1633

1633 sa roun lannen koumin ki ka koumansé oun sanmdi.

Évènman

• 1e mars : Samuel de Champlain ka réklanmen so pòs di gouvèlnò di Nouvèl-Lafrans o non di Richelieu.

• 23 mars : Samuel de Champlain ka pati di Dieppe ké trwa navir ké 200 kolon pou Nouvèl-Lafrans.

• 22 mè : routour di Champlain atè Kébèk.

• Jen : Konpagni anglé-a dé Lenn oryantal ka élarji so èsfè di enfliyans an Orissa ké kréyasyon-an di roun létablisman atè Balasore.

• 14 sèptanm : soultan-an Agung di rwayom di Mataram atè Java ka élvé prens-a Singaperbangsa à dignité-a d'adipati ké tit-a di Kertabumi IV, ki ka kréyé ensi kabupaten di Karawang atè Java ògsidantal.

• Sèptanm : lòrdonnans di soultan otoman Murat IV té ka entèrdi kafé piblik-ya, swivi di rounòt lòrdonnans ki ka proskri konsonmasyon di tabak anba penn di lanmò.

• À laswit-a di djopopo dògtrinal ant kopt òrtodògs ké Jézwit pòtidjé katolik, Pòtidjé-ya sa èspilsé di Létchopi.

• Konpagni néyèrlandé-a dé Lenn ògsidantal ka anparé so kò di zil-a d'Arguin (finisman an 1678).

• Kréyasyon di Konpagni-a di Rouen pou kolonnizasyon-an di Lagwiyann.