Yvy (yvóra)
.jpg)
Yvy (mba'ehero: .svg){kind=small}
; ojeikuaáva avei téra arapy rupi, elinikañe’ẽme: Γαῖα Gaia, térã lasioñe’ẽme: Tellus, Terra), péva niko ha’e yvóra mbohapyha Kuarahy guive ojeréva hese hi’arévo peteĩ ary. Ha’e avei yvóra hypy’ũvéva Kuarahy Ypykatúpe ha peteĩvéva ojeikuaáva ipype oĩha tekove. Ymaguare arandu ojuhu va'ekue mokõichagua tete ojehecháva yvága guasúpe: mbyjakuéra, ñaimo'ãva oĩha peteĩ tendápente, ha yvorakuéra. Ojere avei kuarahy rehe, Mekúrio, Mbyja Ko'ẽ, Mbyja Pytã, Húpiter, Satúyno, Uráno ha Netúno. Ymave oikeva'ekue ko atýpe Plutõ, ha ág̃a katu ojehechakuaa ndaha'eiha peteĩ yvóra (planeta). Oikove hekópe umi ñamboheróva'ekue tenondeve.
Téra
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Héra ou ypy-tupi-guarani (proto-tupí-guaraní) ñe’ẽ *ɨpʷɨ. Upéi oiko chugui avañe’ẽ yvy, tupinamba yby, ayvu ywy, munduruku ipi ha heta ambue. Ha yvy-gui osẽ heta ambue ñe’ẽ, ha’éva yvytu, yvy’a, yvypóra, yvyty, yvytĩ ha hetave.
