Universidade da Habana

Universidade da Habana
Datos xerais
Fundación	5 de xaneiro de 1728 (296 anos e 324 días)
Fundador	Papa Inocencio XIII e Rei Filipe V de España
Datos actuais
Datos de contacto
[ editar datos en Wikidata ]

A Universidade da Habana (UH), en castelán Universidad de La Habana, foi fundada o 5 de xaneiro de 1728 polos frades dominicos pertencentes á Orde dos Predicadores. É unha universidade pública e é a institución educativa superior máis antiga de Cuba.

Historia

Retrato de Felipe V, por Louis-Michel van Loo (c. 1739). Óleo sobre lenzo, 154 x 113 cm, Museo do Prado (Madrid).

O seu primeiro nome foi Real e Pontificia Universidade de San Gerónimo da Habana. Na época as universidades necesitaban autorización real ou papal, o que explica os nomes Real e Pontificia; Quen autorizaron a fundación da universidade foron o papa Inocencio XIII e o rei Filipe V de España.

Posteriormente foi fundada a Universidade da Habana (U-H) o 5 de xaneiro de 1728 polos frades dominicos do convento de San Juan de Letrán, sendo esta a primeira universidade de Cuba. No acto de inauguración nomeouse a frei Tomás Linares del Castillo como o seu primeiro reitor, quen a partir dese momento rexería as primeiras facultades: Artes e Filosofía, Teoloxía, Canons, Leis e Medicina.

Os primeiros estatutos da Universidade presentáronse o 2 de xaneiro de 1733; con todo, non é ata agosto de 1735 que entran en vigor. Establecían que o goberno da Universidade debería estar constituído por un reitor, un vicerreitor, catro consellerías, un mestre de cerimonias e un secretario. Cada ano o Claustro Maior levaría a cabo as eleccións para estes cargos. Nesta primeira etapa destacou un importante profesor: Tomás Romay, autor de investigacións transcendentais no campo da medicina e a bioloxía.

Tras un proceso de reformas, a Universidade de San Gerónimo da Habana pasou a ser unha institución laica, e en 1850 cambiou o seu nome por Real e Literaria Universidade da Habana. Nesta segunda etapa profúndase no desenvolvemento científico na Universidade. Con tal obxectivo fundouse o museo de historia natural e o xardín botánico nacional pasou a ser rexido pola institución. Para ese entón o ensino contaba coas facultades de Xurisprudencia, Medidina, Cirurxía e Farmacia. Logo, en tempos republicanos, o nome cambiouse a Universidade Nacional.

A universidade foi inicialmente establecida no convento de San Juan de Letrán hoxe desaparecido e situada no centro histórico colonial da cidade (no que agora se coñece como A Habana Vella ).

Baixo as ideas do plan Varona, neste período leváronse á universidade as ideas máis modernas da docencia da época. Non obstante, as condicións estruturais do edificio San Juan de Letrán non eran as mellores: fíxose incómodo e pouco apropiado. O 1 de maio de 1902 comezou o traslado da Universidade ao outeiro de Aróstegui, situado no Vedado, preto da Quinta de los Molinos; hoxe en día coñécese como "colina universitaria" ou tamén como a "loma de la pirotecnia". Neste momento comezou tamén unha etapa importante da súa historia; acontecementos como a fundación da Federación Estudantil Universitaria, a pronunciación dos discursos de José Antonio Echeverría, a baixada pola súa ampla e ampla escaleira da Xeración do Centenario na súa histórica marcha dos fachos e a valentía amosada polos seus estudantes, son algúns dos acontecementos que se poden mencionar.

Aula Magna da Universidade da Habana.

Os interiores da Aula Magna da Universidade da Habana onde descansan os restos do pensador cubano Félix Varela, foron decorados polo artista cubano Armando Menocal. Estes representan ou fan alegoría ás principais facultades que existían na época, Medicina, Ciencia, Arte, Pensamento, Artes Liberais, Literatura e Dereito .

Na entrada principal, álzase coa súa arquitectura neoclásica o reitorado, inspirado no Partenón grego, e xusto entre o reitorado e a grande escalinata de 88 niveis atópase unha estatua de bronce, a Alma Máter, símbolo da universidade e que cos brazos abertos acolle aos estudantes. A escultura foi creada en 1919 polo artista checo Mario Korbel, o modelo para o rostro foi a moza cubana Feliciana Villalón y Wilson que entón tiña 16 anos, filla de José Ramón Villalón y Sánchez, profesor de matemáticas analíticas, e para o corpo o artista tomou como modelo a unha muller criolla mestiza de máis idade.

En varias ocasións durante o século XX esta Universidade viuse obrigada a pechar temporalmente as súas portas ou impuxéronse limitacións significativas no rexistro dalgunhas das súas facultades, destacando o peche da Facultade de Dereito e Economía durante anos. E estas medidas foron tomadas, porque os seus profesores e estudantes tiñan unha longa tradición de activismo político.

Foi unha das primeiras universidades latinoamericanas en adoptar a autonomía universitaria, que se rompeu desde a chegada de Fidel Castro ao poder e pola aplicación do credo de que "a Universidade é para os revolucionarios".

A Universidade da Habana conta cun importante estadio onde se celebran os xogos deportivos universitarios con máis tradición no continente, os "Xogos Caribes" dos que xurdiron destacados deportistas coñecidos polos seus resultados internacionais. Seguindo esta tradición deportiva, nos currículos de todas as facultades a materia de Educación Física é obrigatoria durante polo menos dous anos.

A biblioteca principal Rubén Martínez Villena foi creada máis tarde en 1936 .

Pola Lei do 11 de agosto de 1919, sancionada polo presidente da República D. Mario García Menocal (1913-1921), a Universidade da Habana foi autorizada a conceder títulos académicos honorarios denominados Doutor Honoris Causa. Tal poder tamén se incluíu nos Estatutos da Universidade de 1942 e despois na Lei de reforma universitaria de 1960.

Facultade de Matemáticas e Ciencias da Computación.

A Lei do Sistema de Condecoracións e Títulos Honoríficos (Lei número 17, do 28 de xuño de 1978) derrogou tacitamente toda a lexislación honorífica universitaria, pero a súa forza é tal que aínda hoxe, con pouco rigor normativo, seguen a ser concedidos os títulos de Doutor Honoris Causa. Porque, así como en case todas as institucións universitarias do país, aínda sen estar autorizadas para iso, segundo o principio de legalidade da actividade administrativa.

A Universidade da Habana, ademais de ocupar un lugar de honra na historia pola súa contribución á loita patriótica, foi o centro de grandes educadores cubanos como Enrique José Varona, Luis de Soto, Vicentina Antuña, Mirta Aguirre, Hortensia Pichardo e un grupo de pedagogos cubanos que ao longo dos 280 anos de vida da Universidade ofreceron os seus coñecementos para o beneficio das novas xeracións.

Así mesmo, figuras destacadas da política e da arte foron froito das súas aulas, como Fidel Castro. Actualmente ten 17 facultades (Facultade de Bioloxía, Facultade de Artes e Letras, Facultade de Farmacia e Alimentos, Facultade de Educación a Distancia, Facultade de Dereito, Facultade de Psicoloxía, Facultade de Filosofía, Historia e Socioloxía, Facultade de Comunicación, Facultade de Economía, Facultade de Contabilidade e Finanzas, Facultade de Xeografía, Facultade de Matemática-Computación, Facultade de Química, Facultade de Física, Facultade de Estudos Turísticos e o Colexio de San Gerónimo, que se encarga de formar especialistas en restauración, museoloxía e outras materias artísticas, ademais de 15 filiais municipais nas que se imparten as carreiras de psicoloxía, dereito, contabilidade e finanzas, socioloxía, estudos socioculturais e comunicación social). Actualmente ten unha matrícula de 60 mil estudantes e nela estúdanse 32 carreiras (de cinco anos cada unha, a excepción das linguas estranxeiras que son seis).

Despois de 1959

Juan Marinello, vello intelectual comunista, era o reitor da Universidade da Habana cando en 1962 se promulga a reforma universitaria. O ministro de Educación era Armando Hart, quen tamén tivo un papel relevante nesa reforma. Aínda daquela non se procedeu á centralización do labor docente universitario que se consagraría ata os días de hoxe coa creación, en 1976, do Ministerio de Educación Superior. Dende entón, o traballo universitario en Cuba e dentro da Universidade da Habana quedaría subordinado a unha institución allea que tivo como ministro ao Comandante de brigada Fernando Vecino Alegret durante máis de tres décadas.

Entre 1966 e 1972, José Millar Barruecos, alcumado "Chomi" e man dereita de Fidel Castro, foi o reitor deste centro docente. Naqueles anos, Fidel adoitaba visitar a Universidade, unha intimidade que diminuiría ata desaparecer por completo.

A Millar Barruecos como reito seguiuno brevemente Oscar García, que foi substituído por Hermes Herrera. No curto período de Hermes Herrera concedéuselle, o 18 de xuño de 1975, o título de Doutor Honoris Causa en Ciencias Históricas a Eric Williams, primeiro ministro de Trinidad e Tobago. A Hermes Herrera seguiuno como reitor da Universidade da Habana José Eustaquio Remedios, que procedía do reitorado da Universidade Central de Las Villas.

A chegada ao reitor de Fernando Rojas Ávalos marcou o inicio dunha fecunda etapa para a universidade que se prolongou ata a saída, en 1994, de Armando Pérez Perdomo, que substituíra a Rojas á fronte da casa de estudos. Armando Pérez tiña, cando asumiu o seu cargo, unha ampla experiencia docente e foi, como poucos reitores antes e despois del, un home da Universidade da Habana.

Despois Armando Pérez veu Juan Vela Váldez, que chegaba da reitoría do Instituto de Ciencias Médicas da Habana. Home próximo á cúpula do poder, que actuou como reitor durante uns doce anos, ata que no 2006 foi ascendido a Ministro de Educación Superior, posto que ocuparía durante moi pouco tempo.

Juan Vela representou unha nova etapa de institucionalización da Universidade da Habana, que tivo, tras el, outros tres reitores. Por un curto período de tempo Rubén Zardoya saído da mesma institución e Gustavo Cobreiro durante varios anos. En novembro de 2018 sucedeuno Miriam Nicado, a primeira muller á fronte desta institución e tamén a primeira negra. A súa carreira académica non se fixo na Universidade da Habana senón na Universidade de Las Villas e, posteriormente, na Universidade das Ciencias Informática (UCI).

Cursos

A Universidade da Habana está formada por 21 facultades e 18 centros de investigación en diferentes campos como economía, ciencias naturais, ciencias sociais e humanidades . Actualmente, a Universidade da Habana conta cunha matrícula de 60 mil estudantes distribuídos en 32 carreiras.

Facultades

• Facultade de Dereito
• Facultade de Economía
• Facultade de Contabilidade e Finanzas
• Facultade de Xeografía
• Facultade de Matemática e Computación
• Facultade de Filosofía, Historia e Socioloxía
• Facultade de Psicoloxía
• Facultade de Bioloxía
• Facultade de Artes e Letras
• Facultade de Linguas Estranxeiras
• Facultade de Física
• Facultade de Química
• Escola de Comunicación
• Facultade de Turismo
• Instituto de Farmacia e Alimentos
• Facultade de Restauración e Conservación (Colexio San Gerónimo de La Habana)
• Facultade de Educación a Distancia
• Facultade de Español para Non Castelanfalantes

Algúns alumnos e profesores destacados

• Félix Varela
• Carlos Manuel de Céspedes
• Ignacio Agramonte
• Dulce María Loynaz
• José Antonio Echeverría
• Julio Antonio Mella
• Rubén Martínez Villena
• Ramiro Guerra
• Enrique José Varona
• Eduardo Chibás
• Manuel Moreno Fraginals
• Emeterio Santovenia
• Felipe Poey
• Carlos Juan Finlay
• Gastón Baquero
• Sotto Arcadio
• Carilda Oliver Labra
• Fidel Castro Ruz
• Max Marambio
• Mahmoud Ahmadinejad.
• Gaspar Llamazares
• Andrés L. Mateo
• Roberto Ampuero
• Felipe Kast
• Gabino Garrido
• Julio Le Riverend

Véxase tamén

Outros artigos

• Federación Estudantil Universitaria
• EcuRed

Ligazóns externas

• Sitio web oficial da universidade (en castelán)