Papoea Nij-Guineä
| |||||
| |||||
| Offisjele taal | Ingelsk, Hiry Motu, Tok Pisin | ||||
| Haadstêd | Port Moresby | ||||
| Steatsfoarm | Parlemintêre monargy | ||||
| Ynwenners (2009) | 6.057.263 | ||||
| Munt | kina (PGK) | ||||
| Tiidsône | UTC 10 | ||||
| Nasjonale feestdei | 16 septimber | ||||
| Lânkoade | PNG | ||||
| Ynternet | .pg | ||||
| Tillefoan | 675 | ||||
Papoea Nij-Guineä (of Papoea-Nij-Guinea of in fariant fan beide skriuwfoarmen) is in lân yn Oseaanje dat it eastlike part fan it eilân Nij-Guineä beslaat. De haadstêd is Port Moresby.
Geografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Lizzing
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It lân wurdt begrinzge troch:
- Yndoneezje yn it westen,
- Austraalje yn it suden.
- Grutte Oseaan yn it noarden en easten.
Lânskip
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Papoea-Nij-Guineä is foar it grutste part bercheftich, en bedekt mei reinwâld. Allinnich by de kust lâns lizze inkele lytse flakten. It lân leit oan in tektoanyske breukline, ierdskoddings en tsûnamy's komme dan ek frekwint foar.
It grutste part fan it lân bestiet út it eastlike diel fan Nij-Guineä, dêr't ek de haadstêd Port-Moresby op leit, de Bismarck-arsjipel en alderlei eilângroepen yn Melaneezje.
Ek al leit Papoea Nij-Guineä tichteby de evener, der lizze wol berchpiken dêr't geregeldwei snie falt. De heechste berch is Mount Wilhelm op 4.509 meter hichte. It lân wurdt trochsnien troch de rivier de Sepik.
Skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It eilân Nij-Guineä wurdt al mear as 40.000 jier bewenne. Yn de 16e iuw waard it troch Portegeeske seelju ûntdekt en troch de Nederlanners waard it westlike part fan it eilân in Nederlânske koloanje makke. It easten fan it eilân, it tsjintwurdige Papoea Nij-Guineä soe pas op de ein fan de 19e iuw besit wurde fan Dútslân en it Feriene Keninkryk. Begjin 20e iuw waard it hiele eastlike diel Australysk. Yn 1975 waard it selsstannich as Papoea Nij-Guineä.
Demografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Befolking
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Neffens de folkstelling fan 2009 hie Papoea Nij-Guineä 6.057.263 ynwenners. It alfabetiseringspersintaazje is 64,6% en de libbensferwachting leit op 64,56 jier.
Etnyske kloften en talen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De befolking bestiet foar it meastepart út Papoeas en Melaneezjers. De wichtige talen dy't sprutsen wurde, binne it Hiry Motu, Tok Pisin en it Ingelsk.
Religy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn Papoea Nij-Guineä jildt frijheid fan leauwen. Yn 2000 wie 96% fan de befolking kristlik, in protte kristenen hawwe dit leauwen fermong mei âldere tradisjonele eleminten. De katolike tsjerke is de grutste kloft (27% fan de befolking), de Luteranen omfiemje 19,5%, de "United Church" 11,5%, 10% is adventist, 8,6% heart by de pinkstergemeente, 5,2% ta de evangelyske alliânsje, 3,2% is anglikaans , 2% baptist en 8,9% heart by in oare protestantske groepearring.
De grutste net-kristlike godstsjinst is it bahaïsme (3,3%). Fierders binne oer it lân noch ferspraat foarkommende tradisjonele godstsjinsten, meastentiids natoerreligyen, dy't ûnder oare oan foarâlden ferearjen dogge.
