Jump to content

Ալեխո Կարպենտիեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալեխո Կարպենտիեր
իսպ.՝ Alejo Carpenter y Valmont[1]
Ծննդյան անունֆր.՝ Alejo Carpentier Valmont
Ծնվել էդեկտեմբերի 26, 1904(1904-12-26)[2][3][4][…]
ԾննդավայրԼոզան, Շվեյցարիա
Վախճանվել էապրիլի 24, 1980(1980-04-24)[2][3][5][…] (75 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզի 7-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա[6]
ԳերեզմանԿոլոն գերեզմանատուն
Մասնագիտությունգրող, լրագրող, ակնարկագիր, երաժշտագետ, գրական քննադատ, դիվանագետ, համալսարանի դասախոս և հրատարակիչ
Լեզուիսպաներեն
Քաղաքացիություն Կուբա և  Ֆրանսիա
Գրական ուղղություններսյուրռեալիզմ և magic realism?
Ուշագրավ աշխատանքներThe Kingdom of this World?, Explosion in a Cathedral?[7] և The Harp and the Shadow?[7]
Պարգևներ
 Alejo Carpentier Վիքիպահեստում

Ալեխո Կարպենտիեր ի Վալմոնտ (իսպ.՝ Alejo Carpentier y Valmont, դեկտեմբերի 26, 1904(1904-12-26)[2][3][4][…], Լոզան, Շվեյցարիա - ապրիլի 24, 1980(1980-04-24)[2][3][5][…], Փարիզի 7-րդ շրջան, Փարիզ, Ֆրանսիա[6]), կուբացի գրող, լրագրող, երաժիշտ և երաժշտագետ։

Կենսագրություն և ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուս ուսուցչուհի Լինա Վալմոնտի և Կոնստանտին Բալմոնտի մայրական գծով հեռավոր ազգական, ֆրանսիացի ճարտարապետի որդի է[10]։ Մեծացել Է Կուբայում։ 12 տարեկանում ընտանիքի հետ եկել է Փարիզ, ուսումնասիրել երաժշտության տեսությունը։ Վերադառնալով Կուբա՝ սովորել է ճարտարապետություն, բայց չի ավարտել ուսումը։ 1923 թվականին մտել է «Փոքրամասնություններ» ավանգարդային միավորման կազմի մեջ։ 1924 թվականին սկսել է տպագրվել ձախ մամուլում։ 1924 թվականին դարձել է «Կարտելես» գրական-հրապարակախոսական ամսագրի գլխավոր խմբագիրը, իսկ 1927 թվականին ղեկավարել է «Revista de avance» ամսագիրը։ Կապված է եղել Կուբայի կոմունիստական կուսակցության հետ, 1927 թվականին Մաչադոյի դիկտատուրայի դեմ ելույթ ունենալու համար յոթ ամսով բանտարկվել է, ապա 1928 թվականին Ռոբեր Դեսնոսի աջակցությամբ, որի հետ ծանոթացել էր Հավանայում, գաղտնի արտագաղթել է Ֆրանսիա։

Ֆրանսիայում Կարպենտիերը ծանոթացել է սյուրռեալիստների հետ, տպագրվել է Անդրե Բրետոնի «Սյուրռեալիստական հեղափոխություն» ամսագրում, մոտ է եղել այնպիսի խոշոր կոմպոզիտորների, ինչպիսիք են Դարիուս Միյոն և Էյտոր Վիլա Լոբոսը։ 1930 թվականին ստորագրել է հակաբրետոնական պարսավագիրը՝ «Դիակը»։ 1933 թվականին ավարտել է իր առաջին վեպը՝ «¡Ecué-Yamba-Ó!»-ը, շուտով Ֆրանսիայից մեկնել է Մադրիդ։ Մտերմացել է Միգել Անխել Աստուրիասի հետ, որի հետաքրքրությունը Լատինական Ամերիկայի նախակոլումբյան դիցաբանության հանդեպ խորապես ազդել է Կարպենտիերի վրա։ 1937 թվականին մասնակցել է Մադրիդի գրողների հակաֆաշիստական կոնգրեսին։

1939 թվականին Կարպենտիերը կրկին վերադարձել է Կուբա, զբաղվել է լրագրությամբ և Կուբայի ծիսական ու ժողովրդական երաժշտության ուսումնասիրությամբ։

1943 թվականին Կարպենտիերը այցելել է Հայիթի։ Այս ուղևորության տպավորությունները հիմք են հանդիսացել, որ նա գրի «Երկրային թագավորությունը» պատմավեպը։ Վեպը պատմում է իրեն թագավոր հռչակած և երկիրը ֆրանսիացի գաղութարարներից ազատագրելու համար պայքարող Անրի Քրիստոֆի՝ նախկին ստրուկի՝ Հայիթիի կառավարման դրվագների մասին։ Մի կողմից վեպը աֆրոկուբայական դիցաբանության և բարոկկոյի արվեստի ազդեցության տակ է, մյուս կողմից՝ սյուրռեալիստների առօրյա փիլիսոփայության, որը նշում էր «մոգական ռեալիզմի» մուտքը լատինաամերիկյան գրականություն։

1945-1959 թվականներին Կարպենտիերն ապրել է Վենեսուելայում։ Այս երկրում են տեղի ունենում նրա «Կորած հետքեր» (1953) վեպի գործողությունները, որի հերոսը՝ ժամանակակից կոմպոզիտորը, ճանապարհորդություն է կատարում դեպի ջունգլի՝ երաժշտական գործիքներ որոնելու համար և արդյունքում արմատապես փոխում է իր կյանքը։

1962 թվականին Կարպենտիերը հրատարակել է «Լուսավորության դար» պատմական վեպը, որի գործողություններըը տեղի են ունենում Ֆրանսիական հեղափոխության տարիներին Կուբայում, Հաիթիում, Ֆրանսիայում, Գվադելուպայում, Ֆրանսիական Գվիանայում, Իսպանիայում։ Վեպի հերոսները՝ Էստեբանը, Կարլոսը և Սոֆիան, Հավանայից երեք երիտասարդ կուբացիներ են։ Վեպի հիմքում ընկած են Վիկտոր Յուգի՝ Գվադելուպայի Յակոբինի կոնվենցիայի հանձնակատարի և Ֆրանսիական Գվիանայի տնօրինության գործակալի կյանքի իրական փաստերը։ Գաբրիել Գարսիա Մարկեսը Կարպենտիերի վեպն ընթերցելուց հետո ամբողջությամբ վերանայել է իր «Հարյուր տարվա մենություն» վեպը։

Կարպենտիերը հեղափոխության հաղթանակից հետո վերադարձել է Կուբա, գործուն մասնակցություն է ունեցել երկրի մշակութային կյանքում։ Դարձել Է Հավանայի համալսարանի պրոֆեսոր, իսկ 1962 թվականին՝ ազգային հրատարակչության տնօրեն։ 1966 թվականից զբաղեցրել Է Փարիզում Կուբայի դեսպանության մշակույթի գծով կցորդի պաշտոնը։

«Մեթոդի վայրիվերումները» (1974 թվական) վեպը լատինաամերիկյան բռնապետի դիմանկարներից մեկն է։ Նույն թեման է արծարծվում նաև Աստուրիասի «Սենիոր նախագահ», Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի «Նահապետի աշունը», Ռոա Բաստոսի «Ես, Գերագույն» վեպերի մեջ։

Կարպենտիերի վերջին վեպը՝ «Սրբազան գարունը» (1978 թվական), անվանվել է Իգոր Ստրավինսկու բալետի անունով։ Վեպն իրենից ներկայացնում է լայն դյուցազնավեպ, որն ընդգրկում է 20-րդ դարի իրադարձությունները՝ Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմից մինչև Կուբայի հեղափոխությունը։

Կարպենտիերը, որը եղել է նախկին գիտակ և երաժշտության փորձագետ, նաև գրել է «Կուբայի երաժշտությունը» գիրքը, որում հատուկ ուշադրություն է դարձվում կղզու մշակույթի աֆրոկուբայական բաղադրիչներին։

Մահացել է 1980 թվականի ապրիլի 24-ին Փարիզում։ Թաղվել է Գավանայի Կոլոն գերեզմանոցում։

Ճանաչում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացել է «Միգել դե Սերվանտես» (1977), Չինո դել Դուկայի անվան (1975) և Մեդիչիի անվան արտասահմանյան գրականության (1979) մրցանակներ։

Կարպանտիերի պատվին է անվանակոչվել նաև Հավանայի ֆրանսիական դպրոցը։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ecue-yamba-o!/ Էկուե Յամբա-Օ (1933, վեպ)
  • La música en Cuba/ Կուբայի երաժշտություն (1946, էսսե)
  • El reino de este mundo/ Царство земное (1949)
  • Los Pasos perdidos/ Երկրային թագավորություն (1953)
  • Guerra del Tiempo/ Ժամանակի պատերազմ (1958)
  • El siglo de las luces/ Լուսավորականության դար (1962)
  • La ciudad de las columnas/ Սյուների քաղաք (1970, էսսե)
  • Քաղաքական ապաստանի իրավունք (1972)
  • El recurso del método/ Մեթոդի խեղաթյուրվածություն (1974)
  • Concierto barroco/ Բարոկկոյի համերգ (1974)
  • La consagración de la primavera/ Սուրբ գարուն (1978)
  • El arpa y la sombra/ Արֆա և ստվեր (1979)

Համահավաք հրատարակություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Obras completas: Т. 1—9 / Ed. al cuidado de М. L. Puga. México: Siglo XXI, 1983—1985
  • Crónicas: En 11 t. La Habana: Arte y Literatura, 1975—1976

Ռուսերեն հրատարակություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Музыка Кубы. Москва: МузГИЗ, 1962
  • Избранные произведения в 2 тт. М.: Художественная литература, 1974
  • Весна священная. М.: Радуга, 1982.
  • Мы искали и нашли себя: Художественная публицистика. М.: Радуга, 1984
  • Превратности метода. М.: Прогресс, 1987
  • Царство земное; Век Просвещения; Концерт барокко; Арфа и тень. М.: Радуга, 1988 (Мастера современной прозы)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Discogs — 2000.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. ↑ 4,0 4,1 NooSFere (ֆր.) — 1999.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Archives de Paris
  7. ↑ 7,0 7,1 Ֆրանսիայի ազգային գրադարան — 1537.
  8. ↑ http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial
  9. ↑ Premio Internacional Alfonso Reyes (իսպ.)
  10. ↑ «КАРПЕНТЬЕР, АЛЕХО | Энциклопедия Кругосвет». www.krugosvet.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 25-ին.

Աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական
  • Carpentier, Alejo (1956) El acoso, Editorial Losada, SA, English translation Alfred Mac Adam, The Chase, New York: Farrar, Straus, and Giroux, 1989.
  • Carpentier, Alejo, (c. 1970s), "A Conversation with Jean-Paul Sartre", and "About the Real Marvelous American Realities, Part 3", trans. in "Confluence, Bakhtin, and Alejo Carpentier's Contextos in Selena and Anna Karenina" Carner, Grant Calvin Sr Doctoral Dissertation 1995 (Comparative Literature) University of California at Riverside.
  • Carpentier, Alejo (1975), The Baroque and the Marvelous Real
  • Carpentier, Alejo (1990), Obras completas: Ensayos, Vol. 13, Mexico: Siglo XII
  • Carpentier, Alejo (1972), La música en Cuba, Mexico: Fondo de Cultura Economica
  • Carpentier, Alejo (1976), Razón de ser, Caracas: Universidad Central de Venezuela
  • Carpentier, Alejo (2004), El reino de este mundo, D.F., México: SEIX BARRAL, ISBN 978-970-749-012-3
Երկրորդական

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անգլերեն
  • Adams, Michael Ian (1975) Three authors of Alienation: Bombal, Onetti, Carpentier, Austin: University of Texas Press, 0-292-78009-5
  • Echevarría, Roberto González (1983) Alejo Carpentier : Bibliographical guide, Westport, Conn.: Greenwood Press, 0-313-23923-1
  • Brennan, Timothy (Ed. 2001) Alejo Carpentier Music in Cuba: Edited and with and Introduction by Timothy Brennan, translated by Alan West-Durán, Minneapolis: University of Minnesota Press, 978-0-8166-3229-9
  • Carner, Grant Calvin Sr (1995) "Confluence, Bakhtin, and Alejo Carpentier's Contextos in Selena and Anna Karenina" Doctoral Dissertation (Comparative Literature) University of California at Riverside.
  • Cox, Timothy J. (2001) Postmodern Tales of Slavery in the Americas : From Alejo Carpentier to Charles Johnson, New York: Garland.
  • Francis, N.The origin of music in Los pasos perdidos. Revista transcultural de música/Transcultural Music Review (2013)
  • Giffuni, Cathe (1993) "An English Bibliography of Alejo Carpentier," Cuban Studies 22. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, (Ed. Jorge I. Dominguez) 1992, pp. 219–229.
  • Harvey, Sally (1994) Carpentier's Proustian Fiction : The Influence of Marcel Proust on Alejo Carpentier, London: Tamesis Books, 1-85566-034-2
  • Janney, Frank (1981) Alejo Carpentier and his Early Works, London : Tamesis Books, 0-7293-0062-5
  • King, Lloyd (1972) Alejo Carpentier : His Euro-Caribbean Vision, St. Augustine, Trinidad: Research & Publications Fund Committee.
  • Pancrazio, James J. (2004) The Logic of Fetishism : Alejo Carpentier and the Cuban Tradition, Lewisburg: Bucknell University Press.
  • Pérez Firmat, Gustavo. The Cuban Condition: Translation and Identity in Modern Cuban Literature. Cambridge: Cambridge University Press, 1989. Rpt. 1997, 2006.
  • Pérez Firmat, Gustavo. “Ese idioma: Alejo Carpentier’s Tongue Ties.” Symposium 61.3 (2007): 183–197. Reprinted as: “Ese idioma: a(s) língua(s) enredada(s) de Alejo Carpentier.” No reino de Alejo Carpentier: doze ensaios críticos. Ed. Elena Palmero González. Rio Grande: Editora de Furg, 2010. 147–170.
  • Shaw, Donald, (1985) Alejo Carpentier Twayne World Author's Series, 0-8057-6606-5
  • Tusa, Bobs (1983) Alchemy of a hero : a Comparative Study of the Works of Alejo Carpentier and Mario Vargas Llosa, Valencia; Chapel Hill : Albatros Hispanofila, 84-7274-099-4
  • Tusa, Bobs, (1982) Alejo Carpentier, a Comprehensive Study, Valencia; Chapel Hill : Albatros Hispanofila, 84-7274-090-0
  • Wakefield, Steve (2004) Carpentier's Baroque fiction : Returning Medusa's Gaze, Tamesis Books, 978-1-85566-107-3
  • Webb, Barbara (1992) Myth and History in Caribbean Fiction : Alejo Carpentier, Wilson Harris, and Edouard Glissant, Amherst: University of Massachusetts Press.
  • Young, Richard E. (1983) Carpentier, El reino de este mundo.
Իսպաներեն
  • Acosta, Leonardo (1981) Música y épica en la novela de Alejo Carpentier.
  • Ainsa, Fernando, (2005) Alejo Carpentier ante la crítica.
  • Arias, Salvador (1977) Recopilación de textos sobre Alejo Carpentier.
  • Barroso, Juan (1977) Realismo mágico y lo real maravilloso en El reino de este mundo y El siglo de las luces.
  • Bergh, Klaus Müller (1972) Alejo Carpentier : Estudio biográfico-critico.
  • Bergh, Klaus Müller (1972) Asedios a Carpentier.
  • Birkenmaier, Anke (2006) Alejo Carpentier y la cultura del surrealismo en América Latina.
  • Blanco, Luis (1970) Alejo Carpentier : tientos y differencias.
  • Calahorro,Inmaculada López (2006) Alejo Carpentier y el mundo clasico.
  • Chaple, Sergio (2004) Estudios carpenterianos.
  • Collard, Patrick (1991) Cómo leer a Alejo Carpentier.
  • Corry, Leo (2020) Concierto Barroco de Alejo Carpentier - Una guía para su lectura Արխիվացված 2020-05-16 Wayback Machine, Tel Aviv University.
  • Cvitanovic, Dinko (1997) Carpentier : una revisión lineal.
  • Duno-Gottberg, Luis (2003) "Solventando las diferencias: La ideología del mestizaje en Cuba", Iberoamericana – Frankfurt am Main, Vervuert, Madrid.
  • Echevarría, Roberto González (1993) Alejo Carpentier, el peregrino en su patria.
  • Echevarría, Roberto González (2004) Alejo Carpentier, el peregrino en su patria.
  • Fama, Antonio (1995) Las últimas obras de Alejo Carpentier.
  • Fowler, Víctor (2004) Diccionario de conceptos de Alejo Carpentier.
  • González, Eduardo (1978) Alejo Carpentier : el tiempo del hombre.
  • Labastida, Jaime (1974) Casa de las Américas, no.87, "Con Alejo Carpentier".
  • Martí, José (1974) Un camino de medio siglo : Homenaje nacional al 70 aniversario de Alejo Carpentier.
  • Mayo, Edmundo Gómez, Construcción y lenguaje en Alejo Carpentier.
  • Mocega-González, Esther P. (1980) Alejo Carpentier : estudios sobre su narrativa.
  • Mocega-González, Esther P. (1975) La narrativa de Alejo Carpentier : el concepto del tiempo como tema fundamental.
  • Mujica, Héctor (1975) Conversación con Alejo Carpentier.
  • Padura, Leonardo (2002) Un camino de medio siglo : Alejo Carpentier y la narrativa de lo real maravilloso.
  • Pickenhayn,Jorge Oscar (1978) Para leer a Alejo Carpentier.
  • Plaza, Sixto (1984) El acá y el allá en la narrativa de Alejo Carpentier.
  • Sáinz, Enrigue (1980) Conversación con Alejo Carpentier.
  • Santander, Carlos (1971) Alejo Carpentier: Viaje a la Semilla y otros relatos.
  • Selma, José Vila (1978) El "último" Carpentier.
  • Rodríguez, Alexis Márquez (1982) Lo barroco y lo real-maravilloso en la obra de Alejo Carpentier.
  • Rodríguez, Alexis Márquez (2004) Nuevas lecturas de alejo Carpentier.
  • Zurdo, Oscar Velayos (1985) El diálogo con la historia de Alejo Carpentier.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեխո Կարպենտիեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեխո_Կարպենտիեր&oldid=9506777» էջից