Chiang Kai-shek

Chiang Kai-shek
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(zh-hant) 蔣中正; (zh-hant) 蔣介石; (zh-hant) 蔣志清; (zh-hant) 蔣周泰; (wuu-hant) 蔣介石
Beathaisnéis
Breith	(zh-hant) 蔣瑞元 ; 31 Deireadh Fómhair 1887; Xikou (ríshliocht Qing)
Bás	5 Aibreán 1975 ; 87 bliana d'aois; Taipei (an Téaváin)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Ailse an ae)
Áit adhlactha	Cihu Mausoleum (en)
Uachtarán Phoblacht na Síne
	1 Márta 1950 – 5 Aibreán 1975 (bás in oifig) ; ← Li Zongren – Yen Chia-kan ⊟ ; Toghadh i: 1948 Republic of China presidential election (en) , 1954 Taiwan presidential election (en) , 1960 Taiwan presidential election (en) , 1966 Taiwan presidential election (en) , 1972 Taiwan presidential election (en)
1 Uachtarán Phoblacht na Síne
	20 Bealtaine 1948 – 21 Eanáir 1949 (éirí as) ; ← luach ar iarraidh – Li Zongren ⊟ ; Toghadh i: 1948 Republic of China presidential election (en)
Príomh-Aire Phoblacht na Síne
	1 Márta 1947 – 18 Aibreán 1947 ; ← T. V. Soong – Zhang Qun ⊟
Member of the 1st National Assembly of the Republic of China (en)
	1947 – 5 Aibreán 1975 (bás) ; Téarma parlaiminte: 1st National Assembly (en) ; Toghadh i: 1947 Republic of China National Assembly election (en)
President of the National Government of the Republic of China (en)
	1 Meitheamh 1943 – 20 Bealtaine 1948 ; ← Lin Sen (en) – Deireadh an phoist ⊟
Príomh-Aire Phoblacht na Síne
	11 Nollaig 1939 – 4 Meitheamh 1945 ; ← H. H. Kung – T. V. Soong ⊟
Member of the Constituent National Assembly (en)
	1936 – 1946
Príomh-Aire Phoblacht na Síne
	16 Nollaig 1935 – 1 Eanáir 1938 ; ← Wang Jingwei (en) – H. H. Kung ⊟
Chairperson (en) Military Affairs Commission of the National Government (en)
	15 Nollaig 1931 – 31 Bealtaine 1946 ; ← luach ar iarraidh – Deireadh an phoist ⊟
Príomh-Aire Phoblacht na Síne
	24 Samhain 1930 – 15 Nollaig 1931 ; ← T. V. Soong – Chen Mingshu ⊟
President of the National Government of the Republic of China (en)
	10 Deireadh Fómhair 1928 – 15 Nollaig 1931 ; ← Tan Yankai (en) – Lin Sen (en) ⊟
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Búdachas agus Modhachas
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Acadamh Míleata Baoding
Teanga dhúchais	Wu Chinese (en) agus an tSínis
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, saighdiúir
Ball de pháirtí polaitíochta	Kuomintang ; Chinese Revolutionary Party (en)
Teangacha	An tSínis agus Wu Chinese (en)
Gairm mhíleata
Brainse míleata	Arm Impiriúil na Seapáine
Céim mhíleata	Generalissimo
Coinbhleacht	An Dara Cogadh Sín-Seapánach agus Cogadh Cathartha na Síne
Saothar
Suíomh a chartlainne	Hong Kong Baptist University Library Special Collections & Archives (en) [ RG.14] ;
Teaghlach
Teaghlach	Muintir Chiang Kai-shek
Céile	Mao Fumei (1901–1927), colscaradh; Yao Yecheng (1911–1927), colscaradh; Chen Jieru (1921–1927), colscaradh; Soong May-ling (1927–1975), bás an duine
Páiste	Chiang Ching-kuo; ( Mao Fumei); Chiang Wei-kuo, mac uchta; ( Tai Chi-tao (en) )
Athair	Chiang Chao-tsung agus Wang Caiyu
Siblín	Chiang Kai-ching, Chiang Jui-lien agus Jiang Ruiqing
Duine muinteartha	Chiang Wei-kuo (mac uchta)
	Gradam a fuarthas (1965) Collar of the Spanish Order of the Civil Merit (en) ../... 46 ;
	Síniú
	Veu de Chiang Kai-shek (an tSínis)

Bhí Chiang Kai-shek (leagan Cantainise) nó Jiang Jieshi (leagan Mandairínise), a rugadh i Xikou ar an 31 Deireadh Fómhair 1887 agus a cailleadh i Taipei, an Téaváin, ar an 5 Aibreán 1975, ina cheannaire idir pholaitiúil agus mhíleata sa tSín i rith na fichiú haoise. Chuaigh sé le polaitíocht i bPáirtí Náisiúnta na Síne, nó Guomindang, agus é ag comhoibriú go dlúth le Sun Yat-sen, "athair na tíre dúchais".

Nuair a fuair Sun bás, chuaigh Chiang Kai-shek i gceannas ar an bpáirtí agus, sa bhliain 1928, ar an tír féin. Bhí sé ina Ard-Ghinearál agus ina chathaoirleach ar Chomhairle Náisiúnta Mhíleata Phoblacht na Síne sna blianta 1928-1948, rud a chiallaigh go raibh sé ar an duine ab airde céimíochta agus ar an duine ba mhó cumhachta sa tSín.

Sna blianta 1937-1945, chuir sé cogadh ar na Seapánaigh, agus nuair a d'ionsaigh na Seapánaigh Pearl Harbor, chuaigh Chiang i gcomhghuaillíocht leis na Meiriceánaigh. I ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda, d'fhéach sé leis na Cumannaigh a chloí, ach ní raibh rath ar an iarracht sin. B'éigean do Chiang agus dá pháirtí cúlú go dtí an Téaváin, a ndearna siad daingean frith-Chumannach di. Ansin a shíothlaigh Chiang sa deireadh, tríocha bliain i ndiaidh deireadh an chogaidh.

Tá oidhreacht Chiang ina cnámh spairne idir na Téavánaigh inniu. Tá cuid mhaith daoine buíoch beannachtach as an seasamh dobhogtha a ghlac sé in aghaidh an Chumannachais.

Ón taobh eile de, áfach, tá cuid mhaith eile den bharúil nach ndearna Chiang mórán maitheasa don Téaváin, nó ní raibh spéis aige san oileán ach amháin mar bhunáit fhrith-Chumannach - ní dhearna sé mórán leis an Téaváin a fhorbairt ar mhaithe leo siúd a rugadh is a tógadh san oileán, agus bhí seisean agus a lucht leanúna i bpáirtí Guomindang ag glacadh buntáiste ar na Téavánaigh dhúchasacha.

Tagairtí