Saltar ao contido

FIDE

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: FIDE (homónimos).
FIDE
AcrónimoFIDE, ФИДЕ, ФИДЕ, ФИДЕ, ФИДЕ, ФИДЕ, ФІДЕ, ფიდე, פיד״ה, 国际棋联, 國際棋聯, ՖԻԴԵ, فیده, ফিদে e ഫിഡെ
Tipofederación deportiva internacional e chess federation
Deportexadrez
Área de operaciónmundial
Data de fundación20 de xullo de 1924
Presidente/aArkady Dvorkovich (2018-) Editar o valor en Wikidata
SedeLausana
EnVaud
PaísSuíza
Na rede
https://fide.com
Facebook: ChessFIDE Twitter: FIDE_chess Instagram: fide_chess Youtube: UC9B47GnzCRFHTT1BIBWvStQ Editar o valor en Wikidata
[ editar datos en Wikidata ]

A Federación Mundial de Xadrez ou Federación Internacional de Xadrez é unha organización internacional que integra as diversas federacións nacionais de xadrez, coñecida usualmente como FIDE, o seu acrónimo francés (Fédération Internationale des Échecs) [1][2]

O seu lema é Gens una sumus, en latín "Somos unha familia". A FIDE fundouse en xullo de 1924 en París.[3] En 1999 foi recoñecida polo Comité Olímpico Internacional (COI). Desde maio de 2022, hai 200 federacións membros da FIDE.[4] Os seus últimos presidentes son Kirsan Ilyumzhinov, presidente de Camulquia, e Arkady Dvorkovich. O orzamento da FIDE para 2022 foi de €12'84 millóns, un aumento grande respecto ao orzamento de 2021, de €4 millóns, grazas aos dereitos de torneos, patrocinadores e doazóns.[5]

Papel

[editar | editar a fonte]

A FIDE define as regras do xadrez, calcula a puntuación ELO[6], outorga títulos organizativos, incluíndo o de Árbitro Internacional[7] e publica os FIDE Álbums.

Campionatos e torneos

[editar | editar a fonte]

A actividade máis visible da FIDE é organizar o Campionato Mundial de Xadrez desde 1948; tamén organiza os campionatos mundiais feminino, o júnior, o sénior, e o de discapacitados. Outro evento emblemático que organiza é as Olimpíadas de xadrez, torneo bienal organizado dende 1924, no que compiten seleccións nacionais. En anos alternos, a FIDE tamén organiza o Campionato do Mundo por Equipos, no que compiten os mellores equipos da Olimpíada anterior.

Títulos

[editar | editar a fonte]

A FIDE outorga títulos por logros no xogo competitivo, como o título de Gran mestre. Tamén outorga títulos a compositores e solucionadores de problemas de xadrez e estudos.

O Xadrez por correspondencia (xadrez xogado por correo, correo electrónico ou servidores en liña) está regulado pola Federación Internacional de Xadrez por Correspondencia, organismo independente que coopera coa FIDE.

Historia

[editar | editar a fonte]

Primeira metade do século XX

[editar | editar a fonte]

En abril de 1914, tomouse a iniciativa en San Petersburgo de formar unha federación internacional, pero só ao rematar a Primeira guerra mundial se concretou. En 1920, outro intento de organizar unha federación internacional no Torneo de Gotemburgo. En 1922, José Raúl Capablanca propuxo as "Regras de Londres": o primeiro xogador en gañar seis xogos ganaría o encontro, as sesións non sobrepasarían as cinco horas; o límite sería de 40 movementos en 2,5 horas cada un; o campión debería aceptar no prazo dun ano un desafío pero sen estar obrigado a aceptalo por menos de $10,000.

En 1922, o mestre ruso Eugene Znosko-Borovsky, mentres participaba nun torneo internacional en Londres, anunciou que se celebraría un torneo durante os VIII Xogos Olímpicos deportivos en París en 1924. O 20 de xullo de 1924 os participantes no torneo de París fundaron a FIDE como unha especie de sindicato de xogadores.[8][9] A Federación estaba satisfeita coas "Regras de Londres", pero afirmou que o requisito dunha bolsa de 10.000 dólares era impracticable e pediu a Capablanca que chegase a un acordo cos principais mestres para revisalas.[10] O único encontro xogado con esas regras foi Capablanca vs Alekhine en 1927. Ese mesmo ano a FIDE comezou a organizar a Primeira Olimpíada de Xadrez no seu IV Congreso en Londres. O título oficial do torneo foi o "Torneo das Nacións", pero "Olimpíada de Xadrez" converteuse nun título máis popular. O evento gañouno Hungría, con 16 equipos competindo.[8] Ese ano tamén se organizou o Campionato do Mundo Feminino de Xadrez, gañado por Vera Menchik, celebrado en Londres.

En 1928, a Federación recoñeceu a Bogoljubow como "campión da FIDE" despois de gañar un partido contra Max Euwe. Os seguintes partidos polo título mundial serían baixo os auspicios da FIDE, aínda que calquera partido con Capablanca debería ser nas mesmas condicións que en Buenos Aires, 1927, é dicir, incluíndo o requisito dunha bolsa de polo menos 10.000 dólares. A FIDE aceptouno e decidiu formar unha comisión para modificar as Regras de Londres para futuros partidos, aínda que esta comisión nunca se reuniu; no momento do Congreso de 1929, xa estaba en marcha un partido do campionato mundial entre Alekhine e Bogoljubow, que non se celebraba nin baixo os auspicios da FIDE nin coas Regras de Londres.[10]

Segunda metade do século XX

[editar | editar a fonte]

Despois da Segunda guerra mundial, a FIDE retomou as súas actividades como organización da Copa do Mundo de 1946; mentres tanto, Alexander Alekhine faleceu antes da competición. O congreso de 1947 decidiu os participantes dun torneo que licitaría polo novo campión do mundo, contando por primeira vez co apoio da federación soviética recentemente afiliada. Elixíronse os seguintes xogadores: Paul Keres, Reuben Fine, Mikhail Botvinnik, Samuel Reshevsky, Vasilii Smyslov e Max Euwe para a disputa dun torneo a realizar no ano seguinte.

Mikhail Botvinnik gañou o torneo, marcando o inicio dunha era de campións do mundo dominados por soviéticos como Vasily Smyslov, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, Boris Spassky, Anatoly Karpov e Garry Kasparov. Este dominio apenas se interrompeu entre 1972 e 1975 cando o prodixio estadounidense Bobby Fischer se converteu en campión do mundo e derrotou a Boris Spassky. Despois de que Fischer se convertese en campión, abandonou o xadrez profesional, negándose a enfrontarse ou desafiar a Karpov en 1975.

No Campionato Mundial Feminino, a dominación soviética tamén foi duradeira. Despois da morte de Vera Menchik en 1944, a FIDE organizou unha Copa do Mundo en 1950, gañada por Lyudmila Rudenko. Seguiron as súas compatriotas rusas Elizaveta Bykova, Olga Rubtsova, Nona Gaprindashvili e Maia Chiburdanidze que foron as campioas nun dominio que durou até a década de 1990.

Desde 1993 ao século XXI

[editar | editar a fonte]
Asemblea da FIDE en Tromsø, Noruega, en agosto de 2014. A Asemblea de 2022 celébrase en agosto en Chennai, na India.[11]

Campionato do Mundo dividido, 1993–2006

[editar | editar a fonte]

En 1992, o inglés Nigel Short sorprendeu ao mundo ao gañar o Torneo de Candidatos, converténdose no retador oficial do título mundial de Kasparov. A FIDE aceptou rapidamente unha oferta de Manchester (Inglaterra) para organizar o partido polo título en 1993. Pero nese momento Short viaxaba a Grecia e non puido ser consultado como esixían as normas da FIDE. Ao coñecer a situación Short púxose en contacto con Kasparov, quen desconfiaba da FIDE e do seu presidente, desde que Campomanes interrompera o seu partido polo título contra Karpov en 1984. Kasparov e Short concluíron que a FIDE non lles conseguira o mellor financiamento e anunciaron que xogarían baixo os auspicios dun novo organismo, a "Asociación Profesional de Xadrez" (PCA). A FIDE retirou a Kasparov o seu título da FIDE e retirou a Kasparov e Short da lista oficial de clasificación; tamén anunciou un partido polo título entre Karpov e Jan Timman, aos que Short derrotara nas semifinais e nas fases finais do Torneo de Candidatos. Kasparov e Karpov gañaron os seus partidos e agora había dous xogadores que afirmaban ser campión do mundo.[12]

En 1994, Kasparov concluíu que romper coa FIDE fora un erro, porque tanto aos patrocinadores comerciais como a maioría dos grandes mestres non lles gustaba a división no campionato mundial.[13] Kasparov comezou a tentar mellorar as relacións coa FIDE e apoiou a candidatura de Campomanes á reelección como presidente da FIDE. Porén, moitos delegados estaban en contra e en 1995 aceptou dimitir sempre que o seu sucesor fose Kirsan Ilyumzhinov.[14]

Nos seguintes anos houbo varios intentos de reunificar o campionato do mundo, pero fracasaron por varias razóns. En 2000 Vladimir Kramnik derrotou a Kasparov nun partido polo que entón era o Campionato Mundial de Xadrez Braingames (a PCA colapsara nese momento). Pero Kramnik tampouco estaba disposto a xogar nunha serie de clasificación e opúxose firmemente ao intento da FIDE de que o campionato mundial se decidise mediante torneos eliminatorios anuais e de reducir os límites de tempo para os partidos, cambios que a FIDE esperaba que fixesen o xogo máis interesante para os afeccionados.[15] Finalmente en 2006 xogouse un partido de reunificación entre Kramnik e Veselin Topalov, que Kramnik gañou tras unha desagradable polémica que levou a que Topalov lle concedese un xogo.[16] Pero a división do título mundial tivo consecuencias, como mostra a complicada normativa da FIDE para o ciclo do campionato mundial 2007–9. Xa que Topalov non puido competir no Torneo do Campionato do Mundo de Xadrez 2007, a FIDE decidiu que debería ter unha "entrada rápida" no ciclo 2007–2009. E a FIDE tamén decidiu iso, se Kramnik non gañaba a xira do campionato de 2007. Tamén decidiu que, se Kramnik non gañaba o torneo do campionato de 2007, debería xogar un partido do campionato en 2008 contra o gañador, e esta disposición fíxose aplicable porque Viswanathan Anand gañou o torneo e, polo tanto, converteuse en campión mundial.

Polémica sobre o contrato da FIDE e AGON/World Chess

[editar | editar a fonte]

A empresa AGON chegou a un acordo en 2012 coa FIDE para patrocinar os eventos. Kirsan Ilyumzhinov estaba satisfeito, sobre a base de que agora a propia FIDE non tiña que gastar recursos para atopar organizadores.[17][18] A condición de que AGON fose o único organizador dos eventos do Campionato foi disputada orixinalmente principalmente pola Federación Búlgara de Xadrez, con respecto ás partidas de Candidatos de 2012.[19] A principios de 2014, un suposto acordo entre Andrew Paulson, fundador de AGON, e o presidente da FIDE foi entón publicado por Chess.com (e outros), no que supostamente se indicaba que Paulson era só un líder monicreque e Ilyumzhinov era o máximo benefactor de AGON.[20] Nese artigo de Chess.com cítase que a Malcolm Pein lle contara dúas veces Paulson que Ilyuzmhinov era o propietario de AGON, e nun artigo Nigel Short afirmou que Paulson tamén lle dixera iso persoalmente .[21] En resposta, o vicepresidente adxunto da FIDE, Georgios Makropoulos, sinalou que o suposto contrato era un borrador de documento. A Comisión ética da FIDE decidiu en setembro de 2015 que Ilyumzhinov non violara o Código Ético da FIDE.[22][23]

A elección de Arkady Dvorkovich

[editar | editar a fonte]

En xullo de 2018, Kirsan Ilyumzhinov foi destituído como presidente, despois de levar 23 anos no cargo. Ao ser sometido a sancións estadounidenses polas súas relacións comerciais co goberno sirio, Ilyumzhinov foi expulsado e non se presentou para a reelección en 2018. O grego G. Makropoulos, secretario xeral desde 1990 e número dous da organización baixo a presidencia de Kirsan, foi o primeiro en anunciar a súa candidatura. Seguíronlle Nigel Short e Arkady Dvorkovich, un economista ex-viceprimeiro ministro ruso, membro da Federación Rusa de Xadrez e un dos principais organizadores do Mundial da FIFA de 2018. Dvorkovich foi colocado na lista de presancións dos Estados Unidos en 2018 como un dos principais empregados do goberno ruso.[24]

Nas eleccións, celebradas en Batumi (Xeorxia) en outubro de 2018, Dvorkovich gañou por 103 votos contra 78[25] contra Makropoulos, despois de que Nigel Short retirase a súa candidatura a última hora e expresase o seu apoio ao candidato ruso.

Despois das eleccións e do nomeamento dun novo presidente da FIDE, a nova dirección tomou a recuperación do control do ciclo do Campionato do Mundo como unha das súas principais prioridades. En xaneiro de 2019, o director xeral da FIDE, Emil Sutovsky, anunciou que se asinara un novo contrato continuando unha relación reducida con World Chess (anteriormente AGON) até 2021.

Pandemia de Covid-19

[editar | editar a fonte]
Países participantes na Olimpíada Online da FIDE 2021

Durante a pandemia de COVID-19 os encontros presenciais foron eliminados ou reducidos. En 2021 tivo lugar unha Olimpíada de Xadrez en liña coa participación de diversos países do mundo.

Reaccións á invasión rusa de Ucraína

[editar | editar a fonte]

O 27 de febreiro de 2022, a FIDE emitiu unha declaración oficial condenando a invasión rusa de Ucraína. Como consecuencia, Rusia e Belarús tiñan prohibido acoller eventos oficiais da FIDE. Tamén se revogou a decisión de celebrar a 44ª Olimpíada de Xadrez de 2022 Chess e o congreso da FIDE de 2022 en Moscova.[26]

O 22 de marzo de 2022, a FIDE decidiu emitir unha prohibición de seis meses para competir en torneos clasificados contra o gran mestre ruso Sergey Karjakin. Karjakin publicara declaracións polémicas en Twitter nas que declaraba o seu apoio á invasión de Ucraína e á caracterización da guerra como unha loita contra o nazismo. A FIDE argumentou que as declaracións de Karjakin botaron unha luz negativa sobre o xadrez e sobre a federación e descubriu que violara o código ético da FIDE.[26]

Sergei Shipov, que tamén comentou publicamente a favor de Rusia, non foi sancionado, porque a FIDE decidiu que as súas declaracións eran "menos provocativas".[26]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "Carta da FIDE, art. 1 FIDE – Nome, estado legal e asento" (PDF). Consultado o 10 de febreiro de 2021. 
  2. ↑ FIDE (1989). Regras oficiais do xadrez. p. 7. ISBN 0-02-028540-X. 
  3. ↑ Federación Mundial de Xadrez. FIDE (8 de abril de 2009). Consultado o 28-07-2013.
  4. ↑ "Federacións membros". Consultado o 4 de xuño de 2022. 
  5. ↑ "Newsletter #020". us3.campaign-archive.com. Consultado o 2022-07-30. 
  6. ↑ FIDE (ed.). "Valoracións FIDE".  (portal a outras páxinas relacionadas coas clasificacións da FIDE)
  7. ↑ FIDE (ed.). "Manual da FIDE".  (páxina de contidos)
  8. ↑ 8,0 8,1 "FIDE Online. FIDE History". web.archive.org. 2008-01-11. Archived from the original on 11 de xaneiro de 2008. Consultado o 2022-07-30. 
  9. ↑ Seirawan, Yasser (agosto de 1998). "De quen é o título?". Revista GAMES. 
  10. ↑ 10,0 10,1 "Chess Notes by Edward Winter". www.chesshistory.com. Consultado o 2022-07-30. 
  11. ↑ "FIDE Congress – FIDE Congress" (en inglés). Consultado o 2022-07-30. 
  12. ↑ "The Schism: Two World Chess Champions (1993-1996)". web.archive.org. 2006-04-12. Archived from the original on 12 de abril de 2006. Consultado o 2022-07-30. 
  13. ↑ "The Garry Kasparov Interview, part 2". Chess News (en inglés). 2005-04-14. Consultado o 2022-07-30. 
  14. ↑ "The Saga of Chess Unification (1994-2006)". web.archive.org. 2007-12-11. Archived from the original on 11 de decembro de 2007. Consultado o 2022-07-30. 
  15. ↑ "Kramnik - Interviews". web.archive.org. 2007-10-15. Archived from the original on 15 de outubro de 2007. Consultado o 2022-07-30. 
  16. ↑ Xogos de xadrez (ed.). "Kramnik vs Topalov, 2006 – Toiletgate in Elista". 
  17. ↑ "Кирсан ИЛЮМЖИНОВ: “ТЕПЕРЬ У ФИДЕ ЕСТЬ ПАРТНЕР, КОТОРЫЙ ПРОВЕДЕТ ПЕРВЕНСТВО МИРА”". sport-express.ru (en ruso). Consultado o 2022-07-30. 
  18. ↑ mishanp. "Ilyumzhinov on the London Candidates and Grand Prix" (en inglés). Consultado o 2022-07-30. 
  19. ↑ images/stories/NEWS_2012/Congress/Minutes_of_FIDE_General_Assembly_2012.pdf Acta da Asemblea Xeral da FIDE 2012 Sección 4.3 (páxina 18)
  20. ↑ Doggers (PeterDoggers), Peter. "Acordo filtrado entre Ilyumzhinov e Paulson suxire un conflito de intereses". Chess.com. 
  21. ↑ newinchess_2014_2_short_stories_ago Short Stories (Agony) Nigel Short, New In Chess 2014 #2, páxina 43]
  22. ↑ "Informe da Comisión de Ética da FIDE 2015, caso 7/2014" (PDF). 
  23. ↑ "FIDE Ética resolución, caso 7/2014" (PDF). 
  24. ↑ "Arkady Dvorkovich na lista de presancións do Tesouro dos Estados Unidos: novos problemas para a FIDE? | Chessdom" (en inglés). Consultado o 2020-08-02. 
  25. ↑ Doggers (PeterDoggers), Peter. "Dvorkovich electo presidente da FIDE". Chess.com. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Reuters (2022-03-21). "Russia’s Sergey Karjakin banned from chess for supporting invasion of Ukraine". the Guardian (en inglés). Consultado o 2022-07-30. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=FIDE&oldid=6685284»