Primeiro ministro de Kazakhstán
| Primeiro ministro da República de Kazakhstán | |
|---|---|
.svg) | |
_(cropped).jpg) | |
| Ámbito | República de Kazakhstán |
| Designado por | Mazhilis |
| Duración | 5 anos |
| Creación | 10 de decembro de 1991 |
| Primeiro titular | Sergei Tereshchenko |
| Precedido por | Askar Mamin |
O Primeiro ministro de Kazakhstán (en kazako: Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі) é o xefe de goberno da República de Kazakhstán segundo a Constitución de Kazakhstán.
Nesta lista enuméranse os xefes de goberno ou autoridades executivas similares que exerceron a autoridade no territorio historicamente definido como o territorio nacional de Kazakhstán, incluíndo entidades estatais en condicións de autonomía ou incluídas nun estado federal.
Alash Orda (1917-1920) como parte de Rusia
[editar | editar a fonte]Alash Orda (Autonomía de Alash) (en kazako: Алаш аутономиясы) existiu durante a Guerra Civil rusa como un Estado kazako auto-proclamado, baixo o control do Consello Provisional do Pobo (goberno), co nome "Alash Orda" (kazako: Алашорда) e formado por 25 membros, dos cales 10 foron proporcionados polos rusos e representantes doutros pobos da rexión.
A autoridade estableceuse no Segundo Congreso Xeral, celebrado en Oremburgo entre o 5 e o 13 de decembro de 1917, e foi abolido polo Comité Revolucionario bolxevique da Gobernación da Rexión Kirguiz o 5 de marzo de 1920, pero en realidade deixara de existir xa no verán de 1919 . A capital da autonomía foi a cidade de Semipalatinsk, chamada Alash-Kala (hoxe Semei). Considerábase a si mesma unha autonomía da República Rusa baixo a administración do goberno provisional, dende 1918 do Estado ruso baixo a administración do goberno provisional panruso e máis tarde do gobernante supremo de Rusia, líder do Movemento Branco.
O presidente de Alash Orda, Alikhan Bokeykhanov, está considerado o primeiro xefe de goberno de Kazakhstán.
| Nº | Xefe de goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | |
|---|---|---|---|---|---|
| Presidente de Alash Orda (en kazako: Алашорда автономиялы үкіметінің төрағасы) | |||||
| 1 | 
|
Alikhan Bokeyhanov kazako: Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан (1866-1937) |
13 de decembro de 1917 | 5 de marzo de 1920 | Alash |
Rexión Kirguiz (1919-1920) dentro da RSFSR
[editar | editar a fonte]O 19 de xullo de 1919 , un decreto do Consello de Comisarios Populares da República Soviética Federativa Socialista de Rusia creou o Territorio Kirguiz, unha unidade administrativa no territorio da RSFSR co seu centro na cidade de Oremburgo . Nomeouse un Comité Revolucionario para a Xestión da Rexión Kirguiz para gobernar a rexión, realizando funcións militares e gobernamentais, cuxo presidente foi o polaco Stanisław Pestkowski. Os habitantes kirguiz-kazakos (como os rusos chamaban aos kazakos) que habitaban os territorios do norte da actual Kazakhstán foron trasladados aos Comité Revolucionarios.
| Nº | Xefe de goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | |
|---|---|---|---|---|---|
| Presidente do Comité Revolucionario da República de Kirguizistán [1] (kazako: Қырғыз өлкесінің революциялық комитетінің төрағасы) | |||||
| 2 | 
|
Stanisław Pestkowski
(1882-1937) |
10 de xullo de 1919 | Agosto de 1920 | Partido Comunista de Rusia (bolxevique) |
| (en funcións) | .svg)
|
Sakypkerei Arginshaev kazako: Сақыпкерей Жармаұлы Арғыншаев (1887–1938) |
Agosto de 1920 | 26 de agosto de 1920 | |
República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizistán (1920-1925) dentro da RSFSR
[editar | editar a fonte]O 26 de agosto de 1920 , despois da creación do poder soviético nesta área, por decreto do Comité Executivo Central de Todas As Rusias e do Consello dos Comisarios Populares da RSFSR, estableceuse unha República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizistán na Rexión Kirguiz (en kazako: Қырғыз Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы)
Inicialmente, ata a formación das autoridades republicanas, o Comité Revolucionario da Gobernación da Rexión Kirguiz continuou cumprindo as súas funcións. O 12 de outubro de 1920 creouse o Consello dos Comisarios do Pobo da República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizistán, e Viktor Radus-Zenkovich converteuse no primeiro presidente. Nos anos 1924-1925, durante a delimitación nacional territorial, o territorio da autonomía ampliouse de forma significativa debido á anexión das rexións do sur, principalmente poboadas por kazakos.
| Nº | Xefe de goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | |
|---|---|---|---|---|---|
| Presidente do Comité Revolucionario da Gobernación da Rexión Kirguiz (en kazako: Қырғыз өлкесінің революциялық комитетінің төрағасы) | |||||
| 3 (I) | 
|
Victor Radus-Zenkovich (1878-1967) |
26 de agosto de 1920 | outubro de 1920 | Partido Comunista de Rusia (bolxevique) |
| 4 |
|
Abdirahman Aitiev kazako: Әбдірахман Әйтиұлы Әйтиев (1886–1936) |
outubro de 1920 | outubro de 1920 | |
| Presidentes do Consello de Comisarios do Pobo da República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizitán (en kazako: Қырғыз АКСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы) | |||||
| 3 (Ii) |
|
Victor Radus-Zenkovich (1878-1967) |
12 de outubro de 1920 | outubro de 1921 | Partido Comunista de Rusia (bolxevique) |
| 5 |
|
Mohamed Hafeez Mırzagaliev
(1887–1938) |
outubro de 1921 | Setembro de 1922 | |
| 6 | 
|
Saken Seifullin kazako: Сәкен Сейфоллаұлы Сейфуллин (1894–1938) |
Setembro de 1922 | outubro de 1924 | |
| 7 |
|
Nigmet Nurmakov kazako: Нығмет Нұрмақұлы Нұрмақов (1895-1937) |
outubro de 1924 | 15 de xuño de 1925[2] | |
República Autónoma Socialista Soviética de Kazakhstán (1925–1936) dentro da RSFSR
[editar | editar a fonte]O 15 de xuño de 1925, a República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizistán foi rebautizada como República Autónoma Socialista Soviética de Kazakhstán (en kazako: Қазақ Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы).
En 1925, cando se renomeou a autonomía, a capital foi trasladada de Oremburgo á cidade de Kyzyl-Orda e en 1927 á cidade de Alma-Ata. En xullo de 1925, a provincia de Oremburgo foi retirada da autonomía e foi directamente subordinada á RSFSR .
| Nº | Xefe de goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | |
|---|---|---|---|---|---|
| Presidente do Consello de Comisarios do Pobo da RASS de Kazakhstán (en kazako: Қазақ АКСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы) | |||||
| (7) [3] |
|
Nigmet Nurmakov kazako: Нығмет Нұрмақұлы Нұрмақов (1895-1937) |
15 de xuño de 1925[2] | Maio de 1928 | Partido Comunista de Rusia (bolxevique) → Partido Comunista de Toda a Unión (bolxevique) [4] |
| 8 |
|
Uraz Isaev kazako: Ораз Жанұзақұлы Исаев (1899-1938) |
Maio de 1928 | 5 de decembro de 1936[5] | Partido Comunista de Toda a Unión (bolxevique) |
RSS de Kazakhstán (1936-1991) dentro da URSS
[editar | editar a fonte]O 5 de decembro de 1936, a República Autónoma Socialista Soviética de Kazakhstán transformouse na República Socialista Soviética de Kazakhstán. Coa transformación, o goberno republicano pasou a ser coñecido como o Consello de Comisarios do Pobo da RSS de Kazakhstán (en kazako: Қазақ КСР Халық Комиссарлары Кеңесінің). O 15 de marzo de 1946 , o goberno foi reorganizado no Consello de Ministros da República Socialista Soviética de Kazakhstán (en kazako: Қазақ КСР министрлер кеңесінің). O 20 de novembro de 1990, o cargo de xefe do goberno da RSS de Kazakhstán comezou a chamarse "primeiro ministro da RSS de Kazakhstán" (kazako: Қазақ КСР Премьер-Министрі).
O 25 de outubro de 1990, o Soviet Supremo da RSS de Kazakhstán aprobou a declaración de soberanía estatal da República. O 10 de decembro de 1991, o nome do estado cambiouse a República de Kazakhstán. Non obstante, ata a aprobación da Constitución da República de Kazakhstán o 28 de xaneiro de 1993 mantívose a antiga Constitución Soviética de 1978.
| № | Xefe do goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | |
|---|---|---|---|---|---|
| Presidente do Consello de Comisarios Nacionais da RSS de Kazakhstán (kazako: Қазақ КСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы | |||||
| (8)[6] | .svg)
|
Uraz Isaiev kazako: Ораз Жанұзақұлы Исаев (1899—1938) |
5 de decembro de 1936[5] | 24 de maio de 1938 | Partido Comunista de Toda a Unión |
| (en funcións) |
|
Ibrahim Tadzhiev kazako: Ыбрайым Тажиұлы Тәжиев (1904—1960) |
24 de maio de 1938 | 17 de xullo de 1938 | Partido Comunista (bolxevique) de Kazakhstán |
| 9 |
|
Nurtas Undasinov kazako: Нұртас Дәндібайұлы Ондасынов (1904—1989) |
17 de xullo de 1938 | 15 de marzo de 1946[8] | |
| Presidente do Consello de Ministros da RSS de Kazakhstán (kazako: Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы) | |||||
| (9)[9] |
|
Nurtas Undasinov kazako: Нұртас Дәндібайұлы Ондасынов (1904—1989) |
15 de marzo de 1946[8] | 24 de marzo de 1954[10] | Partido Comunista (bolxevique) de Kazakhstán → Partido Comunista de Kazakhstán[11] |
| 10 |
|
Elubai Taibekov (1901—1991) kazako: Елубай Базимұлы Тайбеков |
24 de marzo de 1954[10] | 31 de marzo de 1955 | Partido Comunista de Kazakhstán |
| 11 (I) |
|
Dinmukhamed Kunaev kazako: Дінмұхаммед Ахмедұлы Қонаев (1912—1993) |
31 de marzo de 1955 | 20 de xaneiro de 1960 | |
| 12 |
|
Jumabek Tasenev kazako: Жұмабек Ахметұлы Тәшенов (1915—1986) |
20 de xaneiro de 1960 | 6 de xaneiro de 1961 | |
| 13 |
|
Salken Daulenov kazako: Сәлкен Дәуленұлы Дәуленов (1907—1984) |
6 de xaneiro de 1961 | 13 de setembro de 1962 | |
| 14
(I) |
|
Masimhan Beisebaev kazako: Мәсімхан Бейсебайұлы Бейсебаев (1908—1987) |
13 de setembro de 1962 | 26 de decembro de 1962 | |
| 11 (II) |
|
Dinmukhamed Kunaev kazako: Дінмұхаммед Ахмедұлы Қонаев (1912—1993) |
26 de decembro de 1962 | 7 de decembro de 1964 | |
| 14 (II) |
|
Masimhan Beisebaev kazako: Мәсімхан Бейсебайұлы Бейсебаев (1908—1987) |
7 de decembro de 1964 | 31 de marzo de 1970 | |
| 15 |
|
Baiken Asimov kazako: Бәйкен Әшімұлы Әшімов (1917—2010) |
31 de marzo de 1970 | 22 de marzo de 1984 | |
| 16 | 
|
Nursultan Nazarbayev kazako: Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев (1940—) |
22 de marzo de 1984 | 27 de xullo de 1989 | |
| 17 | 
|
Uzakbai Karamanov kazako: Ұзақбай Қараманұлы Қараманов (1937—2017) |
27 de xullo de 1989 | 20 de novembro de 1990[12] | |
| Primeiro ministro da RSS de Kazakhstán[13] (kazako: Қазақ КСР Премьер-Министрі | |||||
| (17)[14] |
|
Uzakbai Karamanov kazako: Ұзақбай Қараманұлы Қараманов (1937—2017) |
20 de novembro de 1990[12] | 16 de outubro de 1991 | Partido Comunista de Kazakhstán |
| Partido Socialista de Kazakhstán[15] | |||||
| 18 |
|
Sergei Tereshchenko (1951—2023) |
16 de outubro de 1991 | 16 de decembro de 1991[16] | Independente |
Período de independencia (dende 1991)
[editar | editar a fonte]O 16 de decembro de 1991, Kazakhstán foi a última das repúblicas da Unión Soviética en declarar a súa independencia.[17] O 21 de decembro de 1991, o presidente Nursultan Nazarbayev asinou un protocolo para o Tratado de Belavezha sobre a liquidación da URSS. O 23 de decembro de 1991, o Consello Supremo da RSS de Kazakhstán ratificou estes documentos.[18] O 6 de xullo de 1994 foi aprobada polo Consello Supremo de Kazakhstán a transferencia da capital de Almati a Akmola. O 10 de decembro de 1997, a decisión de transferir a capital foi apoiada polo presidente. Tras renomear a cidade a Astana ("a capital" en kazako) o 6 de maio de 1998, o 10 de xuño de 1998, tivo lugar a súa representación internacional no status da capital. Pouco despois da dimisión de Nazarbayev da presidencia, o 23 de marzo de 2019, a capital pasou a chamarse Nur-Sultan en honor a el.[19]
| № | Xefe de goberno | Inicio do mandato | Fin do mandato | Partido | Eleccións | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Primeiro ministro da República de Kazakhstán (kazako: Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі) | ||||||
| (18)[20] |
|
Sergei Tereshchenko (1951—2023) |
16 de decembro de 1991[16] | 12 de outubro de 1994 | Independente | |
| 19 |
|
Akezhan Kazhegeldin (1952—) kazako: Әкежан Мағжанұлы Қажыгелдин |
12 de outubro de 1994 | 10 de outubro de 1997 | Unión Popular pola Unidade de Kazakhstán | 1994 1995 |
| 20 |
|
Nurlan Balgimbaiev kazako: Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев (1947—2015) |
10 de outubro de 1997 | 1 de outubro de 1999 | ||
| Partido Político Republicano "Otan"[21] | ||||||
| (en funcións) | 
|
Kassym-Jomart Tokayev kazako: Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев (1953-) |
1 de outubro de 1999 | 12 de outubro de 1999 | 1999 | |
| 21 | 12 de outubro de 1999 | 28 de xaneiro de 2002 | ||||
| 22 | .jpg)
|
Imangali Tasmagambetov
kazako: Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов (1956-) |
28 de xaneiro de 2002 | 13 de xuño de 2003 | ||
| 23 | 
|
Danïal Axmetov kazako: Даниал Кенжетайұлы Ахметов (1954-) |
13 de xuño de 2003 | 10 de xaneiro de 2007 | Partido Político Republicano "Otan" | 2004 |
| 24
(I) |
|
Karim Masimov kazako: Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов (1965-) |
10 de xaneiro de 2007 | 24 de setembro de 2012 | Partido Demócrata Popular "Nur Otan" | 2007 |
| 25 |
|
Serik Axmetov kazako: Серік Нығметұлы Ахметов (1958-) |
24 de setembro de 2012 | 2 de abril de 2014 | Partido Demócrata Popular "Nur Otan" → Nur Otan[23] |
2012 |
| 24 (II) |
|
Karim Masimov kazako: Кәрім Қажымқанұлы Мәсімов (1965-) |
2 de abril de 2014 | 8 de setembro de 2016 | Nur Otan | |
| 26 |
|
Bakhitzhan Sagintaiev kazako: Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев (1963-) |
8 de setembro de 2016 | 21 de febreiro de 2019 | 2016 | |
| (en funcións) | Askar Mamin kazako: Асқар Ұзақбайұлы Мамин (1965-) |
21 de febreiro de 2019 | 25 de febreiro de 2019 | |||
| 27 | 25 de febreiro de 2019 | 5 de xaneiro de 2022 | ||||
| 28 |
|
Älixan Smayilov kazako: Әлихан Асханұлы Смайылов (1972-) |
5 de xaneiro de 2022 | presente | Nur Otan | 2021 |
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "РЕВОЛЮЦИЯЛЫҚ КОМИТЕТ" (en ruso). Arquivado dende o orixinal o 31 de agosto de 2018. Consultado o 5 de xuño de 2019.
- ↑ 2,0 2,1 Cambiouse o nome da República Autónoma Socialista Soviética de Kirguizistán a República Autónoma Socialista Soviética de Kazakhstán.
- ↑ Continuación do mandato de Nurmakov
- ↑ O Partido Comunista de Rusia (bolxevique) pasou a chamarse Partido Comunista de Toda a Unión (bolxevique) no XIV Congreso, celebrado entre o 18 e o 31 de decembro de 1925.
- ↑ 5,0 5,1 Proclamación da República Socialista Soviética de Kazakhstán.
- ↑ Continuación do mandato de Uraz Isaev
- ↑ O 23 de abril de 1937 o Comité Central do Partido Comunista de Toda a Unión (bolxevique) transformou a organización rexional do partido no Partido Comunista (bolxevique) de Kazakhstán.
- ↑ 8,0 8,1 Transformación do Consello de Comisarios do Pobo da RSS de Kazakhstán no Consello de Ministros da RSS de Kazakhstán.
- ↑ Continuación do mandato de Nurtas Undasinov.
- ↑ 10,0 10,1 Segundo algúns, en setembro de 1951
- ↑ O Partido Comunista (bolxevique) de Kazakhstán foi renomeado como Partido Comunista de Kazakhstán en 1952.
- ↑ 12,0 12,1 Transformación do Consello de Ministros da RSS de Kazakhstán no goberno da RSS de Kazakhstán encabezado polo primeiro ministro.
- ↑ Primeiro Ministro da República de Kazakhstán (como parte da URSS).
- ↑ Continuación do mandato de Uzakbai Karamanov.
- ↑ O 7 de setembro de 1991 nun Congreso Extraordinario, o Partido Comunista de Kazakhstán transformouse no Partido Socialista de Kazakhstán, co abandono do marxismo-leninismo e coa adopción dunha ideoloxía socialdemócrata.
- ↑ 16,0 16,1 Proclamación da independencia da República de Kazakhstán.
- ↑ "Declaración de Independencia" (en ruso). Consultado o 5 de xuño de 2019.
- ↑ "Ratificación do acordo" (en ruso). Arquivado dende o orixinal o 15 de decembro de 2013. Consultado o 5 de xuño de 2019.
- ↑ "Kazajistán rebautiza su capital, Astaná, con el nombre de su expresidente". El País (en castelán). 20 de marzo de 2019. Consultado o 5 de xuño de 2019.
- ↑ Continuación do mandado de Sergei Tereshchenko.
- ↑ O 1 de marzo de 1999 nun congreso de unificación, a Unión Popular pola Unidade de Kazakhstán, xunto con outros dous partidos, uníronse para crear o Partido Político Republicano "Otan" ("Patria").
- ↑ O 22 de decembro de 2006, no décimo congreso extraordinario, o Partido Político Republicano "Otan" pasou a chamarse Partido Demócrata Popular "Nur Otan" ("Luz da Patria").
- ↑ O 18 de outubro de 2013, no XV Congreso, o Partido Demócrata Popular "Nur Otan" pasou a chamarse "Nur Otan" ("Luz da Patria").
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]- Presidente de Kazakhstán
- Vicepresidente da República de Kazakhstán
- Goberno de Kazakhstán
- Líderes de Kazakhstán (dende 1919)
- Líderes de Kazakhstán no período soviético
- Xefes de Estado e Goberno actuais