Dalmacia (provincia romana)

Dalmacia

Localización
43°48′46″N 16°13′08″L
Capital	Salona (en)
Datos históricos
Precedido por	Illyricum
Sucedido por	Dalmatia (en)

Dalmacia era unha provincia romana. O seu nome derívase do nome dunha tribo iliria chamados Dálmatas, que vivíron na zona central da costa oriental do mar Adriático durante o primeiro milenio a.C.

Abranguía a parte norte da actual Albania, gran parte de Croacia, Bosnia e Hercegovina, Montenegro, Kosovo e Serbia, así, cubrindo unha área significativamente maior que a actual rexión croata de Dalmacia. Orixinalmente esta rexión foi chamada Illyria (en grego) ou Illyricum (en latín).

Tras sufocar unha revolta, no ano 9, a provincia de Illyricum foi disolta e substituída por dúas provincias separadas: Dalmacia e Pannonia.

Conquista

A rexión que ía ao longo da costa do mar Adriático e estendíase no interior dos Alpes Dináricos foi chamada polos gregos Illyria. Orixinalmente os romanos chamárona Illyria. Máis tarde chamárona Illyricum. Os romanos combateron en tres Guerras ilíricas (229 a.C., 219/8 a.C. e 168 a.C.) principalmente contra o reino dos Ardiaei no sur da rexión. No 168 a.C. aboliron este reino, dividíndoo en tres repúblicas.

A zona converteuse nun protectorado romano. A zona central e setentrional da rexión dedicáronse á piratería e atacaron o nordés de Italia. En resposta a isto, Octavio (que máis tarde se convertería no emperador Augusto) realizou unha serie de campañas en Illyricum (35-33 a.C.). A zona converteuse na provincia senatorial romana de Illyricum probablemente no 27 a.C. Debido a problemas na parte norte da rexión no 16-10 a.C., converteuse nunha provincia imperial. A organización administrativa de Illyricum levouse a cabo a finais do reinado de Augusto (27 a.C.-14 d.C.) e no inicio do reinado de Tiberio (14-37 d.C.).

Parte de Illyricum

Debido a que Octavio subxugou a rexión máis interior de Pannonia (ao longo do curso medio do río Danubio), os romanos cambiaron o nome da zona costeira a Dalmacia. A primeira escritura que indica que a provincia de Illyricum comprende Dalmacia e Panonia é a mención de Veleio Patérculo a Gaius Vibius Postumus como comandante militar de Dalmacia baixo o goberno de Xermánico no 9, cara ao final da Guerra Batonia. Esta foi unha rebelión a grande escala na provincia de Illyricum, entre o 6 e o 9 e foi denominada polos romanos como Bellum Batonianum (Guerra Batonia).

A provincia de Illyricum foi finalmente disolta e substituída por dúas provincias máis pequenas: Dalmacia (a zona sur) e Pannonia (área norte e danubiana). Non está claro cando aconteceu isto. Kovác sinalou que unha inscrición na base dunha estatua de Nerón erguida entre o 54 e o 68 testemuña que foi erguida polo veterano dunha lexión estacionada en Pannonia e argumenta que esta é a primeira evidencia epigráfica de que existía unha Pannonia separada polo menos desde entón, o reinado de Nerón. Con todo, Šašel-Kos sinala que unha inscrición testemuña un gobernador de Illyricum baixo o reinado de Claudio (43-51) e nun diploma militar publicado a finais dos anos 1990, con data de xullo do 61 d.C., mencionaban que as unidades de auxiliares da parte panónica da provincia estaban estacionadas en Illyricum. Algúns outros diplomas testemuñan o mesmo. Isto foi durante o reinado de Nerón (51-68 d.C). Polo tanto, Šašel-Kos apoia a idea de que a provincia disolveuse durante o reinado de Vespasiano (79-89 d. C.).

Cambios administrativos

Dalmacia no século IV

No 337, cando Constantino o Grande morreu, o Imperio romano dividiuse entre os seus fillos. O imperio dividiuse en tres prefecturas pretorianas: a Galia, Italia, Africa et Illyricum e Oriente. Diocleciano diminuíu o tamaño das provincias e dobrou o seu número. As provincias agrupáronse tamén nas dioceses. Dalmacia converteuse nunha das sete provincias da diocese de Panonia. Inicialmente, estaba baixo a prefectura pretoriana de Italia, África e Ilírica. Parece que as tres dioceses de Macedonia, Dacia e Pannonia primeiro agrupáronse nunha prefectura pretoriana separada no 347 por Constantino retirándoos da prefectura pretoriana de Italia, África e Ilírico (que entón se converteu na prefectura pretoriana de Italia e África) ou que esta prefectura pretoriana se formou no 343 cando Constantino nomeou un prefecto para Italia.

Romanización

O historiador alemán Theodore Mommsen escribiu (no seu Provincias do Imperio Romano) que a Dalmacia costeira e as súas illas estaban completamente romanizadas e falaban latín, no século IV.

O historiador croata Aleksandar Stipčević escribe que a análise de material arqueolóxico dese período mostrou que o proceso de romanización foi bastante selectivo. Mentres que os centros urbanos, tanto costeiros coma interiores, estaban case completamente romanizados, a situación no campo era completamente diferente. A pesar de que os ilirios estaban suxeitos a un forte proceso de aculturación, seguiron falando a súa lingua nativa, adorando aos seus propios deuses e tradicións, e seguiron a súa propia organización social-política que se adaptou á administración romana e á estrutura política só nalgúns casos.

Colapso

Dalmacia independente - Extensión do control de Marcelino (454-468) e Control de Xulio Nepote (468-480).

No 454, Marcelino, comandante militar en Dalmacia, rebelouse contra Valentiniano III, o emperador de Occidente. Tomou o control de Dalmacia e gobernouno de forma independente ata a súa morte no 468. Xulio Nepote converteuse no gobernador de Dalmacia aínda que era parente do emperador do leste, León I de Tracia, e Dalmacia estaba baixo a parte occidental do imperio romano. Dalmacia seguiu sendo unha zona autónoma. No 474, León I nombrou a Nepote como emperador da parte occidental do imperio para depoñer a Glicerio, un emperador usurpador. Nepote depuxo ao usurpador, pero foi deposto no 475 por Orestes, que converteu ao seu fillo Rómulo Augústulo en emperador no oeste. León I negouse a recoñecelo e aínda mantivo a Xulio Nepote como emperador do oeste. Rómulo Augústulo foi deposto no 476 por Odoacro, que se proclamou rei de Italia. Nepote permaneceu en Dalmacia e continuou a gobernala ata que foi asasinado no 480. Ovida, un comandante militar, estivo a cargo de Dalmacia por algúns meses. Con todo, Odoacro utilizou o asasinato de Nepote como pretexto para invadir Dalmacia, derrotou a Ovida e anexionou Dalmacia ao seu reino de Italia. No 488, Zenón, o novo emperador do leste, enviou a Teodorico o Grande, o rei dos ostrogodos, a Italia. Zenón mandouno a depoñer a Odoacro. Tamén quería desfacerse dos ostrogodos, que eran aliados dos romanos e establecéranse na parte oriental do imperio, pero estaban a volverse inquedos e difíciles de manexar. Teodorico combateu nunha guerra de catro anos en Italia, matou a Odoacro, estableceu ao seu pobo en Italia e fundou o Reino Ostrogodo. Dalmacia e o resto da antiga diocese de Pannonia quedaron baixo o reino ostrogodo.

Imperio Romano de Oriente

No 535, Xustiniano I conquistouna e pasou a formar parte do Imperio Bizantino. Posteriormente, foi invadida polos Ávaros. No 640, establecéronse nela os eslavos sorabos ao mesmo tempo que os khrowatas ou croatas, tamén eslavos, se establecen en Liburnia (Croacia). Ämbolos dous pobos foron tributarios dos Ávaros e tamén se someteron aos emperadores francos, mentres a Dalmacia costeira, Ragusa, Zara etc., permaneceu baixo o imperio grego por mor dun tratado do 812, até que tanto croatas como dálmatas se converteron en independentes deste.

Lista de gobernadores de Dalmacia

• Lucius Arruntius Camillus Scribonianus—c. 41
• Marcus Pompeius Silvanus Staberius Flavinus—67/68-70
• Lucius Plotius Pegasus—70/71-72/73
• Lucius Funisulanus Vettonianus—79/80-81/82
• Gaius Cilnius Proculus—Entre o 87 e o 97
• Quintus Pomponius Rufus—92/93-94-95
• Macer—98/99-99/100
• Gaius Minicius Fundanus—Entre o 96 e o 118
• Publius Coelius Balbinus Vibullius Pius—Despois do 137
• Marcus Aemilius Papus—147-150
• Titus Prifernius Paetus Rosianus Geminus—153-156
• Sextus Aemilius Equester—159-162
• Publius Julius Scapula Tertullus—164-169
• Marcus Didius Julanus—c. 175-177
• Gaius Vettius Sabinianus Julius Hospes—c. 177-178
• Gaius Arrius Antoninus—c. 178-179
• Lucius Aurelius Gallus—c. 179-182
• Pollienus Auspex—Despois do 180
• Lucius Junius Rufinus Proculianus—c. 182-184
• Marcus Cassius Apronianus—Despois do 184
• Marcus Nummius Umbrius Primus Senecio Albinus—212-214
• Gaius Avitus Alexianus—c. 214-216
• Lucius Cassius Dio Cocceianus—c. 223/225
• Gaius Fulvius Maximus—Entre o 222 e o 235

Véxase tamén

Bibliografía

• Apiano (1912). "Libro 10, The Illyirian Wars". The Foreign Wars, The Illyrian Wars. Col. Loeb Classical Library (en inglés) II. Harvard: Harvard University Press. ISBN 978-0674990043. 
• Barnes, T. (1982). The New Empire of Diocletian and Constantine (en inglés). Harvard: Harvard University Press. ISBN 978-0674280663. 
• Barnes, T. (2013). Constantine: Dynasty, Religion and Power in the Later Roman Empire. Col. Blackwell Ancient Lives (reprint edition) (en inglés). Wiley-Blackwell. ISBN 978-1118782750. 
• Burns, Thomas S. (1984). A History of the Ostrogoths (en inglés). Bloomington (Indiana): Indiana University Press. ISBN 9780253328311. 
• Bury, J.B. (2008). History of the Later Roman Empire from Arcadius to Irene (en inglés) I. Obra orixinal publicada en 1889. Nova York: CosimoClassics. ISBN 978-1-60520-404-8. 
• Dión Casio (1989). Roman History. Col. Loeb Classical Library (en inglés). 6, Libros 51-65. Harvard: Harvard University Press. ISBN 978-0674990920. 
• Fairley, William (2009). Notitia Dignitatum or Register Dignataries (en inglés). Charleston: BiblioLife. ISBN 9781113370082. 
• Gračanin, Hrvoje (Decembro 2015). "Late Antique Dalmatia and Pannonia in Cassiodorus’ Variae". Povijesni prilozi (en inglés) (Zagreb) 49 (49): 9–80. ISSN 0351-9767. 
• Gračanin, Hrvoje (Agosto 2016). "Late Antique Dalmatia and Pannonia in Cassiodorus' Variae (Addenda". Povijesni prilozi (en inglés) (Zagreb) 50 (50): 191–198. 
• MacGeorge, P. (2002). Late Roman Warlords (en inglés). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-925244-0. 
• Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribe in Pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians (en inglés). Rotterdam: Hakkert. ISBN 9789025607937. 
• Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. 
• Wozniak, Frank E. (3º trimestre 1981). "East Rome, Ravenna and Western Illyricum: 454-536 A.D.". Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte (en inglés) (Franz Steiner Verlag) 30 (3): 351–382. ISSN 0018-2311. JSTOR jstor.org/stable/i400155. 

Ligazóns externas

• Map
• Guerras Ilirias de Apiano, no Proxecto Perseus (en inglés).
• Map