Ierdappelplanten (skaai)
| ierdappelplanten | ||
| ||
| Taksonomy | ||
| ryk: | planten (Plantae) | |
| (sûnder rang): | draaiplanten (Streptophyta) | |
| ûnderryk: | lânplanten (Embryophyta) | |
| boppestamme: | faskulêre planten (Tracheophyta) | |
| stamme: | blêdplanten (Euphyllophyta) | |
| (sûnder rang): | ranke planten (Lignophyta) | |
| boppeklasse: | siedplanten (Spermatophyta) | |
| klasse: | bedutsensieddigen (Angiospermae) | |
| (sûnder rang): | twasiedblêdigen | |
| (sûnder rang): | lamiïden | |
| skift: | ierdappeleftigen (Solanales) | |
| famylje: | ierdappelplanten (Solanaceae) | |
| skaai: | ierdappelplanten (Solanum) | |
| Linnaeus, 1753 | ||
Ierdappelplanten (Solanum) is in skaai fan planten yn de ierdappelfamylje (Solanaceae).
It skaai is mei 1500-1700 ferskillende soarten it grutste skaai yn de ierdappelfamylje. Yn de regel binne de soarten krûdeftich, faak rankjend of klimmend. In soad soarten komme yn de tropen foar, mar in tal komt ek yn tuskenbeide klimaten foar. Yn de tropen binne it gauris struken en sels oant 6 meter hege 'beammen'.
Bekende kultuergewaaksen yn it skaai binne de ierdappel (Solanum tuberosum), de auberzjine (Solanum melongena) en de tomaat (Solanum lycopersicum). Dy lêste wie foarhinne by it skaai Lycopersicon yndield, mar wurdt no as lid fan de ierappelfamylje sjoen.
Allinnich bitterswiet (Solanum dulcamara) en swarte huningbei (Solanum nigrum) hearre by de ynheemske floara fan Fryslân.
Bekende soarten
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Namme | Botanyske namme |
|---|---|
| Solanum bauerianum | |
| Solanum crispum | |
| Bitterswiet | Solanum dulcamara |
| Klimmende huningbei | Solanum jasminoides |
| Tomaat | Solanum lycopersicum |
| Antruwa | Solanum macrocarpon |
| Auberzjine | Solanum melongena |
| Pepino | Solanum muricatum |
| Swarte huningbei | Solanum nigrum |
| Lulo | Solanum quitoense |
| Blauwe ierdappelstrúk | Solanum rantonnetii |
| Sodomsappel | Solanum sodomaeum |
| Orinoco-appel | Solanum topiro |
| Ierdappel | Solanum tuberosum |
| Kannibaaltomaat | Solanum uporo |
| Dûnshuningbei | Solanum villosum |
Ekologyske aspekten
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De planten yn dit skaai binne iten foar û.o. Acherontia lachesis, deadskopflinter (Acherontia atropos), Acherontia styx, Actinote acerata, Amerila bubo, Coelonia fulvinotata, Ctenoplusia limbirena, Dircenna klugii, Helicoverpa armigera, Helicoverpa assulta, Hypoleria cassotis, Spilosoma atridorsia, Spilosoma aurantiaca, Spilosoma jacksoni en Spodoptera litura.
Gefoelich voor Phytophthora
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Ierdappeleftigen steane bekend om har gefoeligens foar in sykte dy’t feroarsake wurdt troch soarten fan Phytophthora (hearrend by de wetterskimmels). De sykte is bekend ûnder de namme ierdappelsykte. Oare soarten fan it skaai ierdappelplanten binne ek fetber foar de sykte. By túnkers steane tomaten, paprika en auberzjine bekend as gefoelich foar de sykte.