Azucre-alcohol

Os azucres-alcohois (ou azucres-alcois), azucres alcohólicos, glicitois ou alditois son un tipo de poliois que constitúen unha clase de edulcorantes que comparten a característica química de exhibir o grupo funcional alcohol, -OH, repetidamente en todos os carbonos, e que derivan ou se preparan a partir de azucres. A súa fórmula xeral é HOCH₂(CHOH)_nCH₂OH. A diferenza dos azucres, que adoitan ser aneis, os azucres-alcohois non, aínda que poden ser deshidratdos dando lugar a éteres cíclicos.

Eritritol, un azucre-alcohol

Encóntranse en alimentos de maneira natural e obtéñense industrialmente por hidroxenación do amidón ou da sacarosa de maneira que os grupos aldehido ou cetona se reducen a grupo alcohol quedando soamente grupos alcohol na molécula (poliois).

Propiedades e usos

O seu poder edulcorante es xeralmente inferior ó da sacarosa. Presentan unha calor de disolución negativa maior que o da sacarosa polo que dan sensación de frescor na boca. Aínda que o seu poder enerxético coincide coa da sacarosa a súa baixa dixestibilidade fai que o poder calórico real sexa menor. Non provocan carie e modifican pouco os índices de glicosa e de insulina en sangue.

Consumidos en grandes cantidades, máis de 30-50 por día segundo o tipo, poden acosionar flatulencia e diarrea. Algúns dos azucres-poliois son monosacáridos hidroxenados, outros disacáridos hidroxenados. Tamén se empregan comercialmente mesturas de ambos os dous tipos. Os poliois de monosacáridos máis empregados son o sorbitol o manitol e o xilitol. Entre os de disacáridos o isomaltol, maltitol, lactitol. O xarope de glicosa hidroxenado presenta moléculas de glicosa hidroxenada con distinto grao de polimerización.

Dixestibilidade dos poliois

Os azucres-alcohois son escasamente dixeridos e pouco absorbidos no intestino delgado. A pequena cantidade que pasa ó sangue, excrétase pola ouriña sen modificar ou, no fígado, pode dar lugar a pequenas cantidades de glicosa ou frutosa, polo que apenas modifican o índice de glicemia. A parte non absorbida absorbe auga no intestino delgado e chega ó colon en disolución que pode provocar diarrea. Os poliois fermentados pola flora intestinal do intestino groso dan lugar a gases que ocasionan flatulencias.

Se a inxestión de azucres-alcohois ten lugar en doses pequenas e progresivamente maiores dá lugar a unha adaptación da flora intestinal ós mesmos, co que diminúen os problemas causados pola flatulencia e a diarrea, ó tempo que aumenta a absorción dos mesmos e a súa achega calórica. Este feito é unha das causas de que non atopemos valores fiables para o poder calórico dos mesmos. O uso que se fai de azucres-alcohois en moitos alimentos pode facer que a cantidade total consumida dos mesmos rebase a cantidade tolerada polo organismo.

Dado que as diarreas poden ser moi perigosas nos nenos, xa que o seu pequeno tamaño corporal e constitución fainos moi sensibles á perda de líquidos, está contraindicado o seu consumo por nenos, especialmente se son menores de 3 anos. Os trastornos gastrointestinais que poden ocasionar en outras persoas, se son consumidos en exceso, non acostuman revestir gravidade.

Azucres-alcohois comúns

• Glicerol (3 carbonos)
• Eritritol (4 carbonos)
• Treitol (4 carbonos)
• Arabitol (5 carbonos)
• Xilitol (5 carbonos)
• Ribitol (5 carbonos)
• Manitol (6 carbonos)
• Sorbitol (6 carbonos)
• Galactitol (6 carbonos)
• Fucitol (6 carbonos)
• Iditol (6 carbonos)
• Inositol (6-carbonos; un azucre-alcohol cíclico)
• Volemitol (7 carbonos)
• Isomalt (12 carbonos)
• Maltitol (12 carbonos)
• Lactitol (12 carbonos)
• Maltotriitol (18 carbonos)
• Maltotetraitol (24 carbonos)
• Poliglicitol

Tanto os disacáridos coma os monosacáridos poden formar azucres-alcohois, pero os azucres alcohois derivados de disacáridos (por exempo, o maltitol e lactitol) non están enteiramente hidroxenados porque só está dispoñible un grupo aldehido para a redución.