Wikipedia

O coello na cultura popular galega

A seguir recóllese a pegada do coello na cultura popular galega, na etnografía e na literatura de transmisión oral.

Coello común

En Cambados, para cura-la decipla (erisipela), untan a parte enferma con sangue de coello. Tamén se cre que se unha muller embarazada come carne de lebre ou de coello, o meniño dormirá despois cos ollos abertos.

Léxico

editar
  • Coello: borracheira, en Verín (Constantino García González).
  • Conexo de mar: denominación común de certo molusco gasterópodo coñecido como borrachas (Aplysia punctata); outras denominacións populares son as de limacha do mar, meiga do mar, porco do mar, teta do mar e, en castelán, liebre de mar [1].

Locucións

editar
  • Coello de dous tobares: dise de quen sempre ten recursos, solucións ou saídas [2].
  • Parir como unha coella: dise da muller que ten moitos fillos, e moi seguidos [3].

Refraneiro

editar
 
O coello, por san Xoán, e a perdís por Navidá.
  • A abellariza e o coello, no monte vello.
  • Cada coello no seu tobo arránxase de calquera modo.
  • Can alcuceiro, nunca bo coenlleiro [4].
  • Coello de dispensa, cazador e labrador, fame no comedor.
  • Des que fuxiu o coello, viu o consello.
  • Do tempo dos coellos non hai couselos [5]
  • ¡Inda o demo ten cara de coello! [6]
  • Labrador cazador, coellos na despensa, e fame no comedor.
  • Labrego cazador, coellos na cociña e fame no comedor.
  • Labrego cazador, coellos na lacena e fame no comedor.
  • Labrego e cazador, coello na cociña e fame no comedor.
  • No tempo dos coellos non hai consellos.
  • O coello, por san Xoán, e a perdís por Navidá.
  • Ó abade vello, polos e coello.
  • Ó axexo, un coello; á lusada, carallada.
  • Ó coello e ó vilán, mételle man.
  • Ó coello fuxido, consello vido.
  • O demo ten cara de coello.
  • Polo San Miguel xa o coenllo se ve ben [7].
  • Polo Santiago esconde o coello o rabo, e por san Miguel vólveselle a ver.
  • Por Santiago esconde o coello o rabo; e por San Miguel, vólveselle ver [8].
  • Probe do coello que non ten máis que un tobo.
  • Se os coellos morreran con palabras, cantos matabas.
  • ¡Vaia, que o demo ten cara de coello!

Cantigueiro

editar
  • Cando a lebre diga misa/ e o coello seia abade,/ deixarei o meu querer/ por coller a túa amistade [9].
  • Catalán de Cataluña,/ barbas de coenllo manso,/ non lle quites ó galego/ dúas horas de descanso.
  • Catalán de Cataluña,/ barbas de conexo manso,/ ¿por que non dás ó galego/ unha hora de descanso? [10].
  • Ollos blancos, ollos negros,/ tenos a miña cadela/ para ir corre-los coellos/ nos montes de Paradela [11].
  • Os mociños, os de agora,/ todos son escopeteiros;/ pensan que tiran aos coellos/ e tíranlle aos carballeiros [12].

Adiviñas

editar
  • Redondo como un queixo/ e chirla coma un coello.[13]

Notas

editar
  1. ↑ Carmen Ríos Panisse (1977).
  2. ↑ Miguel Rubinos Conde 2013.
  3. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. parir. No orixinal: cuenlla.
  4. ↑ Chámase alcuceiro ó home que lle gusta estar metido na cociña; a alcuza é a aceiteira. Eladio Rodríguez González, s. v. can.
  5. ↑ Posible erro por consellos.
  6. ↑ Risco, que recolle esta peculiar descrición do demo, engade que "Non sabemos ben o que se quer decir" (Vicente Risco, 437).
  7. ↑ San Miguel, 28 de setembro. Eladio Rodríguez González, s. v. San Miguel.
  8. ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. Santiago.
  9. ↑ Saudade nº 4, xullo 1943, 27.
  10. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 218. Recollida en Muros.
  11. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 118. No orixinal: correlos. Refírese a San Xoán de Paradela de Abeleda, parroquia do concello de Porqueira, na comarca da Limia.
  12. ↑ Xaquín Lorenzo Fernández, 125.
  13. ↑ Solución: a roldana do pozo.

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=O_coello_na_cultura_popular_galega&oldid=6428457»