Běła wjerba
| |
| Běła wjerba (Salix alba) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Malpighiales) |
| swójba: | Wjerbowe rostliny (Salicaceae) |
| ród: | Wjerba[1][2] (Salix) |
| družina: | Běła wjerba |
| wědomostne mjeno | |
| Salix alba | |
| L. | |
Běła wjerba (Salix alba) je rostlina ze swójby wjerbowych rostlinow (Salicaceae). Wona je najwjetša a najčasćišo domjaca wjerba.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Běła wjerba je spěšnje rosćacy štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 6 hač do 30 m. Štom móže starobu wot hač do 300 lět docpěwać.
Króna je šěroka a wotewrjena, kotraž w starobje je zwjetša njeprawidłowna.
Zdónk je tołsty (hač 2 m) a so blisko pódy rozdźěli. Skora je žołtojta ze ćmowymi korkowymi brodawkami, kotraž pozdźišo je šěrobruna a hłuboko rozpukana.
Zrunane hałuzy su žołtobrune hač čerwjenobrune a na kónčkach lochko přewisuja. Młode hałuzy su kosmate. Wurostki so napadnje slěbrojće błyšća a su zhibujomne.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wuske, krótko stołpikate, lancetojte łopjena su jaskrawje zelene, na delnim boku židźane kosmate a docpěwaja dołhosć wot 8 cm (wot 5 hač do 12 cm, wot 6 hač do 10 cm) a šěrokosć wot hač do 2 cm. Na kromje su sćeńka zubate a žałzate. Młode łopjena su na woběmaj kromomaj židźane kosmate.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač do meje. Kćenja su dwudomne a so z łopjenami jewja. Muske micki su žołtojte, zrunane abo zhibnjene postupuja a docpěwaja dołhosć wot 4 hač do 6 cm. Žónske micki su zelenojte, zrunane a dopcpěwaja dołhosć wot 3 hač do 5 cm. Nošne łopješko kćenjow je jednobarbne. Płódnik je nahi a nimale sedźacy.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody zrawja wot apryla.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na periodisce powodźanych, přez haćenje mokrych a wutkatych pódach rěčkow a rěčnych łučinach. Wustupuje w horach jenož niše wysokosćow wot 1000 m.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w Europje, sewjernej Africe a centralnej Azije rozšěrjena.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Zhibujomne hałuzy so za plećenje košow wužiwaja.
Sorta
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Sorta Salix alba subsp. vitellina ma čworkžołte, zhibujomne hałuzy.
Podobne družiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Salix alba 'Tristis' je jedna z wjele zahrodnych formow. Jeje hałuzy su ćeńke, maja žołtu skoru a klunkotaja. Łopjena su na delnim boku husto židźane kosmate. Wona so často w parkach a wulkich zahrodach jako pyšny štom plahuje.
- Wisata wjerba (Salix babylonica) ma oliwobrune hač čerwjenojte hałuzy. Jeje łopjena su nahe. Wona je małko zmjerzkokrute.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 544.
- ↑ W internetowym słowniku: Weide
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 840 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 156 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 274 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 436 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 404 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
