Ulalûm
| Ulalûm | ||
| algemiene gegevens | ||
| oarspr. titel | Ulalume | |
| auteur | Edgar Allan Poe | |
| taal | Ingelsk | |
| foarm | poëzij | |
| sjenre | lyrysk gedicht | |
| 1e publikaasje | 1847 | |
| bondel | The Works of the Late Edgar Allan Poe | |
| oersetting nei it Frysk | ||
| Fryske titel | Ulalûm | |
| publikaasje | 1949, yn De Tsjerne | |
| oersetter | Klaes Dykstra | |
Ulalûm, yn it oarspronklike Ingelsk: Ulalume, is in gedicht fan 'e hân fan 'e ferneamde Amerikaanske skriuwer, dichter, redakteur en literatuerkritikus Edgar Allan Poe (1809-1849). Krekt as party oare gedichten fan Poe, lykas The Raven en Annabel Lee, giet Ulalume oer it fertriet fan in minner om it ferstjerren fan syn leafste, dy't hjir fan Ulalume hjit. De dichter skreau Ulalume as in stik dat bedoeld wie om foar te dragen, en sadwaande konsintrearre er him benammentlik op 'e klank fan it gedicht. Ulalume, dat bestiet út fiif frij mânske kûpletten fan wikseljende lingte, stiet grôtfol ferwizings, yn it bysûnder nei de mytologyen fan 'e Klassike Aldheid. It gedicht is skreaun yn it ik-perspektyf. Oer de identiteit fan Ulalume, as hja al basearre wie op in wier persoan, is troch de jierren hinne witwat diskusje fierd. It gedicht waard foar it earst publisearre, sij it anonym, yn desimber 1847, yn it tydskrift American Review: A Whig Journal. De Fryske oersetting fan Ulalume, fan Klaes Dykstra, datearret út 1949.
Ynhâld
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Ulalume fynt plak op in nacht yn it "ienlike oktober", mei in grize loft en wylst de blêden ferwylje oan 'e beammen om't it hjerst wurden is. Yn 'e krite Weir, oan 'e wetterkant fan 'e Auber-mar doarmet de nammeleaze ferteller om mei syn "fulkanyske" hert. Hy hat in "earnstich en sober" ûnderhâld mei syn eigen siel, al beseft er net dat it oktober is of wêr't syn omdoarmings him hinne liede. Wylst de nacht opljochtet ta de moarnsdage, oanskôget er de stjerren, wêrby't de helderste syn oandacht lûkt, en hy freget him ôf oft dy wol wit dat de triennen op syn wangen noch altyd net opdrûge binne. Syn siel, lykwols, mistrout de stjer en wêr't dy him hinne liedt. Krekt as de ferteller de soargen fan syn siel delbêde hat, komt er ta it besef dat er sûnder erch de tombe fan syn "ferlerne Ulalume" benei kommen is, dy't er op deseldichste nacht persiis in jier lyn begroeven hat.
Fryske oersetting
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De Fryske oersetting fan Ulalume ferskynde yn 1949 ûnder de titel Ulalûm, yn it literêr tydskrift De Tsjerne. De fertaling wie fan 'e hân fan taalkundige Klaes Dykstra (1924-1997), dy't bygelyks ek it boek Dit Is it Jier, fan Frederick Feikema Manfred yn it Frysk oersette.
Keppelings om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
Foar sekundêre boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. |