Cabo Verde

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Cabo Verde (homónimos).

Cabo Verde (en portugués [ˈkabu ˈveɾdɨ] (AFI)), oficialmente República de Cabo Verde, sitúase no océano Atlántico, no arquipélago de orixe volcánica do mesmo nome. As illas estaban deshabitadas ata que foron descubertas polos portugueses no século XV, que procederon a colonizalas para convertelas nun centro de trata de escravos. A maior parte dos habitantes actuais provén de ambos os grupos. O arquipélago, está composto por dez illas grandes e cinco menores cunha superficie terrestre combinada duns 4033 km². Estas illas atópanse entre 600 e 850 km ao oeste de Cap-Vert, o punto máis occidental de África continental. As illas de Cabo Verde forman parte da Macaronesia (ecorrexión), xunto coas Azores, as Illas Canarias, Madeira e as Illas Salvaxes.

Cabo Verde

República de Cabo Verde (pt)
Bandeira Brasón
Himno	Cântico da Liberdade (1996)
Lema	«Paz, Trabalho, Pátria»
Epónimo	Península de Cabo Verde
Localización
15°18′N 23°42′O
Capital	Praia
Contén a división administrativa	Boa Vista Brava (pt) Maio (pt) ../... 22
Poboación
Poboación	555.988 (2020) (137,86 hab./km²)
Lingua oficial	lingua portuguesa crioulo caboverdiano
Xeografía
Parte de	PALOP África Occidental
Superficie	4.033 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Punto máis alto	Pico do Fogo (2.829 m)
Punto máis baixo	Pedra de Lume salt ponds (en) (−30 m)
Comparte fronteira con	sen valor
Datos históricos
Precedido por	República das Ilhas de Cabo Verde (pt)
Creación	5 de xullo de 1975
Evento clave 5 de xullo de 1975 Q16643485
Día festivo	Independence Day (en) (5 de xullo) Aninovo (1 de xaneiro) Dia da Nacionalidade e dos Heróis Nacionais (pt) (20 de xaneiro) Día do Traballo (1 de maio) Asunción de María Día de Tódolos Santos (1 de novembro) Día do Neno (20 de novembro)
Organización política
Forma de goberno	República parlamentaria
• Presidente	José Maria Neves (2021–)
• Primeiro ministro	Ulisses Correia e Silva
Órgano lexislativo	Assembleia Nacional de Cabo Verde (pt) , (Escano: 72)
Máxima autoridade xudicial	Supremo Tribunal de Justiça (pt)
Membro de	Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico Comunidade Económica dos Estados da África Ocidental Movemento de Países Non Aliñados ../... 37
PIB nominal	2.091.741.774 $ (2021)
Moeda	escudo cabo-verdiano (pt)
Identificador descritivo
Fuso horario	Horário de Cabo Verde (pt) UTC−01:00 Atlantic/Cape_Verde (en)
Dominio de primeiro nivel	.cv
Prefixo telefónico	238
Teléfono de emerxencia	130, 131 e 132
Código de país	CV
Sitio web	governo.cv

O arquipélago de Cabo Verde estivo deshabitado ata o século XV, cando os exploradores do Imperio Portugués descubriron e colonizaron as illas, establecendo así o primeiro asentamento europeo nos trópicos. Debido a que as illas de Cabo Verde estaban situadas nun lugar conveniente para desempeñar un papel no comercio de escravos atlántico, Cabo Verde fíxose próspero economicamente durante os séculos XVI e XVII, atraendo comerciantes, corsarios e piratas. Decaeu economicamente no século XIX tras a supresión da trata de escravos atlántica, e moitos dos seus habitantes emigraron durante ese período. Porén, Cabo Verde recuperouse gradualmente economicamente converténdose nun importante centro comercial e un punto de escala útil nas principais rutas marítimas. En 1951, Cabo Verde incorporouse como departamento de ultramar de Portugal, pero os seus habitantes continuaron facendo campaña pola independencia, que lograron en 1975.

Desde principios da década de 1990, Cabo Verde foi unha democracia representativa estable e segue sendo un dos países máis desenvolvidos e democráticos de África. A falta de recursos naturais, a súa economía en desenvolvemento está principalmente orientada aos servizos, cun foco crecente no turismo e no investimento estranxeiro. A súa poboación duns 483.628 habitantes (censo de 2021) é na súa maioría de herdanza mixta africana e europea, e predominantemente Católica Romana, o que reflicte o legado do dominio portugués. Existe unha importante comunidade de diáspora caboverdiana en todo o mundo, especialmente nos Estados Unidos e Portugal, que supera considerablemente os habitantes das illas. Cabo Verde é un estado membro da Unión Africana.

A lingua oficial de Cabo Verde é o portugués. É a lingua de instrución e de goberno. Tamén se usa en xornais, televisión e radio. A lingua nacional recoñecida é o crioulo caboverdiano, que é falado pola gran maioría da poboación.

Toponimia

O seu nome provén da península de Cabo Verde, o extremo máis occidental do continente de África, cerca do cal sitúase a cidade de Dakar (Senegal).

Xeografía

Imaxe satélite.

Cabo Verde consiste nun arquipélago en forma de ferradura de dez illas (nove habitadas) e oito illotes, situado no océano Atlántico, preto de 570 km. fronte ás costas do Senegal, formando parte da Macaronesia, as illas divídense espacialmente en dous grupos:

• As Illasde Barlavento: Santo Antão, São Vicente, Santa Luzia, São Nicolau, Sal, Boa Vista; e
• As Illas de Sotavento: Maio, Santiago, Fogo, Brava.

Tres das illas de Cabo Verde, Sal, Boa Vista e Maio, son bastante planas, areosas e secas, as outras son xeralmente máis rochosas con máis vexetación.

A praia de Calhau, co Monte Verde ao fondo, na illa de São Vicente

Na illa do Sal atópase o maior aeroporto internacional do país, o aeroporto Amilcar Cabral. Outras illas importantes son Santiago a máis grande e São Vicente, aquelas onde se atopan respectivamente a capital Praia, a principal aglomeración urbana do arquipélago e Mindelo.

As illas son de orixe volcánica, e na de Fogo existe un volcán activo. A maior parte das illas son montañas escarpadas cubertas de cinzas volcánicas, polo que hai pouca vexetación. O clima é seco e caloroso polo que ten un clima tropical seco, cunha media de temperatura de 20/25 °C. Nos meses de xaneiro e febreiro o arquipélago sofre a influencia de tempestades procedentes do Sáhara onde se dá a curta estación chuviosa.

Actualmente este país enfronta problemas ecolóxicos como a erosión, así como a desaparición de varias especies de aves, peixes e réptiles da rexión, ocasionados polo exceso de pastoreo, de cultivos, e de pesca. Desde hai máis de 30 anos sofre unha gran seca.

Un mapa topográfico de Cabo Verde

Historia

Colonización

Cando os portugueses colonizaron o arquipélago de Cabo Verde, no século XV, as illas facían xustiza a ese nome: cubertas por densa vexetación tropical, contrastando con rochas volcánicas negras e un mar azul. Non hai evidencia de que as illas estivesen poboadas antes do arribo dos colonos, pero considérase probable que os árabes visitasen a illa Sal, para proverse dese elemento, en séculos anteriores. En 1462, os primeiros colonos desembarcaron no que hoxe é Santiago e fundaron a máis vella cidade europea do trópico: Ribeira Grande (hoxe Cidade Velha). Os portugueses iniciaron o cultivo da cana de azucre: o clima seco non foi favorable, pero o desenvolvemento do comercio de escravos (provenientes a maioría da costa oeste de África), deu prosperidade a Cabo Verde. Catrocentos anos despois, a colonización transformou as illas nun «deserto flotante»: gran parte da poboación emigrou, fuxindo da fame.

Descubrimento

Para os portugueses, as illas, entre África, América e Europa, eran dun importante interese estratéxico. No século XVI, Cabo Verde foi escala de navíos, que cargaban escravos cara a América (a escravitude foi abolida en 1876). O asalto reiterado de piratas ingleses, holandeses e franceses obrigou aos portugueses a trasladar colonos agricultores do Alentejo (situado ao sueste de Portugal e coñecido como o «celeiro» dese país), ao arquipélago: debido a unha agricultura pouco adecuada, acabaron co chan fértil, o que provocou, desde o século XVIII, secas periódicas que continúan no presente. A redución da agricultura, famosa entre os séculos XVII e XIX polo seu algodón provocou a emigración masiva de caboverdianos: a maioría cara a Guinea-Bissau (ex colonia portuguesa moi vinculada ao arquipélago); posteriormente continuaron emigrando cara a Angola, Mozambique, Senegal, Brasil e principalmente EUA. En 1800, a prosperidade das illas foi decaendo lentamente pola reiterada escaseza, fame, mala administración e corrupción do goberno colonial.

A loita pola independencia

O status de illas cambiou en 1951 a provincia de ultramar. A loita pola liberación afirmou os lazos entre Guinea-Bissau e Cabo Verde (ver Guinea-Bissau). En 1956 creouse o Partido Africano para a Independencia de Guinea e Cabo Verde (PAIGC), con militantes comúns de ambos os lados: Amílcar Cabral, fundador e ideólogo, concibiu a loita e o desenvolvemento en conxunto a partir de economías complementarias. En 1961 comezou a guerrilla no continente africano, onde loitaron centenares de caboverdianos. En 1974 caeu o réxime colonial; logo dun goberno de transición, en 1975 proclamouse a independencia: por primeira vez no mundo, un mesmo partido o PAIGC gobernou dous países. Aristides Pereira foi presidente da República de Cabo Verde e, o comandante Pedro Pires o seu primeiro ministro. O PAIGC deu os primeiros pasos cara a unha federación entre Cabo Verde e Guinea-Bissau: as asembleas nacionais de ambos os países constituíron un Consello da Unión.

O país independente

A partir de 1975, a área de bosques de Cabo Verde aumentou, de 3.000 a 45 mil hectáreas: o goberno previu en dez anos outras 75 mil, que autoabastecerían de leña á poboación; nas estacións chuviosas, homes e mulleres deixaban fogares e oficinas para plantar árbores durante unha semana. Implantouse a reforma agraria, con prioridade na produción de alimentos, para consumo da poboación (producíase só o 5%), no canto de favorecer cultivos de exportación característicos do período colonial; a pesar destas accións, a produción agrícola decaeu por grandes secas e o goberno envorcouse a promover a pesca.

Cabo Verde apoiou a Angola na segunda guerra de liberación (ver Angola), debido a que permitiu a ponte aérea de avións cubanos no arquipélago, axudando a derrotar a invasión do territorio angolano por tropas de Zaire e Suráfrica e adoptou unha política de non aliñamento, garantindo que non se instalarían bases militares estranxeiras.

En 1981, cando o PAIGC discutía unha nova Constitución para Guinea e Cabo Verde, foi deposto o presidente Luiz Cabral, de Guinea-Bissau. João Bernardino Vieira asumiu no seu lugar e foi hostil á integración con Cabo Verde. Ese ano, o PAIGC realizou en Cabo Verde un congreso de urxencia debido aos cambios políticos en Guinea-Bissau. Logo de ratificar os principios de Cabral, cambiou o seu nome a Partido Africano para a Independencia de Cabo Verde (PAICV), separándose organicamente do partido de Guinea. As relacións de ambos os gobernos foron tensas, ata que a mediación, en 1982, de Angola e Mozambique, logrou que o presidente mozambicano Samora Machel, reunise en Maputo a Pereira (reelecto en 1981), e a Vieira. Na Conferencia de ex Colonias Portuguesas en África (1982), realizada en Cabo Verde (cidade de Praia), Vieira participou xunto aos seus colegas de Angola, Mozambique, Cabo Verde e São Tomé: as relacións diplomáticas foron normalizadas, aínda que o partido non se reunificou e os plans de unión foron arquivados.

En 1984, a seca reduciu as colleitas 25% respecto de cinco anos antes, o déficit da balanza comercial foi de 70 millóns de dólares e a débeda externa situouse en 98 millóns de dólares: o sistema de distribución de alimentos e a eficiente xestión estatal evitaron que o país caese na fame negra. Pobre en recursos naturais, con só o 10% da terra cultivable, Cabo Verde é altamente dependente da comida importada, introducida sobre todo baixo forma de axuda humanitaria: a escaseza obrigou ao país a depender da axuda estranxeira, complicando os proxectos do «primeiro Plan de Desenvolvemento». En 1986, o «Segundo Plan de Desenvolvemento» deu prioridade ao sector privado da economía, (sobre todo ao informal), e combateuse a desertificación: a meta foi recuperar ata 1990 máis de cinco mil hectáreas de terra e pór a funcionar un sistema único de administración e distribución da reserva de auga do país. Na primeira etapa, construíronse máis de 15 mil diques de contención de augas pluviais e se forestaron 23.101 hectáreas. A pesar da seca, aumentou a produtividade agropecuaria, que abasteceu case totalmente de carne e hortalizas á poboación, sen recorrer á importación.

En 1991, Antonio Mascarenhas Monteiro (quen presidiu por unha década a Corte Suprema de Xustiza), foi electo presidente, nas primeiras eleccións libres e multipartidarias do país: iniciouse a transición a unha economía de mercado, privatizando empresas de seguros, pesca e bancos, segundo as esixencias dos organismos internacionais. A axuda externa era o 46% do PBI, un 15 % máis proviña das remesas de diñeiro dos 700.000 caboverdianos residentes no exterior. O goberno do MPD (centrista), enfrontou un desemprego do 25 % e anunciou a reestrutura do Estado. En 1993, comezou a redución á metade de 12 mil funcionarios públicos, á vez que liberou gradualmente os prezos. O orzamento de 1994, a pesar de recortar o gasto público, aumentou o investimento público (en transporte, telecomunicacións e desenvolvemento rural): de 80 millóns de dólares en 1993 a 138 millóns en 1994.

En 1995, o primeiro ministro Carlos Veiga fixo cambios para favorecer a transición á economía de mercado e fusionou os ministerios de Finanzas, Coordinación Económica e Turismo, Industria e Comercio nun só: Ministerio de Coordinación Económica. O Banco Africano de Desenvolvemento prestou, en 1997, 4,9 millóns de dólares para reconstruír estradas. Cabo Verde tamén recibiu apoio económico da China e creou unha asociación con Angola para investir en saúde e benestar social.

Informes de brutalidade policíaca cos detidos repetíronse entre 1998 e 1999: os presos excedían a capacidade dos cárceres, carentes das instalacións mínimas razoables. A autocensura dos medios era moi común.

As eleccións presidenciais de 2001 deberon repetirse polas acusacións de fraude e a escasa marxe final (50,05 % contra 49,95 %). O resultado final foi decidido pola Suprema Corte, logo de apelacións cursadas por irregularidades na votación: Pires, do PAICV, foi declarado gañador por 17 votos, sucedendo a Monteiro e converténdose no terceiro mandatario desde a independencia. José Maria Pereira Neves foi electo primeiro ministro.

Pires intensificou esforzos para descentralizar e privatizar o sector estatal e asinou, en 2002, un acordo de cooperación con Francia por 610 millóns de euros, que axudaría a ese propósito.

Logo das privatizacións, o custo dos servizos básicos aumentou e o acceso á auga potable nos arredores da capital resultaba difícil. O goberno pretendía que en cinco anos todas as escolas tivesen acceso polo menos a unha computadora e o premier Neves anunciou a posta en marcha do plan de desenvolvemento Operación Esperanza. «A miña investidura existe para dar garantía ao futuro dos nenos de Cabo Verde», salientou.

O ministro de finanzas, João Pinto Serra, prometeu nunha carta oficial dirixida ao Fondo Monetario Internacional (FMI) en setembro de 2004 que axilizaría as reformas estruturais na administración do seu goberno no que restaba do ano para así axilizar as privatizacións. As reformas estarían dirixidas cara aos sectores de enerxía, auga, telecomunicacións, transporte, pesca e navegación.

En maio de 2005, o primeiro ministro Neves sinalou que o país podería intentar ingresar á Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN): O mes anterior, a OTAN elixira Cabo Verde para probar, por primeira vez en África, a súa Forza de Reacción. En xuño, o opositor Movemento para a Democracia chamou a debater «urxentemente» a relación especial entre Cabo Verde e a Unión Europea.

Nas eleccións parlamentarias de xaneiro de 2006, gañou novamente o PAICV e Pires resultou electo presidente.

O presidente Jorge Carlos Fonseca dirixiu o país desde as eleccións presidenciais de Cabo Verde de 2011 e foi reelixido nas eleccións de 2016. Foi apoiado polo Partido Movemento pola Democracia. MpD tamén gañou nas eleccións, recuperando a maioría parlamentaria despois de 15 anos de goberno do Partido Africano. pola Independencia de Cabo Verde (PAICV). En abril de 2021, o Movemento de centro dereita pola Democracia (MpD) do primeiro ministro Ulisses Correia e Silva gañou as eleccións.

O 26 de agosto de 2021, Cabo Verde converteuse no país número 150 en ratificar a Convención e Promoción da Diversidade das Expresións Culturais de 2005.

En outubro de 2021, o candidato da oposición e ex primeiro ministro, Jose Maria Neves do PAICV, gañou as eleccións presidenciais de Cabo Verde. O 9 de novembro de 2021, José María Neves foi investido como novo presidente de Cabo Verde.

Goberno e política

Véxase tamén: Presidentes de Cabo Verde.

O goberno baséase na Constitución de 1980. Hai eleccións para Presidente e Primeiro Ministro, cuxos mandatos prolongar por un período de 5 anos. Os representantes da asemblea xeral tamén son elixidos por sufraxio directo, así como os xefes da Corte Suprema, aínda que estes últimos sono polo Presidente e o Primeiro Ministro.

Mapa Político

Organización político-administrativa

Cabo Verde está dividido en 22 concellos (concelhos) e subdividido en 32 parroquias (freguesias), baseándose nas parroquias relixiosas que existiron durante o período colonial:

Illas Barlavento

Illa	Concello	Censo 2010	Censo 2021	Parroquia
Santo Antão	Ribeira Grande	18,890	15,022	Nossa Senhora do Rosário
				Nossa Senhora do Livramento
				Santo Crucifixo
				São Pedro Apóstolo
	Paúl	6,997	5,696	Santo António das Pombas
	Porto Novo	18,028	15,014	São João Baptista
				Santo André
São Vicente	São Vicente	76,107	74,016	Nossa Senhora da Luz
Santa Luzia
São Nicolau	Ribeira Brava	7,580	6,978	Nossa Senhora da Lapa
				Nossa Senhora do Rosário
	Tarrafal de São Nicolau	5,237	5,261	São Francisco
Sal	Sal	25,765	33,347	Nossa Senhora das Dores
Boa Vista	Boa Vista	9,162	12,613	Santa Isabel
				São João Baptista

Illas Sotavento

Illa	Concello	Censo 2010	Censo 2021	Parroquia
Maio	Maio	6,952	6,298	Nossa Senhora da Luz
Santiago	Praia	131,602	142,009	Nossa Senhora da Graça
	São Domingos	13,808	13,958	Nossa Senhora da Luz
				São Nicolau Tolentino
	Santa Catarina	43,297	37,472	Santa Catarina
	São Salvador do Mundo	8,677	7,452	São Salvador do Mundo
	Santa Cruz	26,609	25,004	Santiago Maior
	São Lourenço dos Órgãos	7,388	6,317	São Lourenço dos Órgãos
	Ribeira Grande de Santiago	8,325	7,632	Santíssimo Nome de Jesus
				São João Baptista
	São Miguel	15,648	12,906	São Miguel Arcanjo
	Tarrafal	18,565	16,620	Santo Amaro Abade
Fogo	São Filipe	22,228	20,732	São Lourenço
				Nossa Senhora da Conceição
	Santa Catarina do Fogo	5,299	4,725	Santa Catarina do Fogo
	Mosteiros	9,524	8,062	Nossa Senhora da Ajuda
Brava	Brava	5,995	5,863	São João Baptista
				Nossa Senhora do Monte

Clima

Condicións climáticas	Temperatura		Precipitacións
xaneiro	75F	24C	5.3mm
febreiro	75F	24C	3.8mm
marzo	77F	25C	1.3mm
abril	77F	25C	0.0mm
maio	78F	25C	0.0mm
xuño	79F	26C	0.0mm
xullo	81F	27C	0.8mm
agosto	84F	29C	14.1mm
setembro	85F	29C	33.6mm
outubro	83F	29C	6.5mm
novembro	81F	27C	2.5mm
decembro	77F	25C	1.6mm

Cabo Verde é o país coas temperaturas máis baixas de todo o continente africano, cunha temperatura media de 20 °C.

• Cape Verde Live Weather Guide Arquivado 9/11/2006, en Wayback Machine.

Economía

Artigo principal: Economía de Cabo Verde.

A súa posición é moi apta para o comercio, aínda que o país sofre a falta de recursos e a súa economía vese prexudicada polas abundantes inundacións e secas que padeceu. A agricultura só é viable en catro illas durante todo o ano. A maior parte do PIB provén da industria e do sector servizos, especialmente o turismo. Hai moitos caboverdianos repartidos por todo o mundo que coas súas remesas de divisas axudan a mellorar a economía do país.

Demografía de Cabo Verde

Demografía

Artigo principal: Demografía de Cabo Verde.

O censo oficial rexistrou que Cabo Verde tiña unha poboación de 512.096 habitantes en 2013. Unha gran proporción (236.000) dos caboverdianos viven na illa principal, Santiago. O idioma oficial é o portugués. A esperanza de vida é de 71 anos. A media de fillos por muller é de 3.28. O 76.6% da poboación esta alfabetizada.

Un estudo xenético revelou que a ascendencia da poboación de Cabo Verde é predominantemente europea e africana occidental; a porcentaxe é dun 57% africano e un 43% europeo.

Cultura

Artigo principal: Cultura de Cabo Verde.

Vista parcial da baía de Porto Grande co Monte Cara ao fondo.

A cultura é unha mestura de elementos europeos e africanos. É coñecida pola súa diversidade de músicas que reflicten as distintas orixes da poboación. O país posúe xéneros musicais propios como a morna. Cesária Évora é a cantante caboverdiana máis coñecida internacionalmente. Suzanna Lubrano é a cantante Zouk máis coñecida.

Baltasar Lopes da Silva é un dos escritores máis relevantes da súa historia, sendo a súa novela Chiquinho unha das obras capitais da literatura caboverdiano.

No país, o termo Crioulo úsase para referirse tanto aos residentes, á cultura típica do país e á lingua.

Fauna e flora

Segundo Arechavaleta et al. Arechavaleta, M., Zurita, N., Marrero, M. C. Martín, J. L. (eds.), 2005. Lista preliminar de especies silvestres de Cabo Verde (fungos, plantas e animais terrestres). Consellería de Medio Ambiente e Ordenación Territorial, Goberno das Canarias, 155 pp. coñécense 3.251 especies no arquipélago, das cales 540 (16,6%) son endémicas e 240 delas son exclusivas dunha das illas. Doutra banda, describíronse 21 xéneros endémicos de Cabo Verde, 1 de fanerógamas, 1 de liques e 19 de artrópodos; destes 10 xéneros son exclusivos dalgunha das illas, en todos os casos artrópodos.

Véxase tamén

Outros artigos

• Selva seca de Cabo Verde
• Crioulo caboverdiano

Ligazóns externas

• "CIA Factbook" Arquivado 24 de xuño de 2016 en Wayback Machine.