Década de -500
| Primeiro milenio a. C. | |||||
| Século -V | |||||
| |||||
|
509 a.C.
- Artigo principal: -509.
- Exilio de Tarquinio o Soberbio e os seus fillos Sexto, Arrunte e Tito, a Cere. Os patricios aprovéitanse da aldraxe efectuada polo seu fillo Sexto a Lucrecia, esposa de Tarquino Colatino, para derrocalo.
- Fundación da República Romana. Lucio Tarquinio Colatino e Lucio Xunio Bruto, primeiros cónsules.
508 a.C.
- Artigo principal: -508.
- En Roma, os patricios conxuran para o retorno de Lucio Tarquinio. Mandan executar aos fillos do cónsul Lucio Xunio Bruto (Tito e Tiberio Xunio) e aos sobriños do cónsul Colatino (Lucio e Marco Aquilio).
- Nas cidades de Veies e Tarquinos (Italia) o exército romano derrota aos exércitos etruscos baixo o mando de Lucio Tarquinio e do seu fillo Arrunte. Morre o cónsul Lucio Xunio Bruto e Arrunte Tarquinio (fillo de Lucio Tarquinio).
- Lars Porsena, rei de Clusio (Etruria) ataca Roma. Segundo a lenda, Publio Horacio Cocles defende a ponte de Roma do exército etrusco. Tratado de paz entre Roma, Veies e Clusio.
- En Roma institúese o cargo de pontifex maximus.
- Os persas conquistan a illa de Samotracia.
- Atenas solicita unha alianza con Persia.
507 a.C.
- Artigo principal: -507.
- Tarquinio o Soberbio, expulsado de Roma, pide o auxilio de Lars Porsena, rei etrusco de Clusium, actual Chiusi, que dispón unha expedición contra Roma.
Arte e cultura
506 a.C.
- Artigo principal: -506.
- Atenas coloniza a illa de Eubea debilitada pola guerra entre Calcis e Eretria.
- Consulado de Aquilino Herminio.
Arte e cultura
- Grupo escultórico de Harmodio e Aristoxitón, en Atenas, obra de Antenor, encargado por Clístenes.
505 a.C.
- Artigo principal: -505.
- En Roma este ano foron cónsules Marco Valerio (¿Voluso?) e Publio Postumio Tuberto.
- Primeira reunión da liga do Peloponeso.
- O rei de Esparta, Cleómenes I, reconcíliase co antigo tirano de Atenas, Hipias, ao que, porén, contribuíra a derrocar (510). Esta política peta coa hostilidade dos aliados de Esparta, quen rexeitan aprobar esta volta á alianza, así como coa de Demarato, o segundo rei de Esparta e colega de Cleómenes.
- Reinado de Cleandro, tirano de Xela (fin en -498).
504 a.C.
- Artigo principal: -504.
- En Roma este ano son cónsules Publio Valerio Publícola (por cuarta vez) e Tito Lucrecio Tricipitino (por segunda vez).
- Toma de Roma polo rei etrusco Porsenna (rei da cidade de Clusium (Chiusi).
- Instalación en Roma do xefe sabino Atio Clauso cos seus cinco mil clientes. Fóronlle entregadas terras e Atio (Appius Claudius Sabinus Regillensis) é inscrito entre os patricios.
- A instalación de Atio Clauso podería ter sido unha conquista de Roma polos sabinos, máis tarde ocultada polos historiadores romanos. En todo caso, Roma coñece un paro sensíbel no seu desenvolvemento como cidade. A economía urbana contráese (caída do comercio e do artesanado) cara a unha sociedade rural composta principalmente por gandeiros. Roma perde a súa posición privilexiada no Lacio en beneficio de Tusculum e mesmo podería ter visto reducido o seu territorio.
503 a.C.
- Artigo principal: -503.
- En Roma este ano son cónsules Menenio Agripa Lanato e Publio Postumio Tuberto, este por segunda vez.
- Loita dos romanos contra os auruncos, tribo osca, pola posesión de Pomecia.
502 a.C.
- Artigo principal: -502.
- En Roma, este é o ano do consulado de Opiter Verxinio Tricosto e Espurio Casio Vecelino (ou Viscelino).
- Destrución da cidade de Cameria polos romanos.
- Rebelión de Naxos contra os persas.
- 19 de novembro : Eclipse lunar observada en Babilonia[1].
501 a.C.
- Artigo principal: -501.
- Toma de Gades por Cartago.
- Naxos é atacado polos persas.
- En Atenas, instauración do xuramento do Consello dos Cincocentos e eleccións de dez estrategos (un por tribo). Son reelixíbeis.
- En Roma, designación por vez primeira dun ditador. Tito Larcio, cónsul en -501, é o primeiro maxistrado investido da ditadura sobre -498.
- Confucio convértese en gobernador de Chung-tu.
500 a.C.
- Artigo principal: -500.
América
- Os zapotecas fundan a cidade que chamamos Monte Albán, México.
- Xacigo de Mangueiras, no delta do río Amazonas, con cvidencias de consumo de tabaco en cerimonias rituais (data aproximada).
Europa
- Fracaso persa ante a illa grega de Naxos.
- Porsenna, rei etrusco, asedia Roma.
- Grupos de galos aséntanse no norte de Italia (data aproximada), orixinado o nome romano de Galia Cisalpina para a rexión.
Arte e cultura
- Construción do templo grego de Atenea en Paestum, Campania, na Italia meridional.
- Apolo de Veies, estatua etrusca de terracota (data aproximada).
Ciencia e tecnoloxía
- O grego da Caria, Scilax, explora Asia até a India e o seu océano.
- Hecateo de Mileto escribe unha "Descrición da Terra".
- ↑ François Clément, Viton de Saint-Allais (182). L'Art de vérifier les dates des faits historiques, des inscriptions, des chroniques et autres anciens monumens, avant l'ère chrétienne... Moreau. ver este libro en Google books.