Río Alagón

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Alagón (homónimos).

O Alagón é un río do oeste da Península Ibérica, afluente do Texo, no cal verte as súas augas logo dun percorrido de 209 km que o tornan o seu máis longo tributario, aínda que non o de maior caudal.

Río Alagón

Tipo	río
Inicio
País da cunca	España
División administrativa	Provincia de Cáceres, España e provincia de Salamanca, España
Localización	Frades de la Sierra (pt)
Final
Localización	Río Texo
Desembocadura	Río Texo (Alcántara Reservoir (en) )
40°41′04″N 5°47′29″O B 39°44′50″N 6°52′22″O
Afluentes	Cuerpo de Hombre River (en) , Río Jerte, Río Ambroz, Francia River (en) , río de los Ángeles (en) , Quilamas River (en) , Ladrillar River (en) , Hurdano River (en) , Árrago River (en)
Conca hidrográfica	conca hidrográfica do Texo
Características
Dimensións	201 () km

O río Alagón en Sotoserrano (Salamanca).

Nome

O seu nome é claramente prelatino, pero non hai total acordo sobre a que substrato pertence. Johannes Hubschmid acólleo a unha raíz hidronímica *alaba, idea que non é compartida por outros autores, que opinan que pode derivar da raíz indoeuropea *al(a)- tamén hidronímica, como galo-celta *alaua, letón aluôts "fonte".

Curso

O Alagón nace por encima de Frades de la Sierra na zona nordeste da Serra da Peña de Francia, na provincia de Salamanca, na Comunidade de Castela e León, a uns 1.030 msnm. Dirixe o seu curso nun sentido xeral NE-SO, escavando o seu val na fractura formada entre a citada serra da Peña de Francia, que a bordea pola beira dereita, e a serra de Béjar, que a bordea pola marxe esquerda. Atravesa logo a comarca das Batuecas, antes de penetrar en terras estremeñas, polo centro-norte da provincia de Cáceres, onde segue encaixado en boa parte do percorrido, até que comeza a abrirse en veigas máis espazadas na altura da cidade de Coria. No seu tramo final corta unha profunda garganta, coñecida como Canchos de Ramiro, para finalmente render as súas augas no Texo na altura de Alcántara.

Conca

A bacía do Alagón ocupa unha área total de 4.405,7 km². O seu caudal medio absoluto, medido na estación de medición de Galisteo, que só cobre algo máis da metade da conca, é de 667 Hm3 anuais. As precipitacións na área varían, sendo na zona das serras do seu curso alto de 1.400 mm anuais como media; porén no curso medio, no encoro de Valdeobispo, rexístranse 947 mm de media anual. De feito o río pasa por tramos de dominio atlántico de influencia mediterránea a tramos de mediterráneo subhúmedo, o que converte o seu val nunha zona de transición bioxeográfica e é, ademais un corredor biolóxico entre os ecosistemas da meseta norte e a rexión estremeña.

Afluentes

O Alagón ten numerosos tributarios, moitos son de curto percorrido e sendo de maior desenvolvemento lonxitudinal os da marxe esquerda. Entre os principais cómpre indicar:

• Pola beira esquerda:
  • Sangusín.
  • Cuerpo de Hombre.
  • Ambroz.
  • Jerte.
• Pola beira dereita:
  • Árrago.

Localidades que atravesa

Entre as localidades que baña o Alagón cómpre sinalar: San Esteban de la Sierra, Guijo de Granadilla, Coria, Garcibuey, Ceclavín, Montehermoso e Alcántara. De todas elas tan só Coria é unha cidade desde antigo.

Flora e fauna

Os dominios climáticos atravesados polo Alagón fan del, como se indicou arriba, un auténtico corredor climático, con especies vexetais propias dos dominios atlánticos (carballos, castiñeiros, bidueiros, freixos) e outras mediterráneas (aciñeiras e sobreiras, érbedos, estebas). Entre a fauna hai que destacar o lince entre os mamíferos, e a cegoña negra (Ciconia nigra), o voitre leonado (Gyps fulvus) ou os cormoráns entre as aves. A parte norte da cunca está protexida pola súa inclusión no Parque Natural de Las Batuecas e Serra de Francia, que ademais ten sido aínda declarada Reserva da Biosfera. No curso medio ten a declaración de ZEPA.

Explotación

As augas do Alagón estiveron comprendidas nos primeiros planos hidrolóxicos peninsulares elaborados en 1902 para captación de augas de regos. As transformacións posteriores conduciron á construción de tres encoros no propio río: Gabriel y Galán (1948) con capacidade para 924 hm³ e 120 Mw; Valdeobispo (1956) con capacidade para 53 hm³, e con aproveitamento mixto, hidroeléctrico e regadío; e o encoro de Guijo de Granadilla (1982) con 13 hm³ de capacidade e só de produción hidroeléctrica. No seu afluente, o río Árrago, está instalado o encoro de Borbollón, de uso dobre, xeración de electricidade e regadío.

Planos de transvasamento

Nos anos últimos pensouse en realizar un transvasamento de augas desde o río Alagón a La Alberca (Provincia de Salamanca), paralizado en 2008 tras as protestas efectuadas por salmantinos e cacereños.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Confederación Hidrográfica do río Texo (en castelán)