Hocalı genoțidi
Hocalı genoțidi — Azerbaycan halkının XX üzyılda baş-başa karşılaşan en büük tragediyalardan birisi. Hocalı tragediyası – titsi hem kannı bir olay, ani insan istoriyasına Hatıny, Lidiş, Oradur genoşidlarınnan yan-yana girdi.
Tragediya
[diiştir | kaynağı değiştir]1992-ci yılın fevral ayın 25-26 gecesi Armeniyanın hem Azerbaycanın Bayırlı Karabah ermenni kuvetleri, hem da Hankendi kasabasında bulunan eski Sovetlär Birliin askerinin 366-cı motostrelkovıy polkunun tehnika hem soldat yardımınnan, Azerbaycanın Hankendi hem Askeran kasabalarının arasında bulunan 7 bin insan yaşayan Hocalı kasabasını elä geçirdilär. Bununnan azerbaycan halkına karşı genoțid politikasını başlattılar.
Bir gecenin içindä Hocalıda 613 insan öldürüldü, 1000 kişi kurşunnardan sakt kaldı. Ölülerin arasında 63 uşak, 106 karı, 70 ihtär. O gecä 1275 kişi esir kaldı. Büünkü günädän onnarın 150-si için bişey işidilmeer. Bu titsi hayarsızlık yapıldı salt o üzerä, ani bu insannar – azerbaycandılar. Onnarı hepsini cellatçasına öldürüldülär: onnarın kellelerini kesmiştilär, gözlerini çıkarmıştılar, uşak bekleyän karıların şkembelerini süngüylän yarmıştılar.
Zulum
[diiştir | kaynağı değiştir]“O gecä genoţidinda pay aldılar 366-cı polkun 2-ci batolyonu, komandir mayor Oganyan Sayran Muşegoviç (büünkü gündä Bayırlı Karabah zakondan dışarı duran rejiminin “korunmak bakanı”) hem 3-cü batalyonu, komandir Nabokihin Evgeniy, hem da 1-ci batolyonun naçştaba Çitçiyan Valeriy İsaeviç hem bu polkun 50 kişidän zeedä, armän olan, ofiţerı hem praporşçii”. (“Hocalı okupaşiyasının incelemesi materiallarından”).
Kasabalıların bir payı, ani savaştılar bu kara beladan kaçıp kurtulmaa, bir maasuz yapılan zasadaya düştülär da öldürüldülär. Rusiya-nın dooruluu korumak “Memorial” merkezi urguladı, ani dört günün içindä Agdam kasabasına Hocalıda öldürülän azerbaycannıların 200 ölüsü getirildi, öldüktän sora, onnarın çoyunun ölülerindä oynamışlar. Agdamda 181 ölüyä (130 adam hem 51 karı, onnarın arsında 13 uşak ölüsü) sudebno-medişin ekspertizası yapıldı. Ekspertiza gösterdi, ani 151 kişi kurşundan ölmüş, 20-si – demir patlamasının parçalarından, 10 kişi sa aar tertiplän urmaktan ölmüş. Dooruluu korumak merkezi belli etti, ani kimi insannardan taa diriykän skalpı çıkarılmış (başından saçları deriylän bilä soymuşlar).
Vandalizm
[diiştir | kaynağı değiştir]Hocalı kasabasına ataka yaparkana, orasını basarkan armännar zakondan dışarı olan 5,45 kalibralı kurşunnar hem himiya silähı kullanmış. Bu gösterer, ani Armeniya insannaa karşı genoşid yaparkana Jeneva Konvenţiyasının protokollarını çiinedi.
Hocalı kasabası – eveldän büünkü günädän insanın istoriya hem kultura adetlerini koruyan hem açıklayan, dünnä tarafından tanınmış, kasaba. Bu kultura istoriyada Hocalı-Gedabek kulturası olarak tanınêr. Kromlehlar, dolmennar, tepägözlär, kurgannar hem başka anıtlar insan oolunun ilerlemesinin dinamikasını gösterärdilär. Armännarın okupaşiyasından sora onnarın hepsinin yok edilmesi, Hocalı mezarlıının, dünnedä en eski mezarlıklardan birisinin, türlü tehnikaylan yok edilmesi – bu, dünnä kulturasına karşı yapılan, bir armän vandallıı hem barbarlıı. Bölä faşistlär da yapmamış.
