Saltar ao contido

Zipa

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Escultura muisca dun Zipa sen identificar (Museo do Ouro de Bogotá).
Mapa do territorio muisca á chegada dos españois (século XVI). Os dominios do Zipa en verde.

Zipa era o título de nobreza dado polos muiscas ó gobernante supremo do Zipazgo, unha das divisións administrativas máis importantes da Confederación muisca. Adóitase empregar a expresión "Zipa de Bacatá", xa que a sede do goberno do Zipazgo atopábase en Funza, capital do Zybyn de Bacatá, que abranguía gran parte do territorio da actual cidade de Bogotá, capital de Colombia.

O Zipa era considerado descendente da deusa Chie (a Lúa), da mesma forma que o Zaque era considerado descendente de Sué (o Sol). O Zipa tiña autoridade absoluta sobre o goberno do Zipazgo. Ó seu cargo estaba a dirección administrativa, o mando do exército, a creación, reforma e aplicación das leis, e boa parte dos asuntos relixiosos. É así como, por exemplo, os chyquy (sacerdotes muiscas) debían ser investidos pola autoridade do Zipa. A única persoa que podía exercer autoridade sobre o Zipa era o Chyquy-Zibyntyba de Iraca, a quen se consideraba sucesor do Venerable Bochica, mentres que o único poder en igualdade de condicións fronte ó do Zipa era o do Zaque, que nun comezo fora meirande.[1]

Lista dos Zipas

[editar | editar a fonte]
Gobernantes muisca de Bacatá (zipas)
Imaxe Nome Comezo Remate Detalles
Meicuchuca 1450 1470
Saguamanchica 1470 1490 Morreu na batalla de Chocontá
Nemequene 1490 1514 Introduciu o Código de Nemequene
Tisquesusa 1514 1537 Gobernaba cando os españois chegaron a Colombia
Zaquesazipa 1537 1539 Derradeiro gobernante muisca do sur

O último herdeiro lexítimo ó trono do que se ten coñecemento foi Chiayzaque, Tybarague de Chía.[2]

  1. Restrepo, Vicente. Los chibchas antes de la conquista española. (Bogotá, Imprenta de la Luz, 1895) Capítulo VIII
  2. Plaza, José Antonio de. Compendio de la historía de la Nueva Granada: desde antes de su descubrimiento, hasta el 17 de noviembre de 1831 (Imprenta del Neogranadino; Bogotá, 1850), p. 48