nl.html

<!--
THE WISDOM AND/OR MADNESS OF CROWDS
by Nicky Case | apr 2018
- - - - - - - - - - -
FAN TRANSLATION GUIDE:
https://github.com/ncase/crowds#how-to-translate-this-thing
Hello fan-translaters! Thank you so, so much for your help.
I hope you know what you've gotten yourself into.
There's about 3600  WORDS to translate, including
the Bonus Boxes and References.
To make things easier (or less painful, anyway) I've marked
what needs to be translated and how with big "TRANSLATE" comments.
Ctrl F for "TRANSLATE" in uppercase to see what needs to be translated!
BUT BEFORE YOU TRANSLATE ANYTHING, DO THIS:
1) Look up the two-letter code of the language you're translating to:
   https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ISO_639-1_codes
2) *COPY* index.html, and name the copy [two-letter-code].html
   For example: de.html, ar.html, zh.html, etc...
3) Translate *THAT* page. Do NOT modify the original index.html!
And once you're done, go to "translations.txt", and follow the
instructions there to let this game "know" your translation exists.
Good luck, and thanks again!
<3,
~ Nicky Case
-->

<!DOCTYPE html>
<html lang="nl">
<head>

	<!-- Meta Info -->
	<title>De Wijsheid en/of Waanzin van Groepen</title> <!-- <title>(TRANSLATE this part only)</title> -->
	<meta name="description" content="een interactieve gids voor sociale netwerken"/> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta content="text/html;charset=utf-8" http-equiv="Content-Type">
	<meta content="utf-8" http-equiv="encoding">
	<meta charset="utf-8">
	<link rel="icon" type="image/png" href="favicon.png">

	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/"           hreflang="en">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/cs.html"    hreflang="cs">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/de.html"    hreflang="de">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/es.html"    hreflang="es-ES">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/fr.html"    hreflang="fr">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/it.html"    hreflang="it">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/ja.html"    hreflang="ja">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/pt.html"    hreflang="pt">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/ru.html"    hreflang="ru">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/uk.html"    hreflang="uk">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/vi.html"    hreflang="vi">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/zh-CN.html" hreflang="zh-CN">
	<link rel="alternate" href="http://ncase.me/crowds/zh-TW.html" hreflang="zh-TW">

	<!-- Sharing -->
	<meta itemprop="name" content="De Wijsheid en/of Waanzin van Groepen"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta itemprop="description" content="een interactieve gids voor sociale netwerken"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta itemprop="image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">

	<meta name="twitter:title" content="De Wijsheid en/of Waanzin van Groepen"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta name="twitter:description" content="een interactieve gids voor sociale netwerken"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta name="twitter:card" content="summary_large_image">
	<meta name="twitter:site" content="@ncasenmare">
	<meta name="twitter:creator" content="@ncasenmare">
	<meta name="twitter:image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">

	<meta property="og:title" content="De Wijsheid en/of Waanzin van Groepen"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta property="og:description" content="een interactieve gids voor sociale netwerken"> <!-- content="(TRANSLATE this part only)" -->
	<meta property="og:type" content="website">
	<meta property="og:url" content="http://ncase.me/crowds/">
	<meta property="og:image" content="http://ncase.me/crowds/social/thumb.png">

	<!-- Styles -->
	<link rel="stylesheet" type="text/css" href="css/index.css?v=7">

</head>
<body>

	<!-- THE SLIDESHOW -->
	<div id="container">

		<!-- Simulation(s) in background -->
		<div id="simulations_container">
			<div id="simulations"></div>
		</div>

		<!-- Slideshow: words & buttons -->
		<div id="slideshow_container">
			<div id="slideshow"></div>
		</div>

		<!-- Scratch Transition -->
		<canvas id="scratch" width="711" height="400"></canvas>

		<!-- Skip -->
		<div id="skip">overslaan &gt;</div> <!-- TRANSLATE -->

		<!-- Modal -->
		<div id="modal_container">
			<div id="modal_bg"></div>
			<div id="modal">
				<div id="modal_close">?</div>
				<div id="modal_content_container">
					<div id="modal_content"></div>
				</div>
			</div>
		</div>

	</div>
	
	<!-- Navigation: Audio, Contents, Share, Translations -->
	<div id="navigation_container">
		<div id="sound" mute="no">
			<div id="sound_icon"></div>
			<span id="sound_on">AAN</span> <!-- TRANSLATE -->
			<span id="sound_off">UIT</span> <!-- TRANSLATE -->
		</div>
		<div id="sharing">
			<a id="fb" target="_blank" href="TODO"></a>
			<a id="tw" target="_blank" href="TODO"></a>
			<a id="em" target="_blank" href="TODO"></a>
			<span id="share_title">
			De Wijsheid en/of Waanzin van Groepen <!-- TRANSLATE -->
			</span>
			<span id="share_desc">
			<!-- TRANSLATOR: keep this on ONE LINE or the social sharing will break! -->
			Waarom gedragen groepen mensen zich slim, dom, vriendelijk of gemeen? Een interactieve gids voor sociale netwerken: <!-- TRANSLATE -->
			</span>
		</div>
		<div id="navigation">

			<!-- The chapters -->
			<!-- TRANSLATE all the Chapter names! -->
			<div chapter="Introduction">
				<span>0</span>
				<span>0. Introductie</span>
			</div>
			<div chapter="Networks">
				<span>1</span>
				<span>1. Verbindingen</span>
			</div>
			<div chapter="Simple">
				<span>2</span>
				<span>2. Infecties</span>
			</div>
			<div chapter="Complex">
				<span>3</span>
				<span>3. Complexe Infecties</span>
			</div>
			<div chapter="BB">
				<span>4</span>
				<span>4. Verbinden &amp; Overbruggen</span> <!-- note: &amp; is html for the "and" sign -->
			</div>
			<div chapter="SmallWorld">
				<span>5</span>
				<span>5. Het is een kleine wereld</span>
			</div>
			<div chapter="Conclusion">
				<span>6</span>
				<span>6. Dus...</span>
			</div>
			<div chapter="Credits">
				<span>7</span>
				<span>7. Met dank aan</span>
			</div>
			<div chapter="Sandbox">
				<span>?</span>
				<span>? Experimentele Modus! ?</span>
			</div>

			<!-- A divider -->
			<span class="nav_divider"></span>
			
			<!-- Bonus Notes & References -->
			<div modal="bonus">
				<span>?</span>
				<span>Extra Boxen!</span> <!-- TRANSLATE -->
			</div>
			<div modal="references">
				<span style="margin-top: 7px; font-size: 35px;">*</span>
				<span>Links &amp; Referenties</span> <!-- TRANSLATE -->
			</div>
			<div modal="translations">
			<span style="margin-top:5px; position:relative;"><span style="
				    position: absolute;
				    top: -8px;
				    left: 6px;
				">A</span><span style="
				    position: absolute;
				    font-size: 16px;
				    top: -1px;
				    left: 16px;
				">?</span></span>
				<span>Vertalingen</span> <!-- TRANSLATE -->
			</div>

			<!-- The hover bubble -->
			<span id="nav_bubble"></span>
			
		</div>
		<div id="translations"></div>
		<div id="social"></div>
	</div>
	
	<!-- The Pencil -->
	<div id="pencil_container">
		<canvas id="pencil"></canvas>
	</div>

	<!-- Preloader -->
	<div id="pre_preloader">
		<div>aan het laden...</div> <!-- TRANSLATE -->
	</div>

</body>
</html>

<!-- - - - - -->
<!-- SCRIPTS -->
<!-- - - - - -->

<script src="js/lib/helpers.js"></script>
<script src="js/lib/inobounce.js"></script>
<script src="js/lib/minpubsub.src.js"></script>
<script src="js/lib/howler.min.js"></script>
<script src="js/lib/Key.js"></script>
<script src="js/lib/Mouse.js"></script>
<script src="js/lib/Sprite.js"></script>

<script src="js/slideshow/Slideshow.js"></script>
<script src="js/slideshow/Pencil.js"></script>
<script src="js/slideshow/Boxes.js"></script>
<script src="js/slideshow/Scratch.js"></script>
<script src="js/slideshow/Navigation.js"></script>
<script src="js/slideshow/SimUI.js"></script>
<script src="js/slideshow/SandboxUI.js"></script>
<script src="js/slideshow/Modal.js?v=5"></script>
<script src="js/slideshow/Preloader.js"></script>
<script src="js/slideshow/Translations.js?v=5"></script>

<script src="js/sim/Peep.js?v=2"></script>
<script src="js/sim/Connection.js"></script>
<script src="js/sim/ConnectorCutter.js"></script>
<script src="js/sim/Simulations.js"></script>

<script src="js/chapters/A_Preloader.js"></script>
<script src="js/chapters/B_Introduction.js"></script>
<script src="js/chapters/C_Networks.js"></script>
<script src="js/chapters/D_Simple_Contagion.js"></script>
<script src="js/chapters/E_Complex_Contagion.js"></script>
<script src="js/chapters/F_Bonding_And_Bridging.js"></script>
<script src="js/chapters/G_Small_World.js"></script>
<script src="js/chapters/H_Conclusion.js"></script>
<script src="js/chapters/I_Credits.js"></script>
<script src="js/chapters/J_Sandbox.js?v=2"></script>

<script src="js/main.js"></script>


<!-- - - - - - - - - - - - -->
<!-- THE SLIDESHOW'S WORDS -->
<!-- - - - - - - - - - - - -->

<!-- 
This is the bulk of what you need to TRANSLATE!
Translate just the text that's within the <tag></tags>
If you're using a code editor (like Sublime Text https://www.sublimetext.com/),
it should automatically highlight what the text is (usually in white).
-->

<span style="display:none">

<!-- Preloader -->

<words id="preloader_title">

	<div style="font-size: 30px;">
		<span>de</span>
		<br>
		<span style="font-size: 60px;letter-spacing: 4px;">WIJSHEID</span>
		<span style="position:relative;top: -10px;">en/of</span>
		<span style="font-size: 60px;">WAANZIN</span>
		<br>
		<span style="position: relative;top: -11px;">van</span>
		<br>
		<span style="font-size: 100px;line-height: 80px;position: relative;top: -15px; display:block;">GROEPEN</span>
	</div>

	<div style="color:#999;font-size: 18px;">
		<!-- TRANSLATE note: comment out the line below... -->
		<!-- speeltijd: 30 min ï gemaakt door nicky case, april 2018 -->
		<!-- ...and UN-comment   TRANSLATE this line! -->
		gemaakt door nicky case & vertaald door Sjanne van der Stappen met hulp van Esra de Groot 
	</div>

</words>

<words id="preloader_button">
	<next></next>
</words>

<words id="preloader_loading">
	aan het laden...
</words>

<words id="preloader_play">
	laten we beginnen! <div class="rarr"></div> 
</words>

<!-- Introduction -->
<!--
TRANSLATE note: to make the text stay in a circle, I added lots of <br> breaks.
You may have to re-arrange the <br>'s in order to do your translation.
It shouldn't look too bad if they're slightly off, though!
Also, <b></b> bolds a word/phrase, and <i></i> italicizes a word/phrase.
-->

<words id="intro">

	<br><br>

	Sir Isaac Newton was er vrij zeker van dat hij
	<br>
	een knappe kop was. Nadat hij de wiskunde en een zwaartekrachttheorie
	<br>
	had uitgevonden, zou hij toch slim genoeg moeten zijn
	<br>
	om geld te investeren? Hoe dan ook, om een lang verhaal
	<br>
	kort te maken, verloor hij $4.600.000 (huidige dollarwaarde) in de 
	<br>
	nationale speculatie gekte genaamd de South Sea Bubble van 1720.

	<br><br>

	Zoals Dhr. Newton later zei: <i>"Ik kan de beweging van hemel-
	<br>
	lichamen berekenen, maar niet de waanzin van mensen."</i>

	<next>tja, jammer voor hem <div class="rarr"></div> </next>

</words>

<words id="intro_2">

	<div style="height:0.5em"></div>

	Dat is natuurlijk niet de enige
	<br>
	tijd waarin markten, instellingen of hele
	<br>
	democratieÎn doorsloegen &mdash; de <i>waanzin</i> van 
	<br>
	groepen. En toch, juist wanneer je de hoop in de mensheid
	<br>
	verliest, zie je inwoners samenwerken om elkaar te redden bij
	<br>
	wervelstormen, gemeenschappen oplossingen creÎren voor problemen,
	<br>
	mensen vechten voor een betere wereld &mdash; de <i>wijsheid</i> van groepen!

	<div style="height:0.9em"></div>

	<b>Maar <i>waarom</i> veranderen sommige groepen in waanzin, of wijsheid?</b>
	<br>
	Geen theorie kan alles verklaren, maar ik denk dat een nieuw
	<br>
	onderzoeksgebied, de <b>wetenschap van netwerken</b>, ons kan leiden! 
	<br>
	Het kernidee is: om groepen te begrijpen, moeten we niet naar
	<br>
	<i>losse individuen</i> kijken, maar naar...

	<next>...hun <i>verbindingen.</i> <div class="rarr"></div> </next>

</words>

<!-- Networks -->

<words id="networks_tutorial_start">
	<b>Laten we een netwerk tekenen!</b>
	Elke verbinding staat voor een vriendschap tussen twee mensen:
</words>

<words id="networks_tutorial_connect">
	teken om te verbinden
</words>

<words id="networks_tutorial_disconnect">
	doorkras om&nbsp;&nbsp;&nbsp;te verbreken
</words>

<words id="networks_tutorial_end">

	als je klaar bent met krabbelen en tekenen, 
	<next wiggle>klik hier om verder te gaan <div class="rarr"></div> </next>

</words>

<words id="networks_threshold">

	Nu worden sociale verbindingen voor meer gebruikt dan alleen het maken van mooie tekeningen.
	Mensen <i>kijken naar</i> hun sociale verbindingen om hun wereld te begrijpen.
	Bijvoorbeeld, mensen kijken naar hun leeftijdsgenoten om uit te zoeken
	<b>welk % van hun vrienden (exclusief zijzelf)</b> 
	erg veel alcohol drinkt. <icon name="yellow"></icon>

</words>

<words id="networks_threshold_instruction">
	<b>Teken/verwijder verbindingen, en kijk wat er gebeurt! <div class="rarr"></div> </b>
</words>

<words id="networks_threshold_end">
	<next>cool, ik snap het</next>
</words>

<words id="networks_pre_puzzle">
	Desalniettemin kan een netwerk mensen <i>foppen</i>.
	Precies zoals de aarde plat lijkt omdat we erop staan,
	kunnen mensen onjuiste ideeÎn over de maatschappij krijgen omdat ze er <i>midden in</i> zitten.
</words>

<words id="optional_reading">
	<div style="position:absolute; top:5px;">
		<i>optionele</i> extra aantekeningen! &uarr;
	</div>
	<div style="position:absolute; left:216px; top:10px;">
		&darr; links en referenties
	</div>
</words>

<words id="networks_pre_puzzle_2">
	
	<bon id="books"></bon>

	<br>

	Een onderzoek<ref id="drunk"></ref> uit 1991 liet bijvoorbeeld zien dat
	"vrijwel alle [universiteits]studenten aangaven dat hun vrienden meer dronken dan zij deden."
	Maar dat lijkt onmogelijk!
	Hoe kan dat nou?
	Nou, je gaat het antwoord zodadelijk zelf uitvinden, door het tekenen van een netwerk.
	Het is tijd om...
	
	<next>IEDEREEN TE FOPPEN <div class="rarr"></div> </next>

</words>

<words id="networks_puzzle">

	<b style="font-size:2em">PUZZEL TIJD!</b>
	<br>
	Fop <i>iedereen</i> zodat ze denken dat 
	de meerderheid van hun vrienden (50% of meer, de drempelwaarde) meer drinken dan zij <icon name="yellow"></icon>
	(terwijl de stevige drinkers in de minderheid zijn!)

</words>
<words id="networks_puzzle_metric">
	<b>GEFOPT:</b>
</words>
<words id="networks_puzzle_metric_2">
	van de 9 mensen
</words>
<words id="networks_puzzle_end">
	Gefeliciteerd! Je hebt een groep studenten laten geloven
	in de aanwezigheid van een ongelofelijk ongezonde sociale norm! Goed bezig! 
	<next wiggle>...uh. bedankt?</next>
</words>

<words id="networks_post_puzzle">

	Wat je zojuist gemaakt hebt wordt De Illusie van de Meerderheid genoemd<ref id="majority"></ref>,
	wat ook verklaart waarom mensen denken dat hun politieke voorkeur een consensus is, 
	of waarom extremisme gebruikelijker lijkt dan het eigenlijk is.
	<i>Waanzin.</i>

	<bon id="connections"></bon>

	Maar mensen <i>observeren</i> niet alleen passief ideeÎn en gedrag van anderen,
	ze <i>doen</i> ze actief <i>na</i>.
	Laten we daarom gaan kijken naar iets dat netwerk onderzoekers noemen...

	<next>ìInfecties!î <div class="rarr"></div> </next>


</words>

<!-- Simple Contagions -->

<words id="simple_simple">
	<i>Laten we voor nu het "drempelwaarde" ding parkeren.</i>
	Hieronder hebben we een persoon <icon name="red"></icon> met informatie.
	<i>Incorrecte</i> informatie. "Nepnieuws", zoals de coole mensen het noemen.
	En deze persoon verspreidt elke dag de roddel onder zijn vrienden, zoals een virus.
	En zij vertellen het aan <i>hun</i> vrienden. Ga zo maar door.
	<br>
	<b>
	Start de simulatie! <div class="darr"></div>
	(p.s: je kunt niet tekenen <i>tijdens</i> dat de simulatie bezig is)
	</b>
</words>

<words id="simple_simple_2">
	Opmerking: ondanks de negatieve benaming, kunnen "infecties" goed of slecht zijn (of neutraal of ambigu). 
	Er is sterk statistisch bewijs<ref id="contagion"></ref> dat
	roken, gezondheid, geluk, stemvoorkeuren en niveaus van samenwerken
	allemaal "besmettelijk" zijn -
	en er is zelfs bewijs dat zelfmoord<ref id="suicides"></ref> en massale schietpartijen<ref id="shootings"></ref> dat ook zijn.
</words>

<words id="simple_simple_end">
	<next wiggle>nou dat is deprimerend <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<words id="simple_cascade">
	Dat is het inderdaad.
	Hoe dan ook, <b>TIJD OM TE PUZZELEN!</b>
	<br>
	Teken een netwerk &amp; start de simulatie,
	zodat <i>iedereen</i> besmet wordt met de "infectie".
	<br>
	(nieuwe regel: je kunt de <i>dikke</i> verbindingen niet doorkrassen)
</words>

<words id="simple_cascade_end">
	<next wiggle>fan-tas-tisch <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<words id="simple_post_cascade">
	Deze waanzin-verspreiding wordt een <b>"informatie cascade"</b> genoemd.
	Dhr. Newton viel voor zo'n cascade in 1720.
	FinanciÎle instituten in de hele wereld vielen voor zo'n cascade in 2008.<ref id="subprime"></ref>
	<br><br>
	Toch <i>is deze simulatie onjuist.</i>
	De meeste ideeÎn worden <i>niet</i> als virussen verspreid.
	Aan veel overtuigingen en gedrag moet je meer dan een keer "blootgesteld" worden 
	voordat je "geÔnfecteerd" bent.
	Dus hebben netwerk onderzoekers een nieuwe, betere manier bedacht 
	om te beschrijven hoe ideeÎn/gedrag zich verspreidt, en ze noemen het...
	<next wiggle>ì<i>Complexe</i> Infecties!î <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<!-- Complex Contagions -->

<words id="complex_complex">

	Laten we de "drempelwaardes" en het stevige-drinkersvoorbeeld <icon name="yellow"></icon> opnieuw bekijken! 
	Toen je het de eerste keer speelde, veranderden de personen hun gedrag niet.
	
	<br><br>

	Nu gaan we kijken wat er gebeurt als mensen beginnen met drinken 
	<i>zodra 50%  van hun vrienden dat doet!</i> 
	<b>Bedenk, voordat je de simulatie start, wat er <i>zou moeten</i> gebeuren.</b>

	<br><br>
	
	<b>Start nu de simulatie en zie wat er echt gebeurt! <div class="rarr"></div> </b>

</words>

<words id="complex_complex_2">
	<span style="line-height:1.3em; display:block;">
		
		Anders dan in de eerdere "nepnieuws" <icon name="red"></icon> infectie,
		verspreidt deze infectie <icon name="yellow"></icon> zich <i>niet</i> naar iedereen!
		De eerste paar mensen worden "geÔnfecteerd", want ondanks het feit dat ze slechts aan ÈÈn stevige drinker
		blootgesteld zijn, is die stevige drinker 50% van hun vrienden. (jup, ze zijn eenzaam)
		Daarentegen wordt de persoon aan het einde van de keten <i>niet</i> "geÔnfecteerd",
		want ondanks dat ze blootgesteld zijn aan een stevige drinker,
		gaan ze niet over de 50%  drempelwaarde.

		<div style="height:0.75em"></div>

		Het <i>relatieve</i> % "geÔnfecteerde" vrienden is van belang.
		
		<i>Dat</i> is het verschil tussen de <b>complexe infectie</b> theorie<ref id="complex"></ref>,
		en onze naÔeve het-verspreidt-als-een-virus <b>simpele infectie</b> theorie.
		(je kunt zeggen dat "simpele infecties" gewoon infecties zijn met een "meer dan 0%" drempelwaarde voor infectie)

		<div style="height:0.75em"></div>

		Infecties zijn echter niet persÈ slecht &mdash;
		dus genoeg over de <i>waanzin</i> van groepen, hoe zit het met de...
		<next>...<i>wijsheid</i> van groepen?</next>

	</span>
</words>

<words id="complex_complex_3">

	Hier hebben we een persoon <icon name="blue"></icon> die als vrijwilliger... Geen idee,
	mensen redt in wervelstormen, of bijles geeft aan kansarme kinderen in zijn lokale samenleving, of iets anders cools.
	Het punt is, dat het een "goede" complexe infectie is.
	Laten we deze keer echter zeggen dat de drempelwaarde maar 25% is &mdash;
	mensen willen wel vrijwilliger worden, maar alleen als 25% of meer van hun vrienden ook vrijwilliger is.
	Tja, welwillendheid heeft een beetje sociale aanmoediging nodig.

	<br><br>

	<b>&larr; "Infecteer" iederen met de goede voornemens!</b>

</words>

<words id="complex_complex_3_end">
	<span style="line-height:1.3em; display:block;">

		<b>OPMERKING:</b> Vrijwilliger zijn is maar <i>een</i> van vele complexe infecties!
		Andere zijn bijvoorbeeld: opkomst bij verkiezingen, leefstijl gewoontes, 
		je eigen overtuigingen uit te dagen,
		de tijd nemen om een probleem goed te begrijpen &mdash; alles
		waarvoor meer dan ÈÈn "blootstelling" nodig is.
		Complexe infecties zijn niet <i>persÈ</i> verstandig,
		maar verstandig zijn is een complexe infectie.

		<div style="height:0.75em"></div>

		(Wat is dan een voorbeeld van een <i>simpele</i> infectie in het dagelijks leven?
		Meestal kleine feitjes, zoals "een buidelrat heeft 13 tepels"<ref id="possum"></ref>)

		<bon id="contagions"></bon>

		Om <i>echt</i> de kracht en gekheid van complexe infecties te laten zien, gaan we opnieuw kijken naar...

		<next>...een eerdere puzzel <div class="rarr"></div> </next>

	</span>
</words>

<words id="complex_cascade">
	Herinner je dit nog? Deze keer, met een <i>complexe</i> infectie <icon name="blue"></icon>, wordt het iets moeilijker...
	<br>
	<b>Probeer iedereen te "infecteren" met complexe wijsheid! <div class="darr"></div></b>
</words>

<words id="complex_cascade_feel_free">
	(voel je vrij om op "start" te klikken en zoveel oplossingen te <i>proberen</i> als je wil)
</words>

<words id="complex_cascade_end">
	<next wiggle>COOL <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<words id="complex_post_cascade">
	Nou zou je kunnen denken dat je gewoon verbindingen moet blijven toevoegen om een infectie te verspreiden,
	"complexe" of "simpele", goede of slechte, wijze of gekke.
	Maar is dat wel zo? Laten we opnieuw kijken naar...
</words>
<words id="complex_post_cascade_end">
	<next wiggle>...een andere eerdere puzzel <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<words id="complex_prevent">
	Als je op "start" klikt, zal de complexe infectie <icon name="blue"></icon> naar iedereen verspreiden.
	Dat is geen verrassing.
	Maar laten we nu het <i>tegenovergestelde</i> doen van alles dat we eerder gedaan hebben:
	<b>teken een netwerk om te <i>voorkomen</i> dat de infectie zich naar iedereen verspreidt! <div class="darr"></div></b>
</words>

<words id="complex_prevent_2">
	Zie je dat?
	Terwijl meer verbindingen altijd zullen helpen om <i>simpele</i> ideeÎn te verspreiden,
	<b>kunnen meer verbindingen de verspreiding van <i>complexe</i> ideeÎn schaden!</b>
	(dit zet je aan het denken over het internet, he?)
	En dit is niet alleen een theoretisch probleem. Dit kan een zaak van leven...
</words>

<words id="complex_prevent_end">
	<next wiggle>...of dood zijn. <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<words id="complex_groupthink">
		
	De mensen bij NASA zijn knappe koppen.
	Ik bedoel maar, ze gebruikten Newtons theorieÎn om ons naar de maan te krijgen.
	Hoe dan ook, om een lang verhaal kort te maken, 
	lanceerden ze in 1986, <i>ondanks waarschuwingen van de technici</i>,
	de <i>Challenger</i>,
	die ontplofte en 7 mensen doodde.
	De directe oorzaak: 
	het was te koud die ochtend.

	<div style="height:0.9em"></div>

	De indirecte oorzaak: de managers negeerden de waarschuwingen van de technici.
	Waarom? Vanwege <b>groepsdenken</b><ref id="groupthink"></ref>.
	Wanneer een groep <i>te</i> hecht is, (zoals vaak het geval is in de top van bedrijven)
	worden ze resistent voor complexe ideeÎn die hun overtuigingen of ego uitdagen.
	
	<div style="height:0.9em"></div>

	Dus, dat is hoe bedrijven tot de waanzin van groepen kunnen worden gedreven.
	Maar hoe kunnen we <i>wijsheid</i> van groepen "maken"?
	In het kort, twee woorden:

	<next>Verbinden &amp; Overbruggen <div class="rarr"></div> </next>

</words>

<!-- Bonding & Bridging -->

<words id="bonding_1">
	&larr; Te weinig verbindingen, en een idee kan zich niet verspreiden.
	<br>
	Te veel verbindingen, en je krijgt groepsdenken. <div class="rarr"></div> 
</words>

<words id="bonding_2">
	<b>
	Teken een groep die precies goed is:
	net genoeg verbonden om een complex idee te verspreiden!
	<div class="darr"></div>
	</b>
</words>

<words id="bonding_end">
	Makkelijk!
	Het aantal verbindingen <i>binnen</i> een groep wordt <b>verbindend sociaal kapitaal<ref id="social_capital"></ref> genoemd.
	Maar hoe zit het met de verbindingen...
	<next wiggle>...<i>tussen</i> groepen?</next>
</words>

<words id="bridging_1">
	Zoals je misschien al geraden hebt, 
	wordt het aantal verbindingen <i>tussen</i> groepen 
	<b>overbruggend sociaal kapitaal</b> genoemd.
	Dit is belangrijk, omdat het groepen helpt om uit hun <i>bubbel</i> te ontsnappen.
	<br>
	<b>Bouw een brug, om iedereen te "infecteren" met complexe wijsheid:</b>
</words>

<words id="bridging_end">
	Net als bij verbinden is er een optimale manier voor overbruggen.<ref id="bridge"></ref>
	(extra uitdaging: probier een brug te tekenen die zo dik is dat de complexe infectie
	er <i>niet</i> doorheen kan!)
	Nu we weten hoe we verbindingen kunnen "maken" <i>binnen</i> en <i>tussen</i> groepen, kunnen we...
	<next wiggle>...BEIDE tegelijk doen!</next>
</words>

<words id="bb_1">

	<b style="font-size:2em">FINAL PUZZLE!</b>
	<br>
	Teken verbindingen binnen groepen (verbinden) en tussen groepen (overbruggen)
	om wijsheid over de hele menigte te verspreiden:
	
</words>
<words id="bb_2">

	Gefeliciteerd, je hebt zojuist een heel speciaal type netwerk getekend!
	Netwerken met de juiste combinatie van verbinden en overbruggen
	zijn enorm belangrijk, en ze heten...
	<next wiggle>ìKleine Wereld Netwerkenî <div class="rarr"></div> </next>

</words>
<words id="bb_small_world_1">

	<i>"Eenheid zonder uniformiteit". "Verscheidenheid zonder verdeling". "E Pluribus Unum: uit velen, ÈÈn".</i>
	<br>
	Hoe het ook verwoord wordt,
	mensen vanuit alle tijden en culturen komen vaak tot dezelfde wijsheid:
	<b>
	een gezonde samenleving heeft een optimaal aantal verbindingen <i>binnen</i>
	en overbruggingen <i>tussen</i> groepen nodig.
	</b>
	Dat is:

</words>
<words id="bb_small_world_2">
	Niet dit...
	<br>
	(want de ideeÎn kunnen zich niet verspreiden)
</words>
<words id="bb_small_world_3">
	ook niet dit...
	<br>
	(want dan krijg je groepsdenken)
</words>
<words id="bb_small_world_4">
	...maar <i>DIT:</i>
</words>
<words id="bb_small_world_5">
	
	Netwerk onderzoekers hebben nu wiskundige definities voor deze eeuwenoude wijsheid:
	het <b>kleine wereld netwerk</b><ref id="small_world"></ref>.
	Deze optimale combi van verbinden overbruggen beschrijft hoe
	onze neuronen verbonden zijn<ref id="swn_neurons"></ref>,
	voedt collectieve creativiteit<ref id="swn_creativity"></ref>
	en het oplossen van problemen<ref id="swn_social_physics"></ref>,
	en hielp zelfs president John F. Kennedy van de VS (ternauwernood) een kernoorlog te voorkomen!<ref id="swn_jfk"></ref>
	Dus ja, kleine werelden zijn van groot belang.

</words>
<words id="bb_small_world_end">
	<next>okÈ, laten we gaan afronden... <div class="rarr"></div> </next>
</words>

<!-- Sandbox -->

<words id="sandbox_caption">
	(psst... wil je een geheim weten?<ref id="sandbox"></ref>)
</words>

<words id="sandbox_contagion">
	Infectie:
</words>
<words id="sandbox_contagion_simple">
	simpel
</words>
<words id="sandbox_contagion_complex">
	complex
</words>
<words id="sandbox_color_chooser">
	De Kleur van de Infectie:
</words>
<words id="sandbox_tool_chooser">
	Selecteer gereedschap...
</words>

<words id="sandbox_tool_pencil">
	Teken Netwerk
</words>
<words id="sandbox_tool_add">
	Voeg Persoon toe
</words>
<words id="sandbox_tool_add_infected">
	Voeg "Besmet" toe
</words>
<words id="sandbox_tool_move">
	Verplaats Persoon
</words>
<words id="sandbox_tool_delete">
	Verwijder Persoon
</words>
<words id="sandbox_tool_clear">
	<b>VERWIJDER ALLES</b>
</words>

<words id="sandbox_shortcuts_label">
	(...of, gebruik de toetsenbord shortcuts!)
</words>

<words id="sandbox_shortcuts">
	[1]: Voeg Persoon toe &nbsp;&nbsp;&nbsp; [2]: Voeg "Besmet" toe
	<br>
	[Spatie]: Verplaats &nbsp;&nbsp;&nbsp; [Backspace]: Verwijder
</words>

<!-- Conclusion -->

<words id="conclusion_1">
	
	<div style="font-size: 30px;">
		CONCLUSIE: het draait allemaal om...
	</div>
	<div style="
		width: 100%;
	    position: absolute;
	    font-size: 88px;
	    top: 20px;
	    line-height: 100px; display:block;
	">
	    Infecties &amp; Verbindingen
	</div>

	<div style="
	    width: 710px;
	    position: absolute;
	    top: 125px;
	    left: 250px;
	">
		<b>Infecties:</b>
		Net zoals neuronen signalen in een brein doorsturen,
		sturen mensen opvattingen &amp; gedrag door naar een samenleving.
		We beÔnvloeden niet alleen onze vrienden, 
		maar ook vrienden van onze vrienden en zelfs vrienden van vrienden van onze vrienden!<ref id="three_degrees"></ref>
		("wees de verandering die je wil zien in de wereld" etc. etc.)
		Maar, zoals bij neuronen, draait het niet alleen om de signalen, maar ook om...
	</div>

	<div style="
	    width: 710px;
	    position: absolute;
	    top: 275px;
	    left: 250px;
	">
		<b>Verbindingen:</b>
		Met te weinig verbindingen kunnen complexe ideeÎn niet verspreiden.
		Met te <i>veel</i> verbindingen worden complexe ideeÎn verpletterd door groepsdenken.
		De truc is om een kleine wereld netwerk te bouwen, de optimale mix van
		verbinden en overbruggen: <i>e pluribus unum.</i>
	</div>

	<div style="
	    width: 350px;
	    position: absolute;
	    top: 410px;
	    left: 220px;
	    text-align: center;
	    color: #999;
	">
		(wil je je eigen simulaties maken? 
		Ga dan naar de Experimentele Modus, door hieronder op (?) te klikken!)
	</div>

	<div style="
	    width: 400px;
	    position: absolute;
	    top: 395px;
	    right: 0px;
	    text-align: right;
	">
		Maar hoe zit het met de vraag van het begin?
		Waarom veranderen sommige groepen in...
	</div>
	<div style="
	    width: 300px;
	    position: absolute;
	    top: 460px;
	    right: 0px;
	">
		<next>...wijsheid en/of waanzin?</next>
	</div>

</words>

<words id="conclusion_2">
	<span style="line-height:1.4em; display:block;">

		<div style="height:0.5em"></div>

		Van Newton tot NASA tot
		<br>
		netwerk onderzoek, we hebben veel besproken
		<br>
		vandaag. Om een lang verhaal kort te maken, de waanzin
		<br>
		van groepen komt niet door <i>individuele mensen</i>, maar door
		<br>
		hoe we gevangen zitten in het kleverige web van een netwerk.

		<div style="height:0.9em"></div>

		Dit <i>betekent NIET</i> dat we alle persoonlijke verantwoordelijkheid
		<br>
		moeten laten varen, aangezien we ook de <i>wevers</i> van het web zijn.
		<br>
		Dus, verbeter infecties: wees kritisch over ideeÎn die je vleien<ref id="flatter"></ref>, probeer
		<br>
		complexe ideeÎn te begrijpen. En verbeter verbindingen: verbind met 
		<br>
		gelijken, maar bouw ook bruggen over culturele/politieke scheidingen.

		<div style="height:0.9em"></div>

		We kunnen een wijs web weven. Zeker, het is moeilijker dan 
		<br>
		lijnen tekenen op een scherm...

		<next>...maar het is het zÛ waard.</next>

	</span>
</words>

<words id="conclusion_3">
	<i>
		"De grote triomfen en tragedies in de geschiedenis zijn veroorzaakt,
		niet door mensen die fundamenteel goed of fundamenteel slecht zijn,
		maar door mensen die fundamenteel mensen zijn."
	</i>
	<br>
	<span style="position:relative; top:5px">~</span> Neil Gaiman &amp; Terry Pratchett
	<div style="height:0.8em"></div>
	<next small>&lt;3</next>
</words>

<!-- Credits --> 

<words id="credits">

	<div style="text-align:center; color:#fff; letter-spacing: 1px; font-size: 24px; line-height: 27px;">
	
		<span style="color:#777; position:relative; top:5px;">
			gemaakt door</span>
		<div style="font-size: 3em; line-height: 1.0em;">
			NICKY CASE</div>
		<a target="_blank" href="http://ncase.me" style="text-decoration:none">
			speel mijn andere spellen</a> ∑
		<a target="_blank" href="https://twitter.com/ncasenmare" style="text-decoration:none">
			volg mijn twitter</a>
		
		<br><br>

		<span style="color:#777; position:relative; top:5px; display: inline-block; margin-top: 15px;">
			veel liefde en dank aan</span>
		<div style="font-size: 3em; line-height: 1.0em;">
			MIJN PATREON SUPPORTERS</div>
		<a target="_blank" href="https://www.patreon.com/ncase" style="text-decoration:none">
			help me om meer dingen zoals dit te maken! &lt;3</a>
		<br>
		<a onclick='publish("reference/show", ["supporters"]);'>
			zie mijn supporters</a> ∑
		<a onclick='publish("reference/show", ["playtesters"]);'>
			zie mijn speltesters</a>

		<br><br>

		<span style="display: inline-block; margin-top: 15px;">
			? muziek is
			<a target="_blank" href="http://freemusicarchive.org/music/Komiku/Tale_on_the_Late/" style="text-decoration:none">
				"Friends 2018" en "Friends 2068"</a>
			door Komiku
			<br>
			&lt;/&gt; <i>Groepen</i> is
			<a target="_blank" href="https://github.com/ncase/crowds" style="text-decoration:none">
				compleet open source</a>
		</span>

		<br>

		<bon id="further_reading"></bon>

	</div>

</words>

<!-- x. misc -->
<words id="WIN">
	WIN
</words>
<words id="sim_start">
	start simulatie
</words>
<words id="sim_stop">
	opnieuw proberen
</words>
<words id="translations_exist">
	Vertalingen door fans:
</words>
<words id="translations_do_not_exist">
	<!-- There's no need to TRANSLATE this line since, well, -->
	<!-- it'll only show up if no translations exist -->
	What the, no fan-made translations exist yet?!
</words>
<words id="translations_add">
	(voeg je eigen toe!)
</words>
<words id="translations_original">
	<!-- No need to translate this, because, I assume, -->
	<!-- if someone wants to play the game in English, they can read English -->
	(original in English)
</words>

<!-- - - - - - - -->
<!-- BONUS BOXES -->
<!-- - - - - - - -->

<!--
Sorry, not done yet! These Bonus Boxes need you to TRANSLATE, too:
(And then afterwards, the final thing, translate the References)
-->

<bonus id="books">

	<h3>
	Een snelle reactie op James Surowiecki's <i>De Wijsheid van Groepen</i>
	</h3>

	<div>

	<img src="sprites/bonus/surowieki.jpg" width="200" height="300" style="float:left; margin-right:1em"/>
	
	Allereerst, dis dit boek 
	<a target="_blank" href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Wisdom_of_Crowds">
	niet.</a>
	Het is een goed boek, en Surowiecki probeerde dezelfde vraag te beantwoorden als ik:
	<b>ìwaarom veranderen sommige groepen in waanzin, of in wijsheid?î</b>

	<br><br>

	Surowiecki's antwoord: groepen maken goede keuzes als iedereen zo onafhankelijk mogelijk is.
	Hij vertelt het verhaal van een jaarmarkt,
	waar de dorpelingen uitgenodigd werden het gewicht van een os te raden.
	Verrassend genoeg was het gemiddelde van <i>alle</i> gokken beter dan elke <i>losse</i> gok</i>.
	Maar, hier is de crux: de mensen moeten <i>onafhankelijk</i> van elkaar gokken.
	Anders worden ze beÔnvloed door elkaars incorrecte gokken,
	en wijkt het gemiddelde hierdoor erg af.

	<br><br>

	Maar... Ik denk niet dat "maak iedereen zo onafhankelijk mogelijk" het hele antwoord is.
	Zelfs genieÎn, die we onterecht als de meest onafhankelijke denkers zien,
	worden erg beÔnvloed door anderen. Zoals Sir Isaac Newtoon zei,
	<i>ìAls ik verder heb gezien dan anderen, dan was dit doordat ik op de schouders van reuzen stond.î</i>

	<br><br>

	Dus, welk idee is correct?
	Komt wijsheid van zelf nadenken, of door nadenken met anderen?
	Het antwoord is: "ja".

	<br><br>

	Dus dat is wat ik zal proberen uit te leggen in deze verkennende verklaring: 
	hoe de balans tussen onafhankelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid ontstaat &mdash;
	dat wil zeggen, hoe je een wijze menigte krijgt.

	</div>

</bonus>
<bonus id="connections">

	<h3>
	Welke andere types verbindingen bestaan er?
	</h3>

	<div>

	Om het eenvoudig te houden,
	mijn simulaties doen alsof mensen alleen met elkaar verbonden kunnen zijn door vriendschap, 
	en dat alle vriendschappen gelijk zijn.
	Maar netwerk onderzoekers <i>beschouwen</i> ook andere manieren waarop we verbonden kunnen zijn, zoals:

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/connection1.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Directionele verbindingen.</b> Alice is Bobs baas, maar Bob is niet Alice's baas.
	Carol is de moeder van Dave, maar Dave is niet Carols moeder.
	"Baas" &amp; "moeder" zijn <i>directionele</i> relaties:
	de relatie gaat maar ÈÈn kant op.
	Daarentegen is "vrienden" een <i>bidirectionele</i> relatie: 
	de relatie gaat twee kanten op. (tenminste, hopelijk)

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/connection2.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Gewogen verbindingen.</b> Elinor en Frankie zijn vage kennissen.
	George en Harry zijn beste vrienden voor altijd.
	Ondanks het feit dat er een "vriendschap" verbinding is in beide gevallen, is de tweede sterker.
	We zeggen dat deze twee verbindingen een verschillend "gewicht" hebben.
	
	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/map.png" width="200" height="200" style="float:left; margin-right:1em"/>
	Onthoud: <b>al deze simulaties zijn onjuist.</b> Op dezelfde manier als elke kaart "onjuist" is.
	Zie je de kaart links? Gebouwen zijn geen grijze kenmerkloze blokken!
	Er vliegen geen woorden boven een stad! Toch zijn kaarten nuttig, niet <i>ondanks</i> de vereenvoudiging,
	maar <i>omdat</i> ze vereenvoudigd zijn. Hetzelfde geldt voor simulaties, of voor elke wetenschappelijke theorie.
	<i>Natuurlijk</i> zijn ze "onjuist" &mdash; dat is wat ze <i>nuttig</i> maakt.

	</div>

</bonus>
<bonus id="contagions">

	<h3>
	Welke andere soorten infecties zijn er?
	</h3>

	<div>
	
	Er zijn zo, zoveel manieren waarop netwerk onderzoekers "infecties" kunnen simuleren!
	Ik heb de simpelste gekozen, voor onderwijsdoeleinden. 
	Maar hier zijn andere manieren waarop het kan:

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/contagion1.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Infecties met Willekeurigheid</b>.
	"Blootgesteld" worden aan een infectie <i>garandeert</i> niet dat je geÔnfecteerd wordt,
	het maakt het alleen <i>waarschijnlijker</i>.

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/contagion2.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Mensen hebben verschillende drempelwaardes voor infectie.</b> 
	Mijn simulaties doen alsof iederen dezelfde drempelwaarde voor veel drinken (50%) of
	vrijwilligerswerk (25%) of onjuiste informatie (0%) heeft. 
	Natuurlijk is dat niet waar in het echte leven, en kun je dat terug laten komen in je simulatie.

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/contagion3.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Een ecologie van infecties.</b>
	Wat als er <i>meerdere</i> infecties zijn, met <i>verschillende</i> drempelwaardes?
	Bijvoorbeeld, een simpele "waanzin" infectie en een complexe "wijsheid" infectie.
	Als iemand geÔnfecteerd is met waanzin, kunnen ze dan nog steeds geÔnfecteerd worden door wijsheid?
	Of vice versa?
	Kan iemand geÔnfecteerd worden met beide?

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/contagion4.png" width="250" height="150" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Infecties die veranderen en evolueren.</b>
	IdeeÎn worden niet perfect overgebracht van een persoon naar de ander zoals een virus.
	Het bericht wordt met elke keer vertellen een beetje aangepast &mdash;
	en soms is de aangepaste versie besmettelijker dan het origineel!
	Dus, na verloop van tijd, "evolueren" ideeÎn in meer pakkende, makkelijk te kopiÎren, infecties.
	
	<div style="clear:both"></div>

	</div>

</bonus>
<bonus id="further_reading">
	
	<h3>
	Ik wil meer leren! Wat kan ik nog meer lezen en/of spelen?
	</h3>
	
	<div>
	
	Deze verkennende verklaring was alleen een springplank voor je nieuwsgierigheid,
	zodat je dieper in de poel van kennis kan duiken!
	Hier is nog meer informatie over netwerken of sociale systemen:
	
	<br><br>

	<img src="sprites/bonus/connected.png" width="200" height="200" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Boek:</b>
	<a target="_blank" href="http://www.connectedthebook.com/">
	Connected</a>
	door Nicholas Christakis en James Fowler (2009).
	Een toegankelijke toer over hoe netwerken onze levens beÔnvloeden, goed en slecht.
	<a target="_blank" href="http://www.connectedthebook.com/pdf/excerpt.pdf">
	Hier is een fragment: Voorwoord &amp; Hoofdstuk 1
	</a>

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/trust.png" width="200" height="200" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Interactief:</b>
	<a target="_blank" href="http://ncase.me/trust/">
	De Evolutie van Vertrouwen</a> door Nicky Case (ik) (2017).
	Een spel over de speltheorie van hoe samenwerking is opgebouwd... of kapotgemaakt.

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/polygons.png" width="200" height="200" style="float:left; margin-right:1em"/>
	<b>Interactief:</b>
	<a target="_blank" href="http://ncase.me/polygons/">
	Parabel van de Veelhoeken</a> door Vi Hart en Nicky Case (ook ik) (2014).
	Een verhaal over hoe onschuldige keuzes kunnen leiden tot een onverdraagzame wereld.

	<div style="clear:both"></div>
	<br>

	<img src="sprites/bonus/ee.png" width="200" height="200" style="float:left; margin-right:1em"/>
	Of, als je gewoon een hele gallerij aan interactieve educatieve dingen wil zien, is hier
	<a target="_blank" href="http://explorabl.es/">
	Explorable Explanations</a>,
	een hub waarop je kunt leren door te spelen!

	<div style="clear:both"></div>

	</div>

</bonus>

<!-- - - - - - - -->
<!-- REFERENCES  -->
<!-- - - - - - - -->

<!--
Final thing! These references also need you to TRANSLATE:
-->

<reference id="drunk">

	<h3>
	ìvrijwel alle [universiteits]studenten gaven aan dat hun vrienden meer dronken dan zij deden.î

	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1758185">
	ìBiases in the perception of drinking norms among college studentsî</a> door Baer et al. (1991)
	</div>

</reference>
<reference id="majority">

	<h3>
	ìDe Illusie van de Meerderheidî
	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0147617">
	ìThe Majority Illusion in Social Networksî</a> door Lerman et al. (2016).
	<br>
	Gerelateerd: <a target="_blank" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Friendship_paradox">
	De Vriendschap Paradox</a>.
	</div>
</reference>
<reference id="contagion">
	
	<h3>
	ìsterke statistische evidentie dat 
	roken, gezondheid, geluk, stemvoorkeuren en niveaus van samenwerken
	allemaal besmettelijk zijnî
	</h3>

	<div>
	
	Uit Nicholas Christakis en James Fowlers
	geweldig-geschreven, voor-leken-toegankelijke boek,
	<a target="_blank" href="http://www.connectedthebook.com/">
	Connected</a> (2009). 

	</div>
</reference>
<reference id="suicides">

	<h3>
	ìenige evidentie dat zelfmoord ook [besmettelijk] isî
	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="http://www.jstor.org/stable/42000514?seq=4#page_scan_tab_contents">
	ìSuicide Contagion and the Reporting of Suicide: Recommendations from a National Workshopî</a>
	door O'Carroll et al. (1994), onderschreven door Centers for Disease Control &amp; Prevention (CDC).
	</div>

</reference>
<reference id="shootings">

	<h3>
	ìenige evidentie dat massale schietpartijen ook [besmettelijk] zijnî
	</h3>

	<div>

	<a target="_blank" href="http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0117259">
	ìContagion in Mass Killings and School Shootingsî</a> door Towers et al. (2015).

	<br><br>

	Zie ook: de
	<a target="_blank" href="http://www.dontnamethem.org/">
	Benoem Hun Niet</a> campagne,
	die benadrukt dat nieuwsuitzendingen <i>NIET</i> de naam van massa moordenaars, manifests, en sociale media feeds moeten noemen.
	Dit verspreidt de infectie.
	In plaats daarvan zouden uitzendingen moeten focussen op slachtoffers, degenen die als eerste reageerden, burgerhelden,
	en de rouwende, helende gemeenschap.
	</div>

</reference>
<reference id="subprime">

	<h3>
	ìFinanciÎle instituten in de hele wereld vielen voor zo'n cascade in 2008.î
	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="https://newrepublic.com/article/63023/wall-streets-lemmings">
	ìLemmings of Wall Streetî</a> door Cass Sunstein, is een snel, niet-technische stuk.
	Gepubliseerd in Oktober 2008, midden in het begin van de crash.
	</div>

</reference>
<reference id="complex">

	<h3>
	ìde complexe infectie theorie.î
	</h3>

	<div>

	<a target="_blank" href="https://www.unc.edu/~fbaum/teaching/articles/Granovetter_AJS_1978.pdf">
	ìThreshold Models of Collective Behaviorî</a> door Granovetter (1978)
	was de eerste keer, zover ik weet, dat iemand een "complexe infectie" model beschreef.
	(al gebruikte hij niet die specifieke naam)

	<br><br>

	<a target="_blank" href="http://www.jstor.org/stable/10.1086/521848?seq=1#page_scan_tab_contents">
	ìComplex Contagions and the Weakness of Long Tiesî</a> door Centola &amp; Macy (2007)
	smeedden de benaming "complexe infectie", en
	toonden de belangrijke verschillen tussen dat en een "simpele infectie".

	<br><br>

	<a target="_blank" href="http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0180802">
	ìEvidence for complex contagion models of social contagion from observational dataî</a>
	door Sprague &amp; House (2017)
	lieten empirisch zien dat complexe infecties echt bestaan. (tenminste, in de sociale media gegevens die ze onderzochten)

	<br><br>

	Als laatste,
	<a target="_blank" href="https://arxiv.org/pdf/cond-mat/0403699.pdf">
	ìUniversal behavior in a generalized model of contagionî</a> door Dodds &amp; Watts (2004)
	draagt een model aan dat <i>alle</i> types infecties samenvoegt: 
	simpele en complexe, biologische and sociale!

	</div>

</reference>
<reference id="possum">
	<h3>
	ìeen buidelrat heeft 13 tepelsî
	</h3>
	<div>
	geordend in een ring van 12 tepels, plus een in het midden
	</div>
</reference>
<reference id="groupthink">

	<h3>
	ìgroepsdenkenî
	</h3>

	<div>
	Deze door Orwell geÔnspireerde naam werd bedacht door Irving L. Janis in 1971.
	<a target="_blank" href="https://web.archive.org/web/20100401033524/http://apps.olin.wustl.edu/faculty/macdonald/GroupThink.pdf">
	In zijn originele artikel</a>,
	bestudeert Janis voorbeelden van groepsdenken, noemt zijn oorzaken op, en &mdash; gelukkig &mdash;
	enkele mogelijke remedies.
	</div>

</reference>
<reference id="social_capital">

	<h3>
	ìverbindend en overbruggend sociaal kapitaalî
	</h3>

	<div>
	Deze twee typen van sociaal kapitaal &mdash; "verbindend" en "overbruggend" &mdash;
	werden door Robert Putnam genoemd in zijn inzichtelijke boek uit 2000,
	<a target="_blank" href="http://bowlingalone.com/">
	Alleen Bowlen</a>. Zijn ontdekking:
	genomen over bijna <i>alle</i> empirische maten van sociale verbondenheid,
	zijn Amerikanen meer alleen dan ooit.
	Verdorie.
	</div>

</reference>
<reference id="bridge">

	<h3>
	ìeen optimale manier voor het overbruggen van sociaal kapitaalî
	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="https://sociology.stanford.edu/sites/default/files/publications/the_strength_of_weak_ties_and_exch_w-gans.pdf">
	ìThe Strength of Weak Tiesî</a> door Granovetter (1973)
	liet zien dat verbindingen tussen groepen helpen bij het verspreiden van simpele infecties (zoals informatie), 
	maar
	<a target="_blank" href="http://www.jstor.org/stable/10.1086/521848?seq=1#page_scan_tab_contents">
	ìComplex Contagions and the Weakness of Long Tiesî</a> door Centola &amp; Macy (2007)
	liet zien dat verbindingen tussen groepen mogelijk niet helpen bij complexe infecties,
	en zelfs hun verspreiding kunnen aantasten!
	</div>

</reference>
<reference id="small_world">

	<h3>
	ìhet kleine wereld netwerkî
	</h3>

	<div>

	Het idee van de "kleine wereld" werd populair gemaakt door
	<a target="_blank" href="http://www.jstor.org/stable/2786545">Travers &amp; Milgram's experiment in 1969</a>,
	die aantoonde dat, gemiddeld gezien, elke twee willekeurige mensen in de Verenigde Staten
	maar zes friendschappen van elkaar verwijderd zijn &mdash; "zes graden van scheiding"!

	<br><br>

	Het kleine wereld netwerk kreeg meer wiskundig vlees op zijn botten met
	<a target="_blank" href="http://leonidzhukov.net/hse/2014/socialnetworks/papers/watts-collective_dynamics-nature_1998.pdf">
	ìCollective dynamics of small-world networksî</a> door Watts &amp; Strogatz (1998),
	die een algoritme voorstelden voor het creÎren van netwerken
	met zowel een korte gemiddelde padlengte (laag scheidingsniveau)
	als veel clusters (vrienden hebben veel gedeelde vrienden) &mdash;
	dat is een netwerk met de perfecte combinatie!

	<br><br>

	Je kunt ook spelen met
	<a target="_blank" href="http://worrydream.com/ScientificCommunicationAsSequentialArt/">
	de visuele, interactieve versie van het artikel</a> door Bret Victor (2011).

	</div>

</reference>
<reference id="swn_neurons">

	<h3>
	ì[kleine wereld netwerken] beschrijven hoe onze neuronen verbonden zijnî
	</h3>

	<div>
	<a target="_blank" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17079517">
	ìSmall-world brain networksî</a> door Bassett &amp; Bullmore (2006).
	</div>

</reference>
<reference id="swn_creativity">

	<h3>
	ì[kleine wereld netwerken] voeden collectieve creativiteitî
	</h3>

	<div>

	<a target="_blank" href="http://www.jstor.org/stable/10.1086/432782?seq=1#page_scan_tab_contents">
	ìCollaboration and Creativity: The Small World Problemî</a> door Uzzi &amp; Spiro (2005).
	Dit artikel analyseerde het sociale netwerk van de Broadway-scene in de loop van tijd,
	en ontdekte dat, jup, het netwerk het meest creatief is als het een "kleine wereld" netwerk is!

	</div>

</reference>
<reference id="swn_social_physics">

	<h3>
	ì[kleine wereld netwerken] ontlokken het collectief oplossen van problemenî
	</h3>

	<div>
	Zie
	<a target="_blank" href="http://socialphysics.media.mit.edu/">
	ìSocial Physicsî</a> door MIT Professor Alex "Sandy" Pentland (2014)
	voor een op cijfers gebaseerde aanpak van collectieve intelligentie.
	</div>

</reference>
<reference id="swn_jfk">

	<h3>
	ì[kleine wereld netwerken] hielpen president John F. Kennedy (ternauwernood) een kernoorlog te voorkomen!î
	</h3>

	<div>

	Naast de explosie van de NASA Challenger, was het meest roemrijke voorbeeld van groepsdenken
	de invasie van de Varkensbaai.
	In 1961 dachten VS President John F. Kennedy en zijn team van adviseurs
	&mdash; om de een of andere reden &mdash;
	dat het een goed idee zou zijn om in het geheim Cuba binnen te vallen en Fidel Castro ten val te brengen.
	Ze faalden.
	Eigenlijk is het slechter dan falen: het leidde tot de Cubacrisis van 1962,
	<i>dichterbij een complete kernoorlog is de wereld nooit geweest.</i>

	<br><br>

	Jup, JFK heeft het toen echt verprutst.

	<br><br>

	Maar nadat hij harde lessen geleerd had van de invasie van de Varkensbaai,
	heeft JFK zijn team gereorganiseerd om groepsdenken te vermijden.
	Hij heeft onder andere:
	1) actief mensen aangemoedigd om kritiek te uiten,
	waardoor de "infectie drempelwaarde" voor alternatieve ideeÎn verlaagd werd.
	En
	2) hij deelde zijn team op in subgroepen voordat ze herenigd werden,
	waardoor hun groep een "kleine wereld netwerk"-achtig design had!
	Samengenomen hebben deze regelingen gezorgd voor een gezonde verdeling in meningen,
	maar zonder te gefragmenteerd te zijn &mdash; een wijsheid van groepen.

	<br><br>

	En dus, met dezelfde <i>individuen</i> die besluiten namen bij de Varkensbaai, 
	maar gereorganiserd om <i>samen</i> te besluiten over de Cubacrisis...
	heeft JFKs team een vreedzaam akkoord gesloten met Sovjet leider Nikita Khrushchev.
	De Sovjects zouden hun raketten uit Cuba verwijderen, en als tegenprestatie
	zou de VS beloven Cuba niet opnieuw binnen te vallen.
	(en in het geheim werd ook besloten om de VS raketten uit Turkije te verwijderen)

	<br><br>

	Dat is het verhaal hoe heel de mensheid bijna doodging.
	Maar een kleine wereld netwerk heeft ons gered! Soort van.

	<br><br>

	Je kunt meer hierover lezen
	<a target="_blank" href="https://hbr.org/2013/11/how-john-f-kennedy-changed-decision-making">
	in Harvard Business Review</a>,
	of van
	<a target="_blank" href="https://web.archive.org/web/20100401033524/http://apps.olin.wustl.edu/faculty/macdonald/GroupThink.pdf">
	het originele artikel over groepsdenken</a>.

	</div>

</reference>
<reference id="three_degrees">

	<h3>
	ìwe beÔnvloeden [...] de vrienden van vrienden van onze vrienden!î
	</h3>

	<div>
	Dit komt opnieuw van Nicholas Christakis en James Fowlers
	geweldige boek,
	<a target="_blank" href="http://www.connectedthebook.com/">
	Connected</a> (2009).
	</div>

</reference>
<reference id="flatter">
	<h3>
	ìben kritisch over ideeÎn die je vleienî
	</h3>
	<div>
	ja, dit geldt ook voor ideeÎn in <i>deze</i> verkennende verklaring.
	</div>
</reference>
<reference id="sandbox">

	<h3>
	? Experimentele Modus ?
	</h3>

	<div>
	De toetsenbord shortcuts (1, 2, spatie, backspace)
	werken in <i>alle</i> puzzels, niet alleen in Experimentele Modus!
	Echt waar, je kunt teruggaan naar een ander hoofdstuk,
	en daar de simulatie aanpassen.
	Dat is hoe <i>ik</i> al deze puzzels gemaakt heb. Veel plezier!
	</div>

</reference>
<reference id="supporters" hidden=yes large=yes>
	<div>
	Beste Patreon supporters:
	Jullie vrijgevigheid voedt me en betaalt mijn huur <i>letterlijk</i>.
	Jullie geven me de vrijheid om deze rare educatieve spellen te maken,
	dus, van de bodem van mijn hart, dankjulliewel! &lt;3
	<br>
	<a target="_blank" href="https://www.patreon.com/ncase" style="text-decoration:none">
		(wil je mij steunen in het maken van meerdere spellen zoals deze? Bekijk mijn Patreon!)</a>
	</div>
</reference>
<reference id="playtesters" hidden=yes large=yes>
	<div>

	Bedankt, iedereen die <i>Groepen</i> uitgetest heeft
	gedurende zijn vele levensfases!
	
	<br><br>
	<b>Het Prototype:</b>
	<br>
	Maria ∑
	Monica Srivastava

	<br><br>
	<b>De Alpha:</b>
	<br>
	Glen Chiacchieri ∑
	Kalli Repzeti ∑
	Mali Akmanalp ∑
	Toph Tucker

	<br><br>
	<b>De Beta:</b>
	<br>
	Alex Dytrych ∑
	Amit Patel ∑
	Cassandra McClure ∑
	Catherine Ray ∑
	Josh Comeau ∑
	Kayle Sawyer ∑
	Matthew Conlen ∑
	Srini Kadamati ∑
	Vanessa Shen ∑
	Wick Perry

	</div>
</reference>

</span>

<!--
And that's it! That's the last of what needed to a TRANSLATE
Thank you so, so much for doing this again, wow.
Finally, go to "translations.txt" and follow the instructions there,
in order to let this game "know" your translation exists.
-->