Lingua galaica

Galaico
Falado en:	Gallaecia
Total de falantes:	Lingua morta
Familia:	Indoeuropea  Celta   Celta continental    Hispanocelta     Galaico
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
Mapa
Status

Inscrición da estela de Nicer, fillo de Clutoso (Vegadeo).

O galaico, tamén coñecido como hispanocelta do noroeste, foi unha lingua celta (do tipo Q) ou un grupo de linguas e dialectos, emparentados co celtibérico, falada a comezos da era cristiá no cuadrante noroeste da Península Ibérica, máis especificamente entre a costa atlántica do oeste e o norte e unha liña imaxinaria que corta a península de norte a sur, ligando as actuais cidades de Oviedo e Mérida. Así como ocorre co ilirio e o lígur, o corpus que se conserva está composto de palabras illadas e frases curtas atopadas en inscricións locais (en latín) ou glosadas por autores clásicos, xuntamente con onomástica (antropónimos, etnónimos, teónimos, topónimos) tamén atopada en inscricións, ou que sobreviviu até o presente en nomes de lugares, ríos ou montes. Diversas palabras de orixe céltica tamén foron preservadas polas linguas románicas locais (entre elas, o galego), e é probable que fosen herdadas destes dialectos celtas-Q.

Distintividade

Tanto Pomponio Mela coma Plinio o Vello escribiron sobre as poboacións celtas e non celtas de Gallaecia e Lusitania. Algúns autores modernos especularon sobre a posibilidade de que ámbalas rexións compartisen unha mesma lingua céltica, mentres que outros autores sinalan dificultades non resoltas dentro desta hipótese, como as características fonéticas incompatíbeis das dúas rexións, como a preservación de *p- e o reflexo inconsistente das consoantes líquidas silábicas. A evidencia filoxenética amosa que a lingua galaica, se ben comparte algunhas características co celtibero, ten evolucións fonéticas que o diferencian do celtibero.

Revitalización

A comezos do século XXI diversos movementos culturais amosaron interese en rescatar a tradición lingüística galaica. Algúns chegaron a propoñer revivir a lingua a través da reconstrución lingüística, baseándose nas evidencias existentes e en linguas celtas como o antigo irlandés ou o reconstruído protocelta. Unha das aspiracións deses movementos culturais é a creación dun dicionario atebivota formado por palabras do galaico. Eses traballos foron apoiados pola Liga Céltiga Galaica, que ademais promove o intercambio con outros movementos pancélticos como a Liga Céltica, aínda que esta última só recoñece movementos ligados a linguas celtas vivas.

Galería

• Inscricións locais romanas que incorporaron nomes, apelativos e frases autóctonas:
• 
  Estela antropomórfica de Verín con inscrición en latín e antropónimos locais: LATRONIUS CELTIATI F(ilius) H(ic) S(itus) E(st)
• 
  Estela de Crecente atopada en Crecente (Mera, Lugo) con inscrición latina: APANA AMBOLLI F(ilia) CELTICA SVPERTAM(arica) [Castello] MIOBRI AN(norum) XXV H(ic) S(itus) E(st) APANVS FR(ater) F(aciendum) C(uravit).
• 
  Inscrición votiva adicada a Lugh: LUCOUBU ARQUIEN(obu) SILONIUS SILO EX VOTO
• 
  Inscrición votiva adicada a unha divindade local, Cosso, nunha ara de Meirás, Sada: COSOU DAVINIAGO Q(uintus) V() C() EX VOTO
• 
  A mesma cá anterior
• 
  Inscricións atopadas en Braga, Portugal: [Ce]LICUS FRONTO ARCOBRIGENSIS AMBIMOGIDUS FECIT; e TONGOE NABIAGOI CELICUS FECIT FRONT[o]
• 
  Inscrición latino-galaica: VECIUS VEROBLII F(ilius) PRICE[ps ...] / CIT(...) C(ASTELLO) CIRCINE AN(norum) LX / [...]O VECI F(ilius) PRINCEPS CO[...] / H(ic) S(iti) SVNT HEREDES SIB[i]

Véxase tamén

Bibliografía

• Búa, Carlos (2007) O Thesaurus Paleocallaecus, in Kremer, Dieter (ed.) (2007). Onomástica galega : con especial consideración da situación prerromana : actas do primeiro Coloquio de Trier 19 e 20 de maio de 2006. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela. ISBN 978-84-9750-794-3. 
• Curchin, Leonard A. (2008) Estudios GallegosThe toponyms of the Roman Galicia: New Study. CUADERNOS DE ESTUDIOS GALLEGOS LV (121): 109-136.
• DCECH = Coromines, Joan (2012). Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico. Madrid: Gredos. ISBN 978-84-249-3654-9.
• Delamarre, Xavier (2012). Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne (−500 / 500): dictionnaire. Arles: Errance. ISBN 978-2-87772-483-8. 
• Jordán Cólera, Carlos (16 de marzo de 2007). "Celtiberian" (PDF). E-Keltoi 6. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de xuño de 2011. Consultado o 16 de xuño de 2010. 
• Koch, John T. (2011). Tartessian 2 : The inscription of Mesas do Castelinho ro and the verbal complex preliminaries to historical phonology. Aberystwyth: University of Wales, Centre for Advanced Welsh and Celtic Studies. ISBN 978-1-907029-07-3. 
• Luján Martínez, Eugenio R. (2006) The Language(s) of the CallaeciArquivado 09 de abril de 2014 en Wayback Machine.. e-Keltoi 6: 715-748.
• Moralejo, Juan José (2010). "TOPÓNIMOS CÉLTICOS EN GALICIA" (PDF). Paleohispánica 10. Consultado o 14 de marzo de 2014. 
• Prósper, Blanca María (2002). Lenguas y religiones prerromanas del occidente de la península ibérica. Ediciones Universidad de Salamanca. pp. 422–427. ISBN 84-7800-818-7. 
• Prósper, Blanca María e Francisco Villar (2005). Vascos, Celtas e Indoeuropeos: Genes y lenguas. Ediciones Universidad de Salamanca. ISBN 978-84-7800-530-7.
• Prósper, Blanca María (2012). "Indo-European Divinities that Protected Livestock and the Persistence of Cross-Linguistic Semantic Paradigms: Dea Oipaingia". The Journal of Indo-European Studies 40 (1–2): 46–58. Consultado o 25 de febreiro de 2013. 
• Vallejo Ruiz, José María (2005). Antroponimia indígena de la Lusitania romana. Vitoria-Gasteiz: Universidade do País Vasco [u.a.] ISBN 8483737469. 
• Wodtko, Dagmar S. (2010) The Problem of Lusitanian, in Cunliffe, Barry, e John T. Koch (eds.) (2010). Celtic from the West. Oxford, UK: Oxbow books. ISBN 978-1-84217-475-3. 

Outros artigos

• Galaicos
• Gallaecia
• Lista de palabras galegas de orixe celta
• Topónimos célticos en Galicia

Ligazóns externas

• Antropónimos galaicos e de orixe céltica no web dos nomes galegos, da Asociación Fillos de Galicia.