Florencia

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Florencia (homónimos).

Florencia (en italiano: Firenze) é unha cidade italiana, capital da provincia homónima e da rexión da Toscana. Ten 360.364 habitantes, e abrangue 102 km², cunha densidade de 3.453 hab./km². Fai fronteira con Bagno a Ripoli, Campi Bisenzio, Fiesole, Impruneta, Scandicci e Sesto Fiorentino. Por ela pasa o río Arno.

Florencia

Firenze (it)
Alcume	Florence
Localización
43°46′17″N 11°15′15″L
País	Italia
Rexión	Toscana
Cidades metropolitanas	Cidade metropolitana de Florença (pt)
Capital de	Toscana Signoria de Florença (pt) República de Florencia (1115–1532) Ducado de Florencia (1532–1569) Gran Ducado de Toscana (1569–1860) Reino de Etruria (1801–1807) Arno (en) (1808–1814) Reino de Italia (1865–1871) Provincia de Florencia (–2014) Cidade metropolitana de Florença (pt) (2015–)
Contén a división administrativa	Quartiere 1 - Centro Histórico de Florença (pt) borough 2 (en) borough 3 (en) borough 4 (en) borough 5 (en)
Poboación
Poboación	360.930 (2023) (3.527,46 hab./km²)
Lingua oficial	lingua italiana
Xeografía
Superficie	102,32 km²
Bañado por	Río Arno
Altitude	50 m
Comparte fronteira con	Bagno a Ripoli (pt) Impruneta (pt) Scandicci Fiesole (pt) Campi Bisenzio (pt) Sesto Fiorentino (pt)
Datos históricos
Evento clave 24 de outubro de 1529 Cerco de Florença (pt) 4 de novembro de 1966 1966 flood of the Arno (en)
Santo padrón	Xoán o Bautista
Organización política
Órgano executivo	municipal executive board of Florence (en)
• Alcalde	Dario Nardella (pt) (2014–2024)
Órgano lexislativo	Florence City Council (en) Circunscrición: sen valor, (Escano: 36)
Membro de	Federación Mundial de Cidades Turísticas Liga de Cidades Históricas
Identificador descritivo
Código postal	50100 e 50121–50145
Fuso horario	UTC 01:00, horario estándar Tempo central europeo UTC 02:00, horario de verán
Prefixo telefónico	055
Código NUTS	ITE14
Identificador ISTAT	048017
Código catastral italiano	D612
Outro
Irmandado con	Fez (1961–) Edimburgo (1964–) Kíiv (1967–)
Sitio web	comune.fi.it

Na Idade Media foi un centro artístico, cultural, comercial, político, económico e financeiro moi importante; na idade moderna ocupou o papel de capital do Gran Ducado de Toscana desde 1569 ata 1859 que, co goberno das familias Medici e Lorena, converteuse nun dos estados máis ricos e modernos de Italia. As diversas vicisitudes políticas, o poder financeiro e mercantil e as influencias en todos os campos da cultura fixeron da cidade un centro fundamental da historia italiana e europea. En 1865, Florencia foi proclamada capital do Reino de Italia, mantendo esta condición ata 1871, ano que marca o final do Risorgimento e o paso da capital a Roma.

O centro universitario (Patrimonio da Humanidade da UNESCO, o centro histórico, desde 1982), é considerado o lugar de orixe do Renacemento. En 1986 foi nomeada Capital Europea da Cultura.

É universalmente recoñecida como unha das capitais mundiais da arte e da arquitectura, así como un destino turístico internacional moi visitado, grazas aos seus numerosos monumentos e museos. De inestimable valor son os legados artísticos, literarios e científicos dalgúns dos seus ilustres cidadáns, como Dante, Petrarca ou Boccaccio no ámbito literario; Giotto, Brunelleschi, Donatello, Botticelli, Leonardo da Vinci e Miguel Anxo nas artes figurativas; Lourenzo de Medici e Maquiavelo en ciencia política; Amerigo Vespucci e Galileo Galilei nas ciencias xeográficas, astronómicas e físicas.

Historia

Florencia orixinouse como cidade romana, e máis tarde, despois dun longo período como comuna medieval comercial, foi o berce do Renacemento italiano. Foi política, económica e culturalmente unha das cidades máis importantes de Europa e do mundo dende os séculos XIV ao XVI.

A lingua falada na cidade durante o século XIV pasou a ser aceptada como modelo do que se convertería na lingua italiana. Grazas especialmente aos traballos dos toscanos Dante, Petrarca e Boccaccio o dialecto florentino, sobre todo os dialectos locais, foi adoptado como base para unha lingua literaria nacional.

A partir da baixa Idade Media, o florín florentino de ouro financiou o desenvolvemento da industria en toda Europa, desde Gran Bretaña a Bruxas, pasando por Lión e Hungría. Os banqueiros florentinos financiaron aos reis ingleses durante a Guerra dos Cen Anos. Do mesmo xeito financiaron ao papado, incluíndo a construción da súa capital provisional de Aviñón e, despois do seu regreso a Roma, a reconstrución e o deenvolvemento renacentista de Roma.

Florencia foi o fogar dos Medici, unha das familias nobres máis importantes da historia europea. Lourenzo de Medici foi considerado un cerebro político e cultural de Italia a finais do século XV. Dous membros da familia foron papas a principios do século XVI: León X e Clemente VII. Catarina de Medici casou co rei Henrique II de Francia e, tras a súa morte en 1559, reinou como rexente en Francia. María de Medici casou con Henrique IV de Francia e deu a luz ao futuro rei Lois XIII. Os Medici reinaron como grandes duques de Toscana, comezando por Cosme I de Medici en 1569 e rematando coa morte de Xián Gastón de Medici en 1737.

O Reino de Italia, que foi establecido en 1861, trasladou a súa capital de Turín a Florencia en 1865, aínda que a capital foi trasladada a Roma en 1871.

Orixe romana

Artigo principal: Florentia (cidade romana).

Florencia foi establecida polos romanos no ano 59 a. C. como colonia para soldados veteranos, construíuse ao estilo dun campamento militar. Situado ao longo da Vía Cassia, a principal ruta entre Roma e o norte, e dentro do fértil val do Arno , o asentamento converteuse rapidamente nun importante centro comercial e no ano 285 converteuse na capital da rexión de Tuscia.

Baixa Idade Media

Nos séculos seguintes, a cidade experimentou períodos alternativos turbulentos de dominio ostrogodo e bizantino, durante os cales se disputaron a cidade, contribuíndo a que a poboación caese ata 1.000 persoas. A paz volveu baixo o dominio longobardo no século VI e Florencia foi á súa vez conquistada por Carlomagno en 774 pasando a formar parte da Marcha da Toscana centrada en Lucca. A poboación comezou a medrar de novo e o comercio prosperou.

Segundo milenio

Hugo I da Toscana escolleu Florencia como a súa residencia no canto de Lucca ao redor do ano 1000. A idade de ouro da arte florentina comezou nesta época. En 1100, Florencia era unha cidade estado. O principal recurso da cidade era o río Arno, que proporcionaba enerxía e acceso á industria (principalmente a industria téxtil), e o acceso ao mar Mediterráneo para o comercio internacional, contribuíndo ao crecemento dunha comunidade de comerciantes industriosa. As habilidades da banca mercantil florentina foron recoñecidas en Europa despois de que trouxesen unha innovación financeira decisiva (por exemplo, os títulos de crédito ou o sistema de contabilidade de partida dobre) ás feiras medievais. Este período tamén viu o eclipse da antigamente poderosa rival de Florencia, Pisa. O crecente poder da elite mercante culminou cun levantamento antiaristocrático, liderado por Giano della Bella, que resultou nas Ordenanzas de Xustiza que reforzaron o poder dos gremios de elite ata o final da República.

Idade Media e Renacemento

Artigo principal: Renacemento italiano.

O ascenso dos Medici

No momento álxido da expansión demográfica ao redor de 1325, a poboación urbana podería chegar a 120.000 habitantes, e a poboación rural arredor da cidade era probablemente preto de 300.000. A peste negra de 1348 reduciuna máis da metade, dise que uns 25.000 foron apoiados pola industria da la da cidade: en 1345 Florencia foi escenario dun intento de folga de peiteadores de la ( ciompi ), que en 1378 levantouse nunha breve revolta contra o dominio oligárquico na Revolta dos Ciompi. Despois da súa supresión, Florencia pasou baixo o dominio da familia Albizzi (1382–1434), que se converteu en acérrimos rivais dos Medici.

No século XV, Florencia estaba entre as cidades máis grandes de Europa, cunha poboación de 60.000 habitantes, e era considerada rica e exitosa economicamente. Cosme I de Medici foi o primeiro membro da familia Medici en controlar esencialmente a cidade. Aínda que a cidade era tecnicamente unha especie de democracia, o seu poder procedía dunha vasta rede de patrocinio xunto coa súa alianza cos inmigrantes, a gente nuova (nova xente). O feito de que os Medici fosen banqueiros do papa tamén contribuíu ao seu ascenso. Cosme foi sucedido polo seu fillo Piero, que foi, pouco despois, sucedido polo neto de Cosme, Lourenzo en 1469. Lourenzo foi un gran mecenas das artes, encargando obras de Miguel Anxo, Leonardo da Vinci e Botticelli. Lourenzo era un poeta e músico consumado e trouxo compositores e cantantes a Florencia, entre eles Alexander Agricola, Johannes Ghiselin e Heinrich Isaac. Polos florentinos contemporáneos (e desde entón), era coñecido como Lourenzo o Magnífico (Lorenzo il Magnifico).

Despois da morte de Lourenzo de Medici en 1492, sucedeuno o seu fillo Piero II . Cando o rei francés Carlos VIII invadiu o norte de Italia, Piero II optou por resistir ao seu exército. Pero cando se deu conta do tamaño do exército francés ás portas de Pisa, tivo que aceptar as condicións humillantes do rei francés. Estas condicións fixeron rebelarse aos florentinos, e expulsaron a Piero II. Co seu exilio en 1494, o primeiro período do goberno dos Medici rematou coa restauración dun goberno republicano.

Savonarola, Maquiavelo e os papas Medici

Vista de Florencia por Hartmann Schedel (1493)

Durante este período, o frade dominico Girolamo Savonarola converteuse en prior do mosteiro de San Marcos en 1490. Era famoso polos seus sermóns penitenciais, criticando o que consideraba unha inmoralidade xeneralizada e o apego ás riquezas materiais. Eloxiou o exilio dos Medici como obra de Deus, castigándoos pola súa decadencia. Aproveitou a oportunidade para levar a cabo reformas políticas que conduciron a un goberno máis democrático. Pero cando Savonarola acusou publicamente ao papa Alexandre VI de corrupción, prohibíronlle falar en público. Cando incumpriu esta prohibición, foi excomulgado. Os florentinos, cansos das súas ensinanzas, volvéronse contra el e detivérono. Foi condenado como herexe, aforcado e queimado na fogueira na Piazza della Signoria o 23 de maio de 1498. As súas cinzas foron dispersadas no río Arno.

Outro florentino deste período foi Niccolò Machiavelli, cuxas prescricións para a rexeneración de Florencia baixo un forte liderado foron moitas veces vistas como unha lexitimación da conveniencia política e mesmo da mala praxe. Machiavelli foi un pensador político, coñecido polo seu manual político O príncipe, que trata de gobernar e exercer o poder. Por encargo dos Medici, Machiavelli tamén escribiu as Historias florentinas, a historia da cidade.

En 1512, os Medici retomaron o control de Florencia coa axuda das tropas españolas e papais. Estaban dirixidos por dous curmáns, Giovanni e Giulio de Medici, quen despois se converterían en papas da Igrexa Católica (León X e Clemente VII, respectivamente). Ambos foron xenerosos mecenas das artes, encargando obras como a Biblioteca Laurenciana de Miguel Anxo e a Capela Medici en Florencia, por citar só dúas. Os seus reinados coincidiron coa convulsión política en Italia, polo que en 1527, os florentinos expulsaron os Medici por segunda vez e restableceron unha república teocrática o 16 de maio de 1527 (Xesús Cristo foi nomeado Rei de Florencia). Os Medici volveron ao poder en Florencia en 1530, cos exércitos do emperador Carlos V e as bendicións do papa Clemente VII.

Florencia converteuse oficialmente nunha monarquía en 1531, cando o emperador Carlos e o papa Clemente nomearon a Alessandro de Medici como duque da República Florentina. A monarquía dos Medici duraría máis de dous séculos. O sucesor de Alessandro, Cosme I de Medici, foi nomeado Gran Duque de Toscana en 1569; en toda a Toscana, só a República de Lucca (máis tarde un Ducado ) e o Principado de Piombino eran independentes de Florencia.

Séculos XVIII e XIX

A extinción da dinastía Medici e a adhesión en 1737 de Francisco Estevo, duque de Lorena e marido de María Tareixa I de Austria, levaron á inclusión temporal da Toscana nos territorios da coroa austríaca. Converteuse nunha secundoxenitura da dinastía Habsburgo-Lorena, que foron depostos para a Casa de Borbón-Parma en 1801. De 1801 a 1807 Florencia foi a capital do estado cliente napoleónico Reino de Etruria. Os Borbón-Parma foron depostos en decembro de 1807 cando a Toscana foi anexionada por Francia. Florencia foi a prefectura do departamento francés de Arno desde 1808 ata a caída de Napoleón en 1814. A dinastía Habsburgo-Lorena foi restaurada no trono da Toscana no Congreso de Viena, pero finalmente deposto en 1859. A Toscana converteuse nunha rexión do Reino de Italia en 1861.

Florencia substituíu a Turín como capital de Italia en 1865 e, nun esforzo por modernizar a cidade, o antigo mercado da Piazza del Mercato Vecchio e moitas casas medievais foron derrubadas e substituídas por un plano de rúa máis formal con casas máis novas. A Praza (primeiramente rebautizada como Piazza Vittorio Emanuele II, despois Piazza della Repubblica, o nome actual) foi significativamente ampliada e construíuse un gran arco triunfal no extremo oeste. Este desenvolvemento foi impopular e foi impedido polos esforzos de varios británicos e estadounidenses que vivían na cidade.^{[Cómpre referencia]}

A segunda capital do país foi substituída por Roma seis anos despois, despois de que a retirada das tropas francesas permitise a toma de Roma.

Século XX

Durante a Segunda Guerra Mundial, a cidade experimentou a ocupación xermana durante un ano (1943-1944) formando parte da República Social Italiana. Hitler declarouna cidade aberta o 3 de xullo de 1944 cando as tropas do VIII Exército británico se ían achegando.  A principios de agosto, os alemáns en retirada decidiron derrubar todas as pontes do Arno que unían o distrito de Oltrarno co resto da cidade, dificultando o cruzamento das tropas do VIII Exército. No último momento, Charles Steinhauslin, na época cónsul de 26 países en Florencia, convenceu ao xeneral alemán en Italia de que a Ponte Vecchio non debía ser destruída polo seu valor histórico. Pola contra, unha zona igualmente histórica de rúas directamente ao sur da ponte, incluíndo parte do Corridoio Vasariano, foi destruída mediante minas. Desde entón, as pontes foron restauradas ás súas formas orixinais utilizando o maior número posible de materiais restantes, pero os edificios que rodean a Ponte Vecchio foron reconstruídos nun estilo que combina o antigo co deseño moderno. Pouco antes de saír de Florencia, xa que sabían que pronto terían que retirarse, os alemáns executaron publicamente a moitos loitadores pola liberdade e opositores políticos, en rúas e prazas, incluída a Piazza Santo Spirito.^{[Cómpre referencia]}

Florencia foi liberada polas tropas neozelandesas , surafricanas e británicas o 4 de agosto de 1944 xunto con partidarios do Comité Toscano de Liberación Nacional (CTLN). Os soldados aliados que morreron empuxando aos alemáns desde a Toscana foron enterrados en cemiterios fóra da cidade.

Predecesor: Atenas

Capital Europea da cultura 1986

Sucesor: Ámsterdan

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Páxina web de Florencia (en italiano)