Arne Garborg

Arne Garborg

Beathaisnéis
Breith	(nn) Aadne Eivindsson Garborg 25 Eanáir 1851 Undheim (an Iorua)
Bás	14 Eanáir 1924 72 bliana d'aois Asker (an Iorua)
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Chríostaíocht
Gníomhaíocht
Gairm	iriseoir, drámadóir, dialannaí, scríbhneoir, file
Teangacha	An Ioruais agus Nynorsk
Teaghlach
Céile	Hulda Garborg (1887–)
Páiste	Arne Olaus Fjørtoft Garborg
Ainmnithe do (1921) Duais Nobel sa Litríocht (1920) Duais Nobel sa Litríocht (1917) Duais Nobel sa Litríocht (1916) Duais Nobel sa Litríocht (1902) Duais Nobel sa Litríocht

Prós-scríbhneoir agus údar aistí ón Iorua ab ea Arne Garborg, agus é ar thús cadhnaíochta ag úsáid an leagan Nynorsk den teanga Ioruaise. Rugadh ar an 25 Eanáir 1851 in Jæren i gcúige Rogaland é, agus fuair sé bás ar an 14 Eanáir 1924 in Asker i gcúige Akershus (inniu, i gcúige Viken). Is é an saothar is tábhachtaí dá tháinig óna pheann ná an t-úrscéal Bondestudentar ("Mic Léinn ón Tuath"). Bhunaigh sé roinnt irisí lena chuid smaointí faoi thábhacht na teanga Nynorsk a chraobhscaoileadh agus leis an teanga féin a chur chun cinn. Thairis sin d'oibrigh seisean agus an teangeolaí Rasmus Flo amach a leagan féin de cheartlitriú an Nynorsk, Midlandsnormalen nó "Caighdeán Lár na Tíre". Sa chaighdeán sin a chuaigh na leaganacha deifnideacha de shaothar Garborg i gcló.

Ainmníodh é do Dhuais Nobel sa Litríocht sé huaire.

Leabharliosta

Is músaem inniu é teach breithe Garborg ag Jæren.

Portráid d'Arne Garborg le Eilif Peterssen, ó 1894.

• Ein Fritenkjar (1878)
• Bondestudentar (1883)
• Forteljingar og Sogar (1884)
• Mannfolk (1886)
• Uforsonlige (1888)
• Hjaa ho Mor (1890)
• Kolbotnbrev (1890) (Litreacha)
• Trætte Mænd (1891) (foilsithe i mBéarla mar Tired Men nó Weary Men)
• Fred (1892) (foilsithe i mBéarla mar Peace)
• Jonas Lie. En Udviklingshistorie (1893)
• Haugtussa (1895) (Filíocht)
• Læraren (1896)
• Den burtkomme Faderen (1899) (foilsithe i mBéarla mar The Lost Father)
• I Helheim (1901)
• Knudahei-brev (1904) (Litreacha)
• Jesus Messias (1906)
• Heimkomin Son (1906)
• Dagbok 1905–1923 (1925–1927) (Dialann)
• Tankar og utsyn (1950) (Aistí)

Athfhriotail

"Deirtear gur féidir leat gach rud a bheith agat le hairgead, ach ní féidir leat. Is féidir leat bia a cheannach, ach ní goile; leigheas ach ní sláinte; eolas ach ní eagna; gealra, ach ní áilleacht; spraoi, ach ní lúcháir; lucht aitheantais, ach ní cairde; seirbhísigh, ach ní dílseacht; fóillíocht, ach ní síocháin. Is féidir leat crotal gach rud a bheith agat ar airgead, ach ní an eithne. "

Naisc sheachtracha

• Arne Garborg, Columbia Encyclopedia
• Digitized books and manuscripts by Garborg in the National Library of Norway
• Haugtussa at biphome.spray.se is a link to the text of Garborg's cycle of poems "Haugtussa", which celebrates the landscape of Jæren, where he grew up, and where he also built his study house "Knudaheio".
• link to all his works, at UiO.no
• Teimpléad:Gutenberg author
• Teimpléad:Internet Archive author
• Garborg Center