտուղար:

Այնուհետև Բուքեր Վաշինգտոնը տեղափոխվել է Վաշինգտոն, որտեղ շարունակել է կրթությունը: 1879 թվականին ստանում է ուսուցչի դիպլոմ և սկսում դասավանդել Հեմփթոնի ինստիտուտում, որտեղ ընդունվել է հնդիկ ուսանողների առաջին խումբը։

Գրական գործունեություն

Բուքեր Վաշինգտոնը գրել է մի քանի գիրք։ Ամենահայտնին կոչվում է «Թոթափիր շղթաները»:

Քաղաքական գործունեություն

Բուքեր Վաշինգտոնը ուշագրավ բանախոս էր, աֆրոամերիկացիների կրթության ականավոր մանկավարժներից և պայքարողներից մեկը: 1895 թվականի սեպտեմբերին Ատլանտա (Ջորջիա) քաղաքում առևտրային և արդյունաբերական ցուցահանդեսի բացման ժամանակ ելույթ է ունեցել՝ ուրվագծելով իր սոցիալ-քաղաքական հայեցակարգը, որը բաղկացած էր ռասայական և դասակարգային խաղաղությունից և սերտ համագործակցությունից սպիտակ և գունավոր բնակչության միջև: Միացյալ Նահանգներում դարձել է Ամերիկայի պատմության մեջ առաջին սևամորթը, որը ելույթ է ունեցել սպիտակամորթ հանդիսատեսի առջև:

Իր ելույթում Բուքեր Վաշինգտոնը հավասարություն խնդրեց միայն երկու ոլորտում՝ աշխատանք գտնելու և ձեռներեցության ոլորտում։ Նրա ելույթը 10 րոպեում ձևավորեց ռասայական քաղաքականությունը հարավում։

Բուքեր Վաշինգտոնը գիտեր, թե ինչպես գրավել ունկնդիրների ուշադրությունը, և շուտով նրա հրապարակային ելույթները սկսեցին նյութական պտուղներ տալ Տասկինգի ինստիտուտի համար:

Նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտը խորհրդակցել է նրա հետ սևամորթների և նույնիսկ սպիտակամորթ հարավցիների կառավարական պաշտոններում նշանակելու վերաբերյալ։

1896 թվականին Բուքերը ճանապարհորդել է Եվրոպայով ( Անտվերպեն, Հաագա, Փարիզ և Լոնդոն): Ուղևորության ընթացքում Վաշինգտոնը հանդիպել է Մարկ Տվենին և Վիկտորիա թագուհուն: Վերադառնալով ԱՄՆ՝ Վաշինգտոնը դարձել է Ամերիկայի սևամորթ բնակչության այն հատվածի ճանաչված առաջնորդը, որն անհրաժեշտ էր համարում խաղաղ ճանապարհով լուծել ռասայական խնդիրը։

Մահ

Չնայած իր լայնածավալ ճանապարհորդություններին և լայնածավալ աշխատանքին, Վաշինգտոնը միշտ եղել է Տուսկեգիի տնօրենը: Վաշինգտոնի առողջությունը արագորեն վատացել է 1915 թվականին, երկու տարբեր բժիշկների նրա մոտ ախտորոշվել են Բրայթի հիվանդություն՝ երիկամների բորբոքում, որն այսօր կոչվում է նեֆրիտ: Ասելով, որ իրեն մնացել է ընդամենը մի քանի օր ապրելու, Վաշինգտոնը ցանկություն է հայտնել մահանալ Տուսկեգիում: Նա նստել է գնացք և 1915 թվականի նոյեմբերի 14-ի կեսգիշերից անմիջապես հետո հասել Տուսկեգի։ Մի քանի ժամ անց նա մահացավ 59 տարեկան հասակում^[8]։ Նրա հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել 1915 թվականի նոյեմբերի 17-ին Տուսկեգի ինստիտուտի մատուռում։ Դրան մասնակցել է մոտ 8000 մարդ^[9]։ Նրան թաղել են մոտակայքում՝ Տասկեգի համալսարանի կամպուսի գերեզմանատանը։

Այն ժամանակ ենթադրվում էր, որ նա մահացել է սրտի անբավարարությունից, որը սրվել է գերաշխատանքից: 2006 թվականի մարտին նրա սերունդները թույլատրեցին բժշկական փաստաթղթերի ուսումնասիրությունը, սրանք ցույց տվեցին, որ ունեցել է հիպերտոնիա, արյան ճնշումը երկու անգամից ավելի նորմալ էր, և որ նա մահացել է երիկամների անբավարարությունից, որը առաջացել է արյան բարձր ճնշման հետևանքով^[10]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Mugleston W. F. Washington, Booker T. (05 April 1856?–14 November 1915), educator and race leader // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1500737
↑ Find A Grave — 1996.
↑ https://curiosity.lib.harvard.edu/black-teacher-archive/feature/alabama-294f6453-7a34-4b8c-bc2e-841c7bdb2e1d
↑ «1956 Centennial of Booker T. Washington 3¢ Stamps». Collector's Weekly Magazine. Վերցված է February 3, 2024-ին.
↑ «The Death of Booker T. Washington» (PDF). Booker T. Washington National Monument (National Park Service). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից October 9, 2022-ին. Վերցված է April 5, 2018-ին.
↑ «Booker T. Washington | Tuskegee University». www.tuskegee.edu. Արխիվացված օրիգինալից February 26, 2019-ին. Վերցված է February 25, 2019-ին.
↑ Dominguez, Alex (May 6, 2006). «Booker T. Washington's Death Revisited». The Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). Associated Press. ISSN 0190-8286. Արխիվացված օրիգինալից October 7, 2017-ին. Վերցված է April 5, 2018-ին.

Հետագա ընթերցում

Aiello, Thomas. The Battle for the Souls of Black Folk: WEB Du Bois, Booker T. Washington, and the Debate That Shaped the Course of Civil Rights (ABC-CLIO, 2016) online.
Boston, Michael B. (2010), The Business Strategy of Booker T. Washington: Its Development and Implementation, University Press of Florida; 243 pp. Studies the content and influence of his philosophy of entrepreneurship.
Chennault, Ronald E. "Pragmatism and Progressivism in the Educational Thought and Practices of Booker T. Washington." Philosophical Studies in Education 44 (2013): 121–131. online Արխիվացված Մարտ 7, 2023 Wayback Machine
Christian, Mark. Booker T. Washington: A Life in American History (ABC-CLIO, 2021).
Davis, Deborah. Guest of Honor: Booker T. Washington, Theodore Roosevelt, and the White House Dinner That Shocked a Nation (Simon and Schuster, 2012).
Deutsch, Stephanie. You need a schoolhouse: Booker T. Washington, Julius Rosenwald, and the building of schools for the segregated south ( Northwestern University Press, 2011).
Feiler, Andrew. A Better Life for the Children: Julius Rosenwald, Booker T. Washington, and the 4,978 Schools That Changed America (University of Georgia Press, 2021)
Fisher, Laura R. "Head and Hands Together: Booker T. Washington's Vocational Realism." American Literature 87.4 (2015): 709–737.
Gardner, Booker T. (1975). «The Educational Contributions of Booker T. Washington». The Journal of Negro Education. 44 (4): 502–518. doi:10.2307/2966635. ISSN 0022-2984. JSTOR 2966635.
Gibson, Donald B. (1993). «Strategies and Revisions of Self-Representation in Booker T. Washington's Autobiographies». American Quarterly. 45 (3): 370–393. doi:10.2307/2713239. ISSN 0003-0678. JSTOR 2713239.
Gottschalk, Jane (1966). «The Rhetorical Strategy of Booker T. Washington». Phylon. 27 (4): 388–395. doi:10.2307/273619. ISSN 0031-8906. JSTOR 273619.
Smock, Raymond W., ed. (1988). Booker T. Washington in Perspective: Essays of Louis R. Harlan. University Press of Mississippi. ISBN 978-1-57806-928-6. JSTOR j.ctt2tvj64.
Harlan, Louis R. (1966). «Booker T. Washington and the White Man's Burden». The American Historical Review. 71 (2): 441–467. doi:10.2307/1846341. ISSN 0002-8762. JSTOR 1846341.
Harlan, Louis R. (1988), Booker T. Washington in Perspective (essays), University Press of Mississippi.
Jackson Jr, David H. "Booker T. Washington in South Carolina, March 1909." South Carolina Historical Magazine (2012): 192–220. online Արխիվացված Փետրվար 22, 2023 Wayback Machine
Lewis, Theodore. "Booker T. Washington’s audacious vocationalist philosophy." Oxford review of education 40.2 (2014): 189–205.
Mathews, Basil Joseph, Booker T. Washington, educator and interracial interpreter (Harvard University Press, 1948)
McMurry, Linda O. (1982), George Washington Carver, Scientist and Symbol
Richards, Michael A. (October 2019). «Pathos, Poverty, and Politics: Booker T. Washington's Radically Reimagined American Civilization». Polity (անգլերեն). 51 (4): 749–779. doi:10.1086/705560. ISSN 0032-3497.
Smith, David L. (1997), «Commanding Performance: Booker T. Washington's Atlanta Compromise Address», in Gerster, Patrick; Cords, Nicholas (eds.), Myth America: A Historical Anthology, vol. II, St. James, NY: Brandywine Press, ISBN 978-1881089971
Smock, Raymond (2009), Booker T. Washington: Black Leadership in the Age of Jim Crow, Chicago: Ivan R Dee
Verney, Kevern J. The art of the possible: Booker T. Washington and Black Leadership in the United States, 1881–1925 (Routledge, 2013).
Webb, Clive. "‘A feeling which it is impossible for Englishmen to understand’: Booker T. Washington and Anglo-American Rivalries." History 107.376 (2022): 549–569.
Weiss, Ellen. Robert R. Taylor and Tuskegee: An African American Architect Designs for Booker T. Washington (NewSouth Books, 2012).
Wintz, Cary D.African American Political Thought, 1890–1930: Washington, Du Bois, Garvey, and Randolph (1996)
Zimmerman, Andrew (2012), Alabama in Africa: Booker T. Washington, the German Empire, and the Globalization of the New South, Princeton: Princeton University Press

Պատմագրություն և հիշողություն

Bieze, Michael Scott, and Marybeth Gasman, eds. Booker T. Washington Rediscovered (Johns Hopkins University Press, 2012), 265 pp. scholarly essays
Brundage, W. Fitzhugh, ed. (2003), Booker T. Washington and Black Progress: Up from Slavery 100 Years Later
Carroll, Rebecca, ed. Uncle Tom or New Negro?: African Americans Reflect on Booker T. Washington and Up from Slavery 100 Years Later (Crown, 2013).
Crowley, John W. "Booker T. Washington Revisited." American Literary Realism 54.2 (2022): 170–181. excerpt
Dagbovie, Pero Gaglo (2007), «Exploring a Century of Historical Scholarship on Booker T. Washington», Journal of African American History, 92 (2): 239–264, doi:10.1086/JAAHv92n2p239, JSTOR 20064182, S2CID 148770045
Friedman, Lawrence J. (October 1974), «Life 'In the Lion's Mouth': Another Look at Booker T. Washington», Journal of Negro History, 59 (4): 337–351, doi:10.2307/2717315, JSTOR 2717315, S2CID 150075964
Hamilton. Kenneth M. Booker T. Washington in American Memory (University of Illinois Press, 2017) online; see also online review
Harlan, Louis R. (October 1970), «Booker T. Washington in Biographical Perspective», American Historical Review, 75 (6): 1581–1599, doi:10.2307/1850756, JSTOR 1850756
Strickland, Arvarh E. (December 1973), «Booker T. Washington: The Myth and the Man», Reviews in American History (Review), 1 (4): 559–564, doi:10.2307/2701723, JSTOR 2701723
Thornbrough, Emma Lou, ed. Booker T. Washington - Great Lives Observed (1969), short selections by Washington and by historians; online
Zeringue, Joshua Thomas. "Booker T. Washington and the Historians: How Changing Views on Race Relations, Economics, and Education Shaped Washington Historiography, 1915–2010" (MA Thesis, LSU, 2015) online

[_99500a9d3729fe0d-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_5e1601622621ad82-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_28b3c4f16423f8e4-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_57e1f94361560b9b-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Mugleston W. F. Washington, Booker T. (05 April 1856?–14 November 1915), educator and race leader // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1500737

[_073be169700eedde-5] Find A Grave — 1996.

[_7efef563e7351f41-6] ttps://curiosity.lib.harvard.edu/black-teacher-archive/feature/alabama-294f6453-7a34-4b8c-bc2e-841c7bdb2e1d

[7] «1956 Centennial of Booker T. Washington 3¢ Stamps». Collector's Weekly Magazine. Վերցված է February 3, 2024-ին.

[8] «The Death of Booker T. Washington» (PDF). Booker T. Washington National Monument (National Park Service). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից October 9, 2022-ին. Վերցված է April 5, 2018-ին.

[:0-9] «Booker T. Washington | Tuskegee University». www.tuskegee.edu. Արխիվացված օրիգինալից February 26, 2019-ին. Վերցված է February 25, 2019-ին.

[10] Dominguez, Alex (May 6, 2006). «Booker T. Washington's Death Revisited». The Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). Associated Press. ISSN 0190-8286. Արխիվացված օրիգինալից October 7, 2017-ին. Վերցված է April 5, 2018-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]