Saltar ao contido

Pteropus

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Pteropus
Rango fósil: Holoceno[1]

A raposa voadora Pteropus vampyrus
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Mammalia
Orde: Chiroptera
Familia: Pteropodidae
Subfamilia: Pteropodinae
Xénero: Pteropus
Brisson, 1762
Especie tipo
Vespertilio vampyrus niger[2]
Kerr, 1792
Distribución mundial das raposas voadoras
Distribución mundial das raposas voadoras

Distribución mundial das raposas voadoras

Pteropus é un xénero de megaquirópteros que comprende algúns dos morcegos máis grandes do mundo. Na literatura internacional dánselles nomes equivalentes a raposas/os voadoras/es ou morcegos da froita, que se usan tamén para outros megaquirópteros. Viven no sur de Asia, sueste asiático, Australia, África oriental e algunhas illas oceánicas dos océanos Índico e Pacífico.[3] Existen polo menos 60 especies vivas neste xénero.[4]

Comen froita e outras materias vexetais e ocasionalmente insectos. Localizan estes recursos polo seu sentido do olfacto. A maioría son nocturnos, pero non todos. Navegan utilizando a súa aguda vista, xa que carecen de ecolocalización. Presentan unha duración da vida longa e un baixo rendemento reprodutivo, e as femias da maioría das especies producen unha soa cría ao ano. O seu lento ciclo vital fai que as súas poboacións sexan vulnerables a ameazas como a sobrecaza, matanzas para reducir a poboación e desastres naturais. En tempos modernos extinguíronse seis especies de raposas voadoras por sobrecaza. A miúdo perséguenos polo seu papel real ou percibido no dano ás colleitas agrícolas. Son ecoloxicamente beneficiosos porque axudan a rexenerar os bosques ao dispersar as sementes de moitas plantas. Benefician aos ecosistemas e aos intereses humanos ao polinizaren as plantas.

Igual que outros morcegos, teñen importancia para os humanos como fontes de enfermidades, xa que son os reservorios de axentes de enfermidades raras pero mortais, como o lyssavirus do morcego australiano, que causa a rabia, e o virus Hendra; rexistráronse sete mortes humanas como resultado destas enfermidades. Ao virus Nipah, que tamén transmiten e afecta a moita xente, atribuíronselle unhas 100 mortes. Teñen unha importancia cultural para os pobos indíxenas na súa arte tradicional, folclore e armas. O seu pelo e dentes foron utilizados como moeda no pasado. Algunhas culturas aínda usan os seus dentes como moeda hoxe.

Taxonomía e etimoloxía

[editar | editar a fonte]

O nome do xénero Pteropus foi acuñado polo zoólogo francés Mathurin Jacques Brisson en 1762.[5] Antes de 1998, a autoridade deste xénero dábaselle ás veces ao naturalista alemán Johann Christian Polycarp Erxleben.[6] Aínda que a publicación de Brisson (1762) é anterior á de Erxleben (1777), o que lle daba preferencia segundo o principio de prioridade, algúns autores dábanlla a Erxleben porque a publicación de Brisson non usaba consistentemente a nomenclatura binomial.[7] En 1998, a Comisión Internacional de Nomenclatura Zoolóxica (ICZN) decidiu que a publicación de Brisson de 1762 era un "traballo rexeitado" para propósitos de nomenclatura. A pesar de rexietar a maioría da publicación, a ICZN decidiu conservar unha ducia de nomes xenéricos que formaban parte desa obra e manter para eles a autoridade de Brisson, incluíndo Pteropus.[2]

A especie tipo do xénero é Pteropus niger (descrito orixinalmente como Vespertilio vampyrus niger por Robert Kerr en 1792).[8] A decisión de designar a P. niger como especie tipo fíxoa a ICZN polos seus poderes plenarios sobre nomenclatura zoolóxica.[7] Pteropus procede do grego antigo "pterón", á', e "poús", 'pé'.

Acerodon jubatus

Acerodon celebensis

P. personatus

Neopteryx frosti

P. macrotis

P. mahaganus

P. gilliardorum

P. woodfordi

P. molossinus

P. tokudae

P. pelagicus

P. scapulatus

P. lombocensis

P. livingstonii

P. voeltzkowi

P. dasymallus

P. pumilus

P. rodricensis

P. vampyrus

P. lylei

P. medius

P. aldabrensis

P. rufus

P. seychellensis*

P. niger*

P. seychellensis*

P. niger*

P. pselaphon

P. capistratus

P. ennisae

P. vetulus

P. nitendiensis

P. tuberculatus

P. anetianus

P. samoensis

P. fundatus

P. rayneri

P. rennelli

P. cognatus

P. poliocephalus

P. ornatus

P. hypomelanus*

P. griseus

P. speciosus

P. hypomelanus*

P. neohibernicus

P. conspicillatus

P. alecto

P. tonganus

P. ualanus

P. admiralitatum

P. pohlei

P. mariannus

P. pelewensis*

P. yapensis

P. pelewensis*

Filoxenia de Pteropus baseada nos xenes do citocromo b mitocondrial e o ARN 12S.[9]

Descrición

[editar | editar a fonte]

Características externas

[editar | editar a fonte]
En voo.

As especies de raposa voadora varían en peso corporal, desde 120 a 1600 g. Os machos de todas as especies son xeralmente máis grandes que as femias.[10] O Pteropus vampyrus ten a maior lonxitude de antebrazo e envergadura alar de todas as especies,[3] pero algunhas especies teñen maior peso. A súa envergadura alar é de ata 1,5 m e pode pesar 1,1 kg.[11] O Pteropus medius e o Pteropus neohibernicus son máis pesados, de 1,6 e 1,45 kg, respectivamente.[3][12] Fóra deste xénero, no xénero Acerodon existe a especie Acerodon jubatus, que é a única con dimensións similares.[3]

A maioría das especies do xénero son considerablemente menores e xeralmente pesan menos de 600 g.[13] Especies pequenas como P. personatus, P. temminckii, P. tokudae e P. woodfordi pesan menos de 170 g.[13]

O pelame é longo e sedoso cunha densa capa de pelo suave inferior.[3] En moitas especies, os individuos teñen un "manto" de cor de pelame contrastante na parte de atrás da cabeza, ombreiros e parte superior do dorso.[14] Carecen de rabo. Como suxire o nome común que moitas veces reciben, "raposa voadora", a cabeza lembra a dunha pequena raposa debido ás súas pequenas orellas e grandes ollos. As femias teñen un par de mamas localizadas na rexión pectoral. As orellas son longas e no extremo acaban en punta e carecen de tragos. A beira externa da orella forma un anel completo.[3][14] As dedas teñan garras curvas e agudas. Mentres que os microquirópteros só teñen unha garra en cada polgar dos brazos, as raposas voadoras teñen unha garra en cada dedo índice.[3]

Cranio e dentición

[editar | editar a fonte]
Cranio de P. melanotus.

O cranio dos Pteropus está composto de 24 ósos, o morro está feito de 7, o cranio de 16 e a mandíbula é un só óso. Teñen unha caixa cranial grande e bulbosa. Como todos os mamíferos, teñen osículos no oído medio que axudan á transmisión do son ao oído interno. Os seus cranios continúan desenvolvéndose despois do nacemento. Comparados cos adultos, os individuos novos teñen morros moi curtos; a medida que chegan á madureza, a maxila alóngase, aumentando entre os procesos cigomáticos e os cairos.[15]

Baseándose no desenvolvemento do Pteropus poliocephalus, as crías cando nacen xa teñen algúns dentes de leite: os caninos e incisivos. Aos 9 días de idade, saen todos os dentes de leite, presentando nese momento unha fórmula dental de 2.1.2.02.1.2.0 e un totoal de 20 dentes. Aos 140 días (4,6 meses), todos os dentes de leite caeron e foron substituídos polos dentes permanentes. Xeralmente os caninos son os que se substitúen primeiro, seguidos dos premolares, os incisivos e despois os molares.[16] A fórmula dental adulta é 2.1.3.22.1.3.3 cun total de 34 dentes. A superficie oclusiva dos molares é xeralmente lisa pero con sucos lonxitudinais.[3]

Órganos internos

[editar | editar a fonte]

Teñen corazóns grandes e un ritmo cardíaco relativamente rápido: un individuo en repouso ten un ritmo cardíaco de 100-400 latexos por minuto.[17]

Os seus tractos dixestivos son simples;[3] o tempo que pasa entre a inxestión e a exceción é de só 12 minutos. Fáltanlles o cego e o apéndice.[18] O estómago ten rexións cardíacas e fúndicas ben marcadas.[14]

Intelixencia

[editar | editar a fonte]

Os megaquirópteros teñen o maior coeficiente de encefalización (tamaño do cerebro en relación co tamaño do corpo) de calquera familia de morcegos, de 1,20.[19] Este valor é equivalente ao dos cans domésticos.[20] As raposas voadoras mostran comportamentos que indican unha dependencia do almacenamento da información a longo prazo. Aínda que realizan movementos a gran distancia e cobren miles de quilómetros cadrados anualmente, poden localizar unha mesma zona de recursos e de pousadoiro ano tras ano. Visitan estas zonas de recursos continuamente nunha estratexia coñecida como liña de trampas. Poden tamén ser condicionados a realizar comportamentos, como se observou nun estudo no que os Pteropus conspicillatus foron adestrados para que empurrasen unha panca usando zume de froitas como reforzo. Nunha continuación do estudo inicial, os individuos que aprenderan a empurrar a panca para recibir zume aínda o facían 3,5 anos despois.[21]

Os ollos prominentes do P. conspicillatus.

OsPteropus dependen moito do seu sentido do olfacto. Teñen grandes bulbos olfactorios para procesar os olores. Usan o olfacto para localizar a comida, para que as nais localicen as crías e para que as parellas se localicen entre si.[14] Os machos teñen unhas glándulas sebáceas sensibles a andróxenos agrandadas nos ombreiros que usan para marcar con cheiros o seu territorios, especialmente durante a estación de apareamento. As secrecións destas glándulas varían segundo a especie; así, dos 65 compostos químicos illados das glándulas de catro especies, ningún composto se atopou en todas as especies.[22] Os machos tamén realizan un "lavado urinario", que significa que se cobren eles mesmos coa súa urina.[22][23]

As raposas voadoras non teñen sentido da ecolocalización e, por tanto, dependen da vista para viaxar. Os seus ollos son relativamente grandes e están posicionados na parte frontal da cabeza, dándolles unha visión binocular.[24] Como a maioría dos mamíferos, pero non os primates, son dicromáticos.[25] Teñen bastóns e conos na retina; posúen conos "azuis" que detectan luz de lonxitude de onda curta e "verdes" que detectan lonxitudes de onda medias e longas. Os bastóns son moito máis abundantes que os conos, e estes últimos comprenden só o 0,5% dos fotorreceptores. Están adaptados á visión escotópica (ver en condicións de baixa luminosidade).[26]

Historia evolutiva

[editar | editar a fonte]
Pteropodidae

Melonycteris

Nyctimene

Pteralopex

Eidolon

Acerodon

Pteropus

Notopteris

Aproteles

Dobsonia

Syconycteris

Macroglossus

Cynopterus

Megaerops

Ptenochirus

Thoopterus

Chironax

Aethalops

Balionycteris

Eonycteris

Stenonycteris

Rousettus

Epomops

Epomophorus

Micropteropus

Megaloglossus

Lissonycteris

Myonycteris

Filoxenia dos Pteropodidae[27]

As raposas voadoras están pouco representadas no rexistro fósil. En relación co número actual de especies, os Pteropodidae teñen un dos rexistros fósiles máis incompletos entre os grupos de morcegos.[28] En 2014 non se coñecían raposas voadoras fósiles desde antes do Holoceno.[9] Moitas raposas voadoras viven nos trópicos, onde as condicións para a fosilización son malas.[28] Baseándose na evolución molecular, diverxeron dun antepasado común con Rousettus hai 28–18 millóns de anos[29] e do seu taxon irmán Neopteryx e Acerodon hai 6,6–10,6 millóns de anos.[9] Neopteryx, Acerodon, Desmalopex, Melonycteris, Mirimiri, Pteralopex e Styloctenium están todos relativamente próximos ás raposas voadoras, así como doutros membros da súa subfamilia Pteropodinae.

A análise filoxenética indica que que as raposas voadoras se diversificaron rapidamente nunha radiación evolutiva explosiva, creándose moitos taxons nun relativamente curto espazo de tempo.[30] A maioría da liñaxes emerxeron despois de que aparecese Zanclean, con dous grandes clados creados: un consistente en especies do océano Índico e o outro de especies de Melanesia, Micronesia, Australia e sueste asiático insular. As raposas voadoras probablemente se orixinaron en Asia continental; os datos moleculares indican que houbo polo menos tres episodios de colonización no océano Índico. Un episodio orixinou o P. livingstonii e o P. voeltzkowi, que son as raposas voadoras máis occidentais. Un segundo episodio de colonización orixinou o P. rodricensis na illa Rodrigues; mentes que un terceiro episodio creou varias especies diverxentes en Mauricio, as Seychelles, Madagascar e Aldabra.[31]

Cunha posible excepción, P. personatus, as raposas voadoras son probablemente monofiléticas. Hai unhas 60 especies de raposas voadoras.[9] Están agora presentes desde o océano Índico occidental ata o océano Pacífico chegando polo leste ata as illas Cook.[31][9] Atópanse en climas tropicais e subtropicais.[31]

Bioloxía e ecoloxía

[editar | editar a fonte]

Reprodución e ciclo vital

[editar | editar a fonte]
Femia de P. conspicillatus cunha cría.

Moitas especies son polixinándricas, é dicir, cada individuo aparéase con varios outros individuos.[32] O Pteropus samoensis é unha notable excepción porque é monógamo.[33] O comportamento sexual das raposas voadoras inclúe o sexo oral ademais da penetración, con felación e cunnilingus entre sexos opostos, así como felación homosexual en polo menos unha especie, o Pteropus pselaphon.[34][35] O sexo oral de sexos opostos está asociado co incremento da duración do coito, mentres que a felación entre o mesmo sexo hipotetízase que favorece a formación de colonias entre machos que doutro modo serían antagonistas en climas fríos.[34][35]

A lonxitude do período de xestación varía entre as especies; dura entre 140–190 días (4,6–6,3 meses). As femias teñen unha camada dunha cría cada vez.[36] Ocasionalmente, documentáronse casos de xemelgos nalgunhas especies. Os xemelgos poden ser fraternos (dicigóticos), idénticos (monocigóticos) ou resultado de superfetación.[37] As crías son altriciais e con poucos pelos ao nacer, polo que son moi dependentes dos coidados das súas nais.[36] As crías son relativamente pequenas ao nacer, pesando aproximadamente un 12% do peso da nai. Os morcegos noutros xéneros poden ter crías que pesan un 30% do peso da nai ao naceren.[38][39] Colgan dos abdomes das súas nais, agarrando o seu pelame coas sáus garras do polgar e dentes; as femias cargan coas crías durante as primeiras semanas de vida. Despois diso, as femias poden deixar as crías no pousadoiro pola noite cando van procurar comida.[36] Como case todas as especies de morcegos, os machos non axudan ás femias nos coidados parentais.[40] Mentres que os machos de polo menos unha especie, o P. capistratus, poden lactar, non está claro se a lactación é funcional e os machos poden realmente nutrir as crías ou se é o resultado do estrés ou a malnutrición.[41] As crías adquiren pelame completa aos 3 meses de idade, pero poden non ser desleitadas ata os 4–6 meses de idade. As crías poden permanecer coas súas nais ata a idade dun ano. Non chegan á madureza sexual ata os 1,5–2 anos de idade. As femias poden ter ata dúas camadas anualmente, aínda que unha é a norma debido ao longo período de desleitamento. A maioría das especies son reprodutores estacionais e dan a luz en primavera, aínda que o P. mariannus parece ter reprodución aestacional documentándose novas crías ao longo do ano.[36] As femias permanecen fértiles sen diminución da capacidade reprodutora nos polo menos 12 ou 13 primeiros anos de vida.[42]

Como todos os morcegos, teñen unha vida longa para o seu tamaño.[43] Na natureza a duración media da vida é probablemente de 15 anos.[44] Porén, os individuos que forman parte de poboacións que se enfrontan a excesivas alteracións ambientais poden ter duracións da vida de só 7,1 anos.[45] En catividade os individuos poden vivir aproximadamentge 20–28 anos,[44] e hai un caso dun individuo que viviu na maior parte da súa vida nun zoo, que chegou aos 34 anos.[3]

Sistemas sociais

[editar | editar a fonte]
Unha colonia pousada de Pteropus medius.

A maioría das especies son gregarias e forman grandes agregacións de individuos chamadas colonias ou, nalgúns países, "campamentos". Nas especies grandes as colonias poden chegar ata os 15.000 individuos,[46][47] mentres que o P. scapulatus forma colonias de ata 100.000 individuos.[36] Unhas poucas especies e subespecies, como o P. dasymallus inopinatus e o P. ocularis, son solitarios.[48][49]

O tamaño da colonia varía durante todo o ano en resposta ás necesidades biolóxicas. O P. poliocephalus forma haréns durante a estación reprodutora dun macho e ata seis femias. Estas colonias desfanse despois do final da estación reprodutora.[50] No P. pselaphon a formación de colonias está baseada tanto no sexo coma na idade dos individuos, así como na estación. Na estación reprodutora de inverno as femias adultas forman colonias que inclúen uns poucos machos adultos (probablemente haréns). Os machos adultos que non se colgan das árbores coas femias forman colonias con outros machos adultos e subadultos. Os subadultos forman "grupos de subadultos" de sexos mesturados. Porén, no verán os individuos son solitarios, coa excepción de femias lactantes, que se colgan das árbores coas súas crías.[33]

Dieta e busca de comida

[editar | editar a fonte]

Comen o 25–35% do seu peso corporal diariamente.[51] Son xeneralistas que comen unha gran variedade de cousas para satisfacer as súas necesidades nutricionais. Entre os alimentos que toman están os seguintes: froitas, flores, néctar e follas.[52][53] Ás veces tamén comen deliberadamente insectos como carricantas.[54] En Australia os casulos de flores e pole de eucaliptos son as súas fontes de alimento preferidas, seguidas de flores de Melaleuca e Banksia.[55] Aliméntanse dunha ampla variedade de plantas de cultivo agrícolas, causando conflitos cos agricultores. Entre elas están: sisal, anacardio, ananás, areca, froito da árbore do pan, jackfruit, nim, papaia, cítricos, figos, mangas, plátanos, aguacates, goiaba, cana de azucre, tamarindos, uvas, entre outras.[56]

En catividade a dieta recomendada para eles consiste en dous terzos de froitos duros como peras e mazás e un terzo de froitos máis brandos. Os plátanos e outras froitas con moita fibra só se lles deberían ofrecer de cando en vez, xa que non están adaptados a dietas ricas en fibra. Recoméndanse suplementos de proteínas; outros suplementos como vitamina C, calcio, condroitín sulfato e glicosamina poden recomendarse periodicamente.[51]

A maioría dos Pteropus son nocturnos e buscan comida de noite. Unhas poucas especies e subespecies de illas son diúrnas, o que se cre que pode ser unha resposta á falta de predadores. Entre os taxons diúrnos están: P. melanotus natalis, P. niger, P. molossinus, P. p. insularis, e P. seychellensis. Os recursos alimenticios están lonxe dos seus pousadoiros, e poden ter que viaxar ata 40-60 km para chegaren a eles.[36] Poden viaxar a 6 m/s durante tres horas seguidas ou máis e poden acadar velocidades máximas de 8,6 m/s.[57] Algunhas especies coloniais aliméntanse en grupos, especialmente cando os recursos son abondosos. As especies menos sociais comen soas.[36] Cando se pousan nunha árbore que ten comida, cólganse sobre a póla coas garras dos pés e usan as garras dos polgares da man para agarrar as pólas con flores ou froitos e achegalas cara a eles.[21] Cando comen froita, comprimen a froita contra o padal coa lingua para expremelo e tomar o zume. O resto da froita é despois desbotado en "pellets de exectas".[58]

Papel nos ecosistemas

[editar | editar a fonte]

Teñen un importante papel como dispersores de sementes e polinizadores. Axudan a dispersar as sementes das froitas que comen ao expulsalas cos pellets de exectas pola boca ou co guano. En Madagascar, as sementes de figos teñen un éxito de xerminación maior se pasaron polo sistema dixestivo do morcego, o cal é importante, porque as figueiras son unha especie pioneira vital para rexenerar os bosques perdidos. Aínda que as raposas voadoras poden ter tempos de tránsito intestinal de só 12 minutos, as sementes poden reterse no tracto gastrointestinal por máis de 20 horas. Como viaxan a longa distancia, as sementes poden depositarse ata a 20 km da árbore da que proceden. Son especialmente importantes nos bosques fragmentados, igual que moitos outros fruxívoros son terrestres e a miúdo están confinados nos fragmentos de bosque. Teñen a capacidade de dispersar as sementes alén dos fragmentos de bosque grazas ao voo.[59]

Polinizan unha ampla variedade de plantas, como o economicamente valioso durián. Comen o seu néctar de tal maneira que as flores (e finalmente a produción de froitas) non se ve normalmente danada. A polinización que fan ten un efecto positivo sobre o éxito reprodutivo do durián, o que indica que desta relación se beneficia tanto o morcego coma a árbore do durián.[60]

Conservación

[editar | editar a fonte]

Status de conservación

[editar | editar a fonte]
Status para a IUCN das especies de Pteropus

Das 62 especies de Pteropus avaliadas pola IUCN en 2018, 3 considerábanse en perigo crítico: o P. aruensis, o P. livingstonii e o P. tuberculatus. Outras 7 especies están consideradas en perigo; 20 eran especies vulnerables, 6 case ameazadas, 14 en estado pouco preocupante e de 8 había datos insuficientes. Outras 4 especies estaban xa extinguidas: P. brunneus, P. pilosus, P. subniger e Pteropus tokudae.[61] A metade das especies están hoxe ameazadas de extinción e, especialmente no Pacífico, varias especies desapareceron como resultado da caza, deforestación e predación por especies invasoras.[44] Crese que desde 1864 ata 2014 extinguíronse seis especies, que, ademais das 4 extincións recentes xa mencionadas, incluían dúas especies de Samoa: P. coxi e P. allenorum.[9]

[editar | editar a fonte]

Todas as especies de Pteropus figuran no Apéndice II do CITES e 10 no Apéndice I, que restinxe o seu comercio internacional.[62] Cada especie ten diferente protección legal ante a caza e o comercio doméstico, reflectindo as leis medioambientais dos países onde se atopan.[63]

Nalgúns países como Bangladesh, Sri Lanka e Tailandia, están totalmente protexidos pola Lei de Seguridade e Preservación da Vida Silvestre de 2012, a Ordenanza de Protección de Flora e Fauna de 1937, e a Lei de Reserva e Protección de Vida Silveste de 1992, respectivamente.[63] Porén, en Tailandia, o furtivismo e comercio ilegal aínda ocorre fóra das áreas protexidas. As especies grandes e pequenas son as tenden a ser máis afectadas polo furtivismo e alteración dos pousadoiros.[63]

Noutros países, como Australia, Xapón e os Estados Unidos, algunhas especies nas que preocupa especialmente o seu estado de conservación están protexidas pola lexislación ambiental nacional, mentres que outras non. En Australia dúas raposas voadoras están na lista da Lei de Conservación da Biodiversidade e Protección Ambiental de 1999: P. poliocephalus e P. conspicillatus, na lista dos "vulnerables".[64] Os agricultores poden solicitar permisos para matar raposas voadoras cando estas están causando danos ás colleitas.[65]

Varias especies viven no Xapón. O P. pselaphon é considerado "monumento natural" do Xapón desde 1969, o que significa que é ilegal capturalo ou molestalo sen o permiso apropiado.[66] Dúas subespecies de P. dasymallus (P. d. dasymallus e P. d. daitoensis) están na lista de monumentos naturais.[67] As raposas voadoras non están designadas como especies de caza no Xapón e, xa qaue logo, no poden ser cazadas legalmente segundo a Lei de Caza e Protección da Vida Silvestre.[68] O P. pselaphon e o P. d. daitoensis están tamén na lista das Especies en Perigo Nacionais, o que supón que non se poden matar nin danar; ademais, a venda ou transferencia de individuos vivos ou mortos completas ou partes delas está tamén prohibida sen permiso.[68][69]

Malia que non viven nos Estados Unidos continentais, varias especies e subespecies están na lista da Lei de Especies en Perigo de 1973. A subespecie Pteropus mariannus mariannus das illas Marianas está nesa lista como especie ameazada, mentres que o P. rodricensis da illa Rodrigues e o P. tokudae de Guam estano como especies en perigo.[70] Ademais, o goberno dos EUA pediu incluír o P. aruensis de Aru e o P. pselaphon de Bonin como ameazadas ou en perigo.[71]

En países como a India e Paquistán as raposas voadoras non teñen protección legal explícita. Na India están na lista como "alimaña" segundo a Lei de Protección da Vida Silvestre de 1972.[72] A única especie que vive en Paquistán, o P. medius, está na lista do Programa 4 da Lei de (Protección, Preservación, Conservación e Xestión) da Vida Silvestre de 1974 do Punjab, polo que non ten nigunha protección legal e pode cazarse.[63] En Mauricio os Pteropus estaban antes protexidos pero agora é legal realizar matanzas a grande escala. En 2015 o gobermo de Mauricio aprobou a Lei de Biodiversidade Terrestre Nativa e Parques Nacionais, que legalizou o sacrificio do P. niger. En Mauricio, uns 40.000 exemplares desa especie foron sacrificados nun período de dous anos, reducindo a súa poboación nun 45%.[44] Esta decisión foi controvertida, porque diversos investigadores afirmaron que "como dispersas as sementes e polinizan as flores, as raposas voadoras son vitais para rexenerar os bosques perdidos."[73]

A proteción legal pode variar co tempo dentro dun mesmo país tamén, como en Malaisia. Segundo a Orde de Emenda de Proteción da Vida Silvestre de 1990, poden cazarse cun permiso; cada permiso permite matar ata 50 exemplares. Os permisos costan o equivalente a case 8 €. Porén, segundo a Lei de Protección da Vida Silvestre de 1972, podían matarse sen necesidade de permiso se estaban causando danos ou se hai "razón para crer que está a piques de causar un dano grave" ás colleitas.[63] En 2012 o estado malaio de Terengganu aplicou unha moratoria á caza de raposas voadoras.[63] En Sarawak todas as especies de morcegos están "protexidas" e a súa caza non é legal.[63]

Factores que causan o declive

[editar | editar a fonte]

Causas antropoxénicas

[editar | editar a fonte]
Crías de Pteropus poliocephalus abandonadas despois dun ciclón.

As especies de Pteropus están declinando ou extinguíndose como resultado de varios impactos humanos sobre o medioambiente ademais de por fenómenos naturais.[36] As súas poboacións son especialmente vulnerables a ameazas porque o tamaño da camada é xeralmente dunha soa cría e as femias xeralmente só teñen un fillo por ano. Mesmo cando case cada femia (90%) produce con éxito e cría un fillo, se a taxa de mortalidade da poboación excede do 22% anualmente, entón declina establemente.[42]

As especies invasoras como a serpe Boiga irregularis poden causar un grave impacto nas poboacións; esta serpe come tantas crías que reduciu o recrutamento da poboación de Guam do P. mariannus a practicamente cero.[74]

Moitas especies están ameazadas pola sobrecaza. Aínda que desde hai tempo son un compoñente da dieta dos pobos indíxenas, o crecemento da pobaoción umana e as armas máis eficientes tiveron como resultado o declive da pobaoción e extincións locais ou globais. A sobrecaza crese que é a causa primaria da extinción do P. subniger de Mauricio e do P. tokudae e Guam.[36]

Tamén están ameazados polas excesivas matanzas para reducir a poboación debido ao conflito cos agricultores. Mátanos aos disparos, golpeados ou envelenados para reducir as súas pobaocións. A mortalidade tamén ocorre por quedaren accidentalmente enredados en redes usadas para previr que os morcegos coman froita.[75] As matanzas poden reducir drasticamente as pobaocións. En Mauricio sacrificáronse uns 40.000 P. niger en dous anos, reducindo a poboación nun 45%.[44] Ás raposas voadoras tamén as matan por electrocución. Nunha plantación de árbores froiteiras australiana estimouse que uns 21.000 morcegos morreron electrocutados nun período de 8 semanas.[42] Os agricultores construíron redes electrificadas sobre as árbores para matar os morcegos antes de que comesen a colleita. A efectividade das redes é cuestionable para impedir a perda da colleita, e un dos agricultores que a utilizou estimou que aínda así perdera 100-120 toneladas de froita comida polo s morcegos nun ano.[76] Algunhas mortes por electrocución son tamén accidentais, como cando os morcegos voan sobre liñas de alta tensión aéreas.[77]

O cambio climático casa unha grande mortalidade entre os Pteropus e unha fonte de preocupación sobre a persistencia das especies. As vagas de calor extrema en Australia foron responsables da morte de máis de 30.000 raposas voadoras australianas de 1994 a 2008. As femias e morcegos novoss son máis susceptibles á calor extrema, que afecta a capacidade de recuperarse da poboación.[78] Están ameazados tamén polo aumento do nivel do mar asociado co cambio climático, xa que varios taxons son endémicos de atois que están a poucos metros sobre o nivel do mar.[79]

Causas naturais

[editar | editar a fonte]

Como moitas especies son endémicas dunha soa illa, son vulnerables a episodios aleatorios como os tifóns. Un tifón de 1979 diminuíu á metade a poboación que quedaba da raposa voadora da illa Rodrigues (P. rodricensis). Os tifóns causaron tamén a mortalidade indirecta: como o tifón defolia as árbores, os morcegos son máis visibles e son cazados doadamente polos humanos. Os recursos alimenticio dos morcegos fanse máis escasos despois das grandes tormentas, e os Pteropus recorren a estratexias máis arriscadas de procurar comida como comer froitas caídas no chan. Alí, xon máis vulnerables á depredación por gatos, cans e porcos.[36]

Tamén están ameazados por enfermidades como a parálise das carrachas. A parálise das carrachas afecta ao P. conspicillatus, e estímase que é responsable dun 1% da súa mortalidade anual.[80]

Cría en catividade

[editar | editar a fonte]
Un P. rodricensis no Xardín Zoolóxico de Zúric.

Varias especies de raposas voadoras en perigo criáronse en catividade para aumentar os seus tamaños de poboación. Con P. livingstonii en perigo crítico capturados na natureza iniciouse en 1995 un programa de crianza en catividade. Todos os individuos en catividade son propiedade do goberno das illas Comores.[81] Recolléronse 17 individuos silvestres; coa crianza e reprodución en catividade había en 2017 71 exemplares. Os inividuos están nos zoos de Jersey e de Bristol.[82] Aínda que o programa foi exitoso creando a poboación, os coidadores tiveron que lidar con problemas como a obesidade e a cardiomiopatía.[83] En relación cos seus conxéneres que viven na natureza, os morcegos nativos teñen unha maior porcentaxe de graxa corporal e unha menor de masa muscular. O problema é pronunciado en machos dominantes, que son os máis sedentarios. Para enfrontarse a estes problemas incrementouse o espazo de voo para que os animais poidan exercitarse adecuadamente.[84] Os coidadores están tamén explorando modos de distribuír comida en recintos pechados para fomentar o exercicio.[83]

A especie en perigo de Rodrigues (P. rodricensis) foron criados en catividade con grande éxito. En 1979 só quedaban 70–100 individuos no mundo. En 1976 o Durrell Wildlife Conservation Trust capturou na natureza 25 individuos para empezar un programa de crianza.[85] En 1988 díxose que o programa de crianza era "indubidablemente o proxecto máis importante de crianza de quirópteros agora en funcionamento."[86] En 2016 había 180 individuos en 16 zoos só nos Estados Unidos.[85] En todo o mundo, en 2017, estaban participando 46 zoos no programa de crianza da raposa voadora de Rodrigues.[87]

Relacións coas persoas

[editar | editar a fonte]
Prato indonesio feito con Paniki (carne de raposa voadora).

Moitas especies de raposas voadoras cázanse pola súa carne. Esta caza é con frecuencia insostible, orixinando a miúdo un grave declive das poboacións ou a súa extinción local. Cázanse e véndense pola carne en moitos países do sueste asiático, sur de Asia e Oceanía, como Indonesia, Malaisia, Papúa Nova Guinea, as Filipinas, Bangladesh, China,[88] Fidxi e Guam.[89] O seu consumo é especialmente común en países con baixa seguridade alimentaria e falta de regulación ambiental.[90] Porén, nalgunhas culturas da rexión comer a súa carne é tabú. En Namoluk (Micronesia), os habitantes locais rexeitan a idea de comelos porque estes animais urinan sobre si mesmos.[79] En rexións predominantemente musulmanas, como gran parte de Indonesia, raramente se comen debido ás restricións relixiosas da dieta halal.[90]

No norte de Sulawesi hai unha gran demanda da súa carne. Malia a illa formar parte da zona de maioría musulmá de Indonesia, a zona do norte da illa é predominantemente cristiá; por tanto, moitos habitantes non seguen as regras halal que prohiben comer raposas voadoras. En Manado, a maioría da xente come a súa carne polo menos unha vez ao mes. A frecuencia do seu consumo multiplícase por 10 nos días festivos. Os cidadáns locais cren que esta "carne singular" de animais silvestres debería servirse en ocasións especiais para "animar o ambiente". Entre as suxestións para facer o comercio de carne de raposas voadoras máis sostible están aplicar un sistema de cotas para a súa captura, incentivar aos cazadores a liberar as femias e individuos novos e proporcionar alternativas económicas aos que viven de vender esta carne.[90]

En Guam e as illas Marianas do Norte, o consumo de carne do Pteropus mariannus expón aos seus habitantes á neurotoxina beta-metilamino-L-alanina (BMAA) que pode acabar orixinando enfermidades neurodexenerativas. A BMAA pode ser biomagnificada dentro do corpo humano ao comer repetidamente esta carne; as raposas voadoras adquiren esta toxina ao comeren froitas de cícadas.[91][92][93]

Tamén se cazan para o seu uso na medicina tradicional. O P. medius, por exemplo, ten moitos supostos usos médicos. Algúns cren que a súa graxa é un tratamento para o reumatismo.[3] As tribos da rexión de Attappadi da India comen a súa carne cociñada para tratar a asma e dor pectoral.[94] Os curandeiros da tribo kanda de Bangladesh usan o pelo de P. medius para elaborar tratamentos para a "febre con calafríos".[95]

Transmisión de enfermidades

[editar | editar a fonte]
A recolección do zume de palmeira datileira é unha ruta de exposición primaria ao virus Nipah.
Gromos coñecidos de henipavirus en 2014

As raposas voadoras son o reservorio natural de varios virus, algúns dos cales poden ser transmitidos aos humanos. Concretamente, poden transmitir lyssavirus, que causan a rabia. En Australia o virus da rabia non está presente de forma natural; o lyssavirus do morcego australiano é o único lyssavirus presente. O lyssavirus do morcego australiano foi identificado en 1996; transmítese moi raramente aos humanos. A transmisión ocorre pola trabada ou rabuñazo dun animal infectado, pero pode tamén ocorrer polo contacto da saliva dun animal infectado cunha membrana mucosa humana ou cunha ferida aberta. A exposición ao sangue de raposa voadora, ou á súa urina e feces non é un risco de infección polo lyssavirus do morcego australiano. Desde 1994, houbo tres casos rexistrados de persoas que foron infectadas por el, todas en Queensland e as tres morreron.[96]

As raposas voadoras tamén son o reservorio de henipavirus como o virus Hendra e virus Nipah. O virus Hendra identificouse en 1994; tamén é raro que afecte a humanos. Desde 1994 a 2013, informouse de sete casos de persoas afectadas polo virus Hendra, catro das cales morreron. Hipotetízase que a ruta primaria para a infección humana é por contacto con cabalos que, á súa vez, estiveran en contacto con urina de raposas voadoras.[97] Non hai exemplos documentados de transmisión directa entre raposas voadoras e humanos.[98] En 2012 xa se dispoñia dunha vacina para cabalos para diminuír a probabilidade de infección e transmisión.[99]

O virus Nipah identificouse en 1998 en Malaisia. Desde 1998 houbo varios gromos de Nipah en Malaisia, Singapur, India, e Bangladesh, que causaron 100 mortes. Un gromo de 2018 en Kerala, India causou a infección de 19 persoas, das cales 17 morreron.[100] A taxa de mortalidade conxunta é do 40-75%. As persoas poden contraer o virus Nipah por contacto directo con raposas voadoras ou os seus fluídos, por exposición a un hóspede intermediario, como os porcos domésticos, ou por contacto cunha persoa infectada.[101] Un estudo de 2014 sobre P. medius e o virus Nipah atopou que, aínda que os gromos de virus Nipah son máis probables en áreas preferidas polas raposas voadoras, "a presenza de morcegos non se considera de por si un factor de risco para a infección polo virus Nipah". Máis ben, o consumo de zume elaborado de palmeira datileira é unha ruta significativa de transmisión. Na práctica da recolección de zume elaborado de palmeira datileira colócanse potes de barro nas árbores. Observouse como os P. medius lamben o zume que se acumula nos potes, así como defecan e urinan nos potes. Deste modo, os humanos que o beben poden expoñerse a virus de morcegos.[102] O uso de proteccións de bambú nos potes recolectores diminúe o risco de contaminación polos fluídos dos morcegos.[103]

As raposas voadoras poden transmitir tamén varias enfermidades non letais, como o virus Menangle[104] e o virus Nelson Bay.[105] Estes virus raramente afectan humanos e informouse de poucos casos.[104][105] Aínda que outras especies de morcegos foron sospeitosas ou estiveron implicadas como reservorios de enfermidades como a SARS e o Ébola, non se sospeita que as raposas voadoras sexan os hóspedes dos virus causantes.[106]

Redes usadas para protexer as colleitas dos animais silvestres como as raposas voadoras.

As raposas voadoras considéranse a miúdo pragas para a agricultura debido aos danos que causan ás plantacións de árbores froiteiras. Foron citadas como especialmente destrutivas para as colleitas de améndoas, goiabas e mangas nas Maldivas; lichis en Mauricio; arecas na India; e froitas de óso en Australia. Os danos causados nas árbores froiteiras por outros animais se atribúen erradamente con frecuencia a estes morcegos, e os danos económicos poden ser difíciles de cuantificar ou son esaxerados.[56] Para previr os danos nos froitos os agricultores poden legalmente ou ilegalmente sacrificalos en matanzas para controlar as pobaocións. Na década de 1800, o goberno australiano pagaba aos agricultores recompensas por matalos, aínda que desde entón eses incentivos deixaron de aplicarse.[107] As alternativas ás matanzas inclúen situar barreiras entre os morcegos e as árbores, como redes ou colleitar a froita nun momento e maneira que evite atraer a moitos destes morcegos.[108] A colocación de redes é a maneira máis efectiva de previr a perda de colleitas, aínda que algúns granxeiros consideran que o custo é prohibitivo. Cubrir de redes unha hectárea custa de 4.400 a 44.000 dólares norteamericanos.[63] Outros métodos de previr a perda de froitas pode ser utilizar armas asustadoras, disuasores químicos ou luces nocturnas. Alternativamente, pode ser efectivo plantar árbores Muntingia (que producen unha especie de "cereixa") e outras colleitas de reclamo preto dunha plantación de árbores froiteiras, xa que as raposas voadoras séntense moito máis atraídas polos seus froitos que polos de moitas outras froitas que se cultivan.[109]

A situación dos pousadoiros das raposas voadoras pode ser ás veces unha molestia para os humanos. En Batemans Bay, Australia, os habitantes locais informan de gran molestia que causan os morcegos coas súas continuas vocalizacións pola mañá, que non lles deixan durmir. As raposas voadoras poden voar e causar cortes de electricidade. O seu guano e cheiro corporal son tamén desagradables para o olfacto.[110] A presenza das súas colonias pode causar que o valor das propiedades lindantes se reduza.[111]

Na cultura

[editar | editar a fonte]
Raposa voadora representada nunha pintura rupestre da arte aborixe australiana.
Machado cerimonial decorado cunha trenza de pelo de raposa voadora de Nova Caledonia
Corda de pelo trenzado de raposa voadora usado como moeda nas illas da Lealdade.

As raposas voadoras son protagonistas en moitas culturas indíxenas e tradicións.

Unha historia folclórica do Tempo dos soños da costa norte de Nova Gales do Sur en Australia conta como unha impaciente raposa voadora quería que o Gran Espírito lle ensinase a ser un paxaro, só para estar colgado boca abaixo nunha póla.[112] Tamén se representaban nas covas aborixes con pinturas artísticas, como se proba polos moitos exemplos que se conservaron.[17]

En Tonga estes morcegos considéranse sagrados. Todas as raposas voadoras son propiedade do rei, o que significa que as persoas non reais non poden facerlles dano de ningún xeito. As lendas de Tonga contan que unha colonia de raposas voadoras en Kolovai son os descendentes dunha parella de raposas voadoras recibidas polo rei de Tonga como un presente que lle fixo a princesa de Samoa.[113]

Na aldea india de Puliangulam unha colonia de P. medius estaban colgados nunha árbore banyan (un tipo de figueira). Os aldeanos crían que as raposas voadoras estaban baixo a protección do deus Muni, e non lle fan dano aos morcegos. Un santuario de Muni está baixo a árbore. Se os habitantes locais cren que ofenderan a Muni por non protexer debidamente os morcegos, rezan e realizan a cerimonia puja despois de ofrecer arroz doce e plátanos aos que asistentes á cerimonia.[114]

Tamén aparecen en historias folclóricas de Papúa Nova Guinea. Entre elas está unha lenda sobre unha cacatúa que lle roubou plumas a unha raposa voadora, e como resultado esta última converteuse nun animal nocturno. Outra historia presenta unha raposa voadora que se transforma nun mozo; o morcego roubou unha muller ao seu marido para facela a súa espeosa. Outra lenda conta que un home-raposa voadora (unha especie de "batman") foi responsable de introducir os iñames no seu pobo.[115]

As sociedades indíxenas de Oceanía utilizaban partes de raposas voadoras como armas de guerra e cerimoniais. Nas illas Salomón, o pobo fabricou puntas de lanza cos seus ósos.[116] En Nova Caledonia, os machados cerimoniais feitos de xade decorábanse con trenzas de pelo de raposa voadora.[117] As ás destes morcegos representábanse nos escudos de guerra do pobo asmat de Indonesia, porque crían que as ás lles daban protección aos seus guerreiros.[118]

Hai referencias históricas e modernas de produtos feitos destes morcegos usados como moeda. En Nova Caledonia, o pelo trenzado de raposa voadora foi antes usado como moeda.[116] Na illa de Makira, que pertence ás illas Salomón, os pobos indíxenas aínda cazan raposas voadoras para conseguir os seus dentes así como pola súa carne. Os dentes caninos únense formando colares que se usan como moeda.[119] Os dentes de P. toganus son especialmente aprezados, xa que xeralmente son grandes dabondo como para perforar buratos neles. Tamén cazan o P. cognatus, aínda que esta especie ten dentes máis pequenos. Disuadir aos pobos locais de que usen os dentes de raposas voadoras como moeda pode ser negativo para a especie, e Lavery e Fasi salientaron que "as especies que proporcionan un importante recurso cultural poden ser moi aprezadas." A estratexia de poñer a énfase na caza sostible destes animais para preservar a moeda cultural pode ser máis efectiva que animalos a abandonar a moeda cultural. Mesmo se as raposas voadoras xa non fosen cazadas polos seus dentes, aínda seguirían cazándose pola súa carne; por tanto, manter o seu valor cultural pode favorecer as prácticas de caza sostibles.[120] Lavery sinalou que "é algo positivo, non negativo, que os seus dentes sexan tan valiosos culturalmente. A práctica de cazar morcegos non debería necesariamente acabar, necesita ser xestionada sostiblemente."[119]

Outros usos

[editar | editar a fonte]

As raposas voadoras e outras especies do sueste de Asia son cazadas e vendidas con frecuencia como "momias". Os corpos momificados ou esqueletos destes morcegos chegan en barco a países como Estados Unidos, onde se venden nas tendas de recordos e curiosidades ou on line en portais como Etsy ou eBay. Desde 2000 a 2013, importáronse uns 100.000 morcegos mortos aos Estados Unidos. O conservacionista de morcegos Merlin Tuttle escribiu o seguinte: "Eu vin enormes perdas, principalmente debidas a varios tipos de sobrecaptura, especialmente en entradas de covas, tanto para alimento coma para a venda de momias." Malia que esta práctica ás veces se anuncia como "sostible", podería levar a unha sobrecaptura e diminución das especies de raposas voadoras, e, como dixo Tuttle, "hai unha certeza virtual de que os morcegos que vostede viu anunciados non foron capturados sostiblemente."[121]

  1. "Pteropus Brisson 1762 (flying fox)". Fossilworks. Arquivado dende o orixinal o 12 de marzo de 2023. Consultado o 17 de decembro de 2021. 
  2. 2,0 2,1 ICZN (1998). "Opinion 1894. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenclatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus, and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla)". Bulletin of Zoological Nomenclature 55 (1): 64–71. 
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Nowak, R. M., ed. (1999). Walker's Mammals of the World 1 (6 ed.). pp. 264–271. ISBN 978-0-8018-5789-8. 
  4. Simmons, N.B. (2005). "Genus Pteropus". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3ª ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 334–346. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.}}
  5. Brisson, A. D. (1762). Regnum Animale in Classes IX distributum sive synopsis methodica. Lugduni Batavorum :Apud Theodorum Haak,1762. pp. 153–155. 
  6. Erxleben, J. C. P. (1777). Io. Christ. Polyc. Erxleben Phil. D. ... Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates : cvm synonymia et historia animalivm : Classis I. Mammalia. Lipsiae :Impensis Weygandianis,1777. pp. 130–141. 
  7. 7,0 7,1 Jackson, S.; Jackson, S. M.; Groves, C. (2015). Taxonomy of Australian mammals. Csiro Publishing. p. 238. ISBN 978-1486300136. 
  8. Kerr, R.; Gmelin, J. F. (1792). The Animal Kingdom Or Zoological System of the Celebrated Sir Charles Linnaeus: Class I. Mammalia (class II. the Birds): Containing a Complete Systematic Description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Edinburgh :Printed for A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, Edinburgh,1792. pp. 90–91. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Almeida, Francisca C; Giannini, Norberto P; Simmons, Nancy B; Helgen, Kristofer M (2014). "Each flying fox on its own branch: A phylogenetic tree for Pteropus and related genera (Chiroptera: Pteropodidae)". Molecular Phylogenetics and Evolution 77: 83–95. PMID 24662680. doi:10.1016/j.ympev.2014.03.009. 
  10. McNab, Brian K; Armstrong, Monica I (2001). "Sexual Dimorphism and Scaling of Energetics in Flying Foxes of the Genus Pteropus". Journal of Mammalogy 82 (3): 709. doi:10.1644/1545-1542(2001)082<0709:SDASOE>2.0.CO;2. 
  11. Kunz, Thomas H; Jones, Deborah P (2000). "Pteropus vampyrus". Mammalian Species 642: 1. doi:10.1644/1545-1410(2000)642<0001:PV>2.0.CO;2. 
  12. Flannery, T. (1995). Mammals of New Guinea. Cornell University Press. pp. 376–377. ISBN 978-0801431494. 
  13. 13,0 13,1 Flannery, T. (1995). Mammals of the South-West Pacific & Moluccan Islands. Cornell University Press. pp. 245–303. ISBN 978-0801431500. 
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 Nelson, John E. Fauna of Australia (PDF) (Informe) 1B. Australian Government Department of the Environment and Energy. 
  15. Giannini, Norberto P; Wible, John R; Simmons, Nancy B (2006). "On the Cranial Osteology of Chiroptera. I. Pteropus (Megachiroptera: Pteropodidae)". Bulletin of the American Museum of Natural History 295: 1–134. doi:10.1206/0003-0090(2006)295[0001:OTCOOC]2.0.CO;2. 
  16. Divljan, A.; Parry-Jones, K.; Wardle, G. M. (2011). "One hundred and forty days in the life of a flying-fox tooth-fairy: estimating the age of pups using tooth eruption and replacement". En Law, B.; Eby, P.; Lunney, D.; Lumsden, L. The Biology and Conservation of Australasian bats. Royal Zoological Society of New South Wales. pp. 97–105. ISBN 978-0-9803272-4-3. 
  17. 17,0 17,1 Parish, S.; Richards, G.; Hall, L. (2012). A natural history of Australian Bats: working the night shift. Csiro Publishing. ISBN 978-0643103764. 
  18. Tedman, RA; Hall, LS (1985). "The Morphology of the Gastrointestinal Tract and Food Transit Time in the Fruit Bats Pteropus Alecto and P. Poliocephalus (Megachiroptera)". Australian Journal of Zoology 33 (5): 625. doi:10.1071/ZO9850625. 
  19. Eisenberg, John F; Wilson, Don E (1978). "Relative Brain Size and Feeding Strategies in the Chiroptera". Evolution 32 (4): 740–751. PMID 28567922. doi:10.1111/j.1558-5646.1978.tb04627.x. 
  20. Deamer, D. (5 de novembro de 2009). "Calculating Animal Intelligence". Science2.0. ION Publications LLC. Consultado o 24 de xuño de 2018. 
  21. 21,0 21,1 Flick, B.; Spencer, H.; Van Der Zwan, R. (2011). "Are hand-raised flying-foxes (Pteropus conspicillatus) better learners than wild-raised ones in an operant conditioning situation?". En Law, B.; Eby, P.; Lunney, D.; Lumsden, L. The Biology and Conservation of Australasian bats. Royal Zoological Society of New South Wales. pp. 86–91. ISBN 978-0-9803272-4-3. doi:10.7882/FS.2011.011. 
  22. 22,0 22,1 Wood, W. F.; Walsh, A.; Seyjagat, J.; Weldon, P. J. (2005). "Volatile Compounds in Shoulder Gland Secretions of Male Flying Foxes, Genus Pteropus (Pteropodidae, Chiroptera)". Z Naturforsch C 60 (9–10): 779–84. PMID 16320623. doi:10.1515/znc-2005-9-1019. 
  23. Wagner, J. (2008). "Glandular secretions of male Pteropus (Flying foxes): preliminary chemical comparisons among species". Independent Study Project (Isp) Collection. 
  24. Shen, Yong-Yi; Lim, Burton K; Liu, He-Qun; Liu, Jie; Irwin, David M; Zhang, Ya-Ping (2012). "Multiple Episodes of Convergence in Genes of the Dim Light Vision Pathway in Bats". PLOS ONE 7 (4): e34564. Bibcode:2012PLoSO...734564S. PMC 3324491. PMID 22509324. doi:10.1371/journal.pone.0034564. 
  25. Melin, Amanda D; Danosi, Christina F; McCracken, Gary F; Dominy, Nathaniel J (2014). "Dichromatic vision in a fruit bat with diurnal proclivities: The Samoan flying fox (Pteropus samoensis)". Journal of Comparative Physiology A 200 (12): 1015–22. PMID 25319538. doi:10.1007/s00359-014-0951-x. 
  26. Max-Planck-Gesellschaft (16 de xuño de 2007). "Fruit Bats Are Not 'Blind As A Bat'". ScienceDaily. ScienceDaily. Consultado o 25 de xuño de 2018. 
  27. Giannini, Norberto P; Simmons, Nancy B (2003). "A phylogeny of megachiropteran bats (Mammalia: Chiroptera: Pteropodidae) based on direct optimization analysis of one nuclear and four mitochondrial genes". Cladistics 19 (6): 496–511. PMID 34905855. doi:10.1111/j.1096-0031.2003.tb00385.x. 
  28. 28,0 28,1 Eiting, Thomas P; Gunnell, Gregg F (2009). "Global Completeness of the Bat Fossil Record". Journal of Mammalian Evolution 16 (3): 151. doi:10.1007/s10914-009-9118-x. 
  29. Teeling, E. C; Springer, M. S; Madsen, O; Bates, P; O'Brien, S. J; Murphy, W. J (2005). "A Molecular Phylogeny for Bats Illuminates Biogeography and the Fossil Record". Science 307 (5709): 580–4. Bibcode:2005Sci...307..580T. PMID 15681385. doi:10.1126/science.1105113. 
  30. Almeida, Francisca C; Giannini, Norberto P; Desalle, Rob; Simmons, Nancy B (2011). "Evolutionary relationships of the old world fruit bats (Chiroptera, Pteropodidae): Another star phylogeny?". BMC Evolutionary Biology 11: 281. PMC 3199269. PMID 21961908. doi:10.1186/1471-2148-11-281. 
  31. 31,0 31,1 31,2 O'Brien, John; Mariani, Carol; Olson, Link; Russell, Amy L; Say, Ludovic; Yoder, Anne D; Hayden, Tom J (2009). "Multiple colonisations of the western Indian Ocean by Pteropus fruit bats (Megachiroptera: Pteropodidae): The furthest islands were colonised first". Molecular Phylogenetics and Evolution 51 (2): 294–303. PMID 19249376. doi:10.1016/j.ympev.2009.02.010. 
  32. Maruthupandian, Jayabalan; Marimuthu, Ganapathy (2013). "Cunnilingus Apparently Increases Duration of Copulation in the Indian Flying Fox, Pteropus giganteus". PLOS ONE 8 (3): e59743. Bibcode:2013PLoSO...859743M. PMC 3609797. PMID 23544092. doi:10.1371/journal.pone.0059743. 
  33. 33,0 33,1 Sugita, Norimasa; Inaba, Makoto; Ueda, Keisuke (2009). "Roosting Pattern and Reproductive Cycle of Bonin Flying Foxes (Pteropus pselaphon)". Journal of Mammalogy 90: 195–202. doi:10.1644/07-MAMM-A-368.1. 
  34. 34,0 34,1 Sugita, Norimasa (2016). "Homosexual Fellatio: Erect Penis Licking between Male Bonin Flying Foxes Pteropus pselaphon". PLOS ONE 11 (11): e0166024. Bibcode:2016PLoSO..1166024S. PMC 5100941. PMID 27824953. doi:10.1371/journal.pone.0166024. 
  35. 35,0 35,1 Tan, Min; Jones, Gareth; Zhu, Guangjian; Ye, Jianping; Hong, Tiyu; Zhou, Shanyi; Zhang, Shuyi; Zhang, Libiao (2009). "Fellatio by Fruit Bats Prolongs Copulation Time". PLOS ONE 4 (10): e7595. Bibcode:2009PLoSO...4.7595T. PMC 2762080. PMID 19862320. doi:10.1371/journal.pone.0007595. 
  36. 36,00 36,01 36,02 36,03 36,04 36,05 36,06 36,07 36,08 36,09 Pierson, E. D.; Rainey, W. E. (1992). "The biology of flying foxes of the genus Pteropus: a review". Biological Report 90 (23). 
  37. Fox, Samantha; Spencer, Hugh; O'Brien, Gemma M (2008). "Analysis of twinning in flying-foxes (Megachiroptera) reveals superfoetation and multiple-paternity". Acta Chiropterologica 10 (2): 271. doi:10.3161/150811008X414845. 
  38. Orr, R. T. (2012). "Development: Prenatal and Postnatal". En Wimsatt, W. Biology of Bats. Elsevier. pp. 221–222. ISBN 978-0323151191. 
  39. Kunz, T. H.; Kurta, A. (1987). "Size of bats at birth and maternal investment during pregnancy" (PDF). Symposia of the Zoological Society of London 57. 
  40. Safi, Kamran (2008). "Social Bats: The Males' Perspective". Journal of Mammalogy 89 (6): 1342–1350. doi:10.1644/08-MAMM-S-058.1. 
  41. Kunz, Thomas H; Hosken, David J (2009). "Male lactation: Why, why not and is it care?". Trends in Ecology & Evolution 24 (2): 80–5. PMID 19100649. doi:10.1016/j.tree.2008.09.009. 
  42. 42,0 42,1 42,2 McIlwee, A. P; Martin, L (2002). "On the intrinsic capacity for increase of Australian flying-foxes (Pteropus spp., Megachiroptera)". Australian Zoologist 32: 76–100. doi:10.7882/AZ.2002.008. 
  43. Ma, Siming; Yim, Sun Hee; Lee, Sang-Goo; Kim, Eun Bae; Lee, Sang-Rae; Chang, Kyu-Tae; Buffenstein, Rochelle; Lewis, Kaitlyn N; Park, Thomas J; Miller, Richard A; Clish, Clary B; Gladyshev, Vadim N (2015). "Organization of the Mammalian Metabolome according to Organ Function, Lineage Specialization, and Longevity". Cell Metabolism 22 (2): 332–43. PMC 4758382. PMID 26244935. doi:10.1016/j.cmet.2015.07.005. 
  44. 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 Vincenot, Christian E; Florens, F. B. Vincent; Kingston, Tigga (2017). "Can we protect island flying foxes?". Science 355 (6332): 1368–1370. Bibcode:2017Sci...355.1368V. PMID 28360279. doi:10.1126/science.aam7582. 
  45. Tidemann, Christopher R; Nelson, John E (2011). "Life Expectancy, Causes of Death and Movements of the Grey-Headed Flying-Fox (Pteropus poliocephalus) Inferred from Banding". Acta Chiropterologica 13 (2): 419. doi:10.3161/150811011X624901. 
  46. Reeder, Deeann M; Kosteczko, Nicole S; Kunz, Thomas H; Widmaier, Eric P (2006). "The hormonal and behavioral response to group formation, seasonal changes, and restraint stress in the highly social Malayan Flying Fox (Pteropus vampyrus) and the less social Little Golden-mantled Flying Fox (Pteropus pumilus) (Chiroptera: Pteropodidae)". Hormones and Behavior 49 (4): 484–500. PMID 16380123. doi:10.1016/j.yhbeh.2005.11.001. 
  47. Epstein, Jonathan H; Olival, Kevin J; Pulliam, Juliet R.C; Smith, Craig; Westrum, Justin; Hughes, Tom; Dobson, Andrew P; Zubaid, Akbar; Rahman, Sohayati Abdul; Basir, Misliah Mohamad; Field, Hume E; Daszak, Peter (2009). "Pteropus vampyrus, a hunted migratory species with a multinational home-range and a need for regional management". Journal of Applied Ecology 46 (5): 991. doi:10.1111/j.1365-2664.2009.01699.x. 
  48. Nakamoto, Atsushi; Kinjo, Kazumitsu; Izawa, Masako (2012). "Ranging Patterns and Habitat Use of a Solitary Flying Fox (Pteropus dasymallus) on Okinawa-jima Island, Japan". Acta Chiropterologica 14 (2): 387. doi:10.3161/150811012X661701. 
  49. Tsang, Susan M; Wiantoro, Sigit; Simmons, Nancy B (2015). "New Records of Flying Foxes (Chiroptera:Pteropussp.) from Seram, Indonesia, with Notes on Ecology and Conservation Status". American Museum Novitates (3842): 1–23. doi:10.1206/3842.1. hdl:2246/6622. 
  50. Klose, S. M; Welbergen, J. A; Kalko, E. K. V (2009). "Testosterone is associated with harem maintenance ability in free-ranging grey-headed flying-foxes, Pteropus poliocephalus". Biology Letters 5 (6): 758–61. PMC 2828011. PMID 19689980. doi:10.1098/rsbl.2009.0563. 
  51. 51,0 51,1 Department of Environment and Natural Resources. Guidelines for the Captive Management of Flying Foxes in South Australia (Informe). South Australian Government. pp. 18–19. 
  52. Marshall, Adrian G (1985). "Old World phytophagous bats (Megachiroptera) and their food plants: A survey". Zoological Journal of the Linnean Society 83 (4): 351–369. doi:10.1111/j.1096-3642.1985.tb01181.x. 
  53. Aziz, Sheema Abdul; Clements, Gopalasamy Reuben; Peng, Lee Yin; Campos-Arceiz, Ahimsa; McConkey, Kim R; Forget, Pierre-Michel; Gan, Han Ming (2017). "Elucidating the diet of the island flying fox (Pteropus hypomelanus) in Peninsular Malaysia through Illumina Next-Generation Sequencing". PeerJ 5: e3176. PMC 5391789. PMID 28413729. doi:10.7717/peerj.3176. 
  54. Clulow, Simon; Blundell, Adam T (2011). "Deliberate Insectivory by the Fruit Bat Pteropus poliocephalusby Aerial Hunting". Acta Chiropterologica 13: 201–205. doi:10.3161/150811011X578750. 
  55. NWC - NSW Wildlife Council (xuño de 2010). Flying-foxes (PDF) (Informe). 
  56. 56,0 56,1 Aziz, S.A.; Olival, K.J.; Bumrungsri, S.; Richards, G.C.; Racey, P.A. (2016). "The Conflict Between Pteropodid Bats and Fruit Growers: Species, Legislation and Mitigation". En Voigt, C.; Kingston, T. Bats in the Anthropocene: Conservation of Bats in a Changing World. Springer. ISBN 978-3-319-25220-9. 
  57. Carpenter, R. E. (1985). "Flight physiology of flying foxes, Pteropus poliocephalus" (PDF). Journal of Experimental Biology 114 (1): 619–647. doi:10.1242/jeb.114.1.619. 
  58. Banack, Sandra Anne (1998). "Diet Selection and Resource Use by Flying Foxes (Genus: Pteropus)". Ecology 79 (6): 1949–1967. doi:10.1890/0012-9658(1998)079[1949:DSARUB]2.0.CO;2. 
  59. Oleksy, Ryszard; Giuggioli, Luca; McKetterick, Thomas J; Racey, Paul A; Jones, Gareth (2017). "Flying foxes create extensive seed shadows and enhance germination success of pioneer plant species in deforested Madagascan landscapes". PLOS ONE 12 (9): e0184023. Bibcode:2017PLoSO..1284023O. PMC 5587229. PMID 28877248. doi:10.1371/journal.pone.0184023. 
  60. Aziz, Sheema A; Clements, Gopalasamy R; McConkey, Kim R; Sritongchuay, Tuanjit; Pathil, Saifful; Abu Yazid, Muhammad Nur Hafizi; Campos-Arceiz, Ahimsa; Forget, Pierre-Michel; Bumrungsri, Sara (2017). "Pollination by the locally endangered island flying fox (Pteropus hypomelanus) enhances fruit production of the economically important durian (Durio zibethinus)". Ecology and Evolution 7 (21): 8670–8684. PMC 5677486. PMID 29152168. doi:10.1002/ece3.3213. 
  61. "The IUCN Red List of Threatened Species Version 2017-3". Consultado o 3 de xuño de 2018. 
  62. "Appendices I, II and III". CITES. 4 de outubro de 2017. Consultado o 14 de abril de 2018. 
  63. 63,0 63,1 63,2 63,3 63,4 63,5 63,6 63,7 Voigt, C. C.; Kingston, T. (2016). Bats in the Anthropocene: conservation of bats in a changing world. Springer. ISBN 978-3-319-25218-6. doi:10.1007/978-3-319-25220-9. 
  64. "Flying-foxes". environment.gov.au. Commonwealth of Australi. Consultado o 7 de xuño de 2018. 
  65. Williams, Kylie (21 de outubro de 2012). "Culling flying-foxes is ineffective, so why suggest slaughter?". The Conversation. The Conversation US. Consultado o 7 de xuño de 2018. 
  66. Vincenot, C. (2017). "Pteropus pselaphon". p. e.T18752A22085351. doi:10.2305/IUCN.UK.2017-2.RLTS.T18752A22085351.en. 
  67. Vincenot, C. (2017). "Pteropus dasymallus". p. e.T18722A22080614. doi:10.2305/IUCN.UK.2017-2.RLTS.T18722A22080614.en. 
  68. 68,0 68,1 "Wildlife Protection System and Hunting Law". Ministry of the Environment. Ministry of the Environment Government of Japan. Consultado o 21 de xuño de 2018. 
  69. Saitoh, Takashi; Kaji, Koichi; Izawa, Masako; Yamada, Fumio (2015). "Conservation and management of terrestrial mammals in Japan: Its system and practices". Therya 6: 139–153. doi:10.12933/therya-15-239. 
  70. "Listed Animals". U. S. Fish & Wildlife Service. U. S. Federal Government. Consultado o 7 de xuño 2018. 
  71. "Review of Petition To List 15 Bat Species as Endangered or Threatened Under the Act" (PDF). Federal Register 79 (14). 22 de xaneiro de 2014. 
  72. Mistry, Shahroukh. "Protecting the Bats of India: Signs of progress amid daunting challenge". Batcon.org. Bat Conservation International. Consultado o 7 de xuño de 2018. 
  73. Racey, P. A.; Medellín, R. A. (11 de novembro de 2015). "Opinion: Killing Thousands of Flying Foxes Only Hurts the Environment". National Geographic. National Geographic Partners, LLC. Consultado o 7 de xuño de 2018. 
  74. Esselstyn, Jacob A; Amar, Arjun; Janeke, Dustin (2006). "Impact of Posttyphoon Hunting on Mariana Fruit Bats (Pteropus mariannus)". Pacific Science 60 (4): 531. doi:10.1353/psc.2006.0027. 
  75. Vincenot, Christian Ernest; Koyama, Lina; Russo, Danilo (2015). "Near threatened? First report of unsuspected human-driven decline factors in the Ryukyu flying fox (Pteropus dasymallus) in Japan". Mammalian Biology - Zeitschrift für Säugetierkunde 80 (4): 273. doi:10.1016/j.mambio.2015.03.003. 
  76. Martin, L (2011). "Is the fruit you eat flying-fox friendly? The effects of orchard electrocution grids on Australian flying-foxes (Pteropus spp., Megachiroptera)". The Biology and Conservation of Australasian Bats. pp. 380–390. ISBN 978-0-9803272-4-3. doi:10.7882/FS.2011.039. 
  77. Chlopicki, K. (28 de outubro de 2016). "Electric wires threaten flying foxes and their new babies". The Daily Telegraph. Consultado o 26 de xuño de 2018. 
  78. Welbergen, J. A; Klose, S. M; Markus, N; Eby, P (2008). "Climate change and the effects of temperature extremes on Australian flying-foxes" (PDF). Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 275 (1633): 419–25. PMC 2596826. PMID 18048286. doi:10.1098/rspb.2007.1385. 
  79. 79,0 79,1 Buden, Don; Helgen, Kristofer M; Wiles, Gary (2013). "Taxonomy, distribution, and natural history of flying foxes (Chiroptera, Pteropodidae) in the Mortlock Islands and Chuuk State, Caroline Islands". ZooKeys (345): 97–135. PMC 3817444. PMID 24194666. doi:10.3897/zookeys.345.5840. 
  80. Buettner, Petra G; Westcott, David A; MacLean, Jennefer; Brown, Lawrence; McKeown, Adam; Johnson, Ashleigh; Wilson, Karen; Blair, David; Luly, Jonathan; Skerratt, Lee; Muller, Reinhold; Speare, Richard (2013). "Tick Paralysis in Spectacled Flying-Foxes (Pteropus conspicillatus) in North Queensland, Australia: Impact of a Ground-Dwelling Ectoparasite Finding an Arboreal Host". PLOS ONE 8 (9): e73078. Bibcode:2013PLoSO...873078B. PMC 3774714. PMID 24066028. doi:10.1371/journal.pone.0073078. 
  81. Smith, Stephanie J; Leslie, David M (2006). "Pteropus livingstonii". Mammalian Species 792: 1–5. doi:10.1644/792.1. 
  82. Richdon, Sarah; Rodriguez, Angelica M. (2017). "Building family trees in the Critically Endangered Livingstone's fruit bat". experiment. Experiment. Consultado o 20 de xuño de 2018. 
  83. 83,0 83,1 Thorncroft, K.; Wormell, D.; Price, E. (2014). "Effects of food distribution method on territoriality, activity and access to food in captive Livingstone's fruit bats (Pteropus livingstonii)". Solitaire (25): 22–26. 
  84. Wormell, Dominic; Ramsay, Scott; Masefield, Will; Houston, David; Price, Eluned (2018). "Assessing muscle condition in captive Livingstone's fruit bats". Solitaire (27). 
  85. 85,0 85,1 "Rodrigues Fruit Bat: Local and International Partners Work Together to Save the 'Golden Bat'". batcon.org. Bat Conservation International. 2016. Consultado o 20 de xuño de 2018. 
  86. Carroll, J. Bryan; Mace, Georgina M (2007). "Population management of the Rodrigues fruit bat". International Zoo Yearbook 27: 70–78. doi:10.1111/j.1748-1090.1988.tb03198.x. 
  87. Tatayah, V.; Jhangeer-Khan, R.; Bégué, J.A.; Jones, C.A. (2017). "Pteropus rodricensis". p. e.T18755A22087057. doi:10.2305/IUCN.UK.2017-2.RLTS.T18755A22087057.en. 
  88. Smith, Andrew T.; Xie, Yan; Hoffmann, Robert S.; Lunde, Darrin; MacKinnon, John; Wilson, Don E.; Wozencraft, W. Chris, eds. (2010). A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press. p. 222. ISBN 9781400834112. [Pteropus vampyrus é] cazado intensamente nalgunhas áreas, onde o seu gran tamaño faino útil como alimento 
  89. Mickleburgh, Simon; Waylen, Kerry; Racey, Paul (2009). "Bats as bushmeat: A global review". Oryx 43 (2): 217. doi:10.1017/S0030605308000938. 
  90. 90,0 90,1 90,2 Sheherazade; Tsang, Susan M (2015). "Quantifying the bat bushmeat trade in North Sulawesi, Indonesia, with suggestions for conservation action". Global Ecology and Conservation 3: 324–330. PMC 7185848. PMID 32363220. doi:10.1016/j.gecco.2015.01.003. 
  91. Banack, Sandra Anne; Murch, Susan J; Cox, Paul Alan (2006). "Neurotoxic flying foxes as dietary items for the Chamorro people, Marianas Islands". Journal of Ethnopharmacology 106 (1): 97–104. PMID 16457975. doi:10.1016/j.jep.2005.12.032. 
  92. Cox, P., Davis, D., Mash, D., Metcalf J.S., Banack, S. A. (2016). "Dietary exposure to an environmental toxin triggers neurofibrillary tangles and amyloid deposits in the brain". Proceedings of the Royal Society B 283 (3): 1–10. PMC 4795023. PMID 26791617. doi:10.1098/rspb.2015.2397. 
  93. Holtcamp, W. (2012). "The emerging science of BMAA: do cyanobacteria contribute to neurodegenerative disease?". Environmental Health Perspectives 120 (1823): a110–a116. PMC 3295368. PMID 22382274. doi:10.1289/ehp.120-a110. 
  94. Padmanabhan, P.; Sujana, K. A. (2008). "Animal products in traditional medicine from Attappady hills of Western Ghats". Indian Journal of Traditional Knowledge 7 (2): 326–329. hdl:123456789/1595. 
  95. Rahmatullah, M.; Ayman, U.; Akter, F.; Sarker, M.; Sifa, R.; Sarker, B.; Chowdhury, S. A. (2013). "Medicinal formulations of a Kanda tribal healer–a tribe on the verge of disappearance in Bangladesh". African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines 10 (2): 213–222. PMC 3746568. PMID 24146444. doi:10.4314/ajtcam.v10i2.5. 
  96. "Rabies and Australian bat lyssavirus infection fact sheet". health.nsw.gov.au. State of New South Wales NSW Ministry of Health 2015. 30 de novembro de 2015. Consultado o 14 de xuño de 2018. 
  97. "Hendra Virus Disease(HeV)" (PDF). cdc.gov. U.S. Department of Health & Human Services. Consultado o 14 de xuño de 2018. 
  98. Sánchez, Cecilia A; Baker, Michelle L (2016). "Disease Risk Perception and Safety Practices: A Survey of Australian Flying Fox Rehabilitators". PLOS Neglected Tropical Diseases 10 (2): e0004411. PMC 4734781. PMID 26829399. doi:10.1371/journal.pntd.0004411. 
  99. "The Hendra vaccine". ava.com. The Australian Veterinary Association Ltd (AVA). 2018. Arquivado dende o orixinal o 14 de xuño de 2018. Consultado o 14 de xuño de 2018. 
  100. Gulland, Anne (12 de xuño de 2018). "Nipah virus 'under control' in India – but Britain and the world must be alert for signs of infected travellers". The Telegraph. Telegraph Media Group Limited 2018. Arquivado dende o orixinal o 2022-01-12. Consultado o 14 de xuño de 2018. 
  101. "Nipah virus". World Health Organization. WHO. 30 de maio de 2018. Consultado o 14 de xuño de 2018. 
  102. Constable, Harriet (2021-01-12). "The other virus that worries Asia". www.bbc.com (en inglés). Consultado o 2022-01-02. 
  103. Hahn, M. B.; Epstein, J. H.; Gurley, E. S.; Islam, M. S.; Luby, S. P.; Daszak, P.; Patz, J. A. (2014). "Roosting behaviour and habitat selection of Pteropus giganteus reveal potential links to Nipah virus epidemiology". Journal of Applied Ecology 51 (2): 376–387. PMC 4000083. PMID 24778457. doi:10.1111/1365-2664.12212. 
  104. 104,0 104,1 Bowden, Timothy R; Westenberg, Marcel; Wang, Lin-Fa; Eaton, Bryan T; Boyle, David B (2001). "Molecular Characterization of Menangle Virus, a Novel Paramyxovirus which Infects Pigs, Fruit Bats, and Humans". Virology 283 (2): 358–73. PMID 11336561. doi:10.1006/viro.2001.0893. 
  105. 105,0 105,1 Yamanaka, Atsushi; Iwakiri, Akira; Yoshikawa, Tomoki; Sakai, Kouji; Singh, Harpal; Himeji, Daisuke; Kikuchi, Ikuo; Ueda, Akira; Yamamoto, Seigo; Miura, Miho; et al. (2014). "Imported Case of Acute Respiratory Tract Infection Associated with a Member of Species Nelson Bay Orthoreovirus". PLOS ONE 9 (3): e92777. Bibcode:2014PLoSO...992777Y. PMC 3965453. PMID 24667794. doi:10.1371/journal.pone.0092777. 
  106. Smith, Ina; Wang, Lin-Fa (2013). "Bats and their virome: An important source of emerging viruses capable of infecting humans". Current Opinion in Virology 3 (1): 84–91. PMC 7102720. PMID 23265969. doi:10.1016/j.coviro.2012.11.006. 
  107. Hall, L. S.; Richards, G. (2000). Flying foxes: fruit and blossom bats of Australia. UNSW Press. pp. 52–53. ISBN 978-0868405612. 
  108. Dolbeer, R. R.; Fiedler, L. R.; Rasheed, H. (1988). "Management of fruit bat and rat populations in the Maldive Islands, Indian Ocean". Proceedings of the Thirteenth Vertebrate Pest Conference 1988. 
  109. Singaravelan, N.; Marimuthu, G.; Racey, P. A. (2009). "Do fruit bats deserve to be listed as vermin in the Indian Wildlife (Protection) & Amended Acts? A critical review". Oryx 43 (4): 608–613. doi:10.1017/S0030605309990391. 
  110. "'It smells so bad you can taste it': bats plague Australian tourist town". The Guardian. Guardian News and Media Limited. Associated Press. 10 de xuño de 2018. Consultado o 20 de xuño de 2018. 
  111. McKenzie, Jessica (1 de maio de 2016). "Residents rapt after nuisance bats evicted". Sunshine Coast Daily. Sunshine Coast Newspaper Company Pty Ltd. Consultado o 22 de xuño de 2018. 
  112. Campbell-McLeod, P. (2013). "Nallawilli-Sit Down (and Listen): The Dreamtime Stories--An Oral Tradition". En MacDonald, M. R. Traditional Storytelling Today: An International Sourcebook. pp. 158–159. ISBN 978-1135917142. 
  113. Grant, G. S. (1996). "Kingdom of Tonga: Safe Haven for Flying Foxes". batcon.org. Bat Conservation International. Consultado o 21 de xuño de 2018. 
  114. Marimuthu, G. (1988). "The Sacred Flying Fox of India". batcon.org. Bat Conservation International. Consultado o 21 de xuño de 2018. 
  115. Slone, T. H., ed. (2001). One Thousand One Papua New Guinean Nights: Tales from 1972–1985 1. Masalai Press. ISBN 978-0971412712. 
  116. 116,0 116,1 British Museum. Dept. of British and Mediaeval Antiquities and Ethnography; Joyce, T. A.; Dalton, O. M. (1910). Handbook to the Ethnographical Collections. Printed by order of the Trustees. p. 125. 
  117. Machray, Robert (1899). "Strange Kinds of Money". The Harmsworth Monthly Pictorial Magazine 1: 639–641. 
  118. Werness; H. B. (2003). Continuum Encyclopedia of Native Art: Worldview, Symbolism, and Culture in Africa, Oceania, and North America. A&C Black. p. 31. ISBN 978-0826414656. 
  119. 119,0 119,1 Choi, Charles (16 de outubro de 2017). "In Makira, Flying Fox Teeth Are Currency…And That Could Save the Species". Discover. Kalmbach Media. Arquivado dende o orixinal o 12 de xulo de 2018. Consultado o 2 de xuño de 2018. 
  120. Lavery, Tyrone H; Fasi, John (2017). "Buying through your teeth: Traditional currency and conservation of flying foxes Pteropus spp. In Solomon Islands". Oryx 53 (3): 1–8. doi:10.1017/S0030605317001004. 
  121. Hugo, Kristin (10 de outubro de 2017). "Thousands of Bats Slaughtered Annually in Asia End Up on eBay and Etsy for Artsy Americans". Newsweek. Newsweek LLC. Consultado o 2 de xuño de 2018.