Casto Sampedro Folgar

Casto Sampedro Folgar

Biografía
Nacemento	15 de novembro de 1848 Redondela, España
Morte	8 de abril de 1937 (88 anos) Pontevedra, España
Educación	Universidade de Santiago de Compostela
Actividade
Ocupación	heraldista, avogado, musicólogo, compositor, historiador
Membro de	Real Academia Galega (académico de número) (1905–1937)
Familia
Cónxuxe	Josefa Mon Londa
Fillos	sete

Casto Sampedro Folgar, nado en Redondela o 15 de novembro de 1848 e finado en Pontevedra o 8 de abril de 1937, foi un folclorista e investigador da arqueoloxía galego.

Traxectoria

Os seus pais, Ramón Sampedro e Asunción Folgar, tiveron en total nove fillos dos cales Casto era o máis pequeno. A súa familia, era veciña desta vila e grazas aos estudos do propio Casto hai datos de abondo sobre a familia paterna, que investigou ansiosamente. Porén, só se coñece que a familia de súa nai procedía de Santiago de Compostela. Por parte do pai hai datos que indican que residía en Redondela e que aparecía moi unida á vila desde o século XVIII. Ademais hai que ter en conta que pola parte paterna xa desde o seu bisavó todos os homes da familia estiveron vinculados ao mundo das leis, dato importante e de sumo interese para a súa biografía.

O autor comezou a carreira eclesiástica, como o seu irmán Ricardo, primeiro no Seminario de Tui e logo no de Ourense, lugar onde se inicia como músico. Á saída do Seminario vai á facultade de Dereito da Universidade de Santiago de Compostela, rematando a licenciatura en 1872 e matriculándose como avogado en Redondela. En 1875 opúxose ás actitudes do xuíz de 1ª instancia e isto fixo que se trasladase á cidade de Pontevedra. Nesta cidade abriu o seu bufete e casou con Josefa Mon Landa, filla de Alejandro Mon Landa, coa que tivo sete fillos, ningún deles con descendencia e todos letrados.

Na súa casa tiña un despacho onde se atopaba unha das mellores bibliotecas de Galiza con obras sobre arqueoloxía, historia e folclore. Alí, ademais, sucedían concorridos parladoiros de xente de pé que entraba e saía continuamente da casa do autor pontevedrés.

Fundou a Sociedad Arqueológica de Pontevedra en 1894, lugar onde recuperou e axuntou valiosísimos fondos arqueolóxicos, epigráficos, heráldicos. Foi un grande erudito do seu tempo e un dos mellores formados, xa que tiña coñecementos das linguas clásicas, dominio da epigrafía e da paleografía, ademais de ser un excelente musicólogo. O Cancionero musical de Galicia foi un dos seus mellores traballos. Tamén foi o mellor heraldista galego da súa época. Interesouse moito polos distintos gremios, a súa forma de traballar, os contratos, o léxico que empregaban,...

Entre os recoñecementos que aceptou, algo estraño porque non quería ningún tipo de recoñecemento público, destaca ser membro Numerario Fundador da Real Academia Galega, correspondente da de Historia e Belas Artes, presidente da Comisión de Monumentos, Cronista da Provincia e primeiro director do Museo Provincial de Pontevedra, Deputado Provincial e Vicepresidente da Corporación...

Real Academia Galega

Na súa personalidade destaca a súa modestia, xa que non lle gustaba participar en actos públicos, nin asinar as obras que el escribía, así como artigos. Por este motivo se conservan tan poucas obras del, xa que non se sabe con certeza cales foron as obras que eran propiamente súas. Si se sabe que son da súa autoría o Cancionero Musical de Galicia, algúns artigos e un poema en galego elaborado na súa época de mocidade, en 1872, en Vigo. Todo o labor realizado por Casto Sampedro Folgar tiña que ver co interese que lle suscitaba todo o que xiraba ao redor do coñecemento de tradicións, historia, cultura e antropoloxía en xeral. Por esta razón é moi comprensíbel que fose el e non outro a persoa que iniciou a recolleita do Cancionero Musical de Galicia. Todos os seus intereses encamiñábano a poder elaborar unha obra de tan grande magnitude.

Mantiña unha actitude cordial coa xente da que adoitaba estar rodeado e unha especial relación con Víctor Said Armesto, a persoa que colaborou con el na elaboración do Cancionero Musical de Galicia. Por outra parte, el foi un dos que impulsou a famosos debuxantes e fotógrafos que por aquela época colaboraban na Sociedad Arqueológica con Casto Sampedro. Hoxe moitas das obras destes fotógrafos consérvanse, en certo sentido, grazas á figura deste autor.

A nivel histórico, a figura de Casto Sampedro Folgar foi a continuación de Manuel Murguía, feito que indica a grande importancia que debía de ter o autor na época xa que foi considerado o sucesor de Murguía tras a súa morte. Por outra parte, mantivo tamén contacto con personaxes como Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, a quen animou a continuar co debuxo e coa arte da caricatura.

Placa en honor de Casto Sampedro, nas ruínas de San Domingos.

Morreu na casa dos xardíns de Pontevedra que levan o seu nome o 8 de abril de 1937 con máis de 90 anos de idade.

O Cancionero Musical de Galicia

O seu cancioneiro ten como característica principal a conservación da música e a descrición dalgunhas danzas, feito realmente interesante se se teñen en conta as datas en que foi realizada a recolleita e a posterior compilación (fins do XIX) e os escasos medios con que debían contar Sampedro e os seus colaboradores para este fin.

A obra é unha boa mostra de diferentes cancións recollidas por unha boa parte de Galiza incluíndo tanto as letras como a música e, ás veces, a danza que as acompañaban.

Foi publicado en 1942 por Xosé Filgueira Valverde, quen ordenou e transcribiu as fichas que deixara manuscritas Casto Sampedro: Cancionero musical de Galicia. Colección de la Sociedad Arqueológica de Pontevedra reunida por Don Casto Sampedro y Folgar. Reconstitución, introducción y notas bibliográficas por José Filgueira Valverde (Madrid: Diputaciones de las cuatro provincias del Antiguo Reino de Galicia. Museo de Pontevedra, 1942; 2 vols). 

En 1982 publicouse unha reedición facsimilar pola Fundación Pedro Barrié de la Maza, A Coruña. E en 2007 unha nova edición baixo o título Cancionero musical de Galicia. reunido por Casto Sampedro y Folgar, coordinada por Carlos Villanueva e con estudos críticos de Luís Costa, Xabier Groba, Xosé Carlos Valle e o propio Villanueva.

Véxase tamén

Bibliografía

• Groba González, Xabier (Tese de doutoramento) (2011). O legado musical de Casto Sampedro Folgar (1848-1937): o canto galego de tradición oral. Arquivado 25 de xullo de 2019 en Wayback Machine. Universidade de Santiago de Compostela.
• Casto Sampedro y Folgar. Carlos Villanueva Abelairas (coord.) (2008). Cancionero Musical de Galicia reunido por Casto Sampedro y Folgar [estudios críticos de Luís Costa, Xavier Groba, José Carlos Valle e Carlos Villanueva]. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza. ISBN 978-84-95892-62-1. 
• Couceiro Freijomil, A. (1954). "SAMPEDRO Y FOLGAR, Casto". Diccionario bio-bibliográfico de escritores (en castelán) III. Santiago de Compostela: Bibliófilos Gallegos. p. 287. 
• Filgueira Valverde, Xosé (2005). "Sampedro y Folgar, Casto". Gran Enciclopedia Galega (DVD). El Progreso. ISBN 84-87804-88-8.Filgueira Valverde&rft.btitle=Gran Enciclopedia Galega&rft.date=2005&rft.genre=bookitem&rft.isbn=84-87804-88-8&rft.pub=El Progreso&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 

Ligazóns externas

• "Casto Sampedro Folgar". Álbum de Galicia do Consello da Cultura Galega. 
• Biografía na páxina web do Museo de Pontevedra Arquivado 06 de xullo de 2011 en Wayback Machine.

Predecesor: -	Cronista da provincia de Pontevedra  1900 - 1937	Sucesor: Xosé Filgueira Valverde
Predecesor: -	Director do Museo de Pontevedra  1927-1937	Sucesor: Xerardo Álvarez Limeses (interino)