Branca II de Navarra

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Branca de Navarra.

Branca de Trastámara e de Évreux, nada en Olite (Reino de Navarra), o 9 de xuño de 1424 e finada en Orthez (Bearne, Aquitania) o 2 de decembro de 1464, foi infanta de Aragón e de Navarra, infanta de Castela polo seu matrimonio co infante Henrique de Castela e, finalmente, raíña titular de Navarra como Branca II (1461-1464).

Branca II de Navarra

Biografía
Nacemento	9 de xuño de 1424 (Gregoriano) Olite, España
Morte	2 de decembro de 1464 (Gregoriano) (40 anos) Orthez, Francia
Causa da morte	veleno
Lugar de sepultura	Catedral de Nosa Señora da Asunción de Lescar
Rei de Navarra
1461 – 1464
Actividade
Ocupación	política
Outro
Título	Infanta de Aragón Infanta de Navarra Rei de Navarra
Familia	Casa de Trastámara
Cónxuxe	Henrique IV de Castela
Pais	Xoán II de Aragón   e Branca I de Navarra
Irmáns	Lionor I de Navarra Xoana de Aragón e Enríquez Fernando II de Aragón Carlos de Viana Afonso de Aragón e Escobar Martiño de Aragón

La reina Blanca II de Navarra. Cadro de José Moreno Carbonero (1860–1942). Museo do Prado (depositado na USC).

Foi o terceiro descendente e segunda filla da entón infanta herdeira Branca de Navarra e do seu segundo esposo, o infante Xoán de Aragón, duque de Peñafiel.

A súa irmá máis vella, Xoana, morreu o 22 de agosto de 1425, e o seu avó, o rei Carlos III de Navarra, o Nobre, uns días máis tarde, o 8 de setembro, o que converte a súa nai en raíña Branca I de Navarra e o seu pai en rei Xoán II (que tamén foi rei de Aragón e de Sicilia).

Traxectoria

Branca era a filla terceira do infante de Castela e León e de Aragón, duque de Peñafiel e futuro rei de Navarra, da coroa de Aragón e de Sicilia, Xoán II, e da súa primeira esposa, a ex raíña consorte de Sicilia e futura raíña de Navarra, Branca.

A súa irmá máis vella, Xoana, morreu o 22 de agosto de 1425, e o seu avó, o rei Carlos III de Navarra, o Nobre, uns días máis tarde, o 8 de setembro, o que converte á súa nai en raíña Branca I de Navarra, e ao seu pai en rei Xoán II.

O 22 de novembro de 1436, asínase en Toledo a paz entre Navarra e Castela, tras cumprirse seis anos do establecemento das Treguas de Majano. Como consecuencia da mesma acórdase o matrimonio da infanta Branca, que tiña 12 anos, con Henrique, príncipe herdeiro de Castela, que tiña 11 anos, recuperando Navarra deste modo as vilas e castelos perdidos durante a guerra.

A raíña Branca I acompañou á súa filla a Castela para o seu matrimonio formal con Henrique de Castela, que tivo lugar na catedral de Valladolid o 15 ou o 16 de setembro de 1440, cando Branca tiña 16 anos e o príncipe cumprira os 15.

Unha vez en Castela, a soberana de Navarra aproveitou para realizar unha peregrinación ao santuario de Guadalupe, en Estremadura, pero tamén usou esta oportunidade para mediar nas constantes disputas do seu marido cos nobres casteláns; o que a leva a un constante movemento no reino castelán, onde acabaría falecendo en Santa María la Real de Nieva (Segovia) o 1 de abril de 1441. Foi sepultada na igrexa do Mosteiro desa localidade, en contra do desexo expresado no seu testamento de ser enterrada en Ujué (Navarra).

En 1451, dez anos despois da morte da raíña Branca I, comezou a Guerra civil de Navarra, cando a coroa do reino foi usurpada polo seu segundo esposo, o rei Xoán II de Aragón, pai de Branca e rei de Navarra jure uxoris (por matrimonio), quen se negou a cederlla ao seu lexítimo herdeiro, o seu fillo Carlos, príncipe de Viana e de Xirona. Durante esta guerra, que rematou en 1455, Branca vive en Castela un infeliz matrimonio, que será finalmente anulado por non consumación, o 2 de maio de 1453, aducindo o príncipe Henrique que unha "impotencia recíproca debida a influencias malignas" lle impediu intimar coa súa esposa.

Branca regresa a Navarra repudiada e sen os bens acordados nas capitulacións do seu matrimonio por ser este anulado, debendo seu pai Xoán II encargarse de sufragar as súas necesidades, feito que o incomodaba, pois o rei sentía unha grande aversión tanto por ela como polo seu irmán máis vello Carlos de Viana; a súa irmá máis nova Lionor, condesa de Foix, tampouco lle tiña estima, e Xoana Enríquez, a súa madrasta, cuxa única preocupación era colocar ao seu fillo Fernando no trono de Navarra, fixo o posíbel por perdela.

Antes de morrer o seu irmán o príncipe Carlos de Viana, o 23 de setembro de 1461, redactou o seu testamento no que instituíu á súa irmá Branca como herdeira, ratificando así as cláusulas do testamento da súa nai Branca I de 17 de febreiro de 1439, no cal se estipulaba que a coroa debía pasar ao maior dos fillos vivos da parella.

Xoán II, que tiña a Branca prisioneira en Olite, propón á súa filla casar con Carlos, duque de Berry, irmán máis novo de Lois XI de Francia. En realidade, esta proposta de matrimonio foi un engano proxectado por Xoán II co fin de sacar de Navarra a Branca e afastala dos seus partidarios, os beaumonteses, que trataban de liberala. De todos os modos, Branca rexeitou a proposta do seu pai.

O rei Xoán II, furioso pola rebeldía da súa filla, reaccionou iradamente entregándoa á súa outra filla Lionor e ao su marido, o conde Gastón IV de Foix. No traxecto da viaxe que a conducía a Bearne, señorío dos seus peores inimigos, Branca realizou unha protesta escrita polo seu secuestro (Roncesvalles, 23 de abril de 1462), na que afirmaba que a levaban en contra da súa vontade, pedía o perdón divino para o seu pai e, ante a posibilidade de que a obrigaran a testar baixo os intereses de Xoánn II e os condes de Foix, pedía que calquera testamento realizado en favor da súa irmá Lionor como herdeira (o a súa descendencia) fora considerado inválido.

Uns días despois (30 de abril), en Saint-Jean-Pied-de-Port, e temendo que os que pretenden os seus dereitos lle quiten a vida, fai testamento designando como herdeiro ao seu exmarido e agora rei Henrique IV de Castela o Impotente (o que suporía a unión das coroas de Navarra e Castela).

Unha vez en Bearne, Branca foi encarcerada na Torre Moncada, en Orthez, onde morreu o 2 de decembro de 1464 baixo estrañas circunstancias. Algúns historiadores indican que foi asasinada por orde da súa irmá e, outros, baixo a man do seu propio pai. Foi sepultada no panteón da igrexa catedral de Lescar.

En contra do disposto lexitimamente por Branca, Xoán II seguiu como rei en Navarra até a súa morte (en 1479), e foi sucedido por Lionor (que á morte de Branca fora nomeada Lugartenente xeral de Navarra).

Antepasados de Branca II de Navarra

Medallóns no claustro plateresco do Mosteiro de Santa María de Huerta. Esquerda, Branca de Navarra. Dereita, Henrique IV de Castela.

16. Henrique II de Castela (= 14)

8. Xoán I de Castela

17. Xoana Manuel (= 15)

4. Fernando I de Aragón

18. Pedro IV de Aragón

9. Lionor de Aragón e de Sicilia

19. Lionor de Sicilia

2. Xoán II de Aragón

20. Afonso XI de Castela (= 28)

10. Sancho de Castela, 1º conde de Alburquerque

21. Lionor de Guzmán (= 29)

5. Lionor de Alburquerque

22. Pedro I de Portugal

11. Infanta Beatriz de Portugal

23. Inés de Castro

1. Branca II de Navarre

24. Filipe III de Navarra

12. Carlos II de Navarra

25. Xoán II de Navarra

6. Carlos III de Navarra

26. Xoán II de Francia

13. Xoana de Valois

27. Bona de Luxemburgo

3. Branca I de Navarra

28. Afonso XI de Castela (= 20)

14. Henrique II de Castela (= 16)

29. Lionor de Guzmán (= 21)

7. Lionor de Trastámara

30. Juan Manuel

15. Xoana Manuel (= 17)

31. Branca Núñez de Lara

Predecesor: Carlos IV de Navarra 1441 – 1461 con Xoán II 1441 - 1479

Branca II de Navarra Raíña de Navarra de jure 1441 - 1479

Sucesor: Lionor I 1464 – 1479 con Xoán II 1464 – 1479

Véxase tamén

Bibliografía

• Altamira, Rafael (2001): Historia de España y de la civilización española. 2 vols. Barcelona: Editorial Crítica. ISBN 978-84-8432-257-3.
• Bouyer, Christian (1992): Dictionnaire des Reines de France, París: Librairie Académique Perrin. ISBN 2-262-00789-6.
• Herreros Lopetegui, Susana (1993): Historia Ilustrada de Navarra. Pamplona: Diario de Navarra. ISBN 84-604-7413-5.
• Orpustan, Jean-Baptiste (2007): "La Basse-Navarre dans la guerre de Navarre (1512-1530)", récit historique, d’après Navarra, 1512-1530… de Pedro Esarte Muniain (2001). Pamplona-Iruña: Pamiela.
• Woodacre, Elena (2013): The Queens Regnant of Navarre: Succession, Politics, and Partnership, 1274-1512. Londres: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-33914-0.

Outros artigos

• Carlos de Viana
• Guerra civil de Navarra
• Guerra civil catalá

Ligazóns externas

• Blanca II de Navarra na Auñamendi Eusko Entziklopedia (en castelán).
• Blanca II de Navarra na Gran enciclopèdia catalana (en catalán).
• Infanta Doña Blanca of Navarre and Aragón, Princess of Viana, en Genealogics (en inglés).