Ílhavo

Ílhavo
Localización
	40°36′N 8°40′O / 40.6, -8.67
Estado	Portugal
Distritos	Distrito de Aveiro
Contén a división administrativa	Gafanha da Encarnação (pt) ; Gafanha da Nazaré (pt) ; Gafanha do Carmo (pt) ; São Salvador (pt)
Poboación
Poboación	38.598 (2011) (525,29 hab./km²)
Xeografía
Superficie	73,48 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Comparte fronteira con	Vagos (pt) ; Aveiro
Creación	1296
Identificador descritivo
Código postal	3830
Fuso horario	Hora de Europa Occidental
Outro
Irmandado con	São João da Terra Nova (pt) (1998–); Newark (2000–); Parati (2000–); Cuxhaven (2002–); New Bedford (pt) (2005–); Grindavíkurbær (en) (2005–); Ihtiman (pt) (2007–); Funchal (2008–)
Páxina web	cm-ilhavo.pt

Ílhavo é unha cidade portuguesa, localizada na rexión Centro e na subrexión de Aveiro.

É a sede dun municipio co mesmo nome (incluíndo dúas cidades, Ílhavo e Gafanha da Nazaré), con 73,48 km² de superficie^[1] e 38.598 habitantes (2011),^[2]^[3] subdivididos en 4 parroquias.^[4] O municipio está dividido en tres sitios distintos polos brazos da Ría de Aveiro, e está limitado ao norte e nordés polo concello de Aveiro (límite terrestre ao noroeste e a través da ría ao norte), e ao sur con Vagos.

Historia

Orixes e status

Na súa orixe atópase a cidade romana de Illiabum.

O concello recibiu unha foral de D. Dinis o 13 de outubro de 1296, sendo elevado a cidade o 13 de xullo de 1990.^[5]

Industria

Cerámica

A cidade é famosa pola súa industria de porcelana de Vista Alegre.

Turismo e gastronomía

O concello de Ílhavo abarca dúas cidades: Gafanha da Nazaré e Ílhavo. Na localidade de Barra, atópase o máis alto dos 48 faros marítimos de Portugal. O Farol e a Praia da Barra forman parte da parroquia de Gafanha da Nazaré. Costa Nova do Prado forma parte da parroquia de Gafanha da Encarnação. A praia da Costa Nova do Prado é tamén un dos lugares atractivos do municipio. As casas típicas desta praia (coñecida como Palheiros) caracterízanse polas fachadas (orixinalmente de madeira, actualmente en formigón), en listas de cores vivas e alegres, alternando co branco. A cidade de Ílhavo tamén é coñecida polo famoso pan de Vale de Ílhavo, feito artesanalmente na localidade homónima e cocido nun forno de leña.

Pesca

Ílhavo está moi ligado á pesca do bacallau ^[6]; de feito, ao longo do século XX, a maioría dos capitáns que realizaban expedicións de longa distancia eran orixinarios da vila. Moitos dos pescadores tamén viñan de pobos limítrofes. Esta e outras conexións entre Ílhavo e o mar pódense contemplar no Museo Marítimo de Ílhavo, que ademais do edificio posúe o único arrastreiro lateral que se conserva para a pesca do bacallau. O barco é parte integrante do Museo e alberga exposicións temporais.

Poboación

Número de habitantes ^[7]
1864	1878	1890	1900	1911	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2011
8 210	8 601	11 276	13 163	14 544	15 518	17 709	18 850	21 513	25 108	24 108	31 383	33 235	37 209	38 598

(Número de habitantes que tiñan a súa residencia oficial neste concello no momento en que se realizou o censo)

O concello de Ílhavo, que consta nos censos de 1864 a 1890, foi extinguido por decreto do 21/11/1895, e integrado no concello de Aveiro. Por decreto do 13/01/1898 deixou de formar parte do concello de Aveiro, pasando a ser concello con sede en Ílhavo, formado por unha única parroquia. Por decreto nº 12.612, do 01/11/1926, e do decreto do 23/06/1910, creáronse as parroquias de Gafanha da Encarnação e Gafanha da Nazaré con lugares nesta parroquia.

(Nota: De 1900 a 1950 os datos refírense á poboación presente no concello na data en que se realizaron. Polo tanto, hai algunhas diferenzas en relación coa poboación residente designada.)

Freguesías

O concello de Ílhavo está dividido en 4 parroquias:

Gafanha da Encarnação
Gafanha da Nazaré
Gafanha do Carmo
Ílhavo (São Salvador)

Lugares

Adro; Rua Nova; Viela do Mónica; Viela do Salvador; Viela do Conde; Viela do Louro; Viela do Bela; Viela do Geral; Viela do Professor; Capela (Sr.ª do Pranto); Fontoura; Viela do Panasco; Viela do Tambor; Carvalheira; Viela do Mariz, Cancelas; Carril do Panasco; Viela das Donas; Viela da Galega; Pedaço; Viela do Ralhados; Viela do Capitão; Viela da Pinta; Viela da Manga; Viela do Naça; Fonte da Praça; Viela das Carlas; Rua de Espinheiro; Viela do Marieiro; Viela do Parraxo; Viela do Sarna; Manga de Espinheiro; Urjal; Arnal; Curtido de cima; Viela da Coutada; Viela da Costa; Curtido de Espinheiro; Viela da Birrenta; Viela da Chocha; Viela do Batel; Alqueidão; Carvalha; Fonte; Alagoa; Casal; Coutada; Santo António; Cabeço da Coutada; Viveiro; Ribas da Picheleira; Quintãs; Chosa do Fidalgo; Cambarnal; Légua; Preza; Moitinhos; Passadouro; Vale de Ílhavo; Campo; Viela dos Louros; Casa do Cardoso Pereira; Costeira de Santiago; Campo Largo; Pessegal; Moitas; Ribas Altas da Ermida; Azenhas; Lugar; Aidos; Corredoura; Paço da Ermida; Praça da Ermida; Boa Vista; Soalhal; Vista Alegre; Chousa Velha.

Política

Eleccións locais ^[8]


Data	%	V	%	V	%	V	%	V	%	V	%	V	%	%	V	%	V	Participación
	PPD/PSD		PS		CDS-PP		FEPU/APU/CDU		PSN		BE		PPM	IND		CH
	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|	colspan="2" style="background:#Modelo:RGBpol;" \|
1976	41,47	3	27,84	2	21,16	2	6,05	-										63,71 / 100,00
1979	43,38	3	21,04	1	21,94	2	11,09	1										63,03 / 100,00
1982	36,42	3	28,55	2	17,39	1	14,14	1										62,97 / 100,00
1985	40,64	3	38,72	3	10,42	1	7,02	-										56,03 / 100,00
1989	47,54	4	42,97	3	3,58	-	2,84	-										55,15 / 100,00
1993	36,57	3	41,02	3	13,98	1	3,50	-	1,51	-								56,13 / 100,00
1997	43,02	4	35,79	3	6,92	-	10,30	-										53,73 / 100,00
2001	65,71	6	19,87	1	4,30	-	6,70	-										53,64 / 100,00
2005	60,87	5	26,39	2	4,04	-	4,72	-										53,40 / 100,00
2009	63,53	5	22,69	2	5,22	-	3,04	-			2,60	-						47,55 / 100,00
2013	44,28	4	28,37	3	7,84	-	5,01	-			4,17	-						40,01 / 100,00
2017	46,66	4	35,17	3	5,11	-	2,92	-			4,07	-	CDS					43,74 / 100,00
2021	31,63	3	20,80	1	1,57	-	1,57	-			2,32	-		33,46	3	4,42	-	45,45 / 100,00

Eleccións lexislativas


Data	%
Data	PSD	PS	CDS	PCP	UDP	AD	APU/ CDU	FRS	PRD	PSN	B.E.	PAN	PàF	L	CH	IL
1976	40,46	28,98	19,94	3,01	0,71
1979	AD	25,76	AD	APU	1,35	59,97	6,96
1980	AD	FRS	AD		0,86	61,56	5,89	25,00
1983	37,02	36,58	14,20		0,47		7,47
1985	41,07	22,40	11,22		0,86		6,30		13,85
1987	65,50	19,67	4,07	CDU	0,39		3,94		2,53
1991	63,83	23,29	4,58				2,23		0,27	2,50
1995	42,80	35,66	15,40		0,20		2,70			0,38
1999	38,95	36,78	15,10				3,63			0,17	1,85
2002	49,12	28,42	14,47				2,44				2,62
2005	39,94	35,54	9,69				3,56				6,42
2009	35,83	28,34	14,80				3,88				10,93
2011	46,04	20,10	15,41				4,25				5,61	1,19
2015	PàF	24,75	PàF				4,61				11,11	1,43	47,41	0,61
2019	32,61	31,18	5,00				3,30				11,44	4,17		1,08	1,21	1,01
2022	32,67	36,79	2,04				1,71				5,50	1,86		1,22	8,07	5,92

Patrimonio

Forte de Barra de Aveiro ou Castelo de Gafanha

Cultura

Biblioteca Municipal de Ílhavo - proxecto dos arquitectos Nuno Mateus e José Mateus, nace da restauración dun antigo pazo. Foi rematado en 2005 e ten 3200 metros cadrados.^[9]
Museo Marítimo de Ílhavo

Irmandamentos

O concello de Ílhavo está irmandado coas seguintes cidades: ^[10]

Cuxhaven, Baixa Saxonia, Alemaña
Funchal, Rexión Autónoma da Madeira, Portugal
Ihtiman, Sofia, Bulgaria
Newark, Nova Jersey, Estados Unidos
New Bedford, Massachusetts, Estados Unidos
Parati, Río de Xaneiro, Brasil
St. John's, Terra Nova e Labrador, Canadá
Grindavik, Islandia (desde o 25 de agosto de 2005)

Notas

↑ Instituto Geográfico Português (2013). "Áreas das freguesias, municípios e distritos/ilhas da CAOP 2013". Arquivado dende o orixinal (XLS-ZIP) o 2013-12-09. Consultado o 28/11/2013. Arquivado 09-12-2013 en Wayback Machine.
↑ INE (2012). Censos 2011 Resultados Definitivos – Região Centro (en portugués). Lisboa. p. 96. ISBN 978-989-25-0184-0. ISSN 0872-6493.
↑ INE (2012). "Quadros de apuramento por freguesia" (XLSX-ZIP). Tabelas anexas à publicação oficial; informação no separador "Q101_CENTRO". Consultado o 27/07/2013.
↑ Lei n.º 11-A/2013, de 28 de janeiro: Reorganização administrativa do território das freguesias. Anexo I. Diário da República, 1.ª Série, n.º 19, Suplemento, de 28/01/2013.
↑ "Lei nº 34/90" (PDF) (en portugués). Consultado o 3 de abril de 2014.
↑ Silva, António José Marques da. "The fable of the cod and the promised sea. About Portuguese traditions of bacalhau" (en inglés).
↑ Instituto Nacional de Estatística (Recenseamentos Gerais da População) - https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes
↑ "Concelho de Ílhavo : Autárquicas Resultados 2021 : Dossier : Grupo Marktest - Grupo Marktest - Estudos de Mercado, Audiências, Marketing Research, Media". Consultado o 2021-12-18.
↑ ilva, Maria Rita Carvalhas de Serra e Silva - Bibliotecas contemporâneas em Portugal : edifícios reabilitados e construídos de raiz : 4 casos de estudo. Coimbra : [s.n.], 2012.
↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 05 de xullo de 2019. Consultado o 25 de xuño de 2022.

Véxase tamén

Lista de municipios de Portugal con vieiras no escudo

Ligazóns externas

Polo Consumo da Causa - Páxina do xornalista Viriato Teles
João Aníbal Ramalheira - Páxina de curiosidades de e sobre Ílhavo
Concello de Ílhavo Arquivado 25 de xuño de 2015 en Wayback Machine. - Páxina oficial do concello
Blog Patrimonio relixioso de Ílhavo - Páxina sobre o patrimonio relixioso de Ílhavo Dr. Hugo Calão