Luxemburgo

Este artigo trata sobre o estado soberano de Europa. Para a provincia belga véxase: Provincia de Luxemburgo.

Luxemburgo ( pronunciación ) (en luxemburgués: Lëtzebuerg, en francés: Luxembourg, en alemán: Luxemburg), oficialmente Gran Ducado de Luxemburgo ( pronunciación ) (en luxemburgués: Groussherzogtum Lëtzebuerg, en francés: Grand-Duché de Luxembourg, en alemán: Großherzogtum Luxemburg), é un país de Europa Occidental e forma parte da Unión Europea e da eurozona. Limita ao leste con Alemaña, ao sur con Francia e a oeste e norte con Bélxica. Non ten saída ó mar. A súa capital e cidade máis populosa, Luxemburgo, é unha das catro sedes institucionais da Unión Europea (xunto con Bruxelas, Frankfurt e Estrasburgo) e a sede de varias axencias da UE, en particular o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, máxima autoridade xudicial. A cultura, as persoas e as linguas de Luxemburgo están moi entrelazadas cos seus veciños franceses e alemáns; mentres que o luxemburgués é legalmente a única lingua nacional do pobo luxemburgués, o francés e alemán tamén se usan en asuntos administrativos e xudiciais e as tres considéranse linguas administrativas do país.

Luxemburgo

Lëtzebuerg (lb) Luxembourg (fr) Luxemburg (de)
Bandeira Brasón
Himno	Ons Heemecht
Epónimo	Luxemburgo
Localización
49°46′N 6°08′L
Capital	Luxemburgo
Contén a división administrativa	Capellen (pt) Clervaux (pt) Diekirch (pt) Diekirch (pt) (–2015) Echternach (pt) Esch-sur-Alzette (pt) Grevenmacher (pt) (–2015) Grevenmacher (pt) Luxemburgo (pt) (–2015) Luxemburgo (pt) Mersch (pt) Redange (pt) Remich (pt) Vianden (pt) Wiltz (pt)
Poboación
Poboación	672.050 (2024) (259,84 hab./km²)
Lingua oficial	Lingua luxemburguesa lingua francesa lingua alemá
Xeografía
Parte de	Unión Europea Espazo Económico Europeo Europa Occidental
Superficie	2.586,36 km²
Punto máis alto	Kneiff (pt) (560 m)
Punto máis baixo	Río Mosela (133 m)
Comparte fronteira con	Alemaña Francia Bélxica
Datos históricos
Precedido por	Confederación Xermánica
Creación	1815
Evento clave 27 de abril de 1684 Siege of Luxembourg (en) 1867 Luxembourg Crisis (en)
Organización política
Forma de goberno	monarquía constitucional
• Gran duque	Henri I de Luxemburgo (2000–)
Órgano executivo	Governo do Luxemburgo (pt)
• Lista (pt)	Xavier Bettel (2013–2023)
Órgano lexislativo	Câmara dos Deputados de Luxemburgo (pt) Circunscrición: 4, (Escano: 60)
Máxima autoridade xudicial	Superior Court of Justice of the Grand-Duchy of Luxembourg (en)
Membro de	Consello de Europa Grupo de Provedores Nucleares Tratado de ceos abertos ../... 40
PIB nominal	85.506.243.834 $ (2021)
Orzamento	27.300.000.000 € (2023)
Moeda	euro
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC 01:00, horario estándar
Dominio de primeiro nivel	.lu
Prefixo telefónico	352
Teléfono de emerxencia	112 e 113
Código de país	LU
Código NUTS	LU
Sitio web	luxembourg.public.lu

Cunha superficie de 2.586 km², Luxemburgo é un dos países máis pequenos de Europa. En 2022, tiña unha poboación de 645.397 habitantes, o que o converte nun dos a países menos poboados de Europa, aínda que coa maior taxa de crecemento de poboación, os estranxeiros representan case a metade da poboación. Luxemburgo é unha democracia representativa dirixida por un Monarquía constitucional, o Gran Duque Henrique, o que o converte no único Gran Ducado soberano que queda no mundo.

Luxemburgo é un país desenvolvido cunha economía avanzada e un dos PIB (PPA) per cápita máis altos do mundo. A cidade de Luxemburgo foi declarada Patrimonio da Humanidade da UNESCO en 1994 debido á excepcional conservación das vastas fortificacións e dos cascos históricos.

Luxemburgo é membro fundador da Unión Europea, OCDE, as Nacións Unidas, OTAN e Benelux. Formou parte do Consello de Seguridade das Nacións Unidas por primeira vez en 2013 e 2014. A partir de 2022, os cidadáns de Luxemburgo tiñan acceso sen visado ou visado á chegada a 189 países e territorios, o que o pasaporte luxemburgués ocupaba o cuarto lugar do mundo, empatado con Finlandia e Italia.

Historia

Artigo principal: Historia de Luxemburgo.

A historia rexistrada do Gran-Ducado do Luxemburgo comeza coa construción do Castelo do Luxemburgo na Idade Media. En torno desta fortaleza desenvolveuse gradualmente unha cidade, que se transformou no centro dunha pequena mais importante nación con gran valor estratéxico para Francia, Alemaña e os Países Baixos. Despois de séculos de conquistas e goberno por estados estranxeiros, o Luxemburgo acabou por se tornar nunha nación independente e neutral no século XIX.

Porén, o país foi repetidamente atacado por Alemaña no século XX, o que o levou a abandonar a súa política de neutralidade despois da segunda guerra mundial, cando se tornou nun membro fundador da OTAN, das Nacións Unidas e da Comunidade Económica Europea (máis tarde Unión Europea).

Política

Artigo principal: Política de Luxemburgo.

Subdivisións

Luxemburgo está subdividido en tres distritos, que están divididos en cantóns:

• Diekirch
  • Clervaux
  • Diekirch
  • Redange
  • Vianden
  • Wiltz
• Grevenmacher
  • Echternach
  • Grevenmacher
  • Remich
• Luxemburgo
  • Capellen
  • Esch-sur-Alzette
  • Luxemburgo
  • Mersch

Luxemburgo.

Luxemburgo.

Demografía

Artigo principal: Demografía de Luxemburgo.

Xeografía

Mapa de Luxemburgo

Ponte de Adolfo

Luxemburgo é o sétimo menor país de Europa, atopándose no posto 167 a nivel mundial. O Gran Ducado ten un territorio de carácter montañoso e con extensas masas boscosas. O relevo presenta dúas rexións diferenciadas: no norte, chamado Oesling, esténdense os contrafortes meridionais do macizo montañoso das Ardenas, cunha altura máxima de 500 metros, e pola que discorren os afluentes do Mosela. Ao sur, o Gutland, constitúe unha extensa chaira, prolongación da conca parisiense. De leste para oeste, o país é atravesado polo Sauer (Sûre en francés), afluente do Mosela, que pola súa beira dereita recibe o Alzette e pola esquerda o Our e o Clerf, entre outros.

A paisaxe luxemburgués complétase co curso do Mosela, que discorre polo sector oriental, trazando a fronteira con Alemaña.

O clima é continental, húmido, máis rigoroso nas rexións altas do norte, e máis moderado no sur. As precipitacións anuais son copiosas, os veráns frescos, mentres que os invernos son suaves.

A capital, Luxemburgo é a poboación máis grande do país. Outras cidades importantes son Esch-sur-Alzette, para o suroeste da capital e Echternach, ao leste, contra a fronteira con Alemaña.

Economía

Artigo principal: Economía de Luxemburgo.

Cultura

A situación lingüística de Luxemburgo é caracterizada pola práctica e o recoñecemento de tres idiomas oficiais: francés, alemán e luxemburgués. O plurilingüismo de Luxemburgo resulta da coexistencia de dous grupos étnicos, un románico e outro xermánico.

Nos primeiros tempos do país, o francés tiña un gran prestixio, e aínda posúe un uso preferente como idioma administrativo e oficial. O alemán foi utilizado no campo político, para formular as leis e ordenanzas, a fin de facelas comprensibles para todos. Na escola primaria, a educación estaba limitada ao alemán, mentres que o francés era ensinado na educación secundaria.

A lei do 26 de xullo de 1843 reforzou o bilingüismo, introducindo o ensino do francés nas escolas primarias.

O luxemburgués, un dialecto do alemán^{[Cómpre referencia]} moi influído polo francés, nativo da rexión de Mosela, foi introducido na escola primaria en 1912.

Festas

Data	Nome en galego	Nome local
1 de xaneiro	Aninovo	Neijoerschdag
febreiro	Entroido	Fuesent
marzo/abril	Luns de Pascua	Ouschterdag
1 de maio	Día do Traballo	Dag vun der Aarbecht
maio	Ascensión	-
maio	Luns de Pentecoste	-
23 de xuño	Aniversario do Gran Duque	Nationalfeierdag
15 de agosto	Asunción de María	Mariä Himmelfahrt
1 de novembro	Todos os Santos	Allerhellgen
25 de decembro	Nadal	Chrëschtdag
26 de decembro	Santo Estevo	Stiefesdag

Ata 1984, o uso oficial das linguas estaba baseado nos decretos de 1830, 1832 e 1834, os cales permitían elixir libremente entre o francés e o alemán. O francés foi o preferido para a administración. O luxemburgués aínda non tiña status oficial.

A revisión constitucional de 1984 deulles aos lexisladores a posibilidade de regular os idiomas mediante lei. O 24 de febreiro de 1984 unha lei fixo que o luxemburgués fose o idioma oficial: "O luxemburgués é a lingua nacional dos luxemburgueses" di o seu artigo 1. Ademais, esta lei recoñeceu os tres idiomas utilizados (o francés, o alemán e o luxemburgués) como linguas oficiais. O francés aínda permanece como o idioma da lexislación (segundo recolle o artigo 2 da citada norma), debido á aplicación do código civil napoleónico. O artigo terceiro establece como linguas administrativas e xudiciais ao francés, alemán e luxemburgués.

O luxemburgués é ensinado nas escolas, despois do francés e o alemán. É ensinado só unha hora e durante os primeiros anos da escola secundaria. Nas escolas secundarias tamén se ensina inglés e moitas veces un dos seguintes idiomas: latín, español ou italiano. A nivel universitario, o multilingüismo fai posible que os estudantes poidan continuar a súa educación superior en países nos que se fale alemán, francés ou inglés^{[Cómpre referencia]}.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Goberno de Luxemburgo
• The Official Portal of the Grand Duchy of Luxembourg
• Luxembourg from UCB Libraries GovPubs
• Luxembourg. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Luxemburgo en Curlie (en inglés)
• Luxembourg profile from the BBC News
• Luxembourg's Constitution of 1868 with Amendments through 2009, English Translation 2012
• Wikimedia Atlas de Luxembourg.