Xosé Fortes

Xosé Fortes Bouzán, nado en Caroi (Cerdedo-Cotobade) o 28 de decembro de 1934, é un exmilitar e historiador galego. Durante o franquismo, foi un dos fundadores da Unión Militar Democrática, organización contraria á ditadura de Franco e que buscaba democratizar as Forzas Armadas, motivo polo que foi sometido a un consello de guerra e condenado a catro anos de prisión.

Xosé Fortes

(2020)
Biografía
Nacemento	28 de decembro de 1934 (89 anos) Caroi, España
Educación	Universidade de Santiago de Compostela
Actividade
Ocupación	historiador, oficial, ensaísta
Membro de	Unión Militar Democrática (pt)
Familia
Fillos	Susana Fortes, Alberto Fortes, Xabier Fortes, Ana Belén Fortes
Premios
(2009)  Cross of the Military Merit - White Decoration (en)

É pai do xornalista Xabier Fortes e dos escritores Alberto Fortes, Susana Fortes e Ana Belén Fortes.

Traxectoria

Orfo de pai, finado na guerra civil, con 18 anos foi á Academia Militar de Zaragoza cunha bolsa tras estudar bacharelato en Pontevedra. Como militar, sendo capitán de infantaría, en 1974 foi un dos fundadores da Unión Militar Democrática, o que o levou a un consello de guerra, prisión e a expulsión do exército en 1976. Foi condenado a catro anos de cadea acusado de "conspiración para a rebelión", do que cumpriu un, antes de ser amnistiado.

En 1976 dirixiu a primeira revista infantil e xuvenil en lingua galega, Vagalume. Publicou numerosos artigos en xornais como El País, La Voz de Galicia, Diario 16, Faro de Vigo, Diario de Pontevedra; e revistas como Historia 16, Revista de Arqueología, Revista de Puertos etc. Na década de 1980 dirixiu o programa de radio Historia viva, e en 1991 participou na serie de televisión Os viaxeiros da luz.

Nas eleccións municipais de 1979 presentouse como independente na lista de Unidade Galega polo concello de Pontevedra, sendo elixido concelleiro e asumindo o cargo de tenente de alcalde de urbanismo da primeira corporación democrática. Anos despois fundou Irmandade Galega.

En decembro de 1987, en virtude da Lei de rehabilitación dos militares, reingresou no exército coa graduación de coronel. Ao non concedérselle destino nin permitírselle asistir ao Curso de Mandos Superiores (vulgarmente coñecido como o curso de xeneral) pediu o pase á reserva. Licenciouse en Filosofía e Letras na especialidade de Historia, aprobou oposicións e exerceu a docencia no IES A Xunqueira II de Pontevedra.

Máis tarde foi subdirector en Galicia da Universidade Menéndez Pelayo, así como profesor de historia nos “Cursos de Maiores” da Universidade de Vigo. Durante estes anos realizou un amplo labor de investigación en diversos arquivos da que sairían algúns libros de temática militar e varios libros de historia local. Entre 1998 e 2005 foi coordinador dos cursos de verán da UIMP en Pontevedra.

O 1 de abril de 2009, setenta anos despois do final da guerra civil, o Congreso dos Deputados aprobou, sen ningún voto en contra, unha Declaración Institucional na que se acordaba render homenaxe aos militares que colaboraron decididamente no proceso de evolución cara a un réxime democrático en España, con especial recoñecemento a aqueles que en defensa deses ideais arriscaron a súa carreira e promoción profesional e mesmo a súa liberdade persoal como membros da Unión Militar Democrática… En virtude desta declaración a Ministra do Exército concedeulle a medalla ao Mérito Militar “polo seu patriotismo e alta conciencia democrática”.

En 2007 participou como actor no filme Os xirasoles cegos de José Luis Cuerda, interpretando un xeneral franquista.

Obra en galego

Ensaio

• O Instituto de Pontevedra, século e medio de historia (1997). Deputación de Pontevedra. Coordinador. ISBN 978-84-88363-96-6
• Caroianos. Unha viaxe pola nosa historia rural (2008). Xunta de Galicia. 300 páxs. ISBN 978-84-453-4641-9.
• Terra de Cotobade (2015). Editorial Guiverny. ISBN 978-84-939449-9-5.
• 1936, O estatuto esquecido (2016). Guiverny. Coordinador. 174 páxs. ISBN 978-8494559228.
• Cotobade, claves dunha historia rural (2017). Guiverny. 112 páxs. ISBN 978-8494559259.

Obra en castelán

Ensaio

• El ejército y la política en el reinado de Isabel II (1970). Tese de licenciatura.
• Qué son las Fuerzas Armadas (1977). La Gaya Ciencia. Con Restituto Valero.
• Proceso a nueve militares demócratas: las fuerzas armadas y la UMD (1983). Argos Vergara. Con Luís Otero.
• La Ría de Pontevedra (1986). Autoridad Portuaria de Marín-Pontevedra. ISBN 9788450542530. Reeditada en 1997.
• Galicia y el mar (1993). Portos de Galicia. ISBN 978-8460614685.
• Historia de la ciudad Pontevedra (1993). La Voz de Galicia, Biblioteca gallega. 804 páxs. ISBN 978-8488254207.
• Pontevedra en el espejo del tiempo (1995). Deputación de Pontevedra. ISBN 978-8460537441. Reeditada en 1998
• Pontevedra: Burgo, villa, capital (2011). Guiverny. 544 páxs. ISBN 978-8493944919.
• Cuando las derrotas otorgan la vitoria: Batallas perdidas de un capitán de la UMD (2011). Destino. 336 páxs. ISBN 978-8423344390.
• A rienda suelta (2019). Ediciones del viento. Memorias de infancia e mocidade. ISBN 9788494925498.
• Torre do Monte. Cinco siglos de mayorazgo (2023). Editorial Guiverny. Coa colaboración de Concha Varela e Marcial Gondar.

Véxase tamén

Bibliografía

• "Fortes Bouzán, Xosé". Enciclopedia Galega Universal. Ir Indo. 1999-2002. ISBN 84-7680-288-9. 
• "Fortes Bouzán, Xosé". Dicionario biográfico de Galicia 2. Ir Indo Edicións. 2010-2011. p. 110. 

• "Fortes Bouzán, Xosé". Gran Enciclopedia Galega (DVD). El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8. 

Ligazóns externas

• Galegos, TVG, 14/06/2014.
• A revista "Vagalume" Xosé Fortes Bouzán, Ben falado!, TVG.
• Vermú con SER, 2020, Xosé Fortes Bouzán