Wikipedia

Cambás, Aranga

parroquia civil do concello de Aranga

San Pedro de Cambás[1] é unha parroquia que se localiza no nordeste do concello coruñés de Aranga na comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2018 tiña 401 habitantes (205 mulleres e 196 homes) distribuídos en 38 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 470 habitantes.

Cambás
Pisada de Roldán.
ConcelloAranga[1]
ProvinciaA Coruña
Coordenadas43°15′50″N 7°58′01″O / 43.2639, -7.967
Área27,92 km²
Poboación401 hab. (2018)
Densidade14,36 hab./km²
Entidades de poboación38[1]
[ editar datos en Wikidata ]

Eclesiasticamente pertence ó arciprestado de Pruzos.[2]

Cambás no Catastro de Ensenada (1752).
Cambás no Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1846).[3]

Xeografía

editar

A parroquia de Cambás ten unha superficie de 27,92 km²[4] e 38 núcleos de poboación.[5]

Situación

editar

Está situada no nordeste do concello de Aranga e no sur do arciprestado de Pruzos.

Limita ó norte coa parroquia do Val de Xestoso (do concello de Monfero), ó noroeste coa de Verís (Irixoa), ó suroeste e sur coa de Aranga e ó leste e nordeste coas dos Vilares, o Buriz e Labrada do concello de Guitiriz.

Noroeste: Verís (Irixoa) Norte: O Val de Xestoso (Monfero) Nordeste: Labrada (Guitiriz)
Oeste: Verís (Irixoa) e Aranga   Leste: Os Vilares e O Buriz (Guitiriz)
Suroeste: Aranga Sur: Aranga Sueste: Os Vilares (Guitiriz)

Demografía

editar

Século XVIII

editar
1752[6] 1768[7] 1787[8]
Veciños Habitantes
116 444 453

Século XIX

editar
1816/17[9] 1826[10] 1836[11] 1845[3] 1857[12] 1860[13] 1887[14] 1900[15]
Veciños 115 109 130 150 141 136 – –
Habitantes – 743 750 459 758 764 854 799

     Expediente de alistamento militar do arquivo de Betanzos     Dicionarios xeográficos     Boletín Oficial da Provincia da Coruña (BOPC)     Censos (poboación de feito)

Século XX

editar
1910[15] 1920[15] 1930[15] 1940[15] 1950[15] 1960[15] 1970[15] 1981[15] 1986[16] 1991[15] 1999[17] 2000[18]
Habitantes 867 976 1065 1060 1016 857 653 520 535 492 470 464

     Censos (poboación de feito)     Padrón municipal

Século XXI

editar
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
460 466 465 462 468 463 467 462 462 455
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
451 443 439 438 426 421 414
Fonte: IGE (padrón municipal)[19]
Gráfica de evolución demográfica de Cambás entre 1887 e 2017
     Poboación de feito segundo os censos de poboación.     Poboación segundo o padrón municipal.

Etnografía

editar
editar
  • En Cambás témo-la fama dos homes mais valentós, / en Cambás témo-la fama dos homes mais valentós, / dos homes mais valentós, / unhos cantan e outros choran, e outros retrincan os dentes.[20]
  • Muniferral e Feás, Verís e Cambás, todos xuntos non valen cen reás.[21]
  • Os de Feás matan a besta, / os de Coruxou cómena fresca, / Churio, Muniferral e Cambás / non valen cen reás.[21]

Tamén existen varias lendas sobre o personaxe histórico e mitolóxico de Roldán. Cóntase que a gran pegada gravada no afloramento rochoso cabo da ermida de San Vitorio foi deixada por Roldán ao baixar do cabalo naquel lugar sagrado. Outras versións din que pisou no penedo e achancou, quer até a Pena Ferreira, monte afastado da parroquia,[22] quer até Os Vilares (Guitiriz), onde habería outra pegada semellante.[23][24]

Galería de imaxes

editar
  •  
    Fervenza de Castro Rodicio.
  •  
    Fervenza do rego da Palanca.
  •  
  •  
  •  
    Capela de San Vitorio.

Lugares e parroquias

editar

Lugares de Cambás

editar
Lugares da parroquia de Cambás no concello coruñés de Aranga

Baltar | Boade | Brixeu | Cabo de Aldea | Os Caínzos | Casacamiño | A Casanova | O Castro | As Costeiras | O Couce | Os Edreiros | A Ermida | A Espiñeira | A Fontela | O Foxo | A Fraga Chá | O Gallado | A Graña do Vilar | As Leiras | A Lousa | A Maía | Martín Mouro | Montouto | Negrelle | A Pena | Portocavado | Portomazás | A Rilleira | Sopazo | Susarrón | A Tolda | O Toxiño | Tralorregueiro | As Ucheiras | A Vide | A Vila de Cambás | O Vilar | Xocín

Parroquias de Aranga

editar
Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias de Aranga

Aranga (San Paio) | Cambás (San Pedro) | Feás (San Pedro) | Muniferral (San Cristovo) | San Vicente de Fervenzas (San Vicente) | Vilarraso (San Lourenzo)

Notas

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 DECRETO 189/2003, do 6 de febreiro, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da provincia da Coruña.
  2. ↑ "Arciprestado de Pruzos". Arquidiocese de Santiago de Compostela. Arquivado dende o orixinal o 08 de decembro de 2018. Consultado o 8.12.2018. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Madoz, Pascual (1846). Cambas (San Pedro de). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) V (Madrid). p. 334.Madoz&rft.btitle=Cambas (San Pedro de)&rft.date=1846&rft.genre=book&rft.pages=334&rft.place=Madrid&rft_id=https://archive.org/details/diccionariogeogr05mado/page/334&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  4. ↑ Monteoliva Díaz 2013 (mapa).
  5. ↑ "Nomenclátor de Galicia: Cambás (San Pedro)". Xunta de Galicia. Consultado o 8.12.2018. 
  6. ↑ Censo de Población de la Corona de Castilla. Marqués de la Ensenada 1752 (PDF) (en castelán). II: Nomenclatores. Madrid: INE. 2016 [1993]. p. 129. ISBN 978-84-260-2716-0. 
  7. ↑ Censo de Aranda (PDF) (en castelán). IX: Diócesis de Santiago, Segorbe y Segovia. Madrid: INE. 2013 [2011]. p. 94. ISBN 978-84-260-3760-2. 
  8. ↑ Censo de 1787 “Floridablanca” (PDF) (en castelán). IV: Comunidades autónomas del Norte Atlántico. Madrid: INE. 2016 [1990]. p. 3840. ISBN 978-84-260-1970-7. 
  9. ↑ Erias Martínez, Alfredo; González Fernández, Juan Miguel (1989). "O marco xurisdiccional na antiga provincia de Betanzos" (PDF). Anuario Brigantino. 12. Betanzos. p. 37. ISBN 84-505-9464-2.González Fernández, Juan Miguel&rft.aufirst=Alfredo&rft.aulast=Erias Mart�nez&rft.btitle=Anuario Brigantino&rft.date=1989&rft.genre=bookitem&rft.isbn=84-505-9464-2&rft.pages=37&rft.place=Betanzos&rft.series=12&rft_id=http://anuariobrigantino.betanzos.net/Ab1989PDF/1989%20017_084.pdf&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  10. ↑ Miñano, Sebastián (1826). Cambas (San Pedro de). Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal (en castelán) II (Madrid). p. 283.Miñano&rft.btitle=Cambas (San Pedro de)&rft.date=1826&rft.genre=book&rft.pages=283&rft.place=Madrid&rft_id=https://sirio.ua.es/libros/BGeografia/diccionario_geografico_estadistico_2/ima0287.htm&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  11. ↑ Fariña Jamardo, Xosé (1990). Os concellos galegos. Parte Xeral. Fundación Barrié. p. 145. ISBN 978-84-87819-06-3.Fariña Jamardo&rft.btitle=Os concellos galegos&rft.date=1990&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-87819-06-3&rft.pages=145&rft.pub=Fundación Barrié&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  12. ↑ Nomenclátor de los pueblos de España (en castelán). Madrid. 1858. p. 250. 
  13. ↑ Nomenclátor estadístico de las parroquias que componen la provincia de La Coruña (en castelán). A Coruña. 1863. pp. 12–13. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2018. Consultado o 16 de novembro de 2018. 
  14. ↑ "Provincia de La Coruña". Nomenclátor de las ciudades, villas, lugares, aldeas y demás entidades de población de España en 1.º de enero de 1888 (en castelán). III: Ciudad Real á Gerona. Madrid. 1892. p. 11. 
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 Pazo Labrador, Alberto Xosé; Santos Solla, Xosé Manuel (1995). Poboación e territorio. As parroquias galegas nos últimos cen anos. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. p. 31. ISBN 978-84-605-3156-2.Santos Solla, Xosé Manuel&rft.aufirst=Alberto Xosé&rft.aulast=Pazo Labrador&rft.btitle=Poboación e territorio. As parroquias galegas nos últimos cen anos&rft.date=1995&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-605-3156-2&rft.pages=31&rft.place=Santiago de Compostela&rft.pub=Xunta de Galicia&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  16. ↑ Torres Luna, María Pilar de; Pérez Fariña, María Luisa; Santos Solla, Xosé Manuel (1989). Municipios y parroquias de Galicia (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. p. 24. ISBN 978-84-7191-529-0.Pérez Fariña, Mar�a Luisa&rft.au=Santos Solla, Xosé Manuel&rft.aufirst=Mar�a Pilar de&rft.aulast=Torres Luna&rft.btitle=Municipios y parroquias de Galicia&rft.date=1989&rft.genre=book&rft.isbn=978-84-7191-529-0&rft.pages=24&rft.pub=Universidade de Santiago de Compostela&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:book" class="Z3988"> 
  17. ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 1999" (XLS). Instituto Galego de Estatística (IGE). 
  18. ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 2000" (XLS). Instituto Galego de Estatística (IGE). 
  19. ↑ Nomenclátor estatístico de Galicia. Anos "2001" (XLS) ; "2002" (XLS) ; "2003" (XLS) ; "2004" (XLS) ; "2005" (XLS) ; "2006" (XLS) ; "2007" (XLS) ; "2008" (XLS) ; "2009" (XLS) ; "2010" (XLS) ; "2011" (XLS) ; "2012" (XLS) ; "2013" (XLS) ; "2014" (XLS) ; "2015" (XLS) ; "2016" (XLS)  e "2017" (XLS) . Instituto Galego de Estatística (IGE).
  20. ↑ Ferro Ruibal, Xesús (2010). "Dentes e moas na fraseoloxía galega" (PDF). Cadernos de Fraseoloxía Galega (Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro - Xunta de Galicia) (12): 83. ISSN 1698-7861.Ferro Ruibal&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.issn=1698-7861&rft.issue=12&rft.jtitle=Cadernos de Fraseolox�a Galega&rft.pages=83&rft_id=http://www.cirp.es/pub/docs/cfg/cfg12_04.pdf&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:journal" class="Z3988"> 
  21. ↑ 21,0 21,1 "Lugar de referencia: Aranga". Portal de ditados tópicos galegos. 
  22. ↑ Souto Ares, Francisco (2010). "San Vitorio e o xigante Roldán (Cambás)(Aranga)(A Coruña)". Etnografía (Lugo) (2). ISSN 1989-8541. Arquivado dende o orixinal o 31 de outubro de 2021. Consultado o 31 de outubro de 2021.Souto Ares&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.issn=1989-8541&rft.issue=2&rft.jtitle=Etnograf�a&rft_id=https://mesondoforno.com/san-vitorio-e-o-xigante-roldan-cambas-arangaa-coruna/&rft_val_fmt=info:ofi/fmt:kev:mtx:journal" class="Z3988"> 
  23. ↑ Veiga Ferreira & Sobrino Ceballos 2001, p. 13.
  24. ↑ Alonso Romero 2019, p. 69.

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cambás,_Aranga&oldid=6655636»