Chanson

Chanson é un termo francés, que se refire a calquera canción con letra en francés e, máis especificamente, a pezas vocais de tema amoroso, e tamén ás de crítica social e política, en particular as pertencentes ao estilo dos cabarés. Nese ámbito, chámase chansonnier ao intérprete de cancións de carácter humorístico ou satírico.

Nun modo máis especializado, a chanson é unha peza musical polifónica da Baixa Idade Media e do Renacemento. As chansons antigas tenderon a presentar unha forma fixa como balada, rondó ou virelai, aínda que posteriormente moitos compositores usaron a poesía popular en variedade de formas musicais.

As primeiras chansons foron para dúas, tres ou catro voces. Ao principio a norma eran tres voces, e comezouse a usar catro no século XVI. Algunhas veces, os cantantes eran acompañados por música instrumental. Lixeiras, rápidas, rítmicas, silábicas. Utilizan o metro binario. A melodía está na voz superior. Os temas dos seus textos son variados, aínda que predomina o amoroso.

O máis soado compositor deste xénero é Clément Janequin.

Historia

Século XV

Guillaume Dufay e Gilles Binchois, quen escribiron as chamadas "chansons borgoñonas (así chamadas por provir ambos os dous da rexión coñecida como Bourgogne: en galego, Borgoña), foron os compositores máis importantes da seguinte xeración (1420-1470). As súas chansons son en xeral simples en estilo, con tres voces cun tenor estrutural. Outras figuras desta forma musical son Johannes Ockeghem e Josquin des Prés, cuxas obras cesaron de estar constrinxidas ás formas fixas e comezaron a desenvolver un estilo impregnado de imitación similar ao que se atopa nos motetes e na música litúrxica da época.

Século XVI

A mediados de século, Claudin de Sermisy e Clément Janequin compuxeron as chamadas "chansons parisienses", nas que tamén abandonan as formas fixas, nun estilo máis simple e homofónico, creando algunhas veces música que é evocativa de certa imaxinación. Moitas destas chansons parisienses foron publicadas por Pierre Ataingnant. Compositores da súa xeración, así como outros posteriores, como Orlando di Lasso, foron influenciados polo madrigal italiano. Moitas pezas instrumentais antigas eran variacións ornamentadas (diminucións) de chansons.

A chanson foi converténdose tamén en canzona, unha das 47 raíces da sonata.

As cancións solistas francesas desenvolvéronse a fins do século XVI, probablemente a partir das chansons parisienses. Durante o século XVII floreceron os air de cour, chanson pour boire e outros xéneros similares acompañados xeralmente por laúde ou teclado, compostos entre outros por Antoine Boesset, Denis Gaultier, Michel Lambert, e Michel-Richard de Lalande.

Séculos XVIII e XIX

Durante o século XVIII, a música vocal en Francia foi dominada pola ópera, pero a canción solista experimentou un renacemento no século XIX, primeiro coas melodías de salón, e a mediados de século con obras máis sofisticadas, influenciadas polos lieder alemáns. Unha figura importante deste movemento, influenciado por Schubert, foi sen dúbida Louis Niedermeyer, seguido por Édouard Lalo, Félicien David e moitos outros. Outros compositores franceses do século XIX que crearon chansons, tamén chamadas melodías, foron Ernest Chausson, Emmanuel Chabrier, Gabriel Fauré, e Claude Debussy, mentres que moitos compositores franceses do século XX continuaron esta forte tradición.

Século XX

No século XX, a expresión "chanson" utilízase principalmente para referirse a cantautores, especialmente de estilo trobador, como Gilbert Bécaud, Édith Piaf, Jacques Brel, Charles Aznavour, Aristide Bruant, Léo Ferré, Serge Gainsbourg, Georges Moustaki, Alain Souchon, Charles Trenet, Boris Vian, Cora Vaucaire etc.

Algunhas das cancións francesas máis famosas

Frère Jacques. Tradicional, século XVI. É un rondó a 4 voces, un dos máis coñecidos, sinxelos e fáciles de interpretar.
Au clair da Lune. Tradicional, século XVIII.
Malbrough s'en vai-t-en guerre. Tradicional, século XVIII.
Non, je ne regrette rien, letra de Michel Vaucaire e música de Charles Dumont, popularizada por Édith Piaf.
Rose Blanche (Rue Saint-Vincent), letra e música de Aristide Bruant, foi a súa canción máis coñecida.
Les feuilles mortes, 1945, letra de Jacques Prévert e música de Joseph Kosma.
La vie en rose, 1945, unha das cancións máis famosas de Édith Piaf.
La mer, 1946, letra e música de Charles Trenet.
C'est si bon, 1950, música de Henri Betti, letra orixinal en francés de André Hornez e, en inglés, de Jerry Seelen, popularizada principalmente por Louis Armstrong e Yves Montand.
Le Déserteur, 1954, letra de Boris Vian, música de Harold Berg.
Ne me quitte pas, 1959, letra e música de Jacques Brel.
Tous les garçons et les filles, 1962, popularizada por Françoise Hardy.
Le métèque, 1968, letra e música de Georges Moustaki.
Je t'aime... moi non plus, 1969, letra e música de Serge Gainsbourg. A versión máis coñecida é a de Serge Gainsbourg e Jane Birkin.
Aïcha, 1996, composta para Khaled polo cantautor francés Jean-Jacques Goldman. En francés na versión orixinal, pero con estrofas en árabe escritas por Khaled en versións posteriores.
Désenchantée, 1991, interpretada e escrita por Mylène Farmer e composta por Laurent Boutonat. É unha das cancións francesas máis vendidas da historia, forma parte do disco "L'autre", que é o segundo disco francés máis vendido da historia.
Pour que tu m'aimes encore, 1995, interpretada por Céline Dion e composta por Jean-Jacques Goldman, é a canción máis importante da carreira de Celine en francés.
Moi... Lolita, 2000, é interpretada por Alizée, letra de Mylene Farmer e música de Laurent Boutonat. Esta canción foi todo un fenómeno en Francia, vendeu 2,5 millóns de sinxelos e foi a única canción francesa en entrar no top 5 de Gran Bretaña.
Tu es foutu da cantante italiana In-Grid, logrou altos niveis de popularidade en América Latina.
Je veux da cantante francesa Zaz, forma parte do disco ZAZ, editado en 2010.
Quelqu'n m'a dit da cantante Carla Bruni, forma parte do disco Quelqu'n m'a dit, do ano 2003.

Véxase tamén

Bibliografía

La chanson française à travers ses succès, Pierre Saka. Larousse. París, 1996. ISBN 2-03-508399-0.
La chanson française des origines à nos jours, Pierre Saka, con prefacio de Yves Montand. Fernand Nathan.
Trois hommes dans un salón. Brel. Brassens. Ferré, François-René Christiani e Jean-Pierre Leloir. Fayard/Chorus. 2003. ISBN 2-213-61671-X. Texto dunha entrevista radiofónica.

Discografía

50 Ans de Chansons (2 CD), Jacques Canetti, edición de autor, 1992. Inclúe cancións de Georges Brassens, Serge Gainsbourg, Juliette Gréco, Yves Montand, Édith Piaf e Boris Vian, entre outros.

Ligazóns externas

Canciones y madrigales con sus glosas:20x20px emisión do 17 de novembro de 2019 de Música antigua, programa de Radio Clásica.