Zum Inhalt springen

Finlun

Faan Wikipedia
Tekst üüb Fering


Flag
Finlun uun Euroopa

Finlun, amtelk Republiik faan Finlun (üüb Finsk: Suomi [ˈsuɔmi] an Suomen Tasavalta, üüb Sweedsk: Finland [ˈfɪnland] an Republiken Finland), as en stoot uun a nuurd faan Euroopa. Uun a waast lei Sweeden an at Uastsia, uun a süüd leit a Golf faan Finlun an uun a uast Ruslun. At lun hee 5.289.128 lidj. At hoodsteed as Helsinki.

Geograafisk Laag

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Finlun leit för’t miast twesken 70° an 59° (faan a nuurd tu a süüd) an 19° an 31° (faan a waast tu a uast). At lun as amanbi so grat üüs Tjiisklun. At lun dialt grensen mä trii lunen. Det lingst grens (1309 km) faan't lun wurt mä Rüslun an det kurtst (545 km) mä Sweeden diald. At lun dialt uk en 709 km lung grens mä Noorweegen. A eeg faan Finlun as 1250 km lung.

De lingst struum uun Finlun as de Kemijoki, wat sin kwel uun a nuurduast faan't lun hee an iin uun de Botnisk Siaböösem leept.

De huuchst ponkt uun Finlun as en felsföörspring faan de Halti Berig, en berig, wat uun a nuurdwaast faan't lun leit an mä Noorweegen diald as. De huuchst ponkt faan a berig leit uun Noorweegen, man en felsföörspring, wat 1324 huuch as, leit uun Finlun. De huuchst berig, wat sin toop uun Finlun as, as de Ridnitšohkka Berig (1317 m), wat nai bi de Halti Berig as.

Dön tjiin gratst steeden uun't lun san:

# Steed Lidj (2019)[1] Koord
1 Helsinki 653.835
2 Espoo 289.731
3 Tampere 238.140
4 Vantaa 233.775
5 Oulu 205.489
6 Turku 192.962
7 Jyväskylä 142.400
8 Lahti 119.823
9 Kuopio 119.282
10 Pori 83.934

Indialing faan Ferwalting

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Finlun hee 19 lunskapen (üüb Finsk: maakunta [ˈmɑːkuntɑ], üüb Sweedsk: landskap [ˈlandskɑːp]):

Lunskap
(ISO-Code)
Grate (km²)[2] Lidj (2017)[3] Hoodsteed Koord mä ISO-Code
1 Åland (01) 1553 29.489 Mariehamn
2 Kainuu (05) 20.197 73.959 Kajaani
3 Kanta-Häme (06) 5199 172.720 Hämeenlinna
4 Kymenlaakso (09) 5149 175.511 Kouvola
5 Lapplun (10) 92.674 179.223 Rovaniemi
6 Madelfinlun (08) 16.703 276.031 Jyväskylä
7 Madelösterbotten (07) 5020 68.780 Kokkola
8 Nuurdkareelien (13) 17.761 162.986 Joensuu
9 Nuurdösterbotten (14) 36.815 411.856 Oulu
10 Nuurdsavo (15) 16.768 246.653 Kuopio
11 Österbotten (12) 7753 180.945 Vaasa
12 Päijät-Häme (16) 5125 201.228 Lahti
13 Pirkanmaa (11) 12.585 512.081 Tampere
14 Satakunta (17) 7820 220.398 Pori
15 Süüdkareelien (02) 5327 129.865 Lappeenranta
16 Süüdösterbotten (03) 13.444 190.910 Seinäjoki
17 Süüdsavo (04) 14.257 147.194 Mikkeli
18 Eegentelk Finlun (19) 10.663 477.677 Turku
19 Uusimaa (18) 9097 1.655.624 Helsinki

Faan det 12. juarhunert tu 1809 wiar at miast faan't lun dial faan Sweeden. Do wiar det dial faan det Rüs Keiserrik. Finlun wurd 1917 suwereen. Twesken 30. Nofember 1939 an 13. Marts 1940 jeew at krich twesken at lun an det Sowjetunioon. Finlun skul grat dialen faan Kareelien, Petsamo an öler gebiiten tu't Sowjetunioon ufdu. At jeew twesken 1941 an 1944 weler krich. At lun wurd 1995 lasmaat faan a EU, an 2023 faan a NATO.

Literatüür

[Bewerke | Kweltekst bewerke]
  1. Finland: Major Cities and Municipalities, citypopulation.de
  2. Finland: Administrative Division citypopulation.de
  3. Finland: Administrative Division citypopulation.de