Xalisco
Jalisco (es)  | |||||
| |||||
| Lema | «Jalisco es México» «Jalisco no te rajes» | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Localización | |||||
| |||||
| Estado | México | ||||
| Capital | Guadalaxara | ||||
| Contén a división administrativa | |||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 7.844.830 (2015) (99,82 hab./km²) | ||||
| Lingua usada | Lingua tepecana Lingua huichol purépecha do oeste das Serras lingua castelá | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 78.588 km² | ||||
| Altitude | 1.355 m | ||||
| Punto máis baixo | Océano Pacífico | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Creación | 1823 | ||||
| Organización política | |||||
• Governor of Jalisco (en)  | Enrique Alfaro Ramírez (2018–) | ||||
| Órgano lexislativo | Congress of Jalisco (en) Circunscrición: 20, (Escano: 39) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 44-49 | ||||
| Fuso horario | |||||
| ISO 3166-2 | MX-JAL | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | |||||
| Páxina web | jalisco.gob.mx | ||||
 | |||||
.svg&lang=gl)
Xalisco[1][2] (en castelán: Jalisco) é un dos 31 estados de México. Limita ó norte cos estados de Nayarit, Zacatecas e Aguascalientes, ó leste con Aguascalientes, Zacatecas, San Luis Potosí, Guanajuato e Michoacán, ó sur con Michoacán, Colima e o océano Pacífico e Nayarit.[3] A súa área é de 78.588 km²,[4] e a súa poboación era de 7.844.830 habitantes en 2050.[5] A capital do estado é a cidade de Guadalaxara, que tamén é a súa cidade máis habitada. En certas partes da capital o nivel de vida é comparábel ao de países como España e Italia, pero tamén ten desigualdades sociais e pobreza nos barrios periféricos. A súa zona metropolitana está formada polos municipios de Zapopan, Juanacatlan, El Salto, Tlaquepaque, Tonalá, Tlajomulco de Zúñiga e Ixtlahuacán del Río.
Xalisco é a cuarta entidade federativa máis poboada de México, e o cuarto estado máis desenvolvido en canto a actividades económicas, industriais, comerciais e culturais por debaixo de México Distrito Federal, Nuevo León e Baixa California.
Étimo
[editar | editar a fonte]O topónimo Xalisco identifícase co nome náhuatl de Xālīxco (cfr. náhuatl actual Xālli (area), īxtli (cara), e o sufixo de lugar -co). O seu actual nome provén do náhuatl que significa "sobre a superficie da area".[6]
Historia
[editar | editar a fonte]Os primeiros achados arqueolóxicos en Xalisco teñen unha datación de máis de 20.000 anos, eran pobos que se dedicaban á caza e á recolleita de plantas e froitas silvestres. Arredor do 5.000 a.C. comezan a cultivar as primeiras plantas silvestres.
Cando pobos do norte, seguramente por motivos climáticos, migraron ao centro de México e deron lugar a sociedades militaristas ao ter que dominar aos pobos asentados con anterioridade nos territorios nos que se estableceron.
No occidente de México déronse tres vagas migratorias diferentes, a tolteca nos séculos X e XII, a chichimeca, no XII e a mexica no XV. Os nómades nun proceso longo convertéronse en bandas seminómades e posteriormente en comunidades sedentarias como os caxcanes, tecos e tepehuanos (fillos dunha familia chamada uto-aztecana).
Durante a época colonial formou parte da rexión administrativa e política da Nova Galicia. Ao conquistar México a súa independencia de España, cambiouse o seu nome polo de Estado libre y soberano de Jalisco. En 1867 o Presidente Benito Juárez separou o territorio de Nayar. Anos despois este territorio constituíuse como o estado de Nayarit.
Demografía
[editar | editar a fonte]A poboación no Estado de Xalisco era de 6.753.113 habitantes en 2005, dos cales na zona Metropolitana de Guadalaxara vivían 4.000.000 segundo o INEGI do ano 2000.
A taxa de crecemento de poboación xeral para Xalisco foi de 1,8% no período 2000-2005, e estimouse que a poboación economicamente activa era de 1.756.501 persoas en 2002.[7]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Forma empregada na Enciclopedia Galega Universal.
- ↑ Ver entrada de «tequila». Diciopedia do século 21 3. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición). Editorial Galaxia. 2007. p. 2024. ISBN 9788482893600.
- ↑ Enciclopedia de los municipios y delegaciones de México. Estado de Jalisco. Arquivado 25 de setembro de 2017 en Wayback Machine. (en castelán)
- ↑ "Resumen". Cuentame INEGI. Arquivado dende o orixinal o 16 de marzo de 2013. Consultado o 12 de febreiro de 2013.
- ↑ Información por entidad (en castelán)
- ↑ Información por entidad. Superficie (en castelán)
- ↑ Consejo Nacional de Población (CONAPO) 2002.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]
|
Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |