Illa da Toxa

Illa da Toxa
Localización
	42°29′22″N 8°50′55″O / 42.4894, -8.8486
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Pontevedra
Concello	O Grove
Parroquia	O Grove
Poboación
Poboación	29 (2016) (26,36 hab./km²)
Xeografía
Superficie	110 ha
Medición	815 () × 2.170 () m ;
Bañado por	Océano Atlántico

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Toxa.

A illa da Toxa é unha pequena illa situada na ría de Arousa, dentro das Rías Baixas, pertencente ao Concello do Grove e situada a uns 30 km de Pontevedra. Desde hai anos boa parte da illa esta enfocada cara ao turismo con distintos complexos hostaleiros, bloques de apartamentos, campo de golf, numeroso comercios e un casino.

Constitúe un lugar da parroquia de San Martiño do Grove, cunha poboación censada en 2016 de 39 habitantes (18 mulleres e 21 homes), segundo o Instituto Galego de Estatística; o que representa un descenso substancial respecto ó ano 2010, cando contaba con 49 veciños. Naturalmente, esta é unha cifra irreal xa que a poboación flotante da illa (ocupando as prazas hoteleiras e segundas residencias, máis os traballadores dos diferentes establecementos) é moito máis alta.

Historia

Na Idade Media contaría con abundantes salinas, mencionadas na documentación^[1]. Posteriormente foi utilizada polos veciños do Grove como lugar de pastoreo do seu gando e tamén para as súas tarefas agrícolas. Pero a raíz do descubrimento no século XIX dos seus lodos termais e augas medicinais pasou a ser de propiedade privada para explotar estas atractivos, construíndose o antigo balneario que trouxo consigo un aumento espectacular do turismo e o nacemento doutras dotacións.

Topónimo

Isidoro Millán González-Pardo relaciona o topónimo con outros hidrónimos coma Teo, Tea e Te, que considera derivados dunha raíz hidronímica indoeuropea *TEKU^[2]. Segundo Edelmiro Bascuas o topónimo procede dos lodos existentes^[3]. Non obstante, Gonzalo Navaza indica que quizais sería un fitónimo da familia de toxo^[4].

A illa foi coñecida ata o século XIX como a illa do Louxo. Este topónimo mantense nas formas Enseada do Louxo e Praia do Louxo. Unha teoría filoloxicamente arriscada de Francisco Otero Goday faino proceder duns peixes chamados «ouxos» que abundaban na zona, de xeito que a orixinal «illa dos Ouxos» sería pronunciada «illa do-louxos» e evolucionaría finalmente na illa do Louxo.^[5]

Centro termal

Trátase dunha das illas máis coñecidas de Galicia debido a ser un centro termal, de lecer e turístico. Conta con balnearios, antigas fábricas de xabóns e cosméticos (La Toja), hoteis de luxo, campo de golf, porto deportivo, centro de congresos, casino, pistas de tenis, paddle, tiro con arco, piscinas, urbanizacións e outros establecementos. Con todo, o centro da illa aínda conserva virxe un denso piñeiral, o chamado Monte central. Así a illa está repartida en 32 hectáreas de urbanizacións (a súa parte sur e os flancos oriental e occidental), 25 hectáreas de campo de golf (toda a súa parte norte) e 25 de piñeiral virxe (no centro da illa).

Capela

Posúe unha característica ermida consagrada a San Sebastián,^[6] e San Caralampio, caracterizada por estar recuberta completamente de cunchas de vieira ^[7] nas que a xente adoita deixar escrito o seu nome, por máis que os carteis colocados ante a capela insisten en que non se trata de tradición ningunha.

Existiu unha ermida anterior, datada do século XII, da que non queda memoria nin constancia da súa posible situación. A zona onde se levanta a actual capela, construída en 1909, eran unha salina ata que foi reenchida a principios do século XX ^[8].

Galería de imaxes

Vexa o artigo principal en Galería de imaxes da illa da Toxa

Capela da illa da Toxa, recuberta de cunchas de vieira.
Detalle da capela.
Campo de golf.
Ponte da Toxa.
Busto do Marqués de Riestra na Illa da Toxa.
Illa do Louxo no mapa da xurisdición da Lanzada incluído no Catastro de Ensenada, 1752.

Lugares e parroquias

Lugares da parroquia do Grove

Lugares da parroquia do Grove no concello do Grove (provincia de Pontevedra)
Ardia \| Boibas \| Borreiros \| Campos \| Cantodorxo \| A Carballeira \| O Con \| Estonllo \| A Graña \| O Grove \| Meloxo \| Os Pardiños \| O Porto de Meloxo \| Terra de Porto \| A Toxa \| A Viña de Millán \| Virxe das Mareas

Parroquias do Grove

Galicia \| Provincia de Pontevedra \| Parroquias do Grove
O Grove (San Martiño) \| San Vicente do Grove (San Vicente)

Notas

↑ Varela Sieiro, Xaime (2008). Léxico cotián na alta Idade Media de Galicia: a arquitectura civil. USC.
↑ Millán González-Pardo, I. (1984). "Los nombres del Río Limia (port. Lima) y el de A Toxa con sus hidrónimos emparentados". Actas del Coloquio Galaico-Minhoto II. p. 371.Millán González-Pardo, I.&rft.btitle=Actas del Coloquio Galaico-Minhoto&rft.date=1984&rft.genre=bookitem&rft.pages=371&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">
↑ Bascuas, E. (2005). Hidronimia y léxico de origen paleuropeo en Galicia.Bascuas, E.&rft.btitle=Hidronimia y léxico de origen paleuropeo en Galicia&rft.date=2005&rft.genre=book&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">
↑ Navaza Blanco, Gonzalo (2006). Fitotoponimia galega (PDF). A Coruña: Fundación Barrié. p. 538. ISBN 84-95892-53-7.Navaza Blanco, Gonzalo&rft.btitle=Fitotoponimia galega&rft.date=2006&rft.genre=book&rft.isbn=84-95892-53-7&rft.pages=538&rft.place=A Coruña&rft.pub=Fundación Barrié&rft_id=http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/5c7fbab6d9dc3-fitotoponimia_galega.pdf&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">
↑ "A Toxa: a illa que cambiou de nome". Toponimia de Galicia. Real Academia Galega; Xunta de Galicia.
↑ Boletín de la Real Academia de la Historia volume 59, 1969 (en castelán).
↑ A única capela do mundo con este recubrimento [1].
↑ Turismogrove.mobi.

Véxase tamén

Outros artigos

[1] Varela Sieiro, Xaime (2008). Léxico cotián na alta Idade Media de Galicia: a arquitectura civil. USC.

[2] Millán González-Pardo, I. (1984). "Los nombres del Río Limia (port. Lima) y el de A Toxa con sus hidrónimos emparentados". Actas del Coloquio Galaico-Minhoto II. p. 371.Millán González-Pardo, I.&rft.btitle=Actas del Coloquio Galaico-Minhoto&rft.date=1984&rft.genre=bookitem&rft.pages=371&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">

[3] Bascuas, E. (2005). Hidronimia y léxico de origen paleuropeo en Galicia.Bascuas, E.&rft.btitle=Hidronimia y léxico de origen paleuropeo en Galicia&rft.date=2005&rft.genre=book&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">

[4] Navaza Blanco, Gonzalo (2006). Fitotoponimia galega (PDF). A Coruña: Fundación Barrié. p. 538. ISBN 84-95892-53-7.Navaza Blanco, Gonzalo&rft.btitle=Fitotoponimia galega&rft.date=2006&rft.genre=book&rft.isbn=84-95892-53-7&rft.pages=538&rft.place=A Coruña&rft.pub=Fundación Barrié&rft_id=http://kit.consellodacultura.gal/web/uploads/adxuntos/arquivo/5c7fbab6d9dc3-fitotoponimia_galega.pdf&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988">

[5] "A Toxa: a illa que cambiou de nome". Toponimia de Galicia. Real Academia Galega; Xunta de Galicia.

[6] Boletín de la Real Academia de la Historia volume 59, 1969 (en castelán).

[7] A única capela do mundo con este recubrimento [1].

[8] Turismogrove.mobi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]