Templand

Templand


Suidheachadh
Dùthaich	Alba
Ceàrn	Dùn Phris is Gall-Ghaidhealaibh
Co-chomharran	55° 09′ 45″ Tuath 03° 26′ 18″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh fòn	01576

‘S e baile beag dùthchasail faisg air Logarbaidh, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th’ ann an Templand. Tha e suidhichte aig 60m os cionn ìre na mara,^[1] ann an cridhe Dhùin Phris is Gall-Ghaidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phrìs ro 1975), eadar Applegarthtown agus Parkgate, ri taobh na h-Aibhne Kinnel.^[2] Tha e 236km air falbh bho Obar Dheathain, 94km bho Ghlaschu, 22km bho Inbhir Anainn agus 90km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha.^[3] 'S e Beurla agus Beurla Ghallda th' ann an dà chànan aig a’ mhòr-chuid dhuibh ann an Templand. Tha Eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas, coilltearachd agus dreuchdan ann an Logarbaidh. A bharrachd air sin, tha trì tuathanasan ri timcheall a' bhaile. Taobh fhoghlaim, chan eil sgoiltean ann, agus le sin feumar a dhol dha na sgoiltean ann an Logarbaidh neo Loch Mhabain.

Freumhan an Ainm

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha a h-uile coltas ann gu bheil an t-ainm a' ciallachadh Tìr nan Teamplairean, leis gu robh iad uabhasach làidir san sgìre o shean.^[4] A dh'aindeoin sin, tha cuid eile dhen bheachd gur ann à Gàidhlig Teampull a tha ainm an àite seo.^[5] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.^[6]

Eachdraidh

S' ann leis an teaghlach Jardine a bha an t-àite o shean. 'S e Tormodaich a bh' annta, a ràinig san 12mh Linn. Thog iad tùr dìona an seo mu 1500, air a bheil Spedin.^[7] Leasachadh ann an 1605 i ach bha e na thobhta fad na 19mh Linne leis gun do thogadh lùchairt, air an robh Jardine Hall, ann an 1814.^[8] Leagadh an lùchairt sin ann an 1964.^[9] Chaidh tùr dìona eile a thogail san sgìre mu 1600, air a bheil Elshields Tower,^[10] a bhuineadh do Chlann 'Ic Iain. Thoisich gnothach a' chuaraidh san 19mh Linn is fiù 's chleachdadh a chuid chloiche gus taigh-tasgaidh Kelvingrove a thogail.^[11] Thathar a' cladh sa chuaraidh gus ar làithean.

Iomraidhean

Bailtean ann an Siorrachd Dhùin Phris

Achadh na h-Eaglaise • Ae • Amisfield • Applegarthtown • Auldgirth • Bankend • Bàrr na Dris • Beattock • Bentpath • Canonbaidh • Cathair • Cathair Ruairidh • Chapelknowe • Cille Chonaill • Cille Bhrìghde • Cill Osbairn • Cille Phàdraig nam Fleamach • An Clachan • Clarencefield • Collin • Comar na Drise • Cuingealach • Dalswinton • Daltan • Doire Chonaill • Dòrnach • Drochaid Charrainn • Drochaid a' Mhuilinn • Drochaid Mhic Iain • Dubhras na Doire • Dùn Choll • Dùn Phris • Dùn Sgoir • Eaglais Fheichin • Eastriggs • Eskdalemuir • Gleann Chapall • Greatna • Hightae • Hoddom • Inbhir Anainn • Kettleholm • Kirtlebridge • Langaim • Loch Mhabain • Logarbaidh • Am Magh Fada • Middlebie • Mouswald • Parkgate • Penpont • Powfoot • Ruadhail • Templand • Torthorwald • Tynron • Wamphray • Waterbeck

[1] Elevation Map

[2] Scottish Places

[3] Distance From

[4] Dumfriesshire Companion

[5] The Placenmes of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892

[6] Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147

[7] Scottish Castle Association^{[dead link]}

[8] Scottish Places

[9] Canmore

[10] HHA

[11] Dunhouse

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]