Eubea

Eubea
	Εύβοια (el)
Epónimo	Euboea (en)
Localización
	38°30′N 24°00′L / 38.5, 24
Estado	Grecia
Administracións descentralizadas	Decentralized Administration of Thessaly and Central Greece (en)
Periferias	Grecia Central
Unidades periféricas	Eubeia (pt)
Capital	Cálcis (pt)
Poboación
Poboación	191.206 (2011) (52,1 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Illas do Exeo - Νησιά Αιγαίου
Superficie	3.670 km²
Medición	45 () × 175 () km ;
Bañado por	Mar Exeo
Altitude	1.743 m
Punto máis alto	Dirfi (pt) (1.743 m)
Páxina web	naevias.gr

Eubea (en grego Εύβοια, antiga Negroponte) é unha illa no mar Exeo ao leste de Grecia que forma unha prefectura. Ten unha superficie de 3900 km², e unha poboación de 210.000 habitantes. A súa capital é Calcis.

Foi coñecida tamén co nome de Negroponte. Xuntamente coa illa de Esciro forma o nomos de Eubea.

Xeografía

Está separada do continente polo golfo de Eubea, que se atopa dividido no golfo do norte (Vórios Evvoïkós Kólpos) e o do sur (Nótios Evvoïkós Kólpos ou Canle de Atalante) polo estreito de Euripos, próximo á capital. Ao norte está separada de Tesalia polo estreito de Dhíavlos Oreon (anos atrás Trikeri) que medía uns 6 km. Crese que se separou da Grecia continental tras un terremoto.

É unha rexión moi montañosa. O pico máis alto da illa é Dhirfis (Delphi), cunha altitude de 1.745 metros, e o segundo o Pixariá con 1.343 m; na parte norte o Xirón chega a 991 metros e ao leste de Calcis e sur do Dhirfis, o Olimbos mide 1.171 m. No extremo sur da illa o monte Ókhi (antigo Oché) antes Monte Elies mide 1.398 m., na cima do cal hai un antigo templo. O sur está separado da illa de Andros polo Pothmós Kafiréos.

As puntas do norte chámanse Kipaion (oeste, antiga Cenaeum, con 864 m no monte Lithádha) e Artemision (este, antigamente xa chamada Artemision), e as do sur Paximadhi (oeste, antiga Geraidtos, latín Geraestus) que antes se chamaba Mandili, e Kafirévs (este, antiga Kapherens, en latín Caphareus ou Caphereus) que anos atrás se chamaba Kavo Douro ou Xylofágo. As puntas orientais son o Sarakínikon, o Kímis, o Okhthoniá e o Poúnda. A lonxitude é de 145 km de norte a sur e de 48 km na parte máis ancha, pero na parte máis estreita só son 6´5 km. En Artemision os gregos obtiveron unha gran vitoria naval sobre os persas o -480.

Ao leste de Calcis hai unha chaira coñecida antigamente como Lelantum. Ao sur da antiga Eretria estaba a chaira hoxe chamada Aliveri.

O excelente porto de Yiáltra no extremo noroeste foi o antigo porto Kalos. No golfo do sur hai algunhas illas (Kavalliani, Stira e Petalidi son as principais, que se chamaban antigamente Glauconnesus, Aegiliae e Petaliae)

A illa non ten ríos relevantes, só algúns arroios pouco importantes. Antigamente menciónase o nome dalgúns dos máis destacados: o Kallas (ao norte), o Kereus, o Neleus (no centro, desaugando ao oeste) e o Budorus (no centro desaugando ao leste).

Os cultivos son mediterráneos, con viñas, oliveiras, cereais, hortalizas, e tamén o tabaco, e predomina a gandería ovina e caprina. Hai filóns de lignito, bauxita e magnesita. As fábricas son poucas e concentradas na contorna de Calcis, destacando as de papel e de cemento.

O nome e os seus poboadores

Os seus nomes antigos foron Macris, Helopia (propiamente un distrito da parte norte o nome do cal estendeuse á illa enteira) derivado de Helops fillo de Ion; Oche, derivado da montaña deste nome; e Abantis, derivado dos míticos abantes primeiros poboadores coñecidos da illa en época micénica, o príncipe dos cales gobernou sobre sete principados e era feudatario de Micenas. Tomou o nome de Eubea da cría de touros que facían os propietarios rurais da illa, e do mítico touro Ío, que criou a Epafos na illa. Os abantes suponse que viñeron de Tracia, da cidade de Abes (Abae), pero outros autores indican a súa orixe nun heroe epónimo; ao sur vivían os dríopes, que fundaron Stira (Styra) e Caristo. A illa quedou á marxe das invasións dóricas e estaba habitada polos xonios, coa posibilidade dunha colonización de Atenas.

Historia

En época histórica estaba dividida en seis ou sete cidades independentes de poboación xónica. Os pequenos campesiños empobrecidos cando os grandes propietarios dedicáronse ao comercio e abandonaron a gandería, houberon de emigrar e destacouse Eretria, que exerceu o dominio sobre Andros e Ceos entre outras; e Calcis que dominaba as riquezas mineiras de Tracia (Calcídica). En total fundáronse trinta e dúas colonias cara ao século -VIII, das que destacaron Corcira (fundada por Eretria e que despois será refundada por Corinto) e Cumas (fundada por Calcis).

En 735 a.C. foi fundada Naxos en Sicilia e seguíronlle Leontino, Catania e Zancle. Cara a esta época na illa menciónanse as cidades de Histiea, despois Oreos, Dion, Aedepsos, Atenea Diades, Orobia, Aeges, Cerintos, Distos, Stira, e Caristo.

O progreso parouse polas loitas entre Calcis e Eretria pola chaira de Lelantum (guerra lelantina), a primeira coa alianza de Samos e Corinto, e a segunda Megara, Exina e Mileto. Calcis gañou a guerra e arruinou o comercio de Eretria, que perdeu Corcira (que pasou a Corinto), e Calcis, esgotada pola loita, tamén perdeu as súas colonias que caeron baixo influencia de Corinto e, sobre todo, de Atenas. Calcis aliouse con Beocia e a Calcídica contra Atenas, pero esta gañou a guerra e ocupou Calcis, as terras da cal dividiu entre 4.000 cidadáns atenienses (-506).

No 499 a.C. Eretria axudou a Mileto e os xonios rebelados contra Persia e en represalia foi arrasada polos [imperio persa|persas en -490 e, aínda que foi reconstruída non demasiado lonxe da súa antiga localización, xa non recuperou o seu antigo poder.

Logo das guerras médicas a illa quedou baixo influencia de Atenas que alí se provía de gran, madeira e leña; en -445 as cidades da illa rebeláronse, pero foron reconquistadas por Pericles; en -411, logo da derrota da expedición a Sicilia dos atenienses, volvéronse a rebelar e co termo da guerra do Peloponeso permaneceron independentes e impuxeron tiranías próximas aos espartanos; cara ao -371 Tebas intentou impor o seu dominio e non o conseguiu; foron independentes ata o -357 en que a illa volveu á zona de influencia de Atenas, pero mantendo aos tiranos no poder, ata que en -338, logo de Queronea, asumiron o poder os favorables a Macedonia dirixidos por Calias, tirano de Calcis. Desde entón a illa foi practicamente unha provincia de Macedonia e así seguiu ata o -194 cando os romanos impuxeron o seu dominio ao rei Filipo V de Macedonia.

A illa permaneceu fiel a Roma durante a guerra contra a Liga Etolia, pero Calcis foi ocupada polo seléucida Antíoco III Megas (-192).

Baixo dominio romano foi incluída na provincia de Acaia. Estivo baixo dominio romano e bizantino ata o 1205.

Na Idade Media foi chamada Egripo, corrupción do nome Euripo, que se deu á cidade construída sobre as ruínas de Calcis.

En 1205 constituíu unha baronía dependente do reino de Tesalónica, repartida en tres señoríos (Caristo, Calcis e Oreos) gobernadas por Xaime de Avesnes, Pegoraro Pegorari e Guimberto e Ravano della Carceri. O primeiro recoñeceu en 1208 a soberanía de Venecia, e os outros o fixeron en 1209; Ravano della Carceri quedou como único barón ata a súa morte en 1216, deixando o poder á súa viúva, de nome descoñecido, e estableceuse unha triarquía con tres señores, pero cos baróns emparentados.

Os señores permaneceron, en xeral, baixo soberanía de Venecia, que designaron á illa co nome de Negroponte, probablemente corrupción das palabras Egripos e ponte (Ponte de Egripos).

En 1255 os señores recoñeceron a soberanía do príncipe de Acaia, pero en 1259 restableceuse o dominio veneciano, ata que en 1317 foi ocupada polos cataláns que conquistaran Atenas, pero que fixeran un tratado con Venecia e devolvéronlle a illa en 1319, o que permitiu mellorar as relacións entre os dous estados.

En 1351 a illa foi atacada polos xenoveses e defendida polos venecianos e cataláns. En 1365 o castelo de Caristo, na primeira triarquía, que estaba baixo a señoría de Bonifaci Frederic, foi comprada polos venecianos que completaron así o seu dominio sobre toda a illa.

Foi conquistada polos otománs en 1470. En 1821 rebelouse e ao final da guerra de independencia de Grecia foi recoñecida parte da Grecia independente.

Economía

A súa economía baséase principalmente na extracción de minerais, fundamentalmente ferro, magnesita e lignito. Na illa se crían vacas, cabras, ovellas e porcos, e prodúcense figos, olivas e trigo.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Páxina oficial (en inglés)
Fotos de Euboea, Evoia