Jump to content

Բանդար իբն Սուլթան Ալ Սաուդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բանդար իբն Սուլթան Ալ Սաուդ
 
Կրթություն՝ Ջոնս Հոփքինսի համալսարան, Քրանուելի ՌՕՈւ թագավորական քոլեջ, Պոլ Հ. Նիցեի առաջադեմ միջազգային հետազոտությունների դպրոցը և Potomac School?
Մասնագիտություն՝ դիվանագետ, քաղաքական գործիչ և ռազմական գործիչ
Ծննդյան օր մարտի 2, 1949(1949-03-02) (75 տարեկան)
Ծննդավայր Էթ Թաիֆ, Մեքքայի շրջան, Սաուդյան Արաբիա
Դինաստիա սաուդցիներ
Քաղաքացիություն  Սաուդյան Արաբիա
Հայր Սուլտան իբն Աբդալազիզ ալ-Սաուդ[1]
Ամուսին Haifa bint Faisal?
Զավակներ Reema Bint Bandar Al Saud?, Khalid bin Bandar bin Sultan Al Saud? և Faisal bin Bandar bin Sultan Al Saud?
 
Պարգևներ
Ասպետական մեծ խաչի շքանշան. «Իտալիայի Հանրապետության համար ունեցած վաստակի համար»

Բանդար իբն Սուլթան Ալ Սաուդ (արաբ․՝ الأمير بندر بن سلطان بن عبدالعزيز آل سعود‎‎, մարտի 2, 1949(1949-03-02), Էթ Թաիֆ, Մեքքայի շրջան, Սաուդյան Արաբիա), Սաուդյան Արաբիայի իշխող տան ներկայացուցիչը։ 1983-2005 թվականներին եղել է ԱՄՆ-ում Սաուդյան Արաբիայի դեսպանը։ 2005 թվականին եղել է Սաուդյան Արաբիայի ազգային անվտանգության խորհրդի գլխավոր քարտուղար։ 2012-2014 թվականներին եղել է ընդհանուր հետախուզության ծառայության գլխավոր տնօրեն։ 2014 թվականի հուլիսի 1-ից մինչև 2015 թվականի հունվարի 29-ը զբաղեցրել է Աբդալլահ թագավորի հատուկ բանագնացի պաշտոնը։

Վաղ տարիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանդարի ծննդյան պաշտոնական ամսաթիվը 1949-ի մարտի 2-ն է։ Նա ծնվել է Տաիֆ քաղաքում[2]։ Ծննդյան փաստացի ամսաթիվը նա ավելի ուշ հայտարարել է արևմտյան տեղեկատվական կենտրոններին։ Ենթադրվում է, որ նա փոխել է ծննդյան ամսաթիվը, որպեսզի կարողանա մտնել Սաուդյան Արաբիայի թագավորական ՌՕՈՒ[3]։

Նրա հայրը արքայազն Սուլթան իբն Աբդուլ Ազիզն էր[4]։ Մայրը՝ Հիզիրանը ծագումով Ասիր նահանգից է։ Միայն երիտասարդության տարիներին է նա գրել և կարդալ սովորել։ Նա մահացել է 2019 թվականի հոկտեմբերին[5]։ Բանդարի մանկությունը անցել է մայրիկի և տատիկի հետ, հոր հետ գրեթե չի շփվել։ Առաջին անգամ հոր հետ մտերիմ շփում է ունեցել 8 տարեկան հասակում[4]։ Երբ Բանդարը դարձավ 11 տարեկան (թագավոր Աբդուլ Ազիզի մահից մի քանի տարի անց), նրա մեկուսի կյանքն ավարտվեց, նա և նրա մայրը տեղափոխվեցին ապրելու նրա վերջերս այրիացած Հասս Ալ Սուդյարի տատիկի պալատում[4]։

1968 թվականին Բանդարն ավարտել է Քրանվելի թագավորական ռազմաօդային ուժերի քոլեջը (Անգլիա)[6]։ Նա լրացուցիչ վերապատրաստում է անցել ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի Մաքսվելի բազայում և զինված ուժերի արդյունաբերական քոլեջում (Industrial College of the Armed Forces): Նա պատրաստված օդաչու է, թռիչքներ է կատարել բազմաթիվ կործանիչներով։ Նրա ռազմական կարիերան ավարտվել է 1977 թվականին, այն բանից հետո, երբ վայրէջքի ժամանակ նա կոտրել է ինքնաթիռը և լրջորեն վնասել թիկունքը[4]։ Հետագայում նա ստացել է մագիստրոսի աստիճան միջազգային պետական քաղաքականության դպրոցում ընդլայնված միջազգային հետազոտությունների համալսարանում[7]։

Արքայազն Բանդարը երիտասարդ տարիներին

Թագավորական ՌՕՈՒ-ում ծառայության ժամանակ արքայազն Բանդարը հասել է փոխգնդապետի կոչման[8]։ 1978 թվականին նա դիվանագիտական կարիերա է սկսել՝ ստանալով թագավորի անձնական դեսպանորդի պաշտոնը։ Նրան հաջողվել է ԱՄՆ Կոնգրեսում առաջ մղել Սաուդյան Արաբիային F-15 ինքնաթիռների վաճառքի հավանությունը։ Սպիտակ տան Օվալաձև աշխատասենյակում կայացած հանդիպման ժամանակ նախագահ Քարթերը նրան խորհուրդ է տվել ստանալ Կալիֆոռնիայի նահանգապետ Ռոնալդ Ռեյգանի աջակցությունը։ Բանդարն այդպես էլ արեց և ի պատասխան Քարթերին օգնեց ստանալ Հարավային Դակոտա նահանգից դեմոկրատ սենատոր Ջեյմս Աբուրեկի աջակցությունը պանամական ալիքով պայմանագրի հարցում։ Ֆահդ թագավորը Բանդարին դեսպանորդ է նշանակել Քարթերի մոտ և նրան թույլ է տվել գործել ԱՄՆ-ում Սաուդյան Արաբիայի դեսպանից անկախ[4]։

ԱՄՆ-ում Սաուդյան Արաբիայի դեսպան (1983-2005)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արքայազն Բանդարը և Ջորջ Բուշ կրտսերը 2002 թվականին

1982 թվականին Ֆահդ թագավորը նրան նշանակել է Սաուդյան Արաբիայի դեսպանատան ռազմական կցորդ։ Այս քայլը կարող էր հանգեցնել Բանդարի դիվանագիտական կարիերայի ավարտին[4]։ Այնուամենայնիվ, 1983 թվականին թագավորը Բանդարին նշանակել է ԱՄՆ-ում Սաուդյան Արաբիայի դեսպան[9]։

1983 թվականի հոկտեմբերի 24-ին արքայազն Բանդարը պաշտոնապես նշանակվել է ԱՄՆ-ում դեսպանի պաշտոնում[9]։ Նրա՝ ԱՄՆ-ում գտնվելու ժամանակ փոխվել են հինգ նախագահներ, տասը պետական քարտուղարներ, ազգային անվտանգության տասնմեկ քարտուղարներ, տեղի է ունեցել Կոնգրեսի տասնվեց նստաշրջան[10]։ Դեսպան Բանդարը մեծ ազդեցություն է ձեռք բերել ԱՄՆ-ում[10]։ Ավելի քան երեսուն տարի նա մարմնավորել է ԱՄՆ-ում Սաուդյան Արաբիայի լոբբին[10][11]։ Սաուդյան Արաբիայի հասարակության լայն շերտերը ԱՄՆ-ին համարում էին ամենակարևոր դաշնակիցներից մեկը, սակայն թագավորական ընտանիքի առանձին անդամներ ԱՄՆ-ին էին վերաբերվում տարբեր աստիճանի վստահությամբ։ Արքայազն Բանդարի մտերիմ հարաբերություններն ամերիկյան առաջնորդների և քաղաքական գործիչների հետ համարվում էին նրա իշխանության աղբյուրը թագավորությունում և կասկածներ առաջացրել թագավորական ընտանիքի մոտ, որ նա չափազանց մոտ է ԱՄՆ-ի քաղաքական դեմքերի հետ[12]։

Ռեյգանի նախագահության ընթացքում նրան հաջողվել է ապահովել Դրո Ավակս ինքնաթիռների գնումը՝ չնայած ամերիկա-իսրայելական հանրային կապերի կոմիտեի հակազդեցությանը[10]։ Այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ն հրաժարվել է զենք մատակարարել, նա դիմել է Չինաստանին՝ միջին հեռահարության հրթիռներ հասցնելու հարցով, որոնք կարող են միջուկային մարտագլխիկներ կրել[10]։ Դա անհանգստացրել է ԿՀՎ-ին և ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտին[10]։ Դեսպան Բանդարի մասնակցությունը Իրան-կոնտրաս գործում դարձել է հրապարակայնության տիրույթ, նա հատկացրել է 32 միլիոն դոլար Նիկարագուայի կոնտրասի ֆինանսավորման համար[4]։ Նենսի Ռեյգանը նրա միջոցով հաղորդագրություններ է փոխանցել ԱՄՆ-ի աշխատասենյակ[4]։

Բանդարին հաջողվել է մոտիկից հանդիպել մի քանի ամերիկացի նախագահների, այդ թվում՝ հայր և որդի Բուշերի հետ։ Վերջինս նրան տվել է «Բանդար Բուշ» մականունը[13]։ Նրա շատ մտերիմ հարաբերությունները Բուշ ընտանիքի հետ լուսաբանվել են Մայքլ Մուրի «Ֆարենհեյթ 9/11» վավերագրական ֆիլմում։ Հաղորդվում է, որ նա այնքան մոտ է եղել Բուշ ավագին, որ նրա մասին հաճախ են խոսել որպես նախկին նախագահի ընտանիքի անդամ[4][14]։ Արքայազն Բանդարը հանդես է եկել Սադամ Հուսեյնի տապալման օգտին 2003 թվականի մարտին[15], կոչ է արել Իրաքի դեմ ռազմական գործողություններ սկսել, պաշտպանել է Դիք Չեյնիի «Նոր Միջին Արևելք» օրակարգը, որը կոչ է արել Սիրիայի և Իրանի համար ժողովրդավարամետ ծրագրերն առաջ մղել[15]։ Հաղորդվում է, որ արքայազն Բանդարի երեխաները սովորում էին նույն դպրոցում, ինչ Չեյնիի թոռները[4]։

1990-ական թվականներին Բանդարը Լիբիայի առաջնորդ Մուամար Քադաֆիին կոչ էր արել հանձնել 103 PanAm չվերթի ինքնաթիռի պայթյունի մեջ կասկածվողներին[4]։

2005 թվականի հունիսի 26-ին արքայազն Բանդարը ԱՄՆ-ում դեսպանի պաշտոնից «անձնական պատճառներով» հրաժարական էր տվել[16][17]։ Նրա լիազորությունների դադարեցման պաշտոնական ամսաթիվը դարձել է նույն թվականի սեպտեմբերի 8-ը[18]։ Արքայազն Բանդարը հայրենիք է վերադարձել Ֆահդ թագավորի մահից մի քանի շաբաթ առաջ, որից հետո նրա հայրը՝ Սուլթան իբն Աբդուլ Ազիզը, դարձել է գահաժառանգը։ Ըստ լուրերի՝ Բանդարի վերադարձը կապված էր նոր կառավարությունում դիրքերի ապահովման հետ[19]։

Դեսպանի պաշտոնում Բանդարին փոխարինել է նրա զարմիկ Տուրկի իբն Ֆեյսալը[2]։ Չնայած պաշտոնաթողությանը՝ Բանդարը շարունակել է սերտ հարաբերություններ պահպանել Բուշի վարչակազմի հետ և հանդիպել Սպիտակ տան բարձրաստիճան աշխատակիցների հետ նույնիսկ դեսպանի պաշտոնը ստանձնելուց հետո՝ Տուրկ արքայազնի հետ։ Վերջինս ընդամենը 18 ամիս էր զբաղեցնում իր պաշտոնը[12]։

Ազգային անվտանգության խորհրդի գլխավոր քարտուղար (2005-2015)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2005 թվականի հոկտեմբերին թագավոր Աբդալլահը Բանդար իբն Սուլթանին նշանակել է միայն Սաուդյան Արաբիայի ստեղծած Ազգային անվտանգության խորհրդի գլխավոր քարտուղար[20]։

Նոյեմբերի կեսերին արքայազն Բանդարն այցելել է Դամասկոս, որտեղ հանդիպել է նախագահ Բաշար Ասադի հետ[21]։ Դեսպանի պաշտոնից հրաժարականից հետո արքայազն Բանդարը 2006 թվականին գաղտնի հանդիպում է ունեցել ԱՄՆ-ի ներկայացուցիչների հետ[22]։ Սեյմուր Հերշը 2007 թվականին New Yorker ամսագրում գրել է, որ Սաուդյան Արաբիայի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Բանդար իբն Սուլթանը շարունակում է մասնավոր կերպով հանդիպել նախագահ Ջորջ Բուշ կրտսերի և փոխնախագահ Դիկ Չեյնիի հետ։ Այդ ժամանակ Հերշը Բանդարին նկարագրել է որպես Իրաքում և Միջին Արևելքում Բուշի վարչակազմի քաղաքականության առանցքային ճարտարապետ[12]։

2007 թվականի հունվարի 25-ին Սաուդյան Արաբիայի իշխանությունները արքայազն Բանդարին Իրան ուղարկեցին՝ քննարկելու Լիբանանի ճգնաժամը։ Թագավորության ներկայացուցիչները նույնիսկ բանակցություններ են վարել Հեզբոլլահի առաջնորդների հետ, որոնց նա հրավիրել է Մեքքա ամենամյա ուխտագնացության[23]։ Սաուդյան Արաբիան 2012 թվականին Սիրիայի նկատմամբ քաղաքականությունը որոշած Բանդարի ղեկավարության ներքո իր ջանքերը Թուրքիայից անցել է Հորդանան՝ օգտագործելով ֆինանսական լծակներ ուսումնական ստորաբաժանումների մշակման համար։ Այդ մասին հայտարարել է Սաուդյան Արաբիայի ԱԳ նախարար Մոհամադ Ջավադ Զարիֆը։ Այս գործընթացի նկատմամբ հսկողությունը Բանդարը հանձնարարել է իր միասնական եղբայր Սալման իբն Սուլթանին[24]։

2009 թվականի սեպտեմբերի 3-ին արքայազն Բանդարի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնավարման ժամկետը երկարաձգվել է 4 տարով[25]։ Դրա ժամկետն ավարտվել է 2015 թվականի հունվարի 29-ին[26]։ Նույն օրը այդ պաշտոնը վերացվել է[27]։

Այն բանից հետո, երբ թագավորը երկարացրել է արքայազն Բանդարի լիազորությունների ժամկետը, նա չի հայտնվել թագավորին հավատարմության սովորական հրապարակային ցույցի ժամանակ[28]։ Այս նշանակալի բացակայությանը հաջորդել են նաև մյուսները։ Արքայազնը, լինելով «Դալլաս Կովբոյզ» ֆուտբոլային թիմի մոլի երկրպագու, իր սովորական վայրում չի հայտնվել Ջերի Ջոնսի կողքին «Կովբոյզ» նոր մարզադաշտում[28]։ 2009 թվականի հոկտեմբերին նա չի եղել Աբդալլահ թագավորի պատվիրակության կազմում Դամասկոս կատարած այցի ժամանակ[28]։ Ավելի տարօրինակ է, որ նույն տարվա դեկտեմբերին արքայազնը չէր եղել Մարոկկոյից իր հոր՝ թագաժառանգ Սուլթանի վերադարձի ժամանակ[28]։ Դրանից հետո լրագրողները սկսել են գրել Բանդարի բացակայության մասին՝ նկատելով, որ վերջին անգամ նա Ջիդայում Աբդալլայի թագավորի հետ միասին հայտնվել է հանրության առջև 2008 թվականի դեկտեմբերի 10-ին[28]։

London Review of Books ամսագրից Հյու Մայլսը նշել է այն լուրերի մասին, որոնք պնդում էին, որ Բանդարը Բալթիմորի Ջոնս Հոպկինսի հոսպիտալում վիրաբուժական վիրահատության է ենթարկվել[29]։ Ավելի ուշ այդ լուրերը հերքել է Բանդարի փաստաբանը[28]։

Le Figaro թերթի բլոգում, որը նվիրված էր Միջին Արևելքին, գրված է եղել, որ Բանդարը գտնվել է Ֆրանսիայի հիվանդանոցում, իսկ ապաքինվել է Մարոկկոյում[30]։

Իրանական Press TV հեռուստաալիքը հայտնել է, որ Բանդարը տնային կալանքի տակ է գտնվում պետական հեղաշրջման փորձի համար[29][31]։ Սաուդյան ընդդիմության աղբյուրը հայտնել է, որ արքայազնը գտնվում է Դհաբան բանտում[28]։ Ըստ որոշ լուրերի՝ հեղաշրջման փորձը հրահրվել է ռուսական հատուկ ծառայությունների կողմից՝ Մոսկվա կատարած հաճախակի այցերի ընթացքում՝ Իրանին հակազդելու համար[28]։

2010 թվականի հոկտեմբերին Միջին Արևելքի վերլուծաբան Սայմոն Հենդերսոնը Foreign Policy հրատարակությունում հայտնել էր, որ արքայազն Բանդարը գրեթե երկու տարվա ընթացքում առաջին անգամ հայտնվել է հանրության առջև։ Սաուդյան պաշտոնական լրատվամիջոցներից մեջբերումներ անելով, Հենդերսոնը գրել է, որ Բանդարան օդանավակայանում հանդիպել է «Ով է Սաուդյան քաղաքական գործիչների մեջ» (a virtual who’s who of Saudi political figures)։ Նա նշել է, որ ոչ մի բացատրություն չի տրվել, թե որտեղ է գտնվել Բանդարը երկու տարի, ասվել է միայն, որ նա վերադարձել է «արտասահմանից»։ Հենդերսոնը և այլ վերլուծաբաններ դա գնահատել են որպես Բանդարի վերականգնման և թագավորության քաղաքականության մեջ նրա ակտիվ դերին վերադառնալու նշան[32]։

2011 թվականի մարտին Բանդար արքայազնն ուղարկվել է Պակիստան, Հնդկաստան, Մալայզիա և Չինաստան՝ նպատակ ունենալով աջակցություն հավաքել Սաուդյան Արաբիայի՝ Բահրեյն ներխուժման համար[33][34], դա գնահատվել է որպես նրա լիազորությունների վերադարձ։ Նույն թվականի ապրիլին Բանդարը ներկա էր ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարար Ռոբերտ Գեյթսի և թագավոր Աբդալլահի հանդիպմանը և ԱՄՆ-ի ազգային անվտանգության քարտուղար Թոմաս Դոնիլոնի առանձին այցի ժամանակ[34]։

Նրա մարտյան ուղևորության մեկ այլ նպատակն էր հասնել Պակիստանյան բանակը վերադարձնելու որոշմանը, Պակիստանի իշխանություններն անհապաղ արձագանքել են արքայազնի խնդրանքին[35]։ Այդ ընթացքում Բանդարն այցելել է նաև Չինաստան՝ հասնելով շահավետ պայմանագրերի ընդունմանը՝ վերադարձնելով քաղաքական աջակցությունը։ Քանի որ Չինաստանի իշխանությունները չէին աջակցում «արաբական գարունը», նրանք փափագում էին սաուդյան նավթ և ներդրումներ։ Բանդարին հաջողվել է գաղտնի պայմանավորվել առաջին զգալի սաուդա-չինական զենքի գործարքի մասին։ Այսպիսով, արքայազնը դարձել է թագավորության՝ Չինաստանի հարցերով գլխավոր փորձագետ[35]։

Ընդհանուր հետախուզության ծառայության գլխավոր տնօրեն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի հուլիսի 19-ին Բանդար իբն Սուլթանը զբաղեցրել է ընդհանուր հետախուզության ծառայության գլխավոր տնօրենի պաշտոնը՝ այդ պաշտոնում փոխարինելով Մուքրին իբն Աբդուլ Ազիզին[18][36]։ Գլխավոր տնօրենի փոփոխության պաշտոնական բացատրություններ չեն տրվել[37], սակայն նշանակումը տեղի է ունեցել Սաուդյան Արևելյան Էշ-Շարկիա նահանգում շիաների և սունիների միջև աճող շփման ժամանակ[38]։ Դա նաև դիտարկվում է որպես Սաուդյան Արաբիայի ավելի ագրեսիվ արտաքին քաղաքականությունը ցուցադրելու փորձ՝ ի պատասխան տարածաշրջանում Իրանի և Սիրիայի ծագող մարտահրավերների[39]։ Արքայազն Բանդարը նաև զինվորական ծառայության խորհրդի անդամ է[40]։

Արքայազն Բանդարը կազմակերպել էր 2012 թվականի հուլիսի 6-ին Սաուդյան Արաբիա փախած նախկին սիրիացի գեներալ Մանաֆի այցը[41]։

2013 թվականին արքայազն Բանդարը հայտարարել է, որ սաուդցիները «կհեռանան» Իրանի և Սիրիայի վերաբերյալ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից[42]։

Բազմաթիվ հոդվածների բովանդակության համաձայն՝ արքայազն Բանդարը հանդիպել է Վլադիմիր Պուտինի հետ՝ փորձելով ելք գտնել Սիրիայի հետ փակուղային իրավիճակից։ Արքայազնը Պուտինին առաջարկել է հրաժարվել Ասադին աջակցելուց՝ խոստանալով խոշոր գործարք ռուսական զենք գնելու, տարածաշրջանում Ռուսաստանի շահերի առաջմղման վերաբերյալ[43]։ Համաձայնագիրը, որին նա ձգտում էր, վերաբերում էր նաև Սոչիի Օլիմպիադային։ Ենթադրությունների համաձայն՝ նա ասել է. «ես կարող եմ երաշխավորել ձեզ հաջորդ տարվա օլիմպիական խաղերի անվտանգությունը։ Խաղերի անվտանգությանը սպառնացող չեչենական խմբերը մեր հսկողության տակ են»[44]։ Պուտինը կտրուկ մերժել է արքայազնի առաջարկը՝ հայտարարելով. «Մեզ հայտնի է, թե ով է տասնամյակներ շարունակ աջակցել չեչենական ահաբեկչական խմբերին։ Եվ այդ աջակցությունը, որի մասին Դուք բացահայտ ասել եք միայն հիմա, միանգամայն անհամատեղելի է միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարի ընդհանուր նպատակների հետ, որի մասին Դուք նշեցիք»[45]։

Բանդարը պատասխանատու էր սիրիական քաղաքացիական պատերազմում սաուդյան քաղաքականության իրականացման համար, սակայն 2014 թվականի սկզբին նրան փոխարինել է ներքին գործերի նախարար Մուհամեդ իբն Նաիֆը։ Բանդարն անցել է ԱՄՆ-ի հետ դիմակայության ոճին և Ջոն Քերրին նրան մասնավոր կերպով խնդիր է անվանել։ Միևնույն ժամանակ Բանդարը 1977 թվականին ավիաաղետի հետևանքով առողջական խնդիրներ է ունեցել, ինչը հանգեցրել է նրան պաշտոնանկ անելու պատճառների մասին ենթադրությունների[46]։

Ըստ հաղորդումների, Իրաքի վարչապետ Նուրի ալ-Մալիքին բողոքել է գաղտնի աջակցությամբ սաուդացիների զինված խմբերի, ասելով․ «Նրանք հարձակվում են Իրաքի վրա՝ ուղիղ ճանապարհով գործելով Սիրիայի տարածքով, և նրանք պատերազմ են հայտարարել Իրաքին, ինչպես մինչ այդ՝ Սիրիային, դժբախտաբար դա տեղի է ունենում կրոնական և քաղաքական հողի վրա»[47]։

2012 թվականի հուլիսին Voltaire ցանցը[48] և Դեբկա կայքը հայտնել էին արքայազնի սպանության մասին[49][50], ավելի ուշ հաղորդագրությունը հրապարակվել էր Press TV-ում[51] և Tehran Times թերթում[52][53][54][55][56][57][58][59]։ Arab News թերթը[60] և լրագրող Դևիդ Իգնատիուսը հերքել են այդ իրադարձությունը[61][62]։

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականին Բանդարն ամուսնացել է իր զարմուհի Հաիֆա իբն Ֆեյսալի հետ (այն ժամանակվա Ֆեյսալի թագավորի դստեր), ամուսիններն ունեն ութ երեխա՝ չորս որդի և չորս դուստր[18]։ Երկու ամենաերիտասարդները (Հուսան և Ազուսը) ավարտել են Մքլինի (Վիրջինիա նահանգ) Պոտոմակ-սքուլը, 2001 թվականից մինչև 2005 թվականը բնակվել են քաղաքում։ Արքայազն Ռիմա իբն Բանդարի դուստրն ամուսնացել է իր երրորդ եղբոր՝ արքայազն Ֆեյսալ իբն Տուրկի իբն Նասերի (արքայազն Նասերի թոռը) հետ[63]։ Նա Սաուդյան Արաբիայում կազմակերպել է «Վարդագույն ժապավեն» ծրագրի՝ աշխարհում ամենամեծ ակցիան՝ կրծքի քաղցկեղի խնդրին ուշադրություն հրավիրելու նպատակով։ Բանդար Խալիդի որդին ամուսնացած է Լյուսի Քաթբերտի հետ, որը Նորթումբերլենդի 12-րդ դուքս Ռալֆ Պերսիի զարմուհին է։

Բանդարը սիգար է ծխում[64]։ Սովորաբար հագնում է եվրոպական հագուստ[65]։ Նրան դուր են գալիս ամերիկյան խոսակցական արտահայտություններն ու ամերիկյան պատմությունը[65]։ Վաշինգտոնում նա ձեռք է բերել երեկույթների մասնակցի և հարբեցողի հեղինակություն[65]։ Վերջերս նա հրաժարվել է ալկոհոլից ընտանեկան խնդիրների պատճառով[65]։ 1990 թվականի կեսերին նա տառապում էր իր առաջին դեպրեսիայից[66]։ 2010 թվականին նրան շարունակել են անհանգստացնել առողջական խնդիրները, նա հաճախ է բուժվում արտասահմանում[67]։

Բանդարն իրեն համարում է ամերիկացի գիտնական Համիլթոնի հետևորդը[4]։ 2000 թվականի նախագահական ընտրությունների ավարտից առաջ նա Ջորջ Բուշ ավագին հրավիրել էր իր անգլիական կալվածքում փասիաններին որսալ այսպես կոչված «անապատում փոթորիկների հավաքման» համար[4]։

Բանդարը որոշ հետազոտողների մասին խոսում է որպես «արաբերեն մի քանի բառ սովորած և իրենց իմ երկրի գործերով փորձագետ անվանող»[68]։ 2007 թվականին լինելով ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականի պաշտոնում, Բանդարն առաջարկել է, որ թագավորությունը ավելի սերտ կապեր հաստատի Իսրայելի հետ, քանի որ Իրանը դիտարկում էր որպես ավելի լուրջ սպառնալիք, քան Իսրայելը[69]։

Արքայազն Բանդարը հաճախ է ճանապարհորդում իր անձնական Airbus A-340 ինքնաթիռով[4]։ Նրան է պատկանում Օքսֆորդշիրի Գլիմփթոն պարկը[70], որը 32-սենյականոց տուն ունի Ասպենում (Կոլորադոյի նահանգ)։ Նա հող է ձեռք բերել 1989 թվականին, իսկ տունը կառուցել է 1991 թվականին։ 2006 թվականի հուլիսի 12-ին հաղորդվել էր, որ արքայազնը գնորդ է փնտրում իր 5200 մ² մակերեսով առանձնատուն Ասպենում 135 միլիոն դոլարով։ Գալա-Ռանչի առանձնատունը, որը պալատական ոճով կառուցված է ավելի մեծ չափերով, քան Սպիտակ տունը, գտնվում է 95 ակր լեռան գագաթին, բաղկացած է 15 ննջասենյակներից և 16 լոգասենյակներից՝ 24 կարատանոց քարերով զարդարված ոսկուց պատրաստված սանտեխնիկայով։ 2006 թվականի դեկտեմբերին առանձնատունը դեռ վաճառքի էր հանվել 135 միլիոն դոլարով[22]։ 2007 թվականի դեկտեմբերին հյուրերի համար նախատեսված տնակը 1337,3 մ² մակերեսով վաճառվել է 36,5 միլիոն դոլարով[71]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  2. ↑ 2,0 2,1 Bahgat Korany; Ali E. Hillal Dessouki The Foreign Policies of Arab States: The Challenge of Globalization. — American Univ in Cairo Press[en], 2010. — С. 369. — ISBN 978-977-416-360-9
  3. ↑ Simpson, William The Prince: The Secret Story of the World's Most Intriguing Royal, Prince Bandar bin Sultan. — HarperCollins, 2008. — ISBN 9780061189425
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 Walsh, Elsa (2003 թ․ մարտի 24). «The Prince». The New Yorker. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հունիսի 14-ին.
  5. ↑ «Saudi Prince Bandar bin Sultan bin Abdulaziz's Mother dies». Egypt Today. Riyadh. 2019 թ․ հոկտեմբերի 7. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 12-ին.
  6. ↑ Al Mulhim, Abdulateef (2012 թ․ հուլիսի 29). «From pilot's g-suit to three-piece suit». Arab News. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 29-ին.
  7. ↑ «Who's Who: The House of Saud». PBS. 2004 թ․ հոկտեմբերի 7.
  8. ↑ Nicholas Laham Selling AWACS to Saudi Arabia: The Reagan Administration and the Balancing of America's Competing Interests in the Middle East. — Greenwood Publishing Group, 2002. — С. 90. — ISBN 978-0-275-97563-0
  9. ↑ 9,0 9,1 Al Zuhayyan, Abdulrahman (2012 թ․ հոկտեմբերի 7). «Prince Bandar, Architect of Saudi-US Relations». Euroasia Review. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 «Prince Bandar bin Sultan: Larger-than-life diplomacy». The Economist. 2008 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  11. ↑ John MacArthur «The Vast Power of the Saudi Lobby» April 2007, Harper’s Magazine
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Seymour M. Hersh (2007 թ․ մարտի 5). «Is the Administration's new policy benefitting our enemies in the war on terrorism?». The New Yorker. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 3-ին.
  13. ↑ Robert Baer (2003 թ․ մայիս), The Fall of the House of Saud, The Atlantic, Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 7-ին, Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 5-ին
  14. ↑ David Leigh (2007 թ․ հունիսի 7), Prince Bandar, London: The Guardian, Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 9-ին
  15. ↑ 15,0 15,1 David Ottoway The king's messenger: Prince Bandar bin Sultan and America's tangled. — N. Y.: Walker Publishing Company, 2008. — С. 251. — ISBN 9780802777645
  16. ↑ «NBC: Saudi envoy to U.S. offers resignation». MSNBC. 2005 թ․ հունիսի 27.
  17. ↑ «Bandar stays as envoy to US: Saudi». Gulf Times. 2005 թ․ հունիսի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ հունիսի 28-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 «His Royal Highness Prince Bandar bin Sultan». Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington DC. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 21-ին.
  19. ↑ Jon Leyne (2005 թ․ օգոստոսի 1). «Tensions remain among Saudi royals». BBC News.
  20. ↑ «Saudi Arabia creates new security council». UPI. Riyadh. 2005 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  21. ↑ «The killing of Gebran Tueni: What was the SARG thinking?». Wikileaks. 2005 թ․ դեկտեմբերի 19. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 25-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 de Borchgrave, Arnaud (2006 թ․ դեկտեմբերի 27). «Analysis: Arabian Medicis». UPI. Վերցված է 2006 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  23. ↑ Jones, Toby Saudi Arabia's Not so New Anti-Shi'ism (und) // Middle East Report[en]. — 2007. — Т. 242. — С. 29—32.
  24. ↑ Adam Entous; Nour Malas; Margaret Coker Connect (2013 թ․ օգոստոսի 25). «A Veteran Saudi Power Player Works To Build Support to Topple Assad». The Wall Street Journal. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  25. ↑ «Prince Bandar gets four-year extension as NSC chief». Arab News. 2009 թ․ սեպտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  26. ↑ «King Salman makes appointments». Royal Embassy, Washington DC. 2015 թ․ հունվարի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 1-ին.
  27. ↑ Simeon Kerr (2015 թ․ հունվարի 30). «Saudi king stamps his authority with staff shake-up and handouts». Financial Times. Riyadh. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 1-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 28,7 Miles,Hugh (2009 թ․ հունվարի 19). «The Missing Prince». LRB Blog.
  29. ↑ 29,0 29,1 Sajedi, Mohioddin (2006 թ․ նոյեմբերի 23). «The Saudi succession struggle». PressTV. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 22-ին.
  30. ↑ Gulfblog. June 2010, Prince Bandar missing
  31. ↑ «In kingdom, Saudi prince's coup 'fails'». PressTV. 2009 թ․ օգոստոսի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 22-ին.
  32. ↑ Simon Henderson. Bandar Is Back. // Foreign Policy. 21 October 2010.
  33. ↑ Rosenberg, Matthew. Saudi Bid to Curb Iran Worries U.S. // Wall Street Journal. — 27 May 2011.
  34. ↑ 34,0 34,1 John Hannah (2011 թ․ ապրիլի 22). «Shadow Government: Bandar's Return». Foreign Policy. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 14-ին.
  35. ↑ 35,0 35,1 Riedel, Bruce Brezhnev in the Hejaz(անգլ.) // The National Interest : magazine. — 2011. — Т. 115. Архивировано из первоисточника 15 Նոյեմբերի 2013. «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 11-ին.
  36. ↑ Knickmeyer, Ellen (2012 թ․ հուլիսի 20). «Saudi Appointment Suggests Bigger Regional Ambitions». The Wall Street Journal. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 20-ին.
  37. ↑ «Saudi king names ex-U.S. envoy as intelligence chief». CNN. 2012 թ․ հուլիսի 19. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 20-ին.
  38. ↑ «KSA: New Director for Spy Agency». Middle East Confidential. 2012 թ․ հուլիսի 20. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 20-ին.
  39. ↑ «New Saudi spymaster marks shift in policy». UPI. 2012 թ․ հուլիսի 26. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 26-ին.
  40. ↑ «Saudi- Authority to monitor audiovisual media». MEFAFN. Arab News. 2012 թ․ սեպտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
  41. ↑ Jay Solomon; Sam Dagher (2012 թ․ հուլիսի 26). «Key Role Floated for Syrian Defector». The Wall Street Journal. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 26-ին.
  42. ↑ Bakr, Amena; McDowell, Angus (2013 թ․ հոկտեմբերի 22). «Saudi Arabia to 'shift away from the US' over Iran, Syria, intelligence chief says». NBC News. Reuters. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  43. ↑ Арабские сказки Стоит ли верить в сближение России и Саудовской Аравии
  44. ↑ Evans-Pritchard, Ambrose (2013 թ․ օգոստոսի 27). «Saudis offer Russia secret oil deal if it drops Syria». The Telegraph. London. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  45. ↑ «Saudi Intelligence Chief Back in Russia to Discuss Syria Crisis». Daily HY. 2013 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  46. ↑ Ellen Knickmeyer and Adam Entous (2014 թ․ փետրվարի 19). «Saudi Arabia Replaces Key Official in Effort to Arm Syria Rebels». The Wall Street Journal. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 25-ին.
  47. ↑ «Saudi Arabia and Qatar in war on Iraq». Dawn. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 15-ին.
  48. ↑ «Syria reportedly eliminated Bandar bin Sultan in retaliation for Damascus bombing». Voltaire Network. 2012 թ․ հուլիսի 29.
  49. ↑ «Saudi silence on intelligence chief Bandar's fate denotes panic». DEBKAfile. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 22-ին.
  50. ↑ Eric Morales Report: Saudi intelligence chief murdered by Syrian hit men(անգլ.) // Digital Journal : journal. — 2012.
  51. ↑ «Press TV, Retrieved 5 August 2012». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 22-ին.
  52. ↑ Tehran Times, Retrieved 5 August 2012 Արխիվացված 2012-08-03 Wayback Machine
  53. ↑ Rick Carroll Commentary: Rumors fly of Bandar's death (und) // Aspen Times[en]. —Aspen, Colorado, 2012. Архивировано из первоисточника 9 Սեպտեմբերի 2012.
  54. ↑ Brent Gardner-Smith Bandar still alive, insiders say (und) // Aspen Times[en]. —Aspen, 2012. Архивировано из первоисточника 28 հունվարի 2013.
  55. ↑ Prince Bandar Bin Sultan: Is The Saudi Spy Chief Dead Or Alive?(անգլ.) // International Business Times[en] : newspaper. — 2012.
  56. ↑ Aaron Kalman Pro-Assad websites claim Syria has killed Saudi intelligence chief, to avenge Damascus bombing(անգլ.) // Times of Israel : newspaper. — 2012.
  57. ↑ Ian Black Prince Bandar bin Sultan – profile(անգլ.) // The Guardian : newspaper. — 2012.
  58. ↑ Richard Walker (2012 թ․ օգոստոսի 14). «Was Saudi Arabia toğ spy assassinated?». American Free Press. AFP.
  59. ↑ «Saudi Intelligence Chief Prince Bandar Bin Sultan Probably Killed in Bomb Attack». New Tang Dynasty Television. 2012 թ․ օգոստոսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
  60. ↑ Arab News, accessed 5 August 2012
  61. ↑ Washington Post, accessed 6 August 2012
  62. ↑ Kapoor, Talal (2012 թ․ օգոստոսի 8). «The Return of Bandar bin Sultan» (Commentary). Datarabia. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  63. ↑ «His Royal Highness Prince Turki bin Nasser bin Abdulaziz Al Saud». Saudi Environmental Society (SENS). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  64. ↑ Curiel, Jonathan (2006 թ․ դեկտեմբերի 10). «U.S. planning to promote democracy in Muslim nations /Campaign draws mixed reviews». The San Francisco Chronicle. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-02-ին. Վերցված է 2021-04-22-ին.
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 65,3 Ottaway, David The king's messenger: Prince Bandar bin Sultan and America's tangled. — N. Y.: Walker Publishing Company, 2008. — С. 124.
  66. ↑ Henderson, Simon (2010 թ․ հոկտեմբերի 22). «Foreign Policy: A Prince's Mysterious Disappearance». NPR.
  67. ↑ Ian Black (2014 թ․ ապրիլի 16). «End of an era as Prince Bandar departs Saudi intelligence post». The Guardian. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 17-ին.
  68. ↑ Ahrari, M. Ehsan Saudi Arabia: A Simmering Cauldron of Instability? (und) // The Brown Journal of World Affair. — 1999. — Т. VI. — № 2. — С. 209—222. Архивировано из первоисточника 7 Նոյեմբերի 2012.
  69. ↑ «Crown Prince Sultan backs the King in family». Wikileaks. 2007 թ․ փետրվարի 12. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 6-ին.
  70. ↑ Leigh, David. «Secrets of al Yamamah». London: The Guardian.
  71. ↑ Carroll, Rick. «Pitkin County real estate sales dip in '07». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 10-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բանդար_իբն_Սուլթան_Ալ_Սաուդ&oldid=10147260» էջից