Ազոտ պարունակող օրգանական միացություններ

Ազոտ պարունակող օրգանական միացություններ, օրգանական միացությունների մի դաս, որի կազմի մեջ մտնում է նաև ազոտը։ Ազոտ պարունակող միացությունները լայն տարածվածություն ունեն օրգանական քիմիայում և կենսաքիմիայում^[1]։

Ազոտն ունի հինգ վալենտային էլեկտրոններ և առաջնային ամիններում եռավալենտ է, բացի այդ էլ ունի մեկ չզույգված էլեկտրոնային զույգ։ Այդ պատճառով հնարավոր է նոր կապի առաջացում ազոտի և ջրածնի ատոմների միջև, որը հանգեցնում է ամոնիումային աղերի առաջացմանը։ Բազմաթիվ ազոտ պարունակով միացություններ իրենց բնույթով հիմնային են, բայց հիմնայնության աստիճանը զգալիորեն կախված է նրանց տարածական կառուցվածքից։ Ամիդներում գտնվող ազոտի ատոմը հիմնային չէ, քանի որ տեղի է ունենում չզույգված էլեկտրոնային զույգի ապատեղայնացում կրկնակի կապի հետ, իսկ պիրոլում էլեկտրոնային զույգը հանդիսանում է արոմատիկ սեքստետի մաս։

Ածխածին-ածխածին քիմիական կապի նման հնարավոր է կրկնակի (իմիններ) և եռակի կապերի (նիտրիլներ) առաջացում^[2]։

CN քիմիական կապը բևեռացված է դեպի ազոտի ատոմը (C և N-ի էլեկտրաբացասականությունները համապատասխանաբար կազմում են 2.55 և 3.04), և այդ պատճառով մոլեկուլն ունի մեծ մոլեկուլային դիպոլային մոմենտ։

Ազոտ պարունակող օրգանական միացություններ

Միացության դաս	Կապի կարգ	Բանաձև	Օրինակ	C–N կապի միջին երկարություն (Å)^[3]
Ամիններ Ամինաթթուներ	1	R₂C-NH₂	Մեթիլամին	1.469 (չեզոք ամին) 1.499 (ամոնիումային աղ)
Ազիրիդիններ	1	CH₂NHCH₂	Միտոմիցին	1.472
Ազիդներ	1	R₂C-N₃	Ֆենիլ ազիդ
Անիլիններ	1	Ph-NH₂	Անիզիդին	1.355 (sp² N) 1.395 (sp³ N) 1.465 (ամոնիումային աղ)
Պիրոլներ	1		Պորֆիրին	1.372
Ամիդներ Պեպտիդներ	1.2	R-CO-NR₂	Ացետամիդ	1.325 (առաջնային) 1.334 (երկրորդային) 1.346 (երրորդային)
Պիրիդիններ	1.5	py	Նիկոտինամիդ	1.337
Իմիններ	2	R₂C=NR	DBN	1.279 (C=N) 1.465 (C–N)
Նիտրիլներ	3	R-CN	Բենզոնիտրիլ	1.136
Իզոնիտրիլներ	3	R-NC	TOSMIC

Ծանոթագրություններ

↑ Organic Chemistry John McMurry 2nd Ed.
↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, 65Th Ed.
↑ F. H. Allen, O. Kennard, D. G. Watson, L. Brammer, A. G. Orpen. Tables of bond Lengths determined by X-Ray and Neutron Diffraction. Part 1. Bond Lengths in Organic Compounds. J. Chem. Soc. Perkin Trans. II 1987, S1-S19.

Տարրօրգանական միացություններ

Հիմնական միացություններ	Ունեն մեծ կիրառություն քիմիայում
Ակադեմիական հետազոտություններ	Միացություններ, որոնք հայտնի չեն կամ չեն ստացվել

[1] Organic Chemistry John McMurry 2nd Ed.

[crc-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, 65Th Ed.

[3] F. H. Allen, O. Kennard, D. G. Watson, L. Brammer, A. G. Orpen. Tables of bond Lengths determined by X-Ray and Neutron Diffraction. Part 1. Bond Lengths in Organic Compounds. J. Chem. Soc. Perkin Trans. II 1987, S1-S19.

[1]

[2]

[3]