Wilma Mankiller

Wilma Mankiller

(2001)
Biografía
Nacemento	18 de novembro de 1945 Tahlequah, Estados Unidos de América
Morte	6 de abril de 2010 (64 anos) Condado de Adair, Estados Unidos de América
Causa da morte	cancro de páncreas
Lugar de sepultura	Stilwell
Xefe Principal da Nación Cherokee
1985 – 1995 ← Ross Swimmer – Joe Byrd ⊟
Datos persoais
Grupo étnico	Pobo cherokee
Educación	Skyline College Universidade Estatal de San Francisco
Actividade
Ocupación	escritora, Xefe tribal, autobiógrafa
Partido político	Partido Demócrata
Premios
(1998)  Medalla Presidencial da Liberdade (1996)  Premio Elizabeth Blakwell (1993)  National Women's Hall of Fame (setembro de 1986)  Humanitario do Ano (1986)  Salón da Fama da Muller de Oklahoma  National Cowgirl Museum and Hall of Fame
Descrito pola fonte	Native American Women: A Biographical Dictionary

Wilma Pearl Mankiller (en cherokee: ᎠᏥᎳᏍᎩ ᎠᏍᎦᏯᏗᎯ, transliterado: Atsilasgi Asgayadihi), nada en Tahlequah, Oklahoma, o 18 de novembro de 1945 e finada no condado de Adair, Oklahoma o 6 de abril de 2010, foi unha activista cherokee estadounidense, traballadora social e desenvolvedora da comunidade, a primeira muller que exerceu como xefa tribal cherokee.

Traxectoria

Nada en Tahlequah, Oklahoma, viviu na propiedade da súa familia no condado de Adair, Oklahoma ata os once anos, cando a súa familia se trasladou a San Francisco como parte dun programa do goberno federal para urbanizar os nativos americanos. Despois do bacharelato, casou con Héctor Hugo Olaya de Bardi, un ecuatoriano acomodado e tivo dúas fillas. Inspirada polos movementos sociais e políticos da década de 1960, Mankiller involucrouse na ocupación de Alcatraz e máis tarde participou nas loitas polas terras e as compensacións coa Tribo Pit River. Durante cinco anos, a principios dos anos 70, estivo empregada como traballadora social, centrándose principalmente en temas da infancia.

De regreso a Oklahoma no outono de 1976, Mankiller foi contratada pola Nación Cherokee como coordinadora de estímulos económicos. Coa súa experiencia na preparación de documentación, converteuse nunha redactora de subvencións de éxito e, a principios dos anos 80, dirixiu o recentemente creado Departamento de Desenvolvemento Comunitario da Nación Cherokee. Como directora, deseñou e supervisou proxectos comunitarios innovadores que permitían aos cidadáns rurais identificar os seus propios desafíos e, a través do seu traballo, participar na resolución dos mesmos. O seu proxecto en Bell, Oklahoma, apareceu no filme The Cherokee Word for Water, dirixida por Charlie Soap e Tim Kelly. En 2015, o filme foi seleccionado como o mellor filme indio americano dos últimos corenta anos polo American Indian Film Institute. O seu proxecto en Kenwood recibiu o Certificado de Mérito Nacional do Departamento de Vivenda e Desenvolvemento Urbano.

A súa capacidade de xestión foi posta en coñecemento do xefe principal en funcións, Ross Swimmer, quen a invitou a presentarse como a súa adxunta nas eleccións tribais de 1983. Cando a parella gañou, converteuse na primeira muller elixida para ocupar o cargo de Xefa Adxunta da Nación Cherokee. En 1985, cando Swimmer asumiu un posto na administración federal do Bureau of Indian Affairs, foi ascendida a xefa principal, exercendo ata 1995, en que non se presentou por motivos de saúde. Durante a súa administración, o goberno Cherokee construíu novas clínicas de saúde, creou unha clínica móbil de coidados oculares, estableceu servizos de ambulancia e creou programas de educación temperá, educación de adultos e formación laboral. Desenvolveu fontes de ingresos que inclúen fábricas, tendas de venda polo miúdo, restaurantes e operacións de bingo, ao tempo que estableceu o autogoberno permitindo á tribo xestionar as súas propias finanzas.

Cando se retirou da política, Mankiller volveu ao seu papel de activista traballando para mellorar a imaxe dos nativos americanos e loitar contra a apropiación indebida da herdanza nativa, mediante a escritura de libros, incluíndo unha autobiografía con grandes vendas, Mankiller: A Chief and Her People, e dando numerosas conferencias sobre coidados da saúde, soberanía tribal, dereitos das mulleres e concienciación sobre o cancro. Ao longo da súa vida, sufriu graves problemas de saúde, incluíndo enfermidade renal poliquística, miastenia gravis, linfoma ou cancro de mama e necesitou dous transplantes de ril. Faleceu en 2010 de cancro de páncreas e foi honrada con moitos premios locais, estatais e federais, incluíndo a máis alta honra civil do país, a Medalla Presidencial da Liberdade.

Ademais, en 2022, a figura de Wilma Mankiller foi homenaxeada ao ser a protagonista da terceira das moedas estadounidenses dun cuarto de dólar da serie Mulleres Americanas, dedicada ás mulleres máis representativas da historia dos Estados Unidos.

Véxase tamén

Bibliografía

• Agnew, Brad (2004). Edmunds, R. David, ed. The New Warriors: Native American Leaders Since 1900. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press. pp. 211–237. ISBN 978-0-8032-6751-0. 
• Dell, Pamela J. (2006). Wilma Mankiller: Chief of the Cherokee Nation. Minneapolis: Compass Point Books. p. 17. ISBN 978-0-7565-1796-0. 
• Glassman, Bruce (1992). Wilma Mankiller: Chief of the Cherokee Nation (1st ed.). New York, New York: Blackbirch Press. ISBN 978-0-8239-1208-7. 
• Johnson, Troy (outono de 1994). "The Occupation of Alcatraz Island: Roots of American Indian Activism". Wíčazo Ša Review (Minneapolis: University of Minnesota Press) 10 (2): 63–79. ISSN 0749-6427. JSTOR 1409133. doi:10.2307/1409133. 
• Kallen, Stuart A. (1999). "6. Wilma Mankiller". Native American Chiefs and Warriors. San Diego, California: Lucent Books. pp. 86–103. ISBN 978-1-56006-364-3. 
• Nelson, Andrew (20 de novembro de 2001). "People: "Wilma Mankiller"". Salon. San Francisco, California. Arquivado dende o orixinal o 15 de maio de 2007. Consultado o 19 de xullo de 2006. 
• Schwarz, Melissa (1994). Baird, W. David, ed. Wilma Mankiller: Principal Chief of the Cherokees (1st ed.). Nova York: Chelsea House. ISBN 978-0-7910-1715-9. 
• Simon, Charnan (1991). Wilma P. Mankiller: Chief of the Cherokee. Chicago: Childrens Press. ISBN 978-0-516-04181-0. 
• Swygart, Glenn L. (2014). "American Indian Biographies—Wilma Pearl Mankiller" (PDF). Salempress.com. Ipswich, Massachusetts: Salem Press. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de xullo de 2014. Consultado o 24 de setembro de 2015. 
• Verhovek, Sam Howe (6 de abril de 2010). "Wilma Mankiller, Cherokee Chief and First Woman to Lead Major Tribe, Is Dead at 64". The New York Times (Nova York). Arquivado dende o orixinal o 24 de xuño de 2018. Consultado o 2 de maio de 2018. 
• Wallis, Michael (1993). "Introduction". En Mankiller, Wilma; Wallis, Michael. Mankiller: A Chief and Her People (1st ed.). New York, New York: St. Martin's Press. pp. xv–xxiv. ISBN 978-0-312-09868-1. 
• "Indian Uprising Spreads to Private Land Squatting Tribes Now Claiming Gas, Electric Ground". The Desert Sun (259) (Palm Springs). 5 de xuño de 1970. p. 3. Consultado o 2 de agosto de 2018. 

Ligazóns externas

• Mankiller documental de Valerie Red-Horse Mohl
• Voices of Oklahoma interview with Wilma Mankiller