Jump to content

Graiféin

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Comhdhúil CheimiceachGraiféin

Cuir in eagar ar Wikidata
Fionnachtaí nó aireagóirAndre Geim agus Konstantin Novoselov
Dáta fionnachtana nó tionscnaimh2004
Airí
Pointe leáite4,510 K Cuir in eagar ar Wikidata

Is ábhar í graiféin a chruthaítear as adaimh carbóin, atá eagraithe i struchtú heicseagánach (cosúil le cíor mheala); is ábhar déthoiseach í, agus níl de thiús ach aon adamh amháin aici (tuairim is 0.34 nm). Díorthaítear an t-ainm ó "graifít" agus an iarmhír -éin, rud a léiríonn an fhíric go bhfuil naisc dhúbailte iomadúla san allatróp graifíte carbóin.

Tá gach adamh i leathán graiféine ceangailte lena trí chomharsa is gaire ag σ-naisc agus π-nasc dílogánaithe, rud a chuireann le fiúsnasc a shíneann thar an leathán iomlán. Is é seo an cineál céanna nascadh a fheictear i nainfheadáin charbóin agus hidreacarbóin aramatacha ilfháinneacha, agus (go páirteach) i bhfullairéiní agus i gcarbón gloiní. Tá an fiúsbhanda i dteagmháil leis an bhanda seolta, rud a fhágann go bhfuil graiféin ina leathmhiotal le hairíonna leictreonacha neamhghnácha is fearr a ndéantar cur síos orthu trí theoiricí le haghaidh cáithníní coibhneasaíocha gan mhais. Léiríonn iompróirí luchtaithe i ngraiféin spleáchas fuinnimh líneach, seachas cearnach, ar mhóiminteam, agus is féidir trasraitheoirí le ghraiféin a dhéanamh a thaispeánann seoladh dépholach. Tá iompar luchta i ngraiféin balaistíoch thar achair fhada; taispeánann an t-ábhar ascalúcháin chandamacha móra agus diamaighnéadas mór agus neamhlíneach. Seolann graiféin teas agus leictreachas go han-éifeachtach ar feadh a phlána,. Ionsúnn an t-ábhar solas go láidir ar gach tonnfhad infheicthe,[1][2] is cúis leis dhath dubh na graifíte, ach tá leathán graiféine amháin beagnach trédhearcach mar gheall ar a chaoile as cuimse. Go micreascópach, is í an ghraiféin an t-ábhar is láidre a tomhaiseadh riamh.[3][4]

Grianghraf de leathán graiféine crochta i solas tarchurtha. Is féidir an t-ábhar ar tiús aon-adaimh seo a fheiceáil leis an tsúil nocht toisc go n-ionsúnn sé thart ar 2.3% den solas.[2][1]
  1. 1.0 1.1 Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named nair2008
  2. 2.0 2.1 Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named zhu2014
  3. Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named lee2008
  4. Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named cao2020