Eithne
| Eithne | |
|---|---|
,_2022.jpg) | |
| Beatha | |
| Ainm slàn | Eithne Pádraigín Ní Bhraonáin |
| Breith | Gaoth Dobhair, 17 dhen Chèitean 1961 |
| Dùthaich |
 Poblachd na h-Èireann |
| Teaghlach | |
| Athair | Leo Brennan |
| Bràithrean ⁊ peathraichean |
liosta
|
| Foghlam | |
| Cànain | Beurla |
| Dreuchd | |
| Dreuchd |
seinneadair, sgrìobhaiche òran, ceòl-sgrìobhaiche, cluicheadair piàna agus recording artist (en)  |
| Obraichean comharraichte |
Wild Child (en) |
| Duaisean a fhuaras |
liosta
|
| Buaidh | Brian Eno |
| Ballrachd | Clannad |
| Far-ainmean | Enya |
| Gnè ealain |
ceòl New Age ceòl Ceilteach operatic pop (en) |
| Nàdar a’ ghutha |
mezzo-soprano (en) |
| Inneal-ciùil |
piàno guth |
| Taigh-clàraidh |
Warner Music Group (mul) |
| IMDb | nm0258216 |
| enya.com | |
Canar Enya rithe mar is trice sa Bheurla. Rugadh i 17mh dhen Chèitean 1961 ann an Gaoth Dobhair 's thugadh Eithne Ní Bhraonáin oirre (Enya Brennan sa Bheurla mar is trice), 's e 'n aon-neach-ciùil reic as fheàrr Èireann a th' innte. Ri còmhlan-ciùil, 's e trì daoine a th' ann Eithne gu fìor: nì 's gnìomhaichidh Eithne fhèin an ceòl; Nicky Ó Riain, a cruthaichidh na clàran-ciùil; agus Roma Bean uí Riain, a sgrìobhaidh na liricean, gu tric ann an iomadach cànanan. 'S e dlùthachadh fogharach a th' ann Enya air mar a tha Eithne fuaimnichte 'na Gaeilge dhùchasach.
Beath-eachdraidh
[deasaich | deasaich an tùs]Togail Ceòlmhor
[deasaich | deasaich an tùs]Bha Eithne air bhreith sa' Ghaoth Dobhair, an t-siorrachd Dùn nan Gall, Èirinn an 1961 aig teaghlach ceòlmhor. Bha a sean-pàrantan ann am còmhlan-ciùil a shiubhail agus chluich o cheann gu ceann Èireann, bha a h-athair 'na cheann-feadhna a' chòmhlain-chiùil Sliabh Fothaidh mus fosgladh taigh-seinnse, agus chluich a màthair ann am còmhlan-ciùil dannsa agus theagaisg ceòl nas fhadalaiche aig an sgoil ioma-chuimseach Ghaoith Dobhair. Tha ceithir bràithrean is ceithir peathraichean aig Eithne, chruthaich iomadaidh dhiubh an còmhlan-ciùil An Clann As Dobhair 'san 1968 (dh'ath-ainmich iad an còmhlan-ciùil Clannad 'san deichead 1970).
'San 1980, dh'aonaich Eithne Clannad, le a piuthar Máire, agus a bràithrean Pól, agus Ciarán agus a h-uncailean leth-aona Noel agus Padraig Ó Dubhagáin. Chluich Eithne an bòrd-iuchrach agus dh'ullaich seinn cùl-taic air am clàran-ciùil Cran Ull (1980) agus Fuaim (1982). 'San 1982 (gu dlùth mus dh'fhàs Clannad iomraiteach air "Theme From Harry's Game"), dh'fhàg an riochdaire 'gus grèidhear Nicky Ó Riain Clannad agus dh'aonaich Eithne e a thòiseachadh a dreuchd fhèin.
Ceòl
[deasaich | deasaich an tùs]Tha mòran nan òran Eithne air sheinn gu h-iomlan sa' Ghaeilge no Laideann, le eile 'cumail fhathast-ainmichte measgte leis a' Bheurla no Beurla leatha fhèin. Tha Roma Ryan liricean air sgrìobhadh sa' Chuimris, Gaeilge, Laideann, Spàinntis, agus eadhon cànanan cruthaichte le J. R. R. Tolkien.
Tha Eithne òrain air ghnìomhachadh co-cheangailte ris An Tighearna nam Fàinnean le J. R. R. Tolkien, gabhail a-staigh "Lothlórien" na bliadhna 1991 agus "May It Be" ("Guma bhios") 2001, (air sheinn sa' Bheurla 'gus Quenya) agus "Aníron" ('san Sindarin)—na dà òrain dheireannach a' nochdadh air a on the soundtrack of film "An Tighearna nam Fàinnean: An Comann na Fàinne" le Peadar Jackson. Bha "Guma bhios" ainmichte air Duais a' Mhùir-ollamh ris an Òran as Fheàrr aig na Deasan-ghnàth 2002, ach cha do bhuannaich e.
Tha Eithne iomadaidh gnìomhachaidhean beò air thoirt, air iomadaidh seallaidhean telebhisean, cùisean agus deasan-ghnàth, ach chan eil i cuirm-chiùil fhathast air dhèanamh. Tha i air ràdh, ged, a bu mhath leatha ga dèanamh lathaeigin, agus tha i ga smaoineachadh a bhitheadh dùbhlan mòr 's dòcha.
Eachdraidh nan clàr-ciùil
[deasaich | deasaich an tùs]
Clàran-ciùil
[deasaich | deasaich an tùs]- ENYA-Eithne (1987)
- Watermark - Sanas an t-Uisge (1988)
- Ghabh a-staigh roinn nan seòrsa a' chlàir-ciùil òran a chòrr, "Doinneannan 'san Afraga cuid II".
- Shepherd Moons - Gealaich nan Cìobair (1991, bhuannaich 1992 Grammy air "Nua-linn Clàr-Ciùil as Fheàrr")
- Th'ann co-dhiù dà seòrsa na Shepherd Moons (Gealaich nan Cìobair). Chomharraich an ciad clàr-ciùil seòrsa sa Ghaeilge an t-òran An Leabhar nan Là. Bha seòrsa sa' Bheurla an òrain seo a leanas air chleachdadh sa' cheòl an fhilm Fada 's Air Falbh. Coinneachadh sin, tha uile crùthadh a' chlàir-ciùil, cho math ri cruinneachaidhean agus aon-òrain, bho 1992 meadhanach air ghabhail a-staigh an seòrsa sa' Bheurla an àite an t-òrain àrsaideach.
- The Celts - Na Ceiltich (1992) (seòrsa ath-dhèanta a' chlàir-ciùil 1987 Eithne)
- The Memory of Trees - An Cuimhne nam Craobhan (1995, bhuannaich an Grammy na 1996 air "Nua-linn Clàr-Ciùil as Fheàrr")
- Paint The Sky With Stars - Lì-dhealbh an Speur le Reulan (1997) (cruinneachadh nam buaidhean as motha le dhà òrain nuadh)
- A Day Without Rain - Là Gun Frasachd (2000, bhuannaich an Grammy 2001 air "Nua-linn Clàr-Ciùil as Fheàrr")
- Bha trì seòrsachan an Là Gun Frasachd fuasgailte. À taobh às an fuasgladh cumanta 'san Stàidean Aonaichte 'gus 'san Rìoghachd Aonaichte, ghabh an deasachadh Canèidianach aon òran a chòrr, fad bha luchd-dealasach Seàpanach urrach a chluinntinn dhà òrain a chòrr.
- Amarantine (2005)
- And Winter Came... (2008)
- The Very Best of Enya... (2009)
Aon-òrain
[deasaich | deasaich an tùs]- 'S miann Leam A-màireach (1987)
- Sruthadh na t-Orinoco (1988)
- Tuitidh Feasgar... (1988)
- Doinnean 'san Afraga (1989)
- 6 òrain (1989)
- Oíche Chiún (Oidhche Chiùin) (1989)
- 3 òrain LC (1990)
- Fògharrach (1991)
- Gorn na Caribbean (1991)
- Ciamer a 'S Thèid Dhomh à Seinn Chumail? (1991)
- Leabhar nan Là (1992)
- Na Ceiltich (1992)
- Tallaichean a' Mharmoir (1994)
- An Nollaig LC (1994)
- Th'Àite Sam Bith (1995)
- Air Mo Shligh' Dhachaigh (1996)
- Ma 'Mhàin... (1997)
- Sruthadh na t-Orinoco (1998)
- Àm A-mhàin (2000)
- Pàisde Allaidh (2001)
- Àm A-mhàin (Ath-measgaich) (2001)
- guma Bhios (2002)
'S e mì-thuigsinn chumanta a chlàraich Eithne 'n t-òran "Adiemus". 'Se ceàrr, seach b'e clàraichte le còmhlan-ciùil an t-ainme cheudna. 'S e 'n t-òran seo roinnte gu tric tro h-obrachan-lìn pàirteachadh nam còmhlahaidhean leis an fhios mearachdach seo. Gu coltach, tha clàran-ciùil le Loreena McKennitt, Sissel Kyrkjebø, Máire Ní Bhraonáin (a piuthar) air chur fèineachd le mearachd air bhith ri clàran-ciùil Eithne (gu h-àraidh na clàran-ciùil a chlàraich Sissel dham cheòl Eithneil dhan Titanic).
Ceanglaichean a-mach
[deasaich | deasaich an tùs]- Làrach-lìn Eadar-nàiseanta Oifigeach: Enya.com
- Làrach-lìn Gearmailteach Oifigeach: www.enya.de
- Willows On The Water - Unofficial Enya's Website
- Liricean Eithne - Eadar-theangachaidhean agus liricean
- An Eachdraigh nam clàr-ciùil Eithne
- Enya - A-mach na Guirm - Làrach-lìn neo-oifigeach