Wšědny ćisowc
| |
| Wšědny ćisowc (Taxodium distichum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| rjadownja: | Coniferopsida |
| rjad: | Konifery (Coniferales) |
| swójba: | Cypresowe rostliny (Cupressaceae) |
| podswójba: | (Taxodioideae) |
| ród: | Ćisowc[1] (Taxodium) |
| družina: | Wšědny ćisowc |
| wědomostne mjeno | |
| Taxodium distichum | |
| (L.) L. C. Rich. | |
| warjetety | |
| (Taxodium distichum var. distichum) (Taxodium distichum var. imbricarium (Nuttall) Croom) | |
Wšědny ćisowc (Taxodium distichum) je rostlina z podswójby (Taxodioideae) znutřka cypresowych rostlinow (Cupressaceae). Dalše serbske mjeno je bahnowa cypresa.
Po staršich žórłach so do swójskeje swójby ćisowcowych rostlinow (Taxodiaceae) přirjaduje.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wšědny ćisowc je w lěću zeleny, spěšnje rosćacy štom, kotryž docpěje wysokosć wot 20 hač do 35 (40) m. Króna je prawidłowna a na spočatku kehelojta, pozdźišo šěrše a bóle wotewrjena. Zdónk je deleka šěroki a so skoku pomjeńšuje. Načerwjeń bruna skora je hłuboko brózdźena a nitkojta.
Korjenje wutworja tučne "kolena", jeli štom steji we wodźe. Wone najskerje słuža k přewětrjenju korjenjow.
Jehły
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płone, jasnozelene jehły su linealiske, kónčkojte a docpěja dołhosć wot 8 hač do 15 mm (2 cm). Na krótkich wurostkach steja dwulinkowje wjerškate, mjeztym zo na dołhich wurostkach steja po jednym. Jehły z krótkimi wurostkami w nazymje po čerwjenojtym barbjenju wotpadnu.
Kćenja a hable
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot měrca hač do apryla. Štom je jednodomna. Muske kćenja su žołtojte abo purpurowe a wisaja w 5 hač 12 cm dołhich dwójnych kićach. Žónske kćenja su móličke, zelene a njenapadne. Kulowate hable docpěja wulkosć wot 2 hač do 3 cm. Při zrałosći za čas oktobra hač decembra su brune.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na bahnojtych brjohowych a přepławjenskich kónčinach blisko rěkow.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Štom je w juhowuchodnej sewjernej Americe, wot Floridy hač do Delaware, na zapad hač do Misisipijowych stronach a wuchodneho Texasa domjacy.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W Europje jako pyšnu drjewiznu w parkach pódla hatnych brjohach plahuje.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje serbskeje rěče, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2003, ISBN 3-7420-0313-5, str. 32.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 890 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 82 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 248 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
